13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
Paşinyanın böyük müharibəyə doğru 4 addımı
Tarix: 09-03-2024 10:48 | Bölmə: Slayd
Paşinyanın böyük müharibəyə doğru 4 addımı

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan ölkəsini anti-Rusiya və anti-İran tramplininə çevirmək cəhdlərini davam etdirir. Paşinyan ardıcıl olaraq Rusiya və Avrasiya İqtisadi İttifaqı ilə - Ermənistan üçün ticarət və digər tərəfdaş ola biləcək qonşularla əlaqələri kəsir.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rusiyalı hərbi ekspert Andrey Klintseviç “Regnum”-a açıqlamasında məsələni belə izah edir: “Əvəzində Ermənistan Avropa qitəsində, xaricdə haradasa, hətta birbaşa əlaqəsi olmayan okeanın o tayında özünə müttəfiqlər axtarmağa qərar verdi. Üstəlik, bu, nümayişkaranə qərəzli qərarla, addım-addım həyata keçirilir. Hələlik son tələb rus sərhədçilərinin “Zvartnots” hava limanından çıxarılması olub”.

Kontekstdən kənarda, tələb məntiqli görünə bilər - 90-cı illərdə Ermənistanda müvafiq xidmətlər, səlahiyyətlər, resurslar olmadığı zaman rus sərhədçiləri lazım idi. Lakin bu gün sərhədçilərin geri çəkilməsi Rusiya hərbçilərinin Ermənistandan tamamilə çıxarılmasının proloqu kimi qiymətləndirilir.

Ermənistan hakimiyyəti Rusiyanın təsirinin azaldılmasının ölkənin təhlükəsizliyinin və suverenliyinin artmasına töhfə verəcəyini iddia edir. Əslində, bu, üçüncü qüvvələrin Ermənistan ərazisini işğal etməsinə və İrəvanın dövlətçiliyini itirməsinə gətirib çıxaracaq.

Andrey Klintseviç deyir: “Əslində Ermənistan yeni müharibənin astanasındadır və bunu reallaşdırmaq üçün sadəcə bir neçə addım atmaq lazımdır”.

Birinci addım: rus dilində olan hər şeyi rədd etmək

Nikol Paşinyan artıq Ermənistanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında (KTMT) iştirakının “dondurulduğunu” bəyan edib.

Belə status təşkilatın nizamnamə sənədlərində göstərilməyib, lakin Paşinyanın anlayışına görə, bu, İrəvanın təşkilatın işində iştirakdan imtina etməsi deməkdir.

İndi də Moskva xarici işlər naziri Sergey Lavrovun sözləri ilə Ermənistan hakimiyyətindən qərar qəbul etməyi tələb edir. İrəvan qərar verməkdən imtina edərək, bu vəzifəni Moskvaya həvalə edir.

“KTMT üzvü olan Rusiya Ermənistanla bağlı mövqeyini aydınlaşdırmalıdır. 2021-ci ildən KTMT ilə münasibətlərimizdə biz vurğulamışıq ki, Ermənistanın Azərbaycanla sərhədi var, lakin KTMT belə bir sərhədin olmadığını israr edir, bu sərhədi tanımır və hətta Ermənistan ərazilərinin işğalını pisləmir”, - deyə Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının üzvü Armen Qriqoryan vurğulayıb.

Yada salaq ki, Paşinyan Bakı ilə danışıqlara hazır olduğunu bildirərək, özü də ərazini mübahisəli ərazi kimi tanıyıb.

İrəvan bilir ki, KTMT-dən çıxmaq Ermənistanın Rusiya silahlarının güzəştli tədarükünün dayandırılması ilə nəticələnəcək, lakin hesab edir ki, Rusiya eksklüziv silah tədarükçüsü kimi artıq ona lazım deyil.

“Əgər bizim bir deyil, beş hərbi-texniki tərəfdaşımız varsa, üstəgəl 25-30 faiz yerli istehsalımız varsa, o zaman bir ölkədən asılılığımız aradan qalxar və əminik ki, təhlükəsizliyimiz artır”, – deyə Armen Qriqoryan əmin edir.

Teorik olaraq gözəl səslənir. Lakin praktikada bu qeyri-realdır. Əvvəla, ona görə ki, ölkə yerli istehsalın bu qədər həcmini təmin edə bilmir: sadəcə olaraq bunun üçün kifayət qədər resurs bazası yoxdur.

Bundan əlavə, Ermənistanın coğrafi mövqeyini, aşağı ödəmə qabiliyyətini və bütün dünyada münaqişənin kəskin artdığını nəzərə alaraq, bir sıra təchizatçılar İrəvana tədarüklərə zəmanət verə bilmirlər. Xüsusilə indi, Qərb Kiyevə kömək etmək üçün hərəkətə keçən və atəş açan hər şeyi toplayır.

Andrey Klintseviç deyir: “Ermənistana NATO və Aİ ilə əməkdaşlıqda marağını dəstəkləmək üçün yalnız az miqdarda köhnə istismardan çıxarılan avadanlıq verilə bilər”.

Nəhayət, bir çox mənbələrdən silah almaq hərbi “zoopark”ın yaranmasına gətirib çıxaracaq - bu, hazırda Ukraynada mövcuddur, burada müxtəlif sistemlər müxtəlif növ texniki xidmət tələb edir, o cümlədən müxtəlif növ yanacaq-sürtkü materiallarının istifadəsi.

Söz yox ki, bu “zoopark”ın silahlı qüvvələrin vahid formatına inteqrasiyası olduqca çətindir.

