Rusiyanı Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq - Stoltenberq bunun üçün gəlmişdi?

Xəbər lenti

09:27 / 27-04-2024

Britaniyanın lüks avtomobilləri Rusiyaya daşınır

08:18 / 27-04-2024

"Bir qalanın sirri" Musiqili Teatrda açılacaq - Fotolar

08:09 / 27-04-2024

Rusiyada azərbaycanlılarla taciklər arasında kütləvi dava: ölən və yaralananlar var

21:36 / 26-04-2024

Prezident İlham Əliyevin Almaniyaya işgüzar səfəri başa çatıb - Fotolar

20:58 / 26-04-2024

İlham Əliyevlə Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiriblər

20:46 / 26-04-2024

Azərbaycan və Almaniya prezidentləri görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar

19:35 / 26-04-2024

43 pişiyi ac-susuz saxlayan şəxsi həbs ediblər

19:06 / 26-04-2024

Rusların hücum etmək istədiyi iki xəstəxana təcili boşaldılır

18:43 / 26-04-2024

Türk dövlətləri parlamentlərinin komitə sədrləri Xankəndi və Şuşaya səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto

18:41 / 26-04-2024

İsveç Latviyaya qoşun və zirehli texnika göndərir

18:36 / 26-04-2024

Blinken Pekində Çini hədələyib

18:20 / 26-04-2024

20-yə yaxın məhbus həbsxanadan qaçmağa cəhd edib - Foto

18:15 / 26-04-2024

Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəddə koordinatlar dəqiqləşdirilir

18:08 / 26-04-2024

Erməni deputatlar saxlanılıb

17:58 / 26-04-2024

Ermənistan XİN: "Azərbaycandan sülh sazişinə dair təkliflər almışıq"

17:39 / 26-04-2024

"Beşiktaş" daha bir futbolçu ilə müqaviləni yeniləyib

17:30 / 26-04-2024

İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar

17:23 / 26-04-2024

Prezident İlham Əliyev BƏƏ-nin sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri ilə görüşüb

17:15 / 26-04-2024

Quba-Xaçmaz Regional filialına müdir təyinatı olub

16:58 / 26-04-2024

“Krokus”dakı terror aktına görə daha bir şübhəli saxlanılıb

16:56 / 26-04-2024

Prezident İlham Əliyev Almaniya XİN rəhbəri ilə görüşüb - Foto

16:11 / 26-04-2024

Azərbaycanda partiya rəhbəri həbs edilib

16:05 / 26-04-2024

Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb

15:52 / 26-04-2024

Qəzzada daha 51 dinc sakin həlak olub

15:46 / 26-04-2024

Avtomobil şirkəti daha bir yeniliyə imza atıb - Fotolar

15:33 / 26-04-2024

Keçmiş rektor son söz üçün məhkəmədən yenə vaxt istəyib

15:14 / 26-04-2024

Azərbaycan prezidenti Almaniya kansleri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar

14:06 / 26-04-2024

Rusiyanın yeni silahı ABŞ-a məxsus peykləri vura biləcək

13:54 / 26-04-2024

"Qarabağ" klubu cərimələnib

13:28 / 26-04-2024

Naxçıvan Nazirlər Kabinetinə Aparat rəhbəri təyin edilib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

18:56 / 22-04-2024

Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar

00:11 / 23-04-2024

Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı

09:53 / 22-04-2024

Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır

13:54 / 22-04-2024

Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)

16:58 / 23-04-2024

İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)

14:10 / 23-04-2024

Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)

16:10 / 22-04-2024

Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib

14:03 / 24-04-2024

Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib

00:05 / 23-04-2024

Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək

00:02 / 23-04-2024

Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub

17:30 / 26-04-2024

İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar

12:40 / 22-04-2024

Cavanşir Məmmədovun nəvəsi: "Babamın ürəyi haqsızlığa dözmədi"

Rusiyanı Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq - Stoltenberq bunun üçün gəlmişdi?
Tarix: 22-03-2024 14:11 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

Qərblə Rusiyanın qarşıdurması kontekstində Qərbin böyük simalarının postsovet məkanı ölkələrinə səfəri böyük maraq doğurur. Ukraynada münaqişə davam etdikcə, ABŞ və müttəfiqləri Rusiyanın ənənəvi maraq dairələrindəki boşluğu doldurmağa çalışacaqlar.

