22:43 / 16-06-2025
Zakir Həsənov Belarusa rəsmi səfər edib
22:33 / 16-06-2025
Xarici ölkə vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
20:27 / 16-06-2025
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
18:00 / 16-06-2025
Cüdoçumuz dünya çempionatının yarımfinalına yüksəlib
17:32 / 16-06-2025
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
15:28 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn: "Bu addım istefa anlamına gəlmir"
14:07 / 16-06-2025
İran prezidenti: "İran nüvə silahı hazırlamaq niyyətində deyil"
13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
13:01 / 16-06-2025
İrandan 41 Azərbaycan vətəndaşı təxliyə olunub
12:35 / 16-06-2025
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
12:20 / 16-06-2025
İran hipersəs raketlərindən istifadə edir
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
07:37 / 12-06-2025
Sabiq prezident sui-qəsddə şübhəli bilinir
07:42 / 12-06-2025
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
Türkiyə bir əldə neçə qarpız tutmaq istəyir?
Tarix: 10-06-2024 12:08 | Bölmə: Slayd
Bu ilin əvvəlində BRICS-in genişlənməsinin ən son və ən böyük dalğası baş verdi. Qrupun tərkibini Yaxın Şərqin aparıcı ölkələri - Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, İran və Misir, eləcə də Afrikanın ən dinamik inkişaf edən ölkəsi - Efiopiya doldurdu.
Yadda saxlamaq lazımdır ki, BRICS-in (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika Respublikasından ibarət təşkilat) yaradılmasının əsas ideyalarından biri hər bir qitənin ən böyük ölkələrinin birləşməsidir. Məhz bu yolla Braziliya və Cənubi Afrika Latın Amerikası və Afrikanın iqtisadi liderləri kimi mövcud RIC qrupuna (Rusiya-Hindistan-Çin) qoşuldular.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Yaxın Şərqin əsl liderləri ilə bağlı söhbəti davam etdirərək, təşkilatın tam buketi üçün İsrail və Türkiyə çatışmır. Qərbyönlü oriyentasiyasını və Qəzzada törədilən qırğınlara görə beynəlxalq təcridini nəzərə alsaq, yəhudi dövlətinin perspektivi qaranlıqdır. Amma Türkiyə müəyyən çətinliklərə baxmayaraq, üzvlüyə layiq görülə bilər.
Türkiyənin BRICS-ə qoşulmasında əsas maneə Qərb strukturlarına güclü inteqrasiyadır. Ankaranın Avropa İttifaqı (Aİ) ilə gömrük ittifaqı var: Türkiyə 1999-cu ildən bu assosiasiyaya namizəd üzv olmaqla hələ də Aİ-yə üzvlükdən vaz keçməyib.
Şimali Atlantika Alyansında türklər 1952-ci ildə ilk genişlənmə zamanı özlərinin “dostları” yunanlarla birlikdə daxil olaraq tamamilə “baba”dırlar.
İqtisadi mənada Türkiyə də güclü şəkildə Avropaya yönəlib: ixracının 41, idxalının isə 29 faizi Aİ ölkələrindən gəlir. Türkiyə iqtisadiyyatına ən böyük sərmayə qoyanlar hollandlar, fransızlar və almanlardır.
Bəli, Türkiyədə siyasi sistem hələ də respublikanın qurucusu Mustafa Kamal Atatürkün qoyduğu Qərb prinsiplərinə əsaslanır. Əksəriyyət ölkəni Avropa ailəsinə qəbul etməkdən virtual imtinadan məyus olsa da, Türkiyə əhalisinin yarısı hələ də Qərbə yönəlib. Avropa elm, mədəniyyət və idmanda əsas rol oynamağa davam edir. Təkcə onu demək kifayətdir ki, “Avroviziya” və UEFA Çempionlar Liqasında iştirak türk müğənniləri və idmançıları üçün prioritetdir.
Amma təsirli başlanğıc mövqelərinə baxmayaraq, son 20 ildə Qərb Türkiyədəki hökmranlığını sarsıtmaq üçün hər şeyi etdi. Budur, iddiaların tam olmayan siyahısı:
baş nazir və prezident Ərdoğanı devirmək üçün iki cəhd;
Türkiyənin Suriyanın şimalında apardığı antiterror əməliyyatlarına görə sanksiyalar;
Rusiya ilə ticarət və hərbi-texniki tərəfdaşlığa mane olmaq cəhdləri (“S-400” sistemlərinin alınmasına görə ölkəni “F-35” proqramından çıxarmaqla);
Fransanın Aralıq dənizində anti-türk koalisiyaları yaratması;
nəinki Aİ üzvlüyünə qəbul, hətta vizasız rejimin tətbiqini gecikdirmə.
Üstəlik, demək olar ki, hər gün Ədalət və İnkişaf Partiyasına, Ərdoğanın daxili və xarici siyasətinə, eləcə də şəxsən prezidentə qarşı informasiya kampaniyası aparılır.
Geosiyasi mənada NATO təhlükəsizliyin qarantı əvəzinə Türkiyədə sabitliyi pozan amilə, Aİ isə etibarsız iqtisadi tərəfdaşa çevrilir.
Yeri gəlmişkən, Ərdoğan hakimiyyətə gələndən bəri rusiyalı vəzifədaşı Vladimir Putin kimi çoxvektorlu siyasət yürüdür və həm Qərblə, həm Rusiya ilə, həm müsəlman dünyası, həm də Çinlə dostluq edir. Amma avropalı və amerikalı həmkarlarının müstəqil liderlə kifayətlənmədiyini anlayanda Ərdoğan şərqə üz tutdu.
Üstəlik, bu strateji əhəmiyyətli seçimə nə Suriyada Rusiya ilə münaqişə (Rusiya “Su-24”-ünü türk qırıcısı vurdu), nə də Çindəki uyğur problemi mane olmadı.
Türkiyə rəhbərliyi təkcə ikitərəfli formatlarla məhdudlaşmır, həm də daha irimiqyaslı layihələrdə iştirak edir. 2022-ci ilin sentyabrında Ərdoğan Səmərqənddə keçirilən ŞƏT-in genişləndirilmiş sammitinə getdi və orada bu təşkilata üzv olmaq arzusunu açıqladı. Hələ 2018-ci ildə o, BRICS-lə bağlı oxşar bəyanatla çıxış edərək onun adının BRICS adlandırılmasını təklif etmişdi. Bundan sonra Türkiyənin BRICS-ə mümkün üzvlüyü ilə bağlı şayiələr daha da intensiv şəkildə yayılmağa başladı. Hətta ilk genişlənmə zamanı Körfəz ölkələri ilə birlikdə Ankaranın da təşkilata qoşulacağı hissi var idi. Amma bu baş vermədi. Strateji baxımdan buna Türkiyənin Qərb inteqrasiya modellərindən asılılığı qismən mane olur. “Burada və indi” taktiki problemi əvvəlcə Ərdoğanın prezident seçkilərindəki qələbəsindən sonra ortaya qoyduğu Qərblə istiləşmə siyasəti yaratdı. İsveçin NATO-ya üzvlüyünün təsdiqlənməsi, Avropa liderləri ilə danışıqlar və “F-16”-ların Türkiyəyə təhvil verilməsi ilə bağlı irəliləyiş bu tendensiyanı yaxşı əks etdirdi.
Ancaq yenə də hər şey öz yerinə oturdu.
Rusiya ilə əməkdaşlığa görə türk şirkətlərinə və baş nazir Benyamin Netanyahunu tənqid edən, əslində isə onu silahla təmin edən NATO-nun israilyönlü xəttinə qarşı sanksiyalar Ankaraya çoxvektorlu siyasət qurmağı davam etdirməli olduğunu xatırladıb.
Əvvəlki xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu Misir, BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, Yunanıstan və hətta İsraillə münasibətləri normallaşdırmağa nail olanda da məhz bunu etmişdi. Qərblə barışıq missiyası həvalə edilən yeni xarici işlər naziri Hakan Fidanın indi BRICS-ə qoşulmaq istədiyini bəyan etməsi diqqət çəkir. İyunun 5-də o, Çində səfərdə olarkən deyib:
“Əlbəttə, BRICS-ə üzvü olmaq istərdik. Bu il necə olacağını görəcəyik”.