İkinci addım: Qərb ordusu

Andrey Klintseviç əmindir ki, Rusiya sərhədçilərinin və ümumilikdə hərbçilərin ölkədən çıxarılması Paşinyanın müharibəyə doğru ikinci addımıdır. Üstəlik, söhbət təkcə hava limanındakı sərhədçilərdən getmir: indi İrəvanda Rusiya bazasının Gümrüdən çıxarılması mövzusunu aktiv şəkildə müzakirə edirlər.

Başa düşməlisiniz ki, Ermənistandakı hazırkı rus kontingenti, məsələn, Türkiyədən genişmiqyaslı işğalı dəf etmək üçün kifayət deyil. Bununla belə, Rusiyanın müdaxiləsinin qarantiyası kimi xidmət etmək kifayətdir.

Təcavüzkar bu zəmanətə məhəl qoymasa, baza daha güclü bir qrupun yerləşdirilməsi üçün tramplin kimi istifadə edilə bilər.

Ermənistan hakimiyyəti əhalini fəal şəkildə inandırır ki, rusları fransızlar və ya amerikalılar əvəz edə bilər. Bununla belə, Qərb kontingentinin yeridilməsi, hətta daxil olmaq perspektivi Ermənistanın hələ də normal münasibətlərini davam etdirdiyi ölkələrlə - Qafqazda Qərbin dayağına ehtiyacı olmayan Rusiya və İranla münasibətlərini kəskin şəkildə korlayacaq.

İndi iranlılar Azərbaycanın erməni Sünikini işğal edəcəyi təqdirdə Ermənistanı qorumaq üçün qoşun göndərmək variantını ciddi şəkildə düşünürlər. Əgər Ermənistan Amerikanın müttəfiqinə çevrilərsə, İranın düşməninə çevrilir və eyni zamanda, Türkiyənin də düşməni olaraq.

“Qərbpərəst Ermənistan, xüsusən də Fransa hərbi kontingenti buraya gətirilərsə, regionun bütün ölkələrinə düşmən münasibət bəsləyəcək. Bu yolla təəssüf ki, Rusiya, İran, Türkiyə və Azərbaycanı birləşdirə biləcək.

Onları regionda birləşdirəcək yeganə şey düşmən Ermənistandır, onun məsələsi həll olunmalıdır”, - erməni fəal Mika Badalyan deyir.

Bu vəziyyətdə Ermənistandakı istənilən franko-amerikan kontingenti sadəcə olaraq təchizatdan kəsiləcək. Türkiyə və Rusiya qərbdən, şimaldan və şərqdən, İran isə cənubdan logistikaya icazə verməyəcək.

Üçüncü addım: illüziyaların yaradılması

Üçüncü addım imandır. Amma bu dinlə bağlı deyil. Paşinyanın sözlərinə görə, ermənilər qonşuları ilə problem yaranacağı təqdirdə Avropa İttifaqının ölkəni qoruyacağına inanmalıdırlar.

“Rusiyaya xəyanət”dən danışan Paşinyan və ətrafı xalqı Qərbin onlardan əl çəkməyəcəyinə inandırır. Üstəlik, onlar bizi Qərb tərəfdaşları ilə sıx koordinasiyaya inandırırlar. Azərbaycanın ünvanına nəinki sərt fikirlər səsləndirən (birbaşa onu Qarabağda etnik təmizləmə aparmaqda günahlandıran), həm də ermənilərə baş verən bəlalarda necə fəal və nümayişkaranə kömək etdiklərini danışan eyni fransızla.

Moskvanın balanslaşdırılmış mövqeyi, mübarizədən kənarda qalmaq istəyi və özünü tanıtmaq istəməməsi ermənilərdə belə təəssürat yaradır: Avropa etibarlıdır, Rusiya deyil.

Dördüncü addım: boş vədlər

Nəhayət, dördüncü məqam Paşinyanın Bakı qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirməkdən imtina etməsidir.

“Naxçıvanla Azərbaycanın qalan hissəsi arasında əlaqə üçün Ermənistan vasitəsilə təcrid olunmuş dəhliz yaradın. Belə olan halda Azərbaycan dəfələrlə bəyan edildiyi kimi, sadəcə olaraq, onu güc yolu ilə kəsəcək. Paşinyan isə Qarabağı unutduğu kimi, sonra da bu ərazini unudacaq. Onu xəritədən siləcək”, - Andrey Klintseviç proqnozlaşdırır.

Bəli, dəhlizin parametrləri hələ razılaşdırılmayıb. Ermənistan bu dəhliz üzərində suverenliyini itirməyə hazır deyil. Amma Paşinyan variantları nəzərdən keçirmir - məsələn, bu yolun təhlükəsizliyinə nəzarəti Rusiyaya ötürmək.

Nəticə etibarı ilə, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev həqiqətən də hesab edə bilər ki, məsələni güc yolu ilə həll etmək daha asandır. Əgər o vaxta qədər, əlbəttə ki, Ermənistan KTMT-nin üzvü deyilsə, onun ərazisində Rusiya sərhədçiləri yoxdursa və iranlılar Amerika kuklasına kömək etmək istəmirlərsə.

Belə bir ssenarinin həyata keçirilməsindən faydalananlar Rusiyanı daha bir müttəfiqindən məhrum edən – Qərb və Azərbaycan qoşunları sayəsində bütün Cənubi Qafqaza nəzarəti ələ keçirə biləcək – Türkiyə olacaq. Bu, onun Tehran və Moskvaya təzyiq, eləcə də Mərkəzi Asiyada təsirini yaymaq üçün tramplindir.

Uduzanların isə Rusiya, İran olması riski var! Ən əsası da Ermənistan! Ərazidən, dövlətçilikdən və gələcəyə ümidlərdən məhrum olan Ermənistanın özü!

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər