12:45 / 27-04-2024
Laçının Sus kəndinə ilk köç olacaq -Fotolar
12:11 / 27-04-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
11:59 / 27-04-2024
Dünyanın ilk süni enerji adası tikilir
10:14 / 27-04-2024
Xankəndidə silah və sursatlar aşkarlanıb
10:09 / 27-04-2024
Marsdakı "hörümçək sürüsü"nün sirri açılıb - Fotolar
09:27 / 27-04-2024
Britaniyanın lüks avtomobilləri Rusiyaya daşınır
08:18 / 27-04-2024
"Bir qalanın sirri" Musiqili Teatrda açılacaq - Fotolar
08:09 / 27-04-2024
Rusiyada azərbaycanlılarla taciklər arasında kütləvi dava: ölən və yaralananlar var
21:36 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyevin Almaniyaya işgüzar səfəri başa çatıb - Fotolar
20:58 / 26-04-2024
İlham Əliyevlə Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiriblər
20:46 / 26-04-2024
Azərbaycan və Almaniya prezidentləri görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
19:35 / 26-04-2024
43 pişiyi ac-susuz saxlayan şəxsi həbs ediblər
19:06 / 26-04-2024
Rusların hücum etmək istədiyi iki xəstəxana təcili boşaldılır
18:43 / 26-04-2024
Türk dövlətləri parlamentlərinin komitə sədrləri Xankəndi və Şuşaya səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
18:41 / 26-04-2024
İsveç Latviyaya qoşun və zirehli texnika göndərir
18:36 / 26-04-2024
Blinken Pekində Çini hədələyib
18:20 / 26-04-2024
20-yə yaxın məhbus həbsxanadan qaçmağa cəhd edib - Foto
18:15 / 26-04-2024
Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəddə koordinatlar dəqiqləşdirilir
18:08 / 26-04-2024
Erməni deputatlar saxlanılıb
17:58 / 26-04-2024
Ermənistan XİN: "Azərbaycandan sülh sazişinə dair təkliflər almışıq"
17:39 / 26-04-2024
"Beşiktaş" daha bir futbolçu ilə müqaviləni yeniləyib
17:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
17:23 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyev BƏƏ-nin sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri ilə görüşüb
17:15 / 26-04-2024
Quba-Xaçmaz Regional filialına müdir təyinatı olub
16:58 / 26-04-2024
“Krokus”dakı terror aktına görə daha bir şübhəli saxlanılıb
16:56 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyev Almaniya XİN rəhbəri ilə görüşüb - Foto
16:11 / 26-04-2024
Azərbaycanda partiya rəhbəri həbs edilib
16:05 / 26-04-2024
Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb
15:52 / 26-04-2024
Qəzzada daha 51 dinc sakin həlak olub
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
17:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
19:15 / 22-04-2024
Komitə sədri baş redaktoru təbrik edib
16:49 / 22-04-2024
Əməkdar artist reanimasiyaya yerləşdirilib
ABŞ Çinin kosmik silahları ilə bağlı həyəcan təbili çalır
Tarix: 22-03-2024 00:35 | Bölmə: Slayd
Çinin yaxın gələcəkdə kosmosun fatehinə çevrilə biləcəyi qorxusu Qərbi, xüsusilə də dünyanın nəhəngi və super güc kimi qəbul olunan Amerika Birləşmiş Ştatlarını, eləcə də müttəfiqi olan NATO-nu qarabaqara izləyir.
Reyting.az-ın məlumatına görə, artıq "Soyuq müharibə", "Silahlanma yarışı" ifadələri çoxdandır ki, "Kosmos uğrunda savaş" sözü ilə əvəz olunub. Bu bir göstərici kimi yaşadığımız XXI əsrin müasir texnologiyalarının inkişafı yolunda, internetin imkanlarından istifadə etməklə süni intellektin, həmçinin digər vasitələrin köməyi ilə hərbi sənayedə, eləcə də kosmosun tədqiq olunması, öyrənilməsi sahəsində aparılan müasir, böyük yeniliklər vəd edən super güclülük uğrunda rəqabət deməkdir. Hazırkı mövcud reallığı isə ancaq belə ifadə etmək olar: kimsə inadla bizə əlçatmaz görsənən kosmosu fəth etməyə hazırlaşır, kimsə də müharibədən qorxduğuna görə sayını çoxaltdığı peyklərini sayır.
