22:43 / 16-06-2025
Zakir Həsənov Belarusa rəsmi səfər edib
22:33 / 16-06-2025
Xarici ölkə vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
20:27 / 16-06-2025
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
18:00 / 16-06-2025
Cüdoçumuz dünya çempionatının yarımfinalına yüksəlib
17:32 / 16-06-2025
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
15:28 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn: "Bu addım istefa anlamına gəlmir"
14:07 / 16-06-2025
İran prezidenti: "İran nüvə silahı hazırlamaq niyyətində deyil"
13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
13:01 / 16-06-2025
İrandan 41 Azərbaycan vətəndaşı təxliyə olunub
12:35 / 16-06-2025
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
12:20 / 16-06-2025
İran hipersəs raketlərindən istifadə edir
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
07:37 / 12-06-2025
Sabiq prezident sui-qəsddə şübhəli bilinir
07:42 / 12-06-2025
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
Rusiyanı Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq - Stoltenberq bunun üçün gəlmişdi?
Tarix: 22-03-2024 14:11 | Bölmə: Slayd
Qərblə Rusiyanın qarşıdurması kontekstində Qərbin böyük simalarının postsovet məkanı ölkələrinə səfəri böyük maraq doğurur. Ukraynada münaqişə davam etdikcə, ABŞ və müttəfiqləri Rusiyanın ənənəvi maraq dairələrindəki boşluğu doldurmağa çalışacaqlar.
Ukraynada müharibə başlayandan sonra ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken artıq Mərkəzi Asiya ölkələrini gəzir, onları Rusiyaya qarşı yönəltməyə çalışır və onlardan anti-Rusiya sanksiyalarına qoşulmağı xahiş edirdi. Ötən il Fransa prezidenti Emmanuel Makron da eyni təşəbbüslərlə Özbəkistan və Qazaxıstana gəlmişdi. Lakin nə biri, nə də digəri öz məqsədlərinə nail ola bilməyib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Növbəti qonaq martın 17-19-da Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistana səfər edən NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq olub.
Niyə Cənubi Qafqaz?
Belə səfərlərin məqsədlərindən biri də Qərb və NATO dövlətlərinin inkişaf etməkdə olan ölkələrdən kənarda qalmasını kompensasiya etməkdir. Beynəlxalq sistemin daha böyük çoxqütblüyə doğru transformasiyası fonunda Fransa Afrikadan sıxışdırılır, ABŞ isə Yaxın Şərqdə sıxışdırılır. Ona görə də onlara faydalı qazıntıları, uranı, qazı və nefti çıxarmaq üçün yeni tərəfdaşlar lazımdır.
Mərkəzi Asiya ləzzətli bir loxma olaraq qalır, lakin Qərb üçün əlçatmazdır. Region ölkələrinin əksəriyyəti Rusiya ilə hərbi və iqtisadi ittifaqdadır və KTMT və Aİİ-dən çıxmaq niyyətində deyil. Türkmənistan neytraldır, lakin siyasi səbəblərdən Qərb modelinə sığmır. Özbəkistan çoxvektorlu siyasət yürüdür.
Güclü ticarət və investisiya mövcudluğu ilə Çin burada əlavə başağrısı yaradır və Qərb bütün sahələrdə Pekinlə rəqabət aparır.
1990-cı illərdən Baltikyanı ölkələr NATO və ABŞ-ın təsir orbitinə keçdilər, Ukraynada Qərb Avromaydandan sonra öz protektoratını qurdu. Belarusda 2020-ci ildə Maydan ssenarisi iflasa uğradı və Şimal Hərbi Dairəsinin fəaliyyətə başlamasından sonra Minsk Qərbə tamamilə düşmən oldu. Postsovet regionlarından yalnız Cənubi Qafqaz qalıb.
Burada rəqabət hələ də yüksəkdir, lakin nüfuzu genişləndirmək və Qərb maraqlarını təşviq etmək imkanları var. Buna görə də NATO-nun baş katibi regionu öz diqqəti ilə şərəfləndirdi.
Azərbaycan ehtiyatlılığı
Üç ölkədən NATO-nun Azərbaycanda ən az şansı var və ona görə də Stoltenberq iki günə yaxın burada qalıb. Son bir ildə Bakının Qərblə münasibətləri kəskin şəkildə pisləşib. Bu, təkcə Fransanın ermənipərəst mövqeyi, fransız siyasətçilərinin İrəvana səfərləri və Senatın anti-Azərbaycan qərarlarına görə baş vermədi.
