13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
Paşinyan Ermənistanın sükanını Avropaya döndərir
Tarix: 04-03-2024 11:24 | Bölmə: Slayd
Paşinyan Ermənistanın sükanını Avropaya döndərir

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin Ermənistana səfəri ilə bağlı söz-söhbətlər yerli hakimiyyət orqanlarını həmvətənlərini Avropa İttifaqına üzv olmaq barədə düşünməyə dəvət edir. Ölkə iqtisadi cəhətdən böyük ölçüdə Rusiyadan asılı olduğu üçün bu ideya milli təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi və demokratiyanın inkişafı bəhanəsi ilə irəli sürülür. Bunun səbəbi nədir və nəyə gətirib çıxara bilər?

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan İctimai Televiziyaya müsahibəsində bildirib ki, Avropa İttifaqı (Aİ) İrəvanı üzvlüyünə dəvət etsə, Ermənistan hakimiyyəti bu barədə düşünəcək. Eyni zamanda, o qeyd edib ki, Brüssel artıq əməkdaşlığı mümkün qədər genişləndirməyə hazır olduğunu bəyan etsə də, Aİ-nin hələ də çox geniş gündəliyi var. Buna baxmayaraq, Qriqoryan əmindir ki, zaman keçdikcə Avropa İttifaqı ilə Ermənistan arasında münasibətlər yalnız möhkəmlənəcək. Beləliklə, onun fikrincə, İrəvan “Avropa təhlükəsizlik alətlərinin bir hissəsi” olmaq istəyir.

Öz növbəsində, Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan hesab edir ki, Avropaya inteqrasiya istiqamətində düşünmək lazımdır, lakin tələsmək lazım deyil. O cümlədən İrəvanın addımları birtərəfli olmamalıdır.

Simonyan Ermənistanda demokratiyanın səviyyəsinin artıq bəzi Aİ ölkələrindən yüksək olduğunu vurğulayıb.

Hakim “Vətəndaş müqaviləsi” partiyası respublikanın Avropa İttifaqı ilə daha sıx əlaqələr qurmağa hazır olduğunu iddia edir. Parlament fraksiyasının katibi Artur Ovannisyanın dediyi kimi, Aİ ilə yaxınlaşma Ermənistan üçün, ilk növbədə, təhlükəsizliyin gücləndirilməsi baxımından vacibdir.

Bundan əlavə, inteqrasiya prosesi erməni malları üçün yeni bazarlar aça bilər. “Mülki müqavilə”nin deputatı Vladimir Vardanyan da qeyd edib ki, ölkənin dörd qonşusundan ikisi Aİ üzvlüyünə namizəddir və onun fikrincə, bu, “Aİ-nin Ermənistana daxil olmasının sərhədlərini sıxışdırır”.

Söz düşmüşkən, Avrasiya Ekspert Klubunun üzvü Aqasi Tavadyanın sözlərinə görə, 2023-cü ildə Ermənistan öz məhsullarının əsas hissəsini Rusiya, BƏƏ və Çinə ixrac edib. Tədarükün 40,6 faizi şimal qonşusunun, 34,4 faizi isə digər iki ölkənin payına düşüb. Üstəlik, 2021-ci ildə Əbu-Dabi və Pekin ixracın cəmi 2,8 faizini təşkil edib. Ümumilikdə, xaricə tədarük keçən il 55,3 faiz artaraq 5,4 milyard dollardan 8,4 milyard dollara çatıb, son iki ildə isə 2,8 dəfə yüksəlib.

Ekspert izah edib ki, Rusiya qiymətli daşları və metalları əsasən Çin və BƏƏ-yə reeksport edilir. 2022-ci ilə qədər konyak əsasən Rusiyaya satılırdı, lakin indi telefonlar, avtomobillər, tibbi cihazlar və radio avadanlıqları kimi mallar lider mövqeləri tutur. Moskvanı ümumi statistikadan çıxarsaq, məlum olur ki, 2023-cü ildə Ermənistan ixracatı 12,2 faiz azalıb, son iki ildə isə cəmi 0,6 faiz artıb.