Müasir Qərb və ABŞ öz kosmik nailiyyətləri hesabına iri addımlarla irəliləyən Çinin belə sürətlə inkişafından ehtiyat edir. Artıq ABŞ üçün ən böyük təhlükə Rusiya yox, Çindir.
ABŞ Kosmik Qüvvələri Komandanlığı Çinin Aydakı mövcudluğu barədə, həmçinin Amerika kosmik peyklərinə hücum etmək üçün potensial olaraq istifadə edilə biləcək müasir "səmavi" silahlar haqqında həyəcan təbili çalır. Eyni zamanda bu narahatlıqları Hind-Sakit Okean regionuna məsul olmuş amerikalı briqada generalı Entoni Mastalir də dilə gətirib.
Müzakirələrə səbəb olan bu mövzu ilə bağlı bazar ertəsi keçirilmiş konfransda briqada generalı Mastalir Pentaqonun indiyə qədər yetərincə qiymətləndirə bilmədiyi mümkün görünən təhdidlərdən söz açıb: “Hərbi nöqteyi-nəzərdən düşünmədiyimiz hücum yollarının olub-olmaması, yaxud yerə yaxın kosmosun və cislunar məkanın hazırda nə qədər təhlükəli olub-olmamasından çox narahatam. Bu və ya digər sahələrdə nələr baş verir?".
Amerikanın Kosmik Qüvvələrinin mövcud durumda əsas prioritetinin Yer kürəsində münaqişələrin qarşısının alınması olmasına baxmayaraq general Mastalir "Orta Krallıq" adlandırdığı Çinin Ay proqramının potensial risklərinin təcili öyrənilməsinə çağıraraq öz ölkəsini ciddi şəkildə xəbərdar edib. Bu sahədə çox ləng işlədiklərini qeyd edən general deyib ki, təbii peykdən Pekin Ay kürəsini daha da effektiv idarə etməklə çox böyük üstünlük qazanacaq və ABŞ maşınlarını məhv etmək üçün asanlıqla lazer silahlarını, digər raket sistemlərini kosmosda yerləşdirə biləcək.
Generalın sözlərinə görə, ABŞ-da ballistik raketləri izləmək üçün yerətrafı orbitdə, ay fəzasında minlərlə mülki və hərbi peyk var, lakin bu aktivlərin keyfiyyət baxımından itirilməsi ölkənin təhlükəsizliyinə çox ciddi ziyan vura bilər.
ABŞ ordusunun artan narahatlığı məhz kosmik amillərlə bağlıdır. Artıq nüvə başlıqlı uzaqmənzilli raketlərin və digər bioloji silahların istehsalı, ordunun arsenalına yerləşdirilməsi ilə bağlı aparılan hərbi rəqabət arxa plana keçib. Bu gün isə ABŞ üçün əsas narahatlığın ünvanı Çindir. Çinin kosmosun tədqiqi ilə bağlı əldə etdiyi heyrət doğuran yenilikləri, bu ölkənin əldə etdiyi uğurlar, eləcə də kosmik nailiyyətlərə səbəb olmuş nəticəsi bəlli çox sayda təsirli irəliləyiş faktorları super güc olan Amerika Birləşmiş Ştatlarını həqiqətən də qorxuya salıb.
ABŞ Kosmik Komandanlığının rəhbəri general Stiven Uaytinqin fevralda bu mövzu ilə bağlı verdiyi açıqlama da maraqla qarşılanmışdı. Uaytinq Çinlə bağlı söylənilənləri təsdiq etməklə belə bir etiraf səsləndirmişdi: "Bu ölkə heç də əldə etdiyi uğurlarla kifayətlənmək fikrində deyil. İndi Pekin Amerika Birləşmiş Ştatlarının, eləcə də onun müttəfiqlərinin aktivlərini marağı çərçivəsində istəyə görə sıradan çıxarmaq üçün hərbi sahədə, həm də peyk əleyhinə imkanlarını rekord sürətlə inkişaf etdirir”.
Çin isə öz növbəsində ünvanına söylənilən bütün ittihamları rədd edir və iddia irəli sürür ki, Birləşmiş Ştatlar onlardan öz hərbi gücünü artırmaq üçün bir bəhanə kimi yararlanır. Buna baxmayaraq mövzu ilə bağlı məsələri araşdıran Qərb ekspertləri tam əmindirlər ki, dinc kosmik proqram adı altında Çin gələcək münaqişələrə hazırlıq görür və öz hərbi imkanlarını gücləndirir.