Ötən ilin sonunda Dövlət Departamenti Azərbaycanın Dağlıq Qarabağa tam nəzarəti ələ keçirməsi və ABŞ rəhbərliyinin “etnik təmizləmə” adlandırdığı ermənilərin regiondan köçməsi ucbatından sammitin görüşlərini dondurmaqla hədələməklə də fərqlənib. Avropa Parlamentinin qəbul etdiyi qətnamələr və ermənilərin köçünə görə Azərbaycanın AŞPA-ya üzvlüyünün dayandırılması, eləcə də prezident seçkiləri və İlham Əliyevin qələbəsi atəşə yağ tökdü.
Avropa və Amerika rəsmilərinin Azərbaycandakı hərəkətlərinə Qərblə ümumi münasibətlər kontekstində baxılır. Ona görə də Stoltenberq Qərb hərbi alyansının nümayəndəsi kimi Bakı ilə əlaqələri normallaşdırmağa ehtiyac duyurdu. Əliyevlə görüşdə təriflərdən də yan keçməyib. O, Kosovo və Əfqanıstanda sülhməramlı missiyalarda iştirakına görə Azərbaycana təşəkkürünü bildirib, Azərbaycan hərbçilərinin Kabil hava limanını sonuncu olaraq tərk etdiyini xatırladıb.
O, həmçinin TANAP və TAP boru kəmərləri ilə qaz nəqlinə toxunaraq, Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfəyə diqqət çəkib. Stoltenberq çıxışında hətta “Ukraynaya lazımi dəstəyə” görə Bakıya təşəkkür etməyə qədər gedib - Bakı Kiyevə humanitar yardım çatdırıb.
Qərb Azərbaycan rəhbərliyinin əsəblərini korlasa da, Bakı bununla barışmaq fikrində deyil. Respublika iqtisadiyyatı üçün enerji həddən artıq vacibdir. Bundan əlavə, Azərbaycanın NATO Türkiyəsi ilə hərbi ittifaqı var ki, bu da son bir ildə Avro-Amerika tərəfdaşları ilə münasibətləri normallaşdırıb.
Əliyev enerjidən tutmuş sülhməramlıya qədər bütün mövzularda Stoltenberqlə həmrəylik nümayiş etdirdi, lakin Rusiyanı “hərbi təcavüzdə” ittiham edən NATO baş katibinin istədiyi kontekstdə Ukrayna mövzusunu vurğulamadı.
2022-ci ildən Azərbaycan Rusiya ilə müttəfiqlik statusuna malikdir. Moskva Bakının mühüm iqtisadi tərəfdaşı olaraq qalır. Bu reallıq baş nazir Mixail Mişustinin Azərbaycan paytaxtına son səfəri zamanı bir daha təsdiqləndi və burada iqtisadi layihələrin genişləndirilməsi barədə razılıq əldə olundu.
Gürcü praqmatizmi
Gürcüstanda vəziyyət bir qədər fərqlidir. Mixail Saakaşvili dövründən və xüsusilə Cənubi Osetiyadakı müharibədən sonra Tbilisi NATO üzvlüyünü xarici siyasət prioritetinə çevirib.
Baxmayaraq ki, “Gürcü Arzusu”nun hakimiyyəti altında ölkə Rusiyaya qarşı praqmatik kurs tutub, son vaxtlar hava nəqliyyatının açılmasına və Gürcüstan vətəndaşları üçün Rusiyadan vizaların götürülməsinə nail olsa da, onun Avroatlantik inteqrasiya ilə bağlı mövqeyi dəyişməz qalır.
Gürcüstan Avropa İttifaqına üzv olmağı gözləyir, ona uzun müddət namizəd statusunun verilməməsindən inciyib və Brüssel artıq Moldova və Ukrayna ilə üzvlük danışıqlarına başlayıb. Xarici işlər naziri İlya Darçiaşvili xatırladıb ki, NATO-ya qoşulmaq “ölkənin xarici siyasətinin təməl daşı” olaraq qalır.