Ukraynada müharibə başlayandan sonra ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken artıq Mərkəzi Asiya ölkələrini gəzir, onları Rusiyaya qarşı yönəltməyə çalışır və onlardan anti-Rusiya sanksiyalarına qoşulmağı xahiş edirdi. Ötən il Fransa prezidenti Emmanuel Makron da eyni təşəbbüslərlə Özbəkistan və Qazaxıstana gəlmişdi. Lakin nə biri, nə də digəri öz məqsədlərinə nail ola bilməyib.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Növbəti qonaq martın 17-19-da Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistana səfər edən NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq olub.

Niyə Cənubi Qafqaz?

Belə səfərlərin məqsədlərindən biri də Qərb və NATO dövlətlərinin inkişaf etməkdə olan ölkələrdən kənarda qalmasını kompensasiya etməkdir. Beynəlxalq sistemin daha böyük çoxqütblüyə doğru transformasiyası fonunda Fransa Afrikadan sıxışdırılır, ABŞ isə Yaxın Şərqdə sıxışdırılır. Ona görə də onlara faydalı qazıntıları, uranı, qazı və nefti çıxarmaq üçün yeni tərəfdaşlar lazımdır.

Mərkəzi Asiya ləzzətli bir loxma olaraq qalır, lakin Qərb üçün əlçatmazdır. Region ölkələrinin əksəriyyəti Rusiya ilə hərbi və iqtisadi ittifaqdadır və KTMT və Aİİ-dən çıxmaq niyyətində deyil. Türkmənistan neytraldır, lakin siyasi səbəblərdən Qərb modelinə sığmır. Özbəkistan çoxvektorlu siyasət yürüdür.

Güclü ticarət və investisiya mövcudluğu ilə Çin burada əlavə başağrısı yaradır və Qərb bütün sahələrdə Pekinlə rəqabət aparır.

1990-cı illərdən Baltikyanı ölkələr NATO və ABŞ-ın təsir orbitinə keçdilər, Ukraynada Qərb Avromaydandan sonra öz protektoratını qurdu. Belarusda 2020-ci ildə Maydan ssenarisi iflasa uğradı və Şimal Hərbi Dairəsinin fəaliyyətə başlamasından sonra Minsk Qərbə tamamilə düşmən oldu. Postsovet regionlarından yalnız Cənubi Qafqaz qalıb.

Burada rəqabət hələ də yüksəkdir, lakin nüfuzu genişləndirmək və Qərb maraqlarını təşviq etmək imkanları var. Buna görə də NATO-nun baş katibi regionu öz diqqəti ilə şərəfləndirdi.

Azərbaycan ehtiyatlılığı

Üç ölkədən NATO-nun Azərbaycanda ən az şansı var və ona görə də Stoltenberq iki günə yaxın burada qalıb. Son bir ildə Bakının Qərblə münasibətləri kəskin şəkildə pisləşib. Bu, təkcə Fransanın ermənipərəst mövqeyi, fransız siyasətçilərinin İrəvana səfərləri və Senatın anti-Azərbaycan qərarlarına görə baş vermədi.

Ötən ilin sonunda Dövlət Departamenti Azərbaycanın Dağlıq Qarabağa tam nəzarəti ələ keçirməsi və ABŞ rəhbərliyinin “etnik təmizləmə” adlandırdığı ermənilərin regiondan köçməsi ucbatından sammitin görüşlərini dondurmaqla hədələməklə də fərqlənib. Avropa Parlamentinin qəbul etdiyi qətnamələr və ermənilərin köçünə görə Azərbaycanın AŞPA-ya üzvlüyünün dayandırılması, eləcə də prezident seçkiləri və İlham Əliyevin qələbəsi atəşə yağ tökdü.