Çin hakimiyyətinin planlarına görə onların astronavtları yaxın 10 ildən gec olmayaraq Aya gedə biləcəklər. Qlobal siyasi prosesləri diqqətlə izləyib araşdıran Qiymətləndirmə və Strategiya Mərkəzinin analitiki Riçard Fişer də xəbərdarlıq edir ki, gələcəkdə Çin iqtisadi, hərbi məqsədləri üçün yerin təbii peyki üzərində öz nəzarətini əldə etməyə çalışacaq. Lakin bu fikirlərlə razılaşmayan bəzi ekspertlər belə bir ssenarinin mümkün olmadığını düşünürlər. Öz səhifəsində belə mövzulara daima yer verən, hərbi və mülki sahələrdə baş vermiş kosmik yeniliklərdən söz açan "Space.com" jurnalının analitikləri isə nəşrdə dərc olunan geniş bir məqalədə nəticə olaraq mövzunun çözümünü belə ifadə ediblər: “Əgər Çin Ayın bir hissəsində nəzarəti tamamilə ələ keçirsə, bu gediş son dərəcə riskli, bahalı və təxribatçı bir addım olacaq”.
Pentaqonun narahatlığı isə get-gedə artır. Yaxın illərdə kosmik təhlükəsizlik məsələləri iki dövlətin arasında onsuz da gərgin olan münasibətlərin əsas mövzularından birinə çevriləcək.
Çinin fantastik uçuş planı
Pekin yaxın gələcəkdə 60 saniyəyə xüsusi relslərdə orbitə çıxacaq. Planlaşdırılan bu nəhəng layihəyə görə 50 tonluq hipersəsli avtomobili bir neçə dəqiqə ərzində səmaya qalxaraq atmosfer qatını keçəcək.
Çinli tədqiqatçılardan ibarət qrup kosmosa "Boeing 747" ölçüsündə hipersəs təyyarəsi buraxa bilən nəhəng elektromaqnit relslərə malik silah yaratmağa artıq çox yaxındır. Çinin "Teng Yun" adlanan bu iddialı layihəsi 2016-cı ildən bəri həyata keçirilməkdədir və kosmik sahədə çalışan elm adamları tam əmindirlər ki, layihə praktik mərhələni ötüb reallaşacağı təqdirdə bu dünyada ilk dəfə böyük texnoloji sıçrayışa səbəb olacaq.
Layihəni inkişaf etdirən əsas amil hipersəs təyyarəsinin səs sürətindən iki dəfə, təxmin edildiyi kimi 1,6 "Mach" və yaxud da 2000 km/saat sürətləndirməkdən ötrü çox güclü elektromaqnit qüvvələrindən özək bazada istifadə etməklə sürətləndirici sistemə nail olmaqdır. Layihədə nəzərdə tutulduğu kimi, uzunluğu 39 metrdən çox olacaq 50 tonluq nəhəng kosmik təyyarə öz uçuş missiyasını yerinə yetirən ərəfədə maksimum şəkildə, var-qüvvəsi ilə öz mühərriklərindən istifadə etməklə orbitə maneəsiz çıxa biləcək.
Ekspertlərə görə ilk baxışdan çox cəlbedici və fantastik görünən bu texnologiya əgər uğurla tətbiq olunarsa, o, faydalı yüklərin kosmosa buraxılması xərclərinin kökündən azaldacağını vəd edir. Bu isə şübhəsiz ki, hələ də irimiqyaslı elektromaqnit buraxılış sistemlərini yaratmağa müvəffəq olmayan "NASA", "SpaceX" kimi məhşur aerokosmik nəhənglərin diqqətini çəkəcək.
Amerika Birləşmiş Ştatları da bu layihə ilə dərindən maraqlanır və rəqib dövlət Çinin belə bir qeyri-adi uçuşu həyata keçirəcəyi təqdirdə hansı yenilik bəxş edən texnoloji tədbirlərin görüləcəyi üzərində baş sındırır.
Dəmir silahını sınaqdan keçirmək üçün Çin Aerokosmik Elm və Sənaye Korporasiyası (CASIC) Datonq şəhərindəki unikal sınaq qurğusundan istifadə edəcək. Bu hazırlığı sona yetən quraşdırma isə 1,9 kilometrlik vakuum yoludur və öncədən "levitasiya edilmiş" nəqliyyatın sınaqdan keçirilməsi məqsədi ilə nəzərdə tutulub. Bununla belə, qurğu ən ağır cisimləri 1000 km/saat sürətə çatdırmaq qabiliyyətinə görə, o, həm də dəmir yolu sürətləndiricisi üçün idealdır. Gələcəkdə 5000 km/saat maksimal sürətə nail olmaqdan ötrü yolun uzunluğunun 60 km-ə çatdırılması planlaşdırılır.
ABŞ və Çin "Qiyaməti"
Əsas təhlükəli hədəf, güclü rəqib və potensial düşmən olan Çini kosmik sahədə aparılan tədqiqatlarla üstələmək məqsədlə Amerikada bir çox layihələrə start verilib. Bu ilin 18 martında isə məhşur "Microsoft" korporasiyası tətbiqləri, eləcə də xidmətləri sürətləndirmək üçün nəzərdə tutulmuş yeni keşləmə sistemini "Garnet"-i təqdim edib. Böyük tədqiqatçılar qrupu tərəfindən yaradılmış müasir proqram olan "Garnet" interaktiv veb-proqramlarına həm də bu sahədə xidmətlərə artan müasir elmi və texniki tələbatın fonunda məlumatların saxlanmasının səmərəliliyini artırmaq üçün illərlə aparılan, həm də uğurla başa çatmış yeni işin nəticəsidir. Yeni sistem ictimaiyyət üçün də əlçatandır və bu "Garnet" proqram tərtibatçılarına ona istənilən bir dəyişikliyi etməyə, funksionallığını genişləndirməyə imkan verəcək.
ABŞ qorxur və tələsir
"Garnet" artıq "Windows", Veb Təcrübələri Platforması, "Azure Resurs" meneceri, həm də "Azure Resurs" qrafiki də daxil olmaqla müxtəlif "Microsoft" layihələrində istifadə sisteminə daxil olub. Sistemin açıq mənbə kodu tərtibatçılara onun performansını və funksionallığını təkmilləşdirmək imkanlarını verməklə yanaşı həmçinin bu sahə ilə bağlı aparılan akademik tədqiqat əməkdaşlığını da stimullaşdırır.
"Garnet"-i ənənəvi keşləmə sistemlərindən fərqləndirən yeganə bir cəhət də var. Yeni işə düşən "Garnet" ibtidai məlumat növləri və analitik strukturları, eləcə də mürəkkəb məlumat növləri üzrə müxtəlif əməliyyatları geniş çeşidli API-lərin müasir və funksional yardımı vasitəsilə böyük bir texniki dəstək verir. Bu isə çox sayda müştəri əlaqələri ilə və kiçik məlumat paketləri üzərində xüsusi iş aparan zaman geniş miqyasda, eləcə də ötürmə qabiliyyətində maneə yaratmayan əhəmiyyətli təkmilləşdirmələrlə təmin edir.
Sistem ən son və müasir qaydalara uyğun olaraq "NET" texnologiyalarının əsasında hazırlanmışdır ki, bu da proqram platforma sistemini, yəni "cross-platform"-u, eləcə də digər funksiyaları genişləndirərək daha da müasirləşdirir. Proqramın bir hissəsi olaraq təsis edilən "Garnet.Net" kitabxanalarından səmərəli istifadə etməklə həm "Linux", həm də "Windows"-da yüksək performanslar ilə təmin etmək mümkündür.
"Garnet"-in aparıcı açıq keşləmə sistemləri ilə müqayisəsi sürətdə və miqyasda ortaya çıxan bu sistemin əhəmiyyətli üstünlüyünü göstərdi. Testlər xüsusi müqayisə alətindən istifadə etməklə təcrübə məqsədilə virtual "Azure" maşınlarında aparılıb. Beləliklə, eksperimental nəticələr, xüsusilə də yüksək yükləmə şəraitində, həmçinin də müxtəlif məlumat paket ölçüləri altında keçirilən bu təcrübənin cavabı bir daha sübuta yetirdi ki, daha yaxşı ötürmə qabiliyyəti və daha az gecikmə müddətini nümayiş etdirən yeni, həm də mükəmməl bir sistem mövcuddur.
"Garnet" sisteminin arxitekturasına şəbəkə sorğularının işlənməsi sahəsində həm də məlumatların saxlanması ilə qarşılıqlı əlaqə bazasında yer alan qabaqcıl, həllini tapan məsələlər də daxildir. Sistem sürətli modul şəbəkə arxitekturasından öz təlimatı üzrə istifadə edir, təhlükəsiz TLS bağlantılarını dəstəkləyir, eləcə də genişlənmə, müxtəlif saxlama səviyyələri üçün dəstək və yaxud fəlakətin sürətli bərpası da daxil olmaqla geniş və qabaqcıl yaddaş imkanları təklif edir.