Gürcüstan və Azərbaycanın NATO üçün oxşarlığı ondan ibarətdir ki, hər iki ölkə anti-Rusiya sanksiyalarına qoşulmur və Ukraynaya adekvat dəstək vermir.
Son illər həm Bakı, həm də Tbilisi ilə münasibətlər pisləşib. Bakı ilə - Qarabağa və Ermənistana görə, Tbilisi ilə - Ukrayna müharibəsi və sanksiyalara görə.
Lakin Stoltenberq respublikaların hər biri ilə əlaqələri yaxşılaşdırmaq istəyir. Gürcüstanla daha çox şans var, çünki onunla Rusiya arasında Abxaziya və Cənubi Osetiyada ərazi mübahisəsi qalmaqdadır.
Aİ-yə namizəd statusunun verilməsi NATO-nun işini asanlaşdırmalıdır. Təsadüfi deyildi ki, Stoltenberq namizəd statusunun “ölkədə firavanlıq istəklərini və bu istiqamətdə ruhu gücləndirəcək, biz NATO istiqamətində çiyin-çiyinə addımlayacağıq”,- deyir.
Əslində, o, Aİ və NATO ilə inteqrasiyanın sinxron şeylər olduğunu təsdiqləyib. Yeganə çətinlik odur ki, baş katib Şimali Atlantika Alyansına qoşulmağın dəqiq perspektivlərini və tarixlərini qeyd edə bilmir, “Gürcü Arzusu” üzvlərinin ondan gözlədiyi budur.
Stoltenberq həm Şarl Mişelin, həm də Ursula fon der Leyenin Tbilisiyə səfərləri zamanı danışdıqları islahatları xatırladıb. Bu islahatların bir hissəsi xarici siyasət məsələləri üzrə Aİ və NATO ilə koordinasiyadır, yəni sanksiyalar və Ukrayna ilə bağlı anti-Rusiya qərarlarının qəbulu.
Erməni dili yeni kurs
Ən böyük intriqa Stoltenberqin Ermənistana səfəri ilə bağlıdır.
Əgər Azərbaycan NATO ölkəsi Türkiyə ilə sıx bağlıdırsa və Gürcüstan ora daxil olmaq istəyindən birbaşa danışırsa, deməli, Ermənistan KTMT-nin üzvüdür. Moskva üçün Rusiyanın hərbi bazasının yerləşdiyi ölkədə düşmən təşkilat sədrinin peyda olması sadəcə çağırış deyil, onun geosiyasi maraqları üçün təhlükədir.
Brüssel bunu başa düşür və ona görə də bu istiqamətdə addımlar atır. Onlar həmçinin başa düşürlər ki, NATO baş katibinin hazırkı - 2020-ci ildən bəri ikinci səfəri münbit zəmindədir.
Məhz Stoltenberqin səfəri ərəfəsində baş nazir Nikol Paşinyan ölkəsinin KTMT-də mövcudluğunu şübhə altına alıb, əvvəlcə üzvlüyün dondurulduğunu elan edib, sonra isə blokdan tamamilə çıxmağa icazə verib.
Paşinyanın “məxməri inqilab” nəticəsində gəlişi faktının özü artıq Rusiya ilə gələcək tərəfdaşlığa şübhələr yaratdı, lakin İrəvan uzun müddət Qərb istəklərini ört-basdır etdi.
2020-ci ildən sonra maskalar atıldı və ondan sonrakı hadisələr: Azərbaycanla Ermənistan sərhədində vəziyyətin gərginləşməsi, Bakının Laçın dəhlizinə nəzarəti bərqərar etməsi, ən əsası, Əliyevin Qarabağda keçirdiyi antiterror əməliyyatı.
Paşinyan bütün bu bəlalara görə məsuliyyəti ölkəsinin köməyinə gəlməyən KTMT-nin üzərinə atıb.