Avropa və Amerika rəsmilərinin Azərbaycandakı hərəkətlərinə Qərblə ümumi münasibətlər kontekstində baxılır. Ona görə də Stoltenberq Qərb hərbi alyansının nümayəndəsi kimi Bakı ilə əlaqələri normallaşdırmağa ehtiyac duyurdu. Əliyevlə görüşdə təriflərdən də yan keçməyib. O, Kosovo və Əfqanıstanda sülhməramlı missiyalarda iştirakına görə Azərbaycana təşəkkürünü bildirib, Azərbaycan hərbçilərinin Kabil hava limanını sonuncu olaraq tərk etdiyini xatırladıb.

O, həmçinin TANAP və TAP boru kəmərləri ilə qaz nəqlinə toxunaraq, Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfəyə diqqət çəkib. Stoltenberq çıxışında hətta “Ukraynaya lazımi dəstəyə” görə Bakıya təşəkkür etməyə qədər gedib - Bakı Kiyevə humanitar yardım çatdırıb.

Qərb Azərbaycan rəhbərliyinin əsəblərini korlasa da, Bakı bununla barışmaq fikrində deyil. Respublika iqtisadiyyatı üçün enerji həddən artıq vacibdir. Bundan əlavə, Azərbaycanın NATO Türkiyəsi ilə hərbi ittifaqı var ki, bu da son bir ildə Avro-Amerika tərəfdaşları ilə münasibətləri normallaşdırıb.

Əliyev enerjidən tutmuş sülhməramlıya qədər bütün mövzularda Stoltenberqlə həmrəylik nümayiş etdirdi, lakin Rusiyanı “hərbi təcavüzdə” ittiham edən NATO baş katibinin istədiyi kontekstdə Ukrayna mövzusunu vurğulamadı.

2022-ci ildən Azərbaycan Rusiya ilə müttəfiqlik statusuna malikdir. Moskva Bakının mühüm iqtisadi tərəfdaşı olaraq qalır. Bu reallıq baş nazir Mixail Mişustinin Azərbaycan paytaxtına son səfəri zamanı bir daha təsdiqləndi və burada iqtisadi layihələrin genişləndirilməsi barədə razılıq əldə olundu.

Gürcü praqmatizmi

Gürcüstanda vəziyyət bir qədər fərqlidir. Mixail Saakaşvili dövründən və xüsusilə Cənubi Osetiyadakı müharibədən sonra Tbilisi NATO üzvlüyünü xarici siyasət prioritetinə çevirib.

Baxmayaraq ki, “Gürcü Arzusu”nun hakimiyyəti altında ölkə Rusiyaya qarşı praqmatik kurs tutub, son vaxtlar hava nəqliyyatının açılmasına və Gürcüstan vətəndaşları üçün Rusiyadan vizaların götürülməsinə nail olsa da, onun Avroatlantik inteqrasiya ilə bağlı mövqeyi dəyişməz qalır.

Gürcüstan Avropa İttifaqına üzv olmağı gözləyir, ona uzun müddət namizəd statusunun verilməməsindən inciyib və Brüssel artıq Moldova və Ukrayna ilə üzvlük danışıqlarına başlayıb. Xarici işlər naziri İlya Darçiaşvili xatırladıb ki, NATO-ya qoşulmaq “ölkənin xarici siyasətinin təməl daşı” olaraq qalır.

Gürcüstan və Azərbaycanın NATO üçün oxşarlığı ondan ibarətdir ki, hər iki ölkə anti-Rusiya sanksiyalarına qoşulmur və Ukraynaya adekvat dəstək vermir.

Son illər həm Bakı, həm də Tbilisi ilə münasibətlər pisləşib. Bakı ilə - Qarabağa və Ermənistana görə, Tbilisi ilə - Ukrayna müharibəsi və sanksiyalara görə.

Lakin Stoltenberq respublikaların hər biri ilə əlaqələri yaxşılaşdırmaq istəyir. Gürcüstanla daha çox şans var, çünki onunla Rusiya arasında Abxaziya və Cənubi Osetiyada ərazi mübahisəsi qalmaqdadır.

Aİ-yə namizəd statusunun verilməsi NATO-nun işini asanlaşdırmalıdır. Təsadüfi deyildi ki, Stoltenberq namizəd statusunun “ölkədə firavanlıq istəklərini və bu istiqamətdə ruhu gücləndirəcək, biz NATO istiqamətində çiyin-çiyinə addımlayacağıq”,- deyir.

Əslində, o, Aİ və NATO ilə inteqrasiyanın sinxron şeylər olduğunu təsdiqləyib. Yeganə çətinlik odur ki, baş katib Şimali Atlantika Alyansına qoşulmağın dəqiq perspektivlərini və tarixlərini qeyd edə bilmir, “Gürcü Arzusu” üzvlərinin ondan gözlədiyi budur.

Stoltenberq həm Şarl Mişelin, həm də Ursula fon der Leyenin Tbilisiyə səfərləri zamanı danışdıqları islahatları xatırladıb. Bu islahatların bir hissəsi xarici siyasət məsələləri üzrə Aİ və NATO ilə koordinasiyadır, yəni sanksiyalar və Ukrayna ilə bağlı anti-Rusiya qərarlarının qəbulu.

Erməni dili yeni kurs

Ən böyük intriqa Stoltenberqin Ermənistana səfəri ilə bağlıdır.

Əgər Azərbaycan NATO ölkəsi Türkiyə ilə sıx bağlıdırsa və Gürcüstan ora daxil olmaq istəyindən birbaşa danışırsa, deməli, Ermənistan KTMT-nin üzvüdür. Moskva üçün Rusiyanın hərbi bazasının yerləşdiyi ölkədə düşmən təşkilat sədrinin peyda olması sadəcə çağırış deyil, onun geosiyasi maraqları üçün təhlükədir.

Brüssel bunu başa düşür və ona görə də bu istiqamətdə addımlar atır. Onlar həmçinin başa düşürlər ki, NATO baş katibinin hazırkı - 2020-ci ildən bəri ikinci səfəri münbit zəmindədir.

Məhz Stoltenberqin səfəri ərəfəsində baş nazir Nikol Paşinyan ölkəsinin KTMT-də mövcudluğunu şübhə altına alıb, əvvəlcə üzvlüyün dondurulduğunu elan edib, sonra isə blokdan tamamilə çıxmağa icazə verib.

Paşinyanın “məxməri inqilab” nəticəsində gəlişi faktının özü artıq Rusiya ilə gələcək tərəfdaşlığa şübhələr yaratdı, lakin İrəvan uzun müddət Qərb istəklərini ört-basdır etdi.

2020-ci ildən sonra maskalar atıldı və ondan sonrakı hadisələr: Azərbaycanla Ermənistan sərhədində vəziyyətin gərginləşməsi, Bakının Laçın dəhlizinə nəzarəti bərqərar etməsi, ən əsası, Əliyevin Qarabağda keçirdiyi antiterror əməliyyatı.

Paşinyan bütün bu bəlalara görə məsuliyyəti ölkəsinin köməyinə gəlməyən KTMT-nin üzərinə atıb.

Paşinyan Qərblə yaxınlaşma istiqamətində addımlar atmağa başladı. Aİ müşahidəçilərini Azərbaycanla sərhədə dəvət edib, Vladimir Putinin həbsinə order verən Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Statutuna qoşulub, həyat yoldaşını Kiyevə göndərib və Ermənistanın Ukraynada Rusiyanın müttəfiqi olmadığını bəyan edib.

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi ikitərəfli münasibətlər tarixində ilk dəfə olaraq Ermənistan səfirinə etiraz notası verdikdən sonra ABŞ, Fransa və NATO-nun Ermənistanla yaxınlaşma şansları kəskin şəkildə artıb. Ermənistanın Alyansa daxil olması hələ çox uzaqdadır və İrəvan bu barədə rəsmi danışmamağa üstünlük verir, lakin bu istiqamətdə addımlar atılır. Əgər Paşinyan Aİ ilə İttifaqın istədiyi dərəcədə inteqrasiyaya hazırdırsa, NATO ilə də eyni prinsiplər işləyə bilər.