"Microsoft" bu sahədə daha çox fəallıq göstərməklə, uğur gətirəcək nəticələr əldə etmək məqsədilə hərbi sənayedə, əsasən də kosmik sahədə yeniliklər ortaya çıxarıb öncül şirkət olmaq əzmindədir.
Digər ABŞ şirkətləri kimi bu korporasiya da yaxın gələcəkdə kosmik sahədə daha geniş və daha böyük işlərlə bağlı əməliyyatların reallaşdırılmasını planlaşdırır.
Qeyd edək ki, kosmik sahədə görülmüş və yaxın gələcəkdə görüləcək bütün işlər ABŞ-nin siyasi çevrəsi, hərbi rəhbərliyi də daxil olmaqla Pentaqonun birgə əməkdaşlığı sayəsində baş tutur. Amerika Birləşmiş Ştatları əldə ediləcək hər bir uğurlu texnoloji yeniliyin arxasında əsas məqsədin Çini zəiflətmək, bu ölkəni bir addım üstələmək olduğunu gizlətmir.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-03-2024 00:35 | Bölmə: Slayd
Çinin yaxın gələcəkdə kosmosun fatehinə çevrilə biləcəyi qorxusu Qərbi, xüsusilə də dünyanın nəhəngi və super güc kimi qəbul olunan Amerika Birləşmiş Ştatlarını, eləcə də müttəfiqi olan NATO-nu qarabaqara izləyir.
Reyting.az-ın məlumatına görə, artıq "Soyuq müharibə", "Silahlanma yarışı" ifadələri çoxdandır ki, "Kosmos uğrunda savaş" sözü ilə əvəz olunub. Bu bir göstərici kimi yaşadığımız XXI əsrin müasir texnologiyalarının inkişafı yolunda, internetin imkanlarından istifadə etməklə süni intellektin, həmçinin digər vasitələrin köməyi ilə hərbi sənayedə, eləcə də kosmosun tədqiq olunması, öyrənilməsi sahəsində aparılan müasir, böyük yeniliklər vəd edən super güclülük uğrunda rəqabət deməkdir. Hazırkı mövcud reallığı isə ancaq belə ifadə etmək olar: kimsə inadla bizə əlçatmaz görsənən kosmosu fəth etməyə hazırlaşır, kimsə də müharibədən qorxduğuna görə sayını çoxaltdığı peyklərini sayır.
Müasir Qərb və ABŞ öz kosmik nailiyyətləri hesabına iri addımlarla irəliləyən Çinin belə sürətlə inkişafından ehtiyat edir. Artıq ABŞ üçün ən böyük təhlükə Rusiya yox, Çindir.
ABŞ Kosmik Qüvvələri Komandanlığı Çinin Aydakı mövcudluğu barədə, həmçinin Amerika kosmik peyklərinə hücum etmək üçün potensial olaraq istifadə edilə biləcək müasir "səmavi" silahlar haqqında həyəcan təbili çalır. Eyni zamanda bu narahatlıqları Hind-Sakit Okean regionuna məsul olmuş amerikalı briqada generalı Entoni Mastalir də dilə gətirib.
Müzakirələrə səbəb olan bu mövzu ilə bağlı bazar ertəsi keçirilmiş konfransda briqada generalı Mastalir Pentaqonun indiyə qədər yetərincə qiymətləndirə bilmədiyi mümkün görünən təhdidlərdən söz açıb: “Hərbi nöqteyi-nəzərdən düşünmədiyimiz hücum yollarının olub-olmaması, yaxud yerə yaxın kosmosun və cislunar məkanın hazırda nə qədər təhlükəli olub-olmamasından çox narahatam. Bu və ya digər sahələrdə nələr baş verir?".
Amerikanın Kosmik Qüvvələrinin mövcud durumda əsas prioritetinin Yer kürəsində münaqişələrin qarşısının alınması olmasına baxmayaraq general Mastalir "Orta Krallıq" adlandırdığı Çinin Ay proqramının potensial risklərinin təcili öyrənilməsinə çağıraraq öz ölkəsini ciddi şəkildə xəbərdar edib. Bu sahədə çox ləng işlədiklərini qeyd edən general deyib ki, təbii peykdən Pekin Ay kürəsini daha da effektiv idarə etməklə çox böyük üstünlük qazanacaq və ABŞ maşınlarını məhv etmək üçün asanlıqla lazer silahlarını, digər raket sistemlərini kosmosda yerləşdirə biləcək.
Generalın sözlərinə görə, ABŞ-da ballistik raketləri izləmək üçün yerətrafı orbitdə, ay fəzasında minlərlə mülki və hərbi peyk var, lakin bu aktivlərin keyfiyyət baxımından itirilməsi ölkənin təhlükəsizliyinə çox ciddi ziyan vura bilər.
ABŞ ordusunun artan narahatlığı məhz kosmik amillərlə bağlıdır. Artıq nüvə başlıqlı uzaqmənzilli raketlərin və digər bioloji silahların istehsalı, ordunun arsenalına yerləşdirilməsi ilə bağlı aparılan hərbi rəqabət arxa plana keçib. Bu gün isə ABŞ üçün əsas narahatlığın ünvanı Çindir. Çinin kosmosun tədqiqi ilə bağlı əldə etdiyi heyrət doğuran yenilikləri, bu ölkənin əldə etdiyi uğurlar, eləcə də kosmik nailiyyətlərə səbəb olmuş nəticəsi bəlli çox sayda təsirli irəliləyiş faktorları super güc olan Amerika Birləşmiş Ştatlarını həqiqətən də qorxuya salıb.
ABŞ Kosmik Komandanlığının rəhbəri general Stiven Uaytinqin fevralda bu mövzu ilə bağlı verdiyi açıqlama da maraqla qarşılanmışdı. Uaytinq Çinlə bağlı söylənilənləri təsdiq etməklə belə bir etiraf səsləndirmişdi: "Bu ölkə heç də əldə etdiyi uğurlarla kifayətlənmək fikrində deyil. İndi Pekin Amerika Birləşmiş Ştatlarının, eləcə də onun müttəfiqlərinin aktivlərini marağı çərçivəsində istəyə görə sıradan çıxarmaq üçün hərbi sahədə, həm də peyk əleyhinə imkanlarını rekord sürətlə inkişaf etdirir”.
Çin isə öz növbəsində ünvanına söylənilən bütün ittihamları rədd edir və iddia irəli sürür ki, Birləşmiş Ştatlar onlardan öz hərbi gücünü artırmaq üçün bir bəhanə kimi yararlanır. Buna baxmayaraq mövzu ilə bağlı məsələri araşdıran Qərb ekspertləri tam əmindirlər ki, dinc kosmik proqram adı altında Çin gələcək münaqişələrə hazırlıq görür və öz hərbi imkanlarını gücləndirir.
Çin hakimiyyətinin planlarına görə onların astronavtları yaxın 10 ildən gec olmayaraq Aya gedə biləcəklər. Qlobal siyasi prosesləri diqqətlə izləyib araşdıran Qiymətləndirmə və Strategiya Mərkəzinin analitiki Riçard Fişer də xəbərdarlıq edir ki, gələcəkdə Çin iqtisadi, hərbi məqsədləri üçün yerin təbii peyki üzərində öz nəzarətini əldə etməyə çalışacaq. Lakin bu fikirlərlə razılaşmayan bəzi ekspertlər belə bir ssenarinin mümkün olmadığını düşünürlər. Öz səhifəsində belə mövzulara daima yer verən, hərbi və mülki sahələrdə baş vermiş kosmik yeniliklərdən söz açan "Space.com" jurnalının analitikləri isə nəşrdə dərc olunan geniş bir məqalədə nəticə olaraq mövzunun çözümünü belə ifadə ediblər: “Əgər Çin Ayın bir hissəsində nəzarəti tamamilə ələ keçirsə, bu gediş son dərəcə riskli, bahalı və təxribatçı bir addım olacaq”.
Pentaqonun narahatlığı isə get-gedə artır. Yaxın illərdə kosmik təhlükəsizlik məsələləri iki dövlətin arasında onsuz da gərgin olan münasibətlərin əsas mövzularından birinə çevriləcək.
Çinin fantastik uçuş planı
Pekin yaxın gələcəkdə 60 saniyəyə xüsusi relslərdə orbitə çıxacaq. Planlaşdırılan bu nəhəng layihəyə görə 50 tonluq hipersəsli avtomobili bir neçə dəqiqə ərzində səmaya qalxaraq atmosfer qatını keçəcək.
Çinli tədqiqatçılardan ibarət qrup kosmosa "Boeing 747" ölçüsündə hipersəs təyyarəsi buraxa bilən nəhəng elektromaqnit relslərə malik silah yaratmağa artıq çox yaxındır. Çinin "Teng Yun" adlanan bu iddialı layihəsi 2016-cı ildən bəri həyata keçirilməkdədir və kosmik sahədə çalışan elm adamları tam əmindirlər ki, layihə praktik mərhələni ötüb reallaşacağı təqdirdə bu dünyada ilk dəfə böyük texnoloji sıçrayışa səbəb olacaq.