Paşinyan Qərblə yaxınlaşma istiqamətində addımlar atmağa başladı. Aİ müşahidəçilərini Azərbaycanla sərhədə dəvət edib, Vladimir Putinin həbsinə order verən Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Statutuna qoşulub, həyat yoldaşını Kiyevə göndərib və Ermənistanın Ukraynada Rusiyanın müttəfiqi olmadığını bəyan edib.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi ikitərəfli münasibətlər tarixində ilk dəfə olaraq Ermənistan səfirinə etiraz notası verdikdən sonra ABŞ, Fransa və NATO-nun Ermənistanla yaxınlaşma şansları kəskin şəkildə artıb. Ermənistanın Alyansa daxil olması hələ çox uzaqdadır və İrəvan bu barədə rəsmi danışmamağa üstünlük verir, lakin bu istiqamətdə addımlar atılır. Əgər Paşinyan Aİ ilə İttifaqın istədiyi dərəcədə inteqrasiyaya hazırdırsa, NATO ilə də eyni prinsiplər işləyə bilər.
Stoltenberqlə danışıqlarda Paşinyan bildirib ki, onun ölkəsi “NATO ilə siyasi dialoqu inkişaf etdirməkdə və həm NATO, həm də ayrı-ayrı üzv ölkələrlə tərəfdaşlıqları genişləndirməkdə maraqlıdır”.
Bundan əlavə, Ermənistanın baş naziri NATO-ya təhlükəsizliyin təminatçısı kimi ümid edir və Stoltenberqə “müqavimət səviyyəsinin gücləndirilməsi və müvafiq müdafiə potensialının inkişaf etdirilməsinin” vacibliyindən danışır.
Bu, NATO ordusuna rus sərhədçilərinin qovulduğu “Zvartnots” hava limanını, gələcəkdə isə Rusiyanın 102-ci hərbi bazasının yerləşdiyi Gümrüdəki məhəlləni mühafizə etməyə dəvət deyilsə, bəs nədir?
Əgər Rusiya hərbçilərinin Gümrüdə olması NATO üçün çəkindirici faktordursa, Ermənistanda siyasi transformasiyalar tərəfdaşlığın gücləndirilməsinə işləyir.
Stoltenberq Paşinyanın demokratiyaya sadiqliyini dəstəkləyib. Baş katib NATO-nun perspektivləri barədə yüksək səslə danışmadı, lakin “NATO Ermənistanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü təşviq edir” sözləri düşüncə üçün qidadır.
Belə görünür ki, Stoltenberq Rusiyadan təhlükəsizlik zəmanətinə şübhə ilə yanaşan, lakin NATO Fransasından kömək ümid edən Qafqaz respublikasına NATO qoşunlarını göndərmək üçün zəmin hazırlayır. Moskvanın Parislə münasibətləri Emmanuel Makronun Ukraynaya ordu göndərməyə hazır olması ilə bağlı bəyanatları fonunda pisləşir və Fransa Ermənistanda NATO maraqlarının dirijoru kimi çıxış edə bilər.
Yeri gəlmişkən, Ukrayna ilə bağlı Stoltenberqin sözlərinə görə, Ermənistan və NATO-nun da ümumi prinsipləri var. O, "Mən Ermənistanın Ukrayna ilə həmrəyliyini alqışlayıram", - deyib.
Ukraynadakı qələbə hər şeyi həll edəcək
Ümumiləşdirsək, deyə bilərik ki, Stoltenberq Qərbin Azərbaycan və Gürcüstanla sarsıdılmış münasibətlərini qismən düzəldə bildi və Rusiyanın Ermənistandan sıxışdırılması prosesinin bünövrəsinə öz kərpicini qoydu. NATO baş katibinin səfərinin uzunmüddətli perspektivdə uğurlu olub-olmayacağı bir neçə amildən asılıdır. Bakının timsalında əminliklə deyə bilərik ki, əlaqələrin yaxşılaşdırılması Rusiyanın mövqeyinə xələl gətirməyəcək. Azərbaycan NATO-ya daxil olmağa can atmır. Bunu açıq şəkildə Əliyev də dedi. Yəni Azərbaycan həm Aİ, həm ABŞ, həm də Rusiya və Türkiyə ilə əməkdaşlıq edərək öz milli maraqları çərçivəsində çoxvektorlu siyasətini davam etdirəcək.
Gürcüstanda hökumət dəyişməyincə NATO ciddi dəyişikliklərə nail olmayacaq. Ermənistanda Paşinyan hökumətinin apardığı siyasət sayəsində əlaqələrin dərinləşməsi potensialı daha böyükdür. Amma Gürcüstan və Ermənistanda olduğu kimi, NATO-nun uğuru Rusiyanın Ukraynada hansı nəticələri əldə etməsindən asılıdır.