Avropa İttifaqına gəlincə, 2023-cü ilin sonunda o, yalnız dördüncü yerdə idi. Ermənilər mallarının cəmi 8,4 faizini ora ixrac edirdilər. Lakin Aİ-yə daxil olmaq üçün ilk növbədə Aİİ (Avrasiya İqtisadi İttifaqı) çərçivəsində Rusiya ilə iqtisadi ittifaqdan çıxmalı olacaqsınız. Üstəlik, bu, çox güman ki, Avropa İttifaqı ilə assosiasiyanın imzalanmasından əvvəl, yəni real inteqrasiyadan xeyli əvvəl edilməli olacaq.

Necə olursa-olsun, Ermənistan parlamentinin vitse-spikeri və respublikanın Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşdırılması üzrə xüsusi nümayəndəsi Ruben Rubinyan əmin edir ki, İrəvan Aİİ-dən çıxmaq fikrində deyil. Aİ-nin Cənubi Qafqazdakı böhran üzrə xüsusi nümayəndəsi Toivo Klaar da iddia edir ki, Brüssel erməni həmkarlarının Avropa İttifaqında deyil, Avrasiyada inkişaf etmək qərarına hörmətlə yanaşır. “Bunu nəzərə alaraq əlaqələr qurmağın bir yolunu tapdıq. Burada biz hazırkı kontekstdə əlaqələrimizin inkişafı üçün potensial görürük”, - diplomat bildirib.

“Müasir şəraitdə Ermənistanın Avropaya inteqrasiyasının mümkün olduğunu düşünmürəm. Aİ-nin üzləşdiyi çətinlikləri nəzərə alsaq, onun genişlənmək istəməsi ehtimalı azdır. Bununla belə, Avropaya inteqrasiya perspektivi Avropa İttifaqının postsovet məkanında təsirini yaymaq üçün çox səmərəli vasitədir. Bundan əlavə, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan üçün bu, həmvətənlərini Rusiyadan Qərbə yönləndirmək zərurətinə inandıracağı kartlardan birinə çevrilə bilər. Eyni zamanda, Paşinyan çox yaxşı başa düşür ki, ortamüddətli perspektivdə ən yaxşı halda Avropa İttifaqı ilə assosiasiyaya nail ola biləcək. Qoşulmanın özü, nə vaxtsa baş tutsa, çox da tez olmayacaq”, - Strateji Araşdırmalar və Təşəbbüslər üzrə Analitik Mərkəzin (ACSSI) rəhbəri Ayk Xalatyan hesab edir.

Postsovet Araşdırmaları Mərkəzinin baş elmi işçisi Stanislav Pritçin hesab edir ki, Avrointeqrasiya cəhdi Ermənistan iqtisadiyyatının çökməsinə gətirib çıxaracaq.

“Birincisi, Ermənistan heç bir şəkildə Aİ üzvlüyünə namizəd statusuna uyğun gəlmir. Son zamanlar Brüssel tərəfindən nəzərdən keçirilən bütün ölkələrdən Gürcüstan ən münasibdir, lakin bunun üçün o, uzun bir yol qət etməli və siyasi institutlarını yenidən qurmalı idi.

Burada ikinci məqama gəlirik: Ermənistan Aİİ-dən çıxmalı olacaq. Rəsmi İrəvanın ritorikasında bu mövzu ümumiyyətlə görünmür, çünki Ermənistan hakimiyyətinin bu təşkilata qarşı heç bir şikayəti yoxdur. Bu, Ermənistan ticarətini stimullaşdırır və respublikaya investisiya cəlb edir. Aİİ-dən çıxmaq Moskva ilə İrəvan arasında münasibətlərin köklü şəkildə yenidən nəzərdən keçirilməsinə gətirib çıxaracaq. Avropa İttifaqı heç vaxt Ermənistana Rusiya kimi strateji tərəfdaşın getməsinə görə kompensasiya verə bilməyəcək”, - ekspert izah edib.

Pritçinin sözlərinə görə, Aİİ-dən çıxmağı Ermənistanın intiharı ilə müqayisə etmək olar, bunun yeganə səbəbi İrəvan üzərində Aİ bayrağını qaldırmaq istəyi olacaq. Bu baxımdan o, respublika hakimiyyətinin bu addımı ciddi düşünə biləcəyinə inanmır.

Ekspert Avrointeqrasiya mövzusunda söhbətləri Ermənistan rəhbərliyinin öz vətəndaşlarını və beynəlxalq ictimaiyyəti onların reaksiyasını qiymətləndirdikdən sonra yeni xarici siyasət kursu hazırlamaq cəhdi kimi izah edir.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər