Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?
Tarix: 15-04-2024 12:27 | Bölmə: Slayd
Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?

Aprelin 15-də Qazaxıstan prezidenti Qasım-Jomart Tokayev MDB, KTMT (Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı) və ya Aİİ (Avrasiya İqtisadi İttifaqı) çərçivəsində tədbirlərə deyil, ikitərəfli münasibətlər çərçivəsində ilk dəfə Ermənistana səfər edir. Səfər respublikalar arasında dostluq və əməkdaşlıq haqqında müqavilənin imzalanmasının 25-ci ildönümündə və Tokayevin Azərbaycana səfərindən bir ay sonra baş tutur. O, İrəvanda baş nazir Nikol Paşinyan və prezident Vahan Xaçaturyanla görüşəcək.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Qazaxıstan mətbuatına müsahibəsində deyib: “Bu gün münasibətlərimiz haqlı olaraq strateji xarakteri ilə seçilir və konfidensial siyasi dialoqu özündə birləşdirir, o cümlədən ən yüksək səviyyədə”.

Onun sözlərinə görə, “güclü çoxəsrlik əlaqələrə əsaslanaraq” Yerevan və Astana siyasət, iqtisadiyyat və mədəniyyət sahələrində əməkdaşlığın inkişafının fəal tərəfdarıdır.

Bunu 2023-cü ildə ticarət dövriyyəsinin 23 faiz, son beş ildə isə 3,5 dəfə artması da təsdiqləyir. Bu kontekstdə Paşinyan bir sıra nəqliyyat və kommunikasiya marşrutlarının yaradılması və modernləşdirilməsini nəzərdə tutan “Dünyanın kəsişməsi” təşəbbüsünü xatırladıb. Layihənin məqsədi ölkələrin suverenliyinə və yurisdiksiyasına tam hörmət, habelə bərabərlik və qarşılıqlılıq prinsipi əsasında Cənubi Qafqazın logistik potensialını əhəmiyyətli dərəcədə artırmaqdır.

İndiyədək Ermənistanda 400, Qazaxıstanda isə 100 erməni şirkəti fəaliyyət göstərir. Paşinyan dost ölkədən daha çox iş adamını cəlb etmək istəyir, ona görə də Aİİ üzvlüyünü xatırladı, bunun sayəsində respublikalar arasında güzəştli ticarət rejimi formalaşdı. O, eyni zamanda vurğulayıb ki, birlik sırf iqtisadi birlikdir, ona görə də burada heç bir siyasi və ya geosiyasi gündəm olmamalıdır. Lakin Qazaxıstan hakimiyyəti bu yanaşmanı bölüşür.

“Onu da nəzərə alsaq ki, çoxtərəfli strukturlar çərçivəsində Yerevan və Astana tez-tez üst-üstə düşməsə də, çox yaxın mövqelərdən çıxış edir, Ermənistan qarşılıqlı dəstək əsasında konstruktiv əməkdaşlığı daha da inkişaf etdirməyə və dərinləşdirməyə hazırdır. Qazaxıstan müxtəlif beynəlxalq və regional platformalarda”, - deyə Ermənistan lideri yekunlaşdırıb.



Öz növbəsində, Qazaxıstan prezidenti Ermənistan mətbuatına müsahibəsində 2024-cü ildə Ermənistanın Ararat və Araqatsotn bölgələrində ölkəsinin fəxri konsullarının ofislərinin açılacağını açıqlayıb. “Biz Ermənistanın sosial-iqtisadi uğurlarından razıyıq... Bu gün ölkəmiz 70 növdə həm xammal, həm də hazır məhsul ixracının ümumi məbləğini 350 milyon dollara artırmağa hazırdır... Nəzərə alsaq ki, 2011-ci ildə buğda Qazaxıstanın Ermənistana ixracının aparıcı mallarından biri idi, mən Ermənistandakı iri pərakəndə şəbəkələrə buğda və digər ərzaq məhsullarının tədarükünün bərpasını vacib hesab edirəm. Hesab edirəm ki, bizim erməni tərəfdaşlarımızın da oxşar təklifləri var. Sənaye əməkdaşlığı da perspektivlidir”, - Tokayev bildirib.

Eyni zamanda o, Xəzər dənizi vasitəsilə Şərqlə Qərbi birləşdirən nəqliyyat marşrutlarının əhəmiyyətindən danışıb. Beləliklə, 2023-cü ildə Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu ilə yükdaşıma 65 faiz artaraq 2,8 Mt. olub. Tokayev hesab edir ki, bu baxımdan Cənubi Qafqazın əhəmiyyəti artır, ona görə də “Sülh kəsişməsi” layihəsi diqqətə layiqdir.

Qazaxıstan lideri qeyd edib ki, regional kommunikasiyaların blokdan çıxarılması şərti ilə erməni ideyası reallaşa bilər. “Nəqliyyat əlaqələrinin tam işləməsi bütün Cənubi Qafqazın iqtisadi inteqrasiyası və regionda davamlı sülhün bərqərar olması istiqamətində mühüm addımdır... Qeyd edim ki, Qazaxıstanla Ermənistan arasında bu gün daşımalar əsasən avtomobil nəqliyyatı ilə həyata keçirilir. Bu isə bizim imkanlarımızı əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırır”, - deyə o vurğulayıb.

Yeri gəlmişkən, NG-yə müsahibə verən ekspertlər dövlət başçılarının görüşünün perspektivlərinə ehtiyatla yanaşırlar. “Obyektiv səbəblərdən Ermənistan və Qazaxıstan arasında əməkdaşlıq kifayət qədər məhdud idi. Beləliklə, ölkələr arasında birbaşa logistika əlaqələri yoxdur. Bundan başqa, Astananın Azərbaycanla əlaqələri xeyli inkişaf edib. Sabah “Zəngəzur dəhlizi” adlanan yer açılsa belə, Ermənistan-Qazaxıstan ticarətində heç bir sıçrayış olmayacaq. Ola bilsin ki, Tokayev özünü Cənubi Qafqazda sülhməramlı kimi sınayır. Qazaxıstan ənənəvi olaraq belə bir rol oynamağa çalışır. Məsələn, Nazarbayevin dövründə respublika Suriya üzrə danışıqlar üçün platforma təmin edirdi”, - deyə Postsovet Araşdırmaları Mərkəzinin baş elmi işçisi Stanislav Pritçin təklif edib.

Avrasiya Ekspert Şurası Fondunun prezidenti Çingiz Lepsibayev hesab edir ki, Tokayev və Paşinyan, ilk növbədə, KTMT və Aİİ daxilində vəziyyəti müzakirə edəcəklər.

Onun sözlərinə görə, ölkələrin nisbətən zəif iqtisadi əlaqələrə malik olmasına baxmayaraq, onları Rusiya ilə əməkdaşlıq birləşdirir, ona görə də ABŞ və Avropa İttifaqının təzyiqləri ilə üzləşirlər.

“Bundan başqa, Tokayevin Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllinə töhfə verməsi vacib olacaq. Azərbaycanlılar qazaxlara yaxın xalqdır və biz ermənilərlə eyni hərbi və iqtisadi blokdayıq. Təbii ki, Astana müttəfiqlər arasında seçim etmək məcburiyyətində qalmaq istəmir. Qazaxıstanın xarici siyasəti ona əsaslanır ki, hamı ilə razılığa gəlmək mümkündür”, - Lepsibayev yekunlaşdırıb.

Strateji Araşdırmalar və Təşəbbüslər üzrə Analitik Mərkəzin rəhbəri Ayk Xalatyan da razılaşır ki, Qazaxıstan çoxdan sülhməramlı obrazı formalaşdırıb. Lakin Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi baş verəcəyi təqdirdə onun bu vəzifədə səmərəli fəaliyyət göstərməsi çətin olacaq.

Y. QACAR

P.S. Yazı çapa gedərkən Tokayevin Ermənistana səfəri artıq başladı.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}