Qərb üçün ideal variant Rusiyanın məğlubiyyətidir ki, bu da onu Cənubi Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq şansını artıracaq. Rusiyanın qələbəsi Qərbin təkcə Gürcüstanda deyil, həm də Ermənistandakı nisbi uğurlarını geri çevirə bilər. Ukrayna münaqişəsinin uzadılması isə NATO-nun regionda Moskvaya qarşı mübarizəni davam etdirəcəyi bir ssenarini qoruyacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-03-2024 14:11 | Bölmə: Slayd
Qərblə Rusiyanın qarşıdurması kontekstində Qərbin böyük simalarının postsovet məkanı ölkələrinə səfəri böyük maraq doğurur. Ukraynada münaqişə davam etdikcə, ABŞ və müttəfiqləri Rusiyanın ənənəvi maraq dairələrindəki boşluğu doldurmağa çalışacaqlar.
Ukraynada müharibə başlayandan sonra ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken artıq Mərkəzi Asiya ölkələrini gəzir, onları Rusiyaya qarşı yönəltməyə çalışır və onlardan anti-Rusiya sanksiyalarına qoşulmağı xahiş edirdi. Ötən il Fransa prezidenti Emmanuel Makron da eyni təşəbbüslərlə Özbəkistan və Qazaxıstana gəlmişdi. Lakin nə biri, nə də digəri öz məqsədlərinə nail ola bilməyib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Növbəti qonaq martın 17-19-da Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistana səfər edən NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq olub.
Niyə Cənubi Qafqaz?
Belə səfərlərin məqsədlərindən biri də Qərb və NATO dövlətlərinin inkişaf etməkdə olan ölkələrdən kənarda qalmasını kompensasiya etməkdir. Beynəlxalq sistemin daha böyük çoxqütblüyə doğru transformasiyası fonunda Fransa Afrikadan sıxışdırılır, ABŞ isə Yaxın Şərqdə sıxışdırılır. Ona görə də onlara faydalı qazıntıları, uranı, qazı və nefti çıxarmaq üçün yeni tərəfdaşlar lazımdır.
Mərkəzi Asiya ləzzətli bir loxma olaraq qalır, lakin Qərb üçün əlçatmazdır. Region ölkələrinin əksəriyyəti Rusiya ilə hərbi və iqtisadi ittifaqdadır və KTMT və Aİİ-dən çıxmaq niyyətində deyil. Türkmənistan neytraldır, lakin siyasi səbəblərdən Qərb modelinə sığmır. Özbəkistan çoxvektorlu siyasət yürüdür.
Güclü ticarət və investisiya mövcudluğu ilə Çin burada əlavə başağrısı yaradır və Qərb bütün sahələrdə Pekinlə rəqabət aparır.
1990-cı illərdən Baltikyanı ölkələr NATO və ABŞ-ın təsir orbitinə keçdilər, Ukraynada Qərb Avromaydandan sonra öz protektoratını qurdu. Belarusda 2020-ci ildə Maydan ssenarisi iflasa uğradı və Şimal Hərbi Dairəsinin fəaliyyətə başlamasından sonra Minsk Qərbə tamamilə düşmən oldu. Postsovet regionlarından yalnız Cənubi Qafqaz qalıb.
Burada rəqabət hələ də yüksəkdir, lakin nüfuzu genişləndirmək və Qərb maraqlarını təşviq etmək imkanları var. Buna görə də NATO-nun baş katibi regionu öz diqqəti ilə şərəfləndirdi.
Azərbaycan ehtiyatlılığı
Üç ölkədən NATO-nun Azərbaycanda ən az şansı var və ona görə də Stoltenberq iki günə yaxın burada qalıb. Son bir ildə Bakının Qərblə münasibətləri kəskin şəkildə pisləşib. Bu, təkcə Fransanın ermənipərəst mövqeyi, fransız siyasətçilərinin İrəvana səfərləri və Senatın anti-Azərbaycan qərarlarına görə baş vermədi.