Eyni çıxışında o, BRICS-i Avropa İttifaqına “yaxşı alternativ” adlandırıb və təşkilatın Nijni-Novqorodda xarici işlər nazirləri səviyyəsində tez bir zamanda keçiriləcək görüşünü səbirsizliklə gözlədiyini bildirib.
Türkiyə siyasətçilərinin BRICS-lə bağlı çıxışlarında həmsöhbətinə yaltaqlanmaq istəyi sezilir, amma məsələ bununla bitmir. Ümumiyyətlə, Ərdoğan hakimiyyətini gücləndirdikcə Qərblə münasibətlərin korlanması alternativ yolların tapılması üçün zəruri şərtdirsə, deməli, son normallaşma cəhdinin uğursuzluğu əsl tətik oldu.
BRICS-ə qoşulmaq türklərə nə verəcək?
Siyasi baxımdan bu, NATO-dan müstəqilliyin nümayişidir və Avropa İttifaqının onun üzvlüyünə qəbul edilməməsinə görə qisas almaqdır. Güclü Asiya ölkələri, eləcə də Körfəz monarxiyaları ilə tərəfdaşlıqlar Ərdoğana Qərblə münasibətlərində özünü daha suveren və bərabər hiss etməyə imkan verir.
Hüquqi baxımdan bu, Ərdoğanın “dünya beşdən böyükdür” (BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri olan beş ölkənin imtiyazlı statusu nəzərdə tutulur) düsturunda əksini tapan çoxvektorlu siyasətin və çoxsəsli dünya nizamının rəsmiləşdirilməsidir.
Türklər maddi tərəfə fikir verməsəydilər, türk olmazdılar. Bu məsələdə məyus olmayacaqlar. Yeni BRICS İnkişaf Bankı (Dünya Bankına alternativ) Ərdoğanın növbəti meqalayihəsinə (istər İstanbul kanalı, istərsə də Boğaziçi tuneli) və hətta zəlzələnin nəticələrini aradan qaldırmaq üçün pul ayıra bilər. Büdcədəki boşluqları yamaq və lirəni xilas etmək üçün valyuta ehtiyatları hovuzu köməyə gələ bilər.
Ərdoğan 20 ildə ilk dəfə məğlub oldu. Onun irsini qorumaq üçün ona sülh lazımdır.
BRICS üzvü olan ölkələr inkişaf bankı və valyuta ehtiyatları hovuzu üçün hər biri 100 milyard dollar ayırıblar.
Təbii ki, Türkiyə siyasətində hər şey tez-tez dəyişir. Ərdoğan gah Vladimir Putini İstanbula çağırır, gah da özü Vaşinqtona gedir. Amma sonda nə o, nə də bu görüş baş tutdu. O, həm “Rosatom”la ikinci atom elektrik stansiyası ilə bağlı danışıqlar aparır, həm də Vladimir Zelenskini qəbul edir.
Amma bunda qəribə heç nə yoxdur. Ərdoğanın xarici siyasətinin mahiyyəti budur. Əgər o, Qərbdən tamamilə ayrılsa, özü kimi olmayacaq. Amma BRICS-ə qoşulmasa, prinsiplərini də dəyişəcək.
BRICS-lə inteqrasiya prosesi bir neçə il uzana bilər. Və bu da təəccüblü deyil. Məsələn, Səudiyyə Ərəbistanı ABŞ-la müdafiə sazişinin şərtlərini müzakirə etdiyi üçün təşkilata üzvlüyünü hələ təsdiq etməyib. Türkiyə ABŞ ilə daha bir qazanclı razılaşma adı altında prosesi təxirə sala bilər.
Amma ümumən, Fidanın açıqlamalarına baxsaq, proses dönməzdir. Türkiyə artıq iqtisadi siyasətini BRICS ölkələri ilə koordinasiya edir, milli valyutalarla ticarətə keçir. Ərdoğanın blokun bütün ölkələri ilə diplomatik problemi yoxdur. Ölkənin Nijni-Novqorodda keçirilən görüşdə iştirakı inteqrasiyaya doğru ilk addım olacaq.