Layihəni inkişaf etdirən əsas amil hipersəs təyyarəsinin səs sürətindən iki dəfə, təxmin edildiyi kimi 1,6 "Mach" və yaxud da 2000 km/saat sürətləndirməkdən ötrü çox güclü elektromaqnit qüvvələrindən özək bazada istifadə etməklə sürətləndirici sistemə nail olmaqdır. Layihədə nəzərdə tutulduğu kimi, uzunluğu 39 metrdən çox olacaq 50 tonluq nəhəng kosmik təyyarə öz uçuş missiyasını yerinə yetirən ərəfədə maksimum şəkildə, var-qüvvəsi ilə öz mühərriklərindən istifadə etməklə orbitə maneəsiz çıxa biləcək.
Ekspertlərə görə ilk baxışdan çox cəlbedici və fantastik görünən bu texnologiya əgər uğurla tətbiq olunarsa, o, faydalı yüklərin kosmosa buraxılması xərclərinin kökündən azaldacağını vəd edir. Bu isə şübhəsiz ki, hələ də irimiqyaslı elektromaqnit buraxılış sistemlərini yaratmağa müvəffəq olmayan "NASA", "SpaceX" kimi məhşur aerokosmik nəhənglərin diqqətini çəkəcək.
Amerika Birləşmiş Ştatları da bu layihə ilə dərindən maraqlanır və rəqib dövlət Çinin belə bir qeyri-adi uçuşu həyata keçirəcəyi təqdirdə hansı yenilik bəxş edən texnoloji tədbirlərin görüləcəyi üzərində baş sındırır.
Dəmir silahını sınaqdan keçirmək üçün Çin Aerokosmik Elm və Sənaye Korporasiyası (CASIC) Datonq şəhərindəki unikal sınaq qurğusundan istifadə edəcək. Bu hazırlığı sona yetən quraşdırma isə 1,9 kilometrlik vakuum yoludur və öncədən "levitasiya edilmiş" nəqliyyatın sınaqdan keçirilməsi məqsədi ilə nəzərdə tutulub. Bununla belə, qurğu ən ağır cisimləri 1000 km/saat sürətə çatdırmaq qabiliyyətinə görə, o, həm də dəmir yolu sürətləndiricisi üçün idealdır. Gələcəkdə 5000 km/saat maksimal sürətə nail olmaqdan ötrü yolun uzunluğunun 60 km-ə çatdırılması planlaşdırılır.
ABŞ və Çin "Qiyaməti"
Əsas təhlükəli hədəf, güclü rəqib və potensial düşmən olan Çini kosmik sahədə aparılan tədqiqatlarla üstələmək məqsədlə Amerikada bir çox layihələrə start verilib. Bu ilin 18 martında isə məhşur "Microsoft" korporasiyası tətbiqləri, eləcə də xidmətləri sürətləndirmək üçün nəzərdə tutulmuş yeni keşləmə sistemini "Garnet"-i təqdim edib. Böyük tədqiqatçılar qrupu tərəfindən yaradılmış müasir proqram olan "Garnet" interaktiv veb-proqramlarına həm də bu sahədə xidmətlərə artan müasir elmi və texniki tələbatın fonunda məlumatların saxlanmasının səmərəliliyini artırmaq üçün illərlə aparılan, həm də uğurla başa çatmış yeni işin nəticəsidir. Yeni sistem ictimaiyyət üçün də əlçatandır və bu "Garnet" proqram tərtibatçılarına ona istənilən bir dəyişikliyi etməyə, funksionallığını genişləndirməyə imkan verəcək.
ABŞ qorxur və tələsir
"Garnet" artıq "Windows", Veb Təcrübələri Platforması, "Azure Resurs" meneceri, həm də "Azure Resurs" qrafiki də daxil olmaqla müxtəlif "Microsoft" layihələrində istifadə sisteminə daxil olub. Sistemin açıq mənbə kodu tərtibatçılara onun performansını və funksionallığını təkmilləşdirmək imkanlarını verməklə yanaşı həmçinin bu sahə ilə bağlı aparılan akademik tədqiqat əməkdaşlığını da stimullaşdırır.