Ötən ilin sonunda Dövlət Departamenti Azərbaycanın Dağlıq Qarabağa tam nəzarəti ələ keçirməsi və ABŞ rəhbərliyinin “etnik təmizləmə” adlandırdığı ermənilərin regiondan köçməsi ucbatından sammitin görüşlərini dondurmaqla hədələməklə də fərqlənib. Avropa Parlamentinin qəbul etdiyi qətnamələr və ermənilərin köçünə görə Azərbaycanın AŞPA-ya üzvlüyünün dayandırılması, eləcə də prezident seçkiləri və İlham Əliyevin qələbəsi atəşə yağ tökdü.
Avropa və Amerika rəsmilərinin Azərbaycandakı hərəkətlərinə Qərblə ümumi münasibətlər kontekstində baxılır. Ona görə də Stoltenberq Qərb hərbi alyansının nümayəndəsi kimi Bakı ilə əlaqələri normallaşdırmağa ehtiyac duyurdu. Əliyevlə görüşdə təriflərdən də yan keçməyib. O, Kosovo və Əfqanıstanda sülhməramlı missiyalarda iştirakına görə Azərbaycana təşəkkürünü bildirib, Azərbaycan hərbçilərinin Kabil hava limanını sonuncu olaraq tərk etdiyini xatırladıb.
O, həmçinin TANAP və TAP boru kəmərləri ilə qaz nəqlinə toxunaraq, Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfəyə diqqət çəkib. Stoltenberq çıxışında hətta “Ukraynaya lazımi dəstəyə” görə Bakıya təşəkkür etməyə qədər gedib - Bakı Kiyevə humanitar yardım çatdırıb.
Qərb Azərbaycan rəhbərliyinin əsəblərini korlasa da, Bakı bununla barışmaq fikrində deyil. Respublika iqtisadiyyatı üçün enerji həddən artıq vacibdir. Bundan əlavə, Azərbaycanın NATO Türkiyəsi ilə hərbi ittifaqı var ki, bu da son bir ildə Avro-Amerika tərəfdaşları ilə münasibətləri normallaşdırıb.
Əliyev enerjidən tutmuş sülhməramlıya qədər bütün mövzularda Stoltenberqlə həmrəylik nümayiş etdirdi, lakin Rusiyanı “hərbi təcavüzdə” ittiham edən NATO baş katibinin istədiyi kontekstdə Ukrayna mövzusunu vurğulamadı.
2022-ci ildən Azərbaycan Rusiya ilə müttəfiqlik statusuna malikdir. Moskva Bakının mühüm iqtisadi tərəfdaşı olaraq qalır. Bu reallıq baş nazir Mixail Mişustinin Azərbaycan paytaxtına son səfəri zamanı bir daha təsdiqləndi və burada iqtisadi layihələrin genişləndirilməsi barədə razılıq əldə olundu.
Gürcü praqmatizmi
Gürcüstanda vəziyyət bir qədər fərqlidir. Mixail Saakaşvili dövründən və xüsusilə Cənubi Osetiyadakı müharibədən sonra Tbilisi NATO üzvlüyünü xarici siyasət prioritetinə çevirib.
Baxmayaraq ki, “Gürcü Arzusu”nun hakimiyyəti altında ölkə Rusiyaya qarşı praqmatik kurs tutub, son vaxtlar hava nəqliyyatının açılmasına və Gürcüstan vətəndaşları üçün Rusiyadan vizaların götürülməsinə nail olsa da, onun Avroatlantik inteqrasiya ilə bağlı mövqeyi dəyişməz qalır.
Gürcüstan Avropa İttifaqına üzv olmağı gözləyir, ona uzun müddət namizəd statusunun verilməməsindən inciyib və Brüssel artıq Moldova və Ukrayna ilə üzvlük danışıqlarına başlayıb. Xarici işlər naziri İlya Darçiaşvili xatırladıb ki, NATO-ya qoşulmaq “ölkənin xarici siyasətinin təməl daşı” olaraq qalır.
Gürcüstan və Azərbaycanın NATO üçün oxşarlığı ondan ibarətdir ki, hər iki ölkə anti-Rusiya sanksiyalarına qoşulmur və Ukraynaya adekvat dəstək vermir.
Son illər həm Bakı, həm də Tbilisi ilə münasibətlər pisləşib. Bakı ilə - Qarabağa və Ermənistana görə, Tbilisi ilə - Ukrayna müharibəsi və sanksiyalara görə.