Ərdoğana qarşı çoxlu şikayətlər ola bilər, amma o, Kreml üçün “sözünün ağası” olaraq qalır. ABŞ-nın təhdidlərinə baxmayaraq, Türkiyə prezidenti “S-400” hava hücumundan müdafiə sistemini aldı (amma səudiyyəlilər, yeri gəlmişkən, almadılar). O, müxtəlif mövqelərə baxmayaraq, Suriya və Cənubi Qafqazla bağlı Rusiya ilə razılığa gələ bildi. Qaz hələ də Qara dənizlə axır və Türkiyə Rusiya yanacağının Avropaya təkrar ixracı üçün mərkəzə çevrilə bilər.
Çox güman ki, BRICS və ŞƏT-ə üzvlüyün heç bir fərqi olmayacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-06-2024 12:08 | Bölmə: Slayd
Bu ilin əvvəlində BRICS-in genişlənməsinin ən son və ən böyük dalğası baş verdi. Qrupun tərkibini Yaxın Şərqin aparıcı ölkələri - Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, İran və Misir, eləcə də Afrikanın ən dinamik inkişaf edən ölkəsi - Efiopiya doldurdu.
Yadda saxlamaq lazımdır ki, BRICS-in (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika Respublikasından ibarət təşkilat) yaradılmasının əsas ideyalarından biri hər bir qitənin ən böyük ölkələrinin birləşməsidir. Məhz bu yolla Braziliya və Cənubi Afrika Latın Amerikası və Afrikanın iqtisadi liderləri kimi mövcud RIC qrupuna (Rusiya-Hindistan-Çin) qoşuldular.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Yaxın Şərqin əsl liderləri ilə bağlı söhbəti davam etdirərək, təşkilatın tam buketi üçün İsrail və Türkiyə çatışmır. Qərbyönlü oriyentasiyasını və Qəzzada törədilən qırğınlara görə beynəlxalq təcridini nəzərə alsaq, yəhudi dövlətinin perspektivi qaranlıqdır. Amma Türkiyə müəyyən çətinliklərə baxmayaraq, üzvlüyə layiq görülə bilər.
Türkiyənin BRICS-ə qoşulmasında əsas maneə Qərb strukturlarına güclü inteqrasiyadır. Ankaranın Avropa İttifaqı (Aİ) ilə gömrük ittifaqı var: Türkiyə 1999-cu ildən bu assosiasiyaya namizəd üzv olmaqla hələ də Aİ-yə üzvlükdən vaz keçməyib.
Şimali Atlantika Alyansında türklər 1952-ci ildə ilk genişlənmə zamanı özlərinin “dostları” yunanlarla birlikdə daxil olaraq tamamilə “baba”dırlar.
İqtisadi mənada Türkiyə də güclü şəkildə Avropaya yönəlib: ixracının 41, idxalının isə 29 faizi Aİ ölkələrindən gəlir. Türkiyə iqtisadiyyatına ən böyük sərmayə qoyanlar hollandlar, fransızlar və almanlardır.
Bəli, Türkiyədə siyasi sistem hələ də respublikanın qurucusu Mustafa Kamal Atatürkün qoyduğu Qərb prinsiplərinə əsaslanır. Əksəriyyət ölkəni Avropa ailəsinə qəbul etməkdən virtual imtinadan məyus olsa da, Türkiyə əhalisinin yarısı hələ də Qərbə yönəlib. Avropa elm, mədəniyyət və idmanda əsas rol oynamağa davam edir. Təkcə onu demək kifayətdir ki, “Avroviziya” və UEFA Çempionlar Liqasında iştirak türk müğənniləri və idmançıları üçün prioritetdir.
Amma təsirli başlanğıc mövqelərinə baxmayaraq, son 20 ildə Qərb Türkiyədəki hökmranlığını sarsıtmaq üçün hər şeyi etdi. Budur, iddiaların tam olmayan siyahısı:
baş nazir və prezident Ərdoğanı devirmək üçün iki cəhd;
Türkiyənin Suriyanın şimalında apardığı antiterror əməliyyatlarına görə sanksiyalar;
Rusiya ilə ticarət və hərbi-texniki tərəfdaşlığa mane olmaq cəhdləri (“S-400” sistemlərinin alınmasına görə ölkəni “F-35” proqramından çıxarmaqla);
Fransanın Aralıq dənizində anti-türk koalisiyaları yaratması;
nəinki Aİ üzvlüyünə qəbul, hətta vizasız rejimin tətbiqini gecikdirmə.