"Garnet"-i ənənəvi keşləmə sistemlərindən fərqləndirən yeganə bir cəhət də var. Yeni işə düşən "Garnet" ibtidai məlumat növləri və analitik strukturları, eləcə də mürəkkəb məlumat növləri üzrə müxtəlif əməliyyatları geniş çeşidli API-lərin müasir və funksional yardımı vasitəsilə böyük bir texniki dəstək verir. Bu isə çox sayda müştəri əlaqələri ilə və kiçik məlumat paketləri üzərində xüsusi iş aparan zaman geniş miqyasda, eləcə də ötürmə qabiliyyətində maneə yaratmayan əhəmiyyətli təkmilləşdirmələrlə təmin edir.
Sistem ən son və müasir qaydalara uyğun olaraq "NET" texnologiyalarının əsasında hazırlanmışdır ki, bu da proqram platforma sistemini, yəni "cross-platform"-u, eləcə də digər funksiyaları genişləndirərək daha da müasirləşdirir. Proqramın bir hissəsi olaraq təsis edilən "Garnet.Net" kitabxanalarından səmərəli istifadə etməklə həm "Linux", həm də "Windows"-da yüksək performanslar ilə təmin etmək mümkündür.
"Garnet"-in aparıcı açıq keşləmə sistemləri ilə müqayisəsi sürətdə və miqyasda ortaya çıxan bu sistemin əhəmiyyətli üstünlüyünü göstərdi. Testlər xüsusi müqayisə alətindən istifadə etməklə təcrübə məqsədilə virtual "Azure" maşınlarında aparılıb. Beləliklə, eksperimental nəticələr, xüsusilə də yüksək yükləmə şəraitində, həmçinin də müxtəlif məlumat paket ölçüləri altında keçirilən bu təcrübənin cavabı bir daha sübuta yetirdi ki, daha yaxşı ötürmə qabiliyyəti və daha az gecikmə müddətini nümayiş etdirən yeni, həm də mükəmməl bir sistem mövcuddur.
"Garnet" sisteminin arxitekturasına şəbəkə sorğularının işlənməsi sahəsində həm də məlumatların saxlanması ilə qarşılıqlı əlaqə bazasında yer alan qabaqcıl, həllini tapan məsələlər də daxildir. Sistem sürətli modul şəbəkə arxitekturasından öz təlimatı üzrə istifadə edir, təhlükəsiz TLS bağlantılarını dəstəkləyir, eləcə də genişlənmə, müxtəlif saxlama səviyyələri üçün dəstək və yaxud fəlakətin sürətli bərpası da daxil olmaqla geniş və qabaqcıl yaddaş imkanları təklif edir.
"Microsoft" bu sahədə daha çox fəallıq göstərməklə, uğur gətirəcək nəticələr əldə etmək məqsədilə hərbi sənayedə, əsasən də kosmik sahədə yeniliklər ortaya çıxarıb öncül şirkət olmaq əzmindədir.
Digər ABŞ şirkətləri kimi bu korporasiya da yaxın gələcəkdə kosmik sahədə daha geniş və daha böyük işlərlə bağlı əməliyyatların reallaşdırılmasını planlaşdırır.
Qeyd edək ki, kosmik sahədə görülmüş və yaxın gələcəkdə görüləcək bütün işlər ABŞ-nin siyasi çevrəsi, hərbi rəhbərliyi də daxil olmaqla Pentaqonun birgə əməkdaşlığı sayəsində baş tutur. Amerika Birləşmiş Ştatları əldə ediləcək hər bir uğurlu texnoloji yeniliyin arxasında əsas məqsədin Çini zəiflətmək, bu ölkəni bir addım üstələmək olduğunu gizlətmir.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:09
Marsdakı "hörümçək sürüsü"nün sirri açılıb - Fotolar
Dünən, 18:36
Blinken Pekində Çini hədələyib
25-04-2024, 20:26
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
25-04-2024, 19:45
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
25-04-2024, 19:17
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
25-04-2024, 18:09
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
25-04-2024, 17:46
Dünyada iqlim böhranı başlayır
25-04-2024, 17:08
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
25-04-2024, 14:43
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
25-04-2024, 11:59
Naxçıvanın baş naziri vəzifədən azad olunub - Təyinat
24-04-2024, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
24-04-2024, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
24-04-2024, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
24-04-2024, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
24-04-2024, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
23-04-2024, 11:59
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
23-04-2024, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
22-04-2024, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
22-04-2024, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
22-04-2024, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
22-04-2024, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
22-04-2024, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
22-04-2024, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
