Paşinyan güzəştə getməyə hazırdır - 4 kəndin qaytarılmasından sonra nə olacaq?
Tarix: 19-03-2024 13:44 | Bölmə: Slayd
Paşinyan güzəştə getməyə hazırdır - 4 kəndin qaytarılmasından sonra nə olacaq?

Sövdələşmə şansının olmadığını dərk edən Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycanla sərhədin delimitasiyası razılaşmasını təmin etmək üçün praqmatik oyun nümayiş etdirir: o, Ermənistana lazım olanı əldə etmək üçün birtərəfli güzəşt etməyə hazır görünür.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə Eurasia.net yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

Delimitasiya müzakirələri Azərbaycanın hazırda Ermənistanın yurisdiksiyasında olan sərhədyanı ərazilərdəki 8 kəndə nəzarətlə bağlı dalana dirənmiş görünür. Paşinyan jurnalistlərə açıqlamasında mübahisəli kəndlərdən dördünü birtərəfli qaydada təhvil verməyə hazır olduğunu bildirib. Bununla da o, iki dövlət arasında sərhədin tənzimləməsinin praktiki yolunu da təklif edib. Onun təşəbbüsü, görünür, Azərbaycanı əraziləri ələ keçirmək üçün yeni hərbi əməliyyatlara başlamaq, o cümlədən Ermənistanın İrana birbaşa çıxışını kəsə biləcək hər hansı bir hücum bəhanəsindən məhrum etmək niyyətindədir.

Paşinyan martın 12-də keçirdiyi mətbuat konfransında deyib:

“Sovet İttifaqının dağılması zamanı mövcud olan de-yure sərhəd [1991] Alma-Ata bəyannaməsi ilə və 2022-ci il oktyabrın 6-da Praqada keçirilən razılaşmalarla bir daha təsdiqləndi”.

Mübahisəli kəndlərdən dördü – Bağanıs Ayrım, Aşağı Əskipara, Xeyrimli və Qızılhacılı iki keçmiş sovet respublikası arasında sərhədin Azərbaycan tərəfində olub və 1990-cı illərdə, Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 1994-cü ildə, Alma-Ata bəyannaməsi imzalandıqdan sonra.

Alma-Ata və Praqa sazişlərinə istinad edən Paşinyan etiraf edib ki, “Sovet İttifaqı dövründə mövcud olan keçmiş inzibati sərhəd indiki inzibati sərhəddən bir qədər kənardadır”. O, daha sonra hər iki dövləti Alma-Ata bəyannaməsi ilə müəyyən edilmiş sərhədi təsdiq etməyə çağırıb.

“[Sərhədin] delimitasiyası prosesində biz həmin sərhədin istənilən formatda bərpası üzərində işləməliyik, - Ermənistanın baş naziri deyib. - Biz de-yure reallıqdan çıxış etməliyik. Ermənistan olan Ermənistandır, Ermənistan olmayan Ermənistan deyil”.

Paşinyanın məntiqi ilə desək, bu, Alma-Ata razılaşması zamanı Ermənistanın Azərbaycanın tərkibindəki dörd kəndi dərhal geri qaytarması deməkdir. 2024-cü ilin əvvəlində Ermənistan Azərbaycanın hazırda təxminən 200 kvadrat kilometr ərazidə yerləşən və haqlı olaraq ermənilərə aid olan 31 kəndə nəzarət etdiyini bildirib. İrəvanda mübahisəli ərazilərə dair mübadilə və sövdələşmə söhbətləri gedirdi. Lakin Paşinyan son şərhlərində belə bir mübadilədən söz açmayıb.

Azərbaycanın iddia etdiyi 4 kəndə dair həll daha çətin məsələdir. Hamısı Stalin dövrünün ən dəhşətli miraslarından biri ilə əlaqələndirilir: bu, kənd böyüklüyündə olan eksklavlardır; onlarda sovet dövründə azərbaycanlılar məskunlaşmış və Ermənistan ərazisi ilə əhatə olunmuşdu.

Martın 15-də Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan deputatlarla görüşündə Paşinyanın mövqeyini bir daha təsdiqləyib.

“Ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınması və sonradan sərhədlərin delimitasiyası prosesi Alma-Ata bəyannaməsinə əsaslanmalıdır”, - Mirzoyan bunu deyərkən, şübhəsiz, 1991-ci ildə müstəqillik qazanmış keçmiş sovet respublikalarının sovet dövründən qalma sərhədlərini tanıma öhdəliyinə dair sənədə istinad edib.

“İndi bu məsələdə, məsələn, bir ay əvvəl olduğundan daha çox qarşılıqlı anlaşma var, - deyə Mirzoyan əlavə edib. - Heç olmasa, hazırda məndə belə bir təəssürat var ki, bu məsələdə qarşılıqlı razılaşma əldə etməyə çox yaxınıq”.

Paşinyanın mart qambitindən əvvəl Azərbaycan 8 kəndin qaytarılması ilə bağlı barışmaz mövqe nümayiş etdirmişdi. “Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş dörd qeyri-eksklav Azərbaycan kəndinə gəlincə, onların Azərbaycana mənsubluğu heç bir şübhə doğurmur və dərhal azad edilməlidir”, - deyə baş nazirin müavini Şahin Mustafayev son görüş raundundan iki gün sonra, martın 9-da yaydığı bəyanatda bildirib.

Mustafayev danışıqlar aparan Azərbaycan komandasına rəhbərlik edir. O bildirib:

“Delimitasiya prosesi çərçivəsində Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş 4 anklav kəndinin azad edilməsi məsələsi də öz həllini tapacaq”.

Paşinyanın qambitinə Azərbaycandan konkret reaksiya verilməyib. Amma prezident İlham Əliyev martın 14-də Bakıdakı çıxışında Azərbaycan və Ermənistanın sülh razılaşmasına yaxın olduğunu vurğulayıb.

“İndi Qarabağ məsələsi bağlandığına görə biz sülhə çox yaxınıq. Biz belə düşünürük, - Əliyev bildirib. - Hər iki ölkənin xarici işlər nazirləri səviyyəsində görüşlər indi bərpa olunub və hesab edirik ki, sülh əldə etmək olar. Bizim istədiyimiz budur. Biz tarixi ədaləti və beynəlxalq hüququ bərpa etdik və indi regionda düşmənçiliyə son qoymağın vaxtıdır”.

Paşinyanın birtərəfli qaydada geri verməyə hazır olduğu kəndlər Ermənistan üçün infrastruktur baxımından önəmlidir. Bu kəndlərdən Gürcüstana magistral yol, eləcə də Rusiya qazını Ermənistana ötürən kəmər keçir.

Baş nazir mətbuata açıqlamasında həmin məsələyə də toxunub və bildirib ki, o, aidiyyəti dövlət orqanlarına “həmin xətlərin Ermənistanın de-yure ərazisindən keçməsi və bu sahədə problem yaşanmaması üçün istiqamət dəyişdirməyi” tapşırıb.

Ermənistan baş nazirinin açıqlamaları Paşinyanı xəyanətdə və dövlət maraqlarını müdafiə etməməkdə ittiham edən köhnə tənqidçilərinin dərhal etirazına səbəb oldu.

“Birtərəfli qaydada təslim olmaqla, siz Azərbaycanın hücum etməyəcəyinə zəmanət yaratmırsınız, əksinə, onlara həmin mövqelərdən sizə hücum etmək üçün daha yaxşı şərait yaradırsınız”, - “Hayastan” alyansından Anna Qriqoryan bildirib.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}