Lakin Stoltenberq respublikaların hər biri ilə əlaqələri yaxşılaşdırmaq istəyir. Gürcüstanla daha çox şans var, çünki onunla Rusiya arasında Abxaziya və Cənubi Osetiyada ərazi mübahisəsi qalmaqdadır.
Aİ-yə namizəd statusunun verilməsi NATO-nun işini asanlaşdırmalıdır. Təsadüfi deyildi ki, Stoltenberq namizəd statusunun “ölkədə firavanlıq istəklərini və bu istiqamətdə ruhu gücləndirəcək, biz NATO istiqamətində çiyin-çiyinə addımlayacağıq”,- deyir.
Əslində, o, Aİ və NATO ilə inteqrasiyanın sinxron şeylər olduğunu təsdiqləyib. Yeganə çətinlik odur ki, baş katib Şimali Atlantika Alyansına qoşulmağın dəqiq perspektivlərini və tarixlərini qeyd edə bilmir, “Gürcü Arzusu” üzvlərinin ondan gözlədiyi budur.
Stoltenberq həm Şarl Mişelin, həm də Ursula fon der Leyenin Tbilisiyə səfərləri zamanı danışdıqları islahatları xatırladıb. Bu islahatların bir hissəsi xarici siyasət məsələləri üzrə Aİ və NATO ilə koordinasiyadır, yəni sanksiyalar və Ukrayna ilə bağlı anti-Rusiya qərarlarının qəbulu.
Erməni dili yeni kurs
Ən böyük intriqa Stoltenberqin Ermənistana səfəri ilə bağlıdır.
Əgər Azərbaycan NATO ölkəsi Türkiyə ilə sıx bağlıdırsa və Gürcüstan ora daxil olmaq istəyindən birbaşa danışırsa, deməli, Ermənistan KTMT-nin üzvüdür. Moskva üçün Rusiyanın hərbi bazasının yerləşdiyi ölkədə düşmən təşkilat sədrinin peyda olması sadəcə çağırış deyil, onun geosiyasi maraqları üçün təhlükədir.
Brüssel bunu başa düşür və ona görə də bu istiqamətdə addımlar atır. Onlar həmçinin başa düşürlər ki, NATO baş katibinin hazırkı - 2020-ci ildən bəri ikinci səfəri münbit zəmindədir.
Məhz Stoltenberqin səfəri ərəfəsində baş nazir Nikol Paşinyan ölkəsinin KTMT-də mövcudluğunu şübhə altına alıb, əvvəlcə üzvlüyün dondurulduğunu elan edib, sonra isə blokdan tamamilə çıxmağa icazə verib.
Paşinyanın “məxməri inqilab” nəticəsində gəlişi faktının özü artıq Rusiya ilə gələcək tərəfdaşlığa şübhələr yaratdı, lakin İrəvan uzun müddət Qərb istəklərini ört-basdır etdi.
2020-ci ildən sonra maskalar atıldı və ondan sonrakı hadisələr: Azərbaycanla Ermənistan sərhədində vəziyyətin gərginləşməsi, Bakının Laçın dəhlizinə nəzarəti bərqərar etməsi, ən əsası, Əliyevin Qarabağda keçirdiyi antiterror əməliyyatı.
Paşinyan bütün bu bəlalara görə məsuliyyəti ölkəsinin köməyinə gəlməyən KTMT-nin üzərinə atıb.
Paşinyan Qərblə yaxınlaşma istiqamətində addımlar atmağa başladı. Aİ müşahidəçilərini Azərbaycanla sərhədə dəvət edib, Vladimir Putinin həbsinə order verən Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Statutuna qoşulub, həyat yoldaşını Kiyevə göndərib və Ermənistanın Ukraynada Rusiyanın müttəfiqi olmadığını bəyan edib.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi ikitərəfli münasibətlər tarixində ilk dəfə olaraq Ermənistan səfirinə etiraz notası verdikdən sonra ABŞ, Fransa və NATO-nun Ermənistanla yaxınlaşma şansları kəskin şəkildə artıb. Ermənistanın Alyansa daxil olması hələ çox uzaqdadır və İrəvan bu barədə rəsmi danışmamağa üstünlük verir, lakin bu istiqamətdə addımlar atılır. Əgər Paşinyan Aİ ilə İttifaqın istədiyi dərəcədə inteqrasiyaya hazırdırsa, NATO ilə də eyni prinsiplər işləyə bilər.