Stoltenberqlə danışıqlarda Paşinyan bildirib ki, onun ölkəsi “NATO ilə siyasi dialoqu inkişaf etdirməkdə və həm NATO, həm də ayrı-ayrı üzv ölkələrlə tərəfdaşlıqları genişləndirməkdə maraqlıdır”.

Bundan əlavə, Ermənistanın baş naziri NATO-ya təhlükəsizliyin təminatçısı kimi ümid edir və Stoltenberqə “müqavimət səviyyəsinin gücləndirilməsi və müvafiq müdafiə potensialının inkişaf etdirilməsinin” vacibliyindən danışır.

Bu, NATO ordusuna rus sərhədçilərinin qovulduğu “Zvartnots” hava limanını, gələcəkdə isə Rusiyanın 102-ci hərbi bazasının yerləşdiyi Gümrüdəki məhəlləni mühafizə etməyə dəvət deyilsə, bəs nədir?

Əgər Rusiya hərbçilərinin Gümrüdə olması NATO üçün çəkindirici faktordursa, Ermənistanda siyasi transformasiyalar tərəfdaşlığın gücləndirilməsinə işləyir.

Stoltenberq Paşinyanın demokratiyaya sadiqliyini dəstəkləyib. Baş katib NATO-nun perspektivləri barədə yüksək səslə danışmadı, lakin “NATO Ermənistanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü təşviq edir” sözləri düşüncə üçün qidadır.

Belə görünür ki, Stoltenberq Rusiyadan təhlükəsizlik zəmanətinə şübhə ilə yanaşan, lakin NATO Fransasından kömək ümid edən Qafqaz respublikasına NATO qoşunlarını göndərmək üçün zəmin hazırlayır. Moskvanın Parislə münasibətləri Emmanuel Makronun Ukraynaya ordu göndərməyə hazır olması ilə bağlı bəyanatları fonunda pisləşir və Fransa Ermənistanda NATO maraqlarının dirijoru kimi çıxış edə bilər.

Yeri gəlmişkən, Ukrayna ilə bağlı Stoltenberqin sözlərinə görə, Ermənistan və NATO-nun da ümumi prinsipləri var. O, "Mən Ermənistanın Ukrayna ilə həmrəyliyini alqışlayıram", - deyib.

Ukraynadakı qələbə hər şeyi həll edəcək

Ümumiləşdirsək, deyə bilərik ki, Stoltenberq Qərbin Azərbaycan və Gürcüstanla sarsıdılmış münasibətlərini qismən düzəldə bildi və Rusiyanın Ermənistandan sıxışdırılması prosesinin bünövrəsinə öz kərpicini qoydu. NATO baş katibinin səfərinin uzunmüddətli perspektivdə uğurlu olub-olmayacağı bir neçə amildən asılıdır. Bakının timsalında əminliklə deyə bilərik ki, əlaqələrin yaxşılaşdırılması Rusiyanın mövqeyinə xələl gətirməyəcək. Azərbaycan NATO-ya daxil olmağa can atmır. Bunu açıq şəkildə Əliyev də dedi. Yəni Azərbaycan həm Aİ, həm ABŞ, həm də Rusiya və Türkiyə ilə əməkdaşlıq edərək öz milli maraqları çərçivəsində çoxvektorlu siyasətini davam etdirəcək.

Gürcüstanda hökumət dəyişməyincə NATO ciddi dəyişikliklərə nail olmayacaq. Ermənistanda Paşinyan hökumətinin apardığı siyasət sayəsində əlaqələrin dərinləşməsi potensialı daha böyükdür. Amma Gürcüstan və Ermənistanda olduğu kimi, NATO-nun uğuru Rusiyanın Ukraynada hansı nəticələri əldə etməsindən asılıdır.

Qərb üçün ideal variant Rusiyanın məğlubiyyətidir ki, bu da onu Cənubi Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq şansını artıracaq. Rusiyanın qələbəsi Qərbin təkcə Gürcüstanda deyil, həm də Ermənistandakı nisbi uğurlarını geri çevirə bilər. Ukrayna münaqişəsinin uzadılması isə NATO-nun regionda Moskvaya qarşı mübarizəni davam etdirəcəyi bir ssenarini qoruyacaq.

Y. QACAR

Ana səhifəyə dön