Stoltenberqlə danışıqlarda Paşinyan bildirib ki, onun ölkəsi “NATO ilə siyasi dialoqu inkişaf etdirməkdə və həm NATO, həm də ayrı-ayrı üzv ölkələrlə tərəfdaşlıqları genişləndirməkdə maraqlıdır”.
Bundan əlavə, Ermənistanın baş naziri NATO-ya təhlükəsizliyin təminatçısı kimi ümid edir və Stoltenberqə “müqavimət səviyyəsinin gücləndirilməsi və müvafiq müdafiə potensialının inkişaf etdirilməsinin” vacibliyindən danışır.
Bu, NATO ordusuna rus sərhədçilərinin qovulduğu “Zvartnots” hava limanını, gələcəkdə isə Rusiyanın 102-ci hərbi bazasının yerləşdiyi Gümrüdəki məhəlləni mühafizə etməyə dəvət deyilsə, bəs nədir?
Əgər Rusiya hərbçilərinin Gümrüdə olması NATO üçün çəkindirici faktordursa, Ermənistanda siyasi transformasiyalar tərəfdaşlığın gücləndirilməsinə işləyir.
Stoltenberq Paşinyanın demokratiyaya sadiqliyini dəstəkləyib. Baş katib NATO-nun perspektivləri barədə yüksək səslə danışmadı, lakin “NATO Ermənistanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü təşviq edir” sözləri düşüncə üçün qidadır.
Belə görünür ki, Stoltenberq Rusiyadan təhlükəsizlik zəmanətinə şübhə ilə yanaşan, lakin NATO Fransasından kömək ümid edən Qafqaz respublikasına NATO qoşunlarını göndərmək üçün zəmin hazırlayır. Moskvanın Parislə münasibətləri Emmanuel Makronun Ukraynaya ordu göndərməyə hazır olması ilə bağlı bəyanatları fonunda pisləşir və Fransa Ermənistanda NATO maraqlarının dirijoru kimi çıxış edə bilər.
Yeri gəlmişkən, Ukrayna ilə bağlı Stoltenberqin sözlərinə görə, Ermənistan və NATO-nun da ümumi prinsipləri var. O, "Mən Ermənistanın Ukrayna ilə həmrəyliyini alqışlayıram", - deyib.
Ukraynadakı qələbə hər şeyi həll edəcək
Ümumiləşdirsək, deyə bilərik ki, Stoltenberq Qərbin Azərbaycan və Gürcüstanla sarsıdılmış münasibətlərini qismən düzəldə bildi və Rusiyanın Ermənistandan sıxışdırılması prosesinin bünövrəsinə öz kərpicini qoydu. NATO baş katibinin səfərinin uzunmüddətli perspektivdə uğurlu olub-olmayacağı bir neçə amildən asılıdır. Bakının timsalında əminliklə deyə bilərik ki, əlaqələrin yaxşılaşdırılması Rusiyanın mövqeyinə xələl gətirməyəcək. Azərbaycan NATO-ya daxil olmağa can atmır. Bunu açıq şəkildə Əliyev də dedi. Yəni Azərbaycan həm Aİ, həm ABŞ, həm də Rusiya və Türkiyə ilə əməkdaşlıq edərək öz milli maraqları çərçivəsində çoxvektorlu siyasətini davam etdirəcək.
Gürcüstanda hökumət dəyişməyincə NATO ciddi dəyişikliklərə nail olmayacaq. Ermənistanda Paşinyan hökumətinin apardığı siyasət sayəsində əlaqələrin dərinləşməsi potensialı daha böyükdür. Amma Gürcüstan və Ermənistanda olduğu kimi, NATO-nun uğuru Rusiyanın Ukraynada hansı nəticələri əldə etməsindən asılıdır.
Qərb üçün ideal variant Rusiyanın məğlubiyyətidir ki, bu da onu Cənubi Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq şansını artıracaq. Rusiyanın qələbəsi Qərbin təkcə Gürcüstanda deyil, həm də Ermənistandakı nisbi uğurlarını geri çevirə bilər. Ukrayna münaqişəsinin uzadılması isə NATO-nun regionda Moskvaya qarşı mübarizəni davam etdirəcəyi bir ssenarini qoruyacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 20:27
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