Üstəlik, demək olar ki, hər gün Ədalət və İnkişaf Partiyasına, Ərdoğanın daxili və xarici siyasətinə, eləcə də şəxsən prezidentə qarşı informasiya kampaniyası aparılır.
Geosiyasi mənada NATO təhlükəsizliyin qarantı əvəzinə Türkiyədə sabitliyi pozan amilə, Aİ isə etibarsız iqtisadi tərəfdaşa çevrilir.
Yeri gəlmişkən, Ərdoğan hakimiyyətə gələndən bəri rusiyalı vəzifədaşı Vladimir Putin kimi çoxvektorlu siyasət yürüdür və həm Qərblə, həm Rusiya ilə, həm müsəlman dünyası, həm də Çinlə dostluq edir. Amma avropalı və amerikalı həmkarlarının müstəqil liderlə kifayətlənmədiyini anlayanda Ərdoğan şərqə üz tutdu.
Üstəlik, bu strateji əhəmiyyətli seçimə nə Suriyada Rusiya ilə münaqişə (Rusiya “Su-24”-ünü türk qırıcısı vurdu), nə də Çindəki uyğur problemi mane olmadı.
Türkiyə rəhbərliyi təkcə ikitərəfli formatlarla məhdudlaşmır, həm də daha irimiqyaslı layihələrdə iştirak edir. 2022-ci ilin sentyabrında Ərdoğan Səmərqənddə keçirilən ŞƏT-in genişləndirilmiş sammitinə getdi və orada bu təşkilata üzv olmaq arzusunu açıqladı. Hələ 2018-ci ildə o, BRICS-lə bağlı oxşar bəyanatla çıxış edərək onun adının BRICS adlandırılmasını təklif etmişdi. Bundan sonra Türkiyənin BRICS-ə mümkün üzvlüyü ilə bağlı şayiələr daha da intensiv şəkildə yayılmağa başladı. Hətta ilk genişlənmə zamanı Körfəz ölkələri ilə birlikdə Ankaranın da təşkilata qoşulacağı hissi var idi. Amma bu baş vermədi. Strateji baxımdan buna Türkiyənin Qərb inteqrasiya modellərindən asılılığı qismən mane olur. “Burada və indi” taktiki problemi əvvəlcə Ərdoğanın prezident seçkilərindəki qələbəsindən sonra ortaya qoyduğu Qərblə istiləşmə siyasəti yaratdı. İsveçin NATO-ya üzvlüyünün təsdiqlənməsi, Avropa liderləri ilə danışıqlar və “F-16”-ların Türkiyəyə təhvil verilməsi ilə bağlı irəliləyiş bu tendensiyanı yaxşı əks etdirdi.
Ancaq yenə də hər şey öz yerinə oturdu.
Rusiya ilə əməkdaşlığa görə türk şirkətlərinə və baş nazir Benyamin Netanyahunu tənqid edən, əslində isə onu silahla təmin edən NATO-nun israilyönlü xəttinə qarşı sanksiyalar Ankaraya çoxvektorlu siyasət qurmağı davam etdirməli olduğunu xatırladıb.
Əvvəlki xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu Misir, BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, Yunanıstan və hətta İsraillə münasibətləri normallaşdırmağa nail olanda da məhz bunu etmişdi. Qərblə barışıq missiyası həvalə edilən yeni xarici işlər naziri Hakan Fidanın indi BRICS-ə qoşulmaq istədiyini bəyan etməsi diqqət çəkir. İyunun 5-də o, Çində səfərdə olarkən deyib:
“Əlbəttə, BRICS-ə üzvü olmaq istərdik. Bu il necə olacağını görəcəyik”.
Eyni çıxışında o, BRICS-i Avropa İttifaqına “yaxşı alternativ” adlandırıb və təşkilatın Nijni-Novqorodda xarici işlər nazirləri səviyyəsində tez bir zamanda keçiriləcək görüşünü səbirsizliklə gözlədiyini bildirib.
Türkiyə siyasətçilərinin BRICS-lə bağlı çıxışlarında həmsöhbətinə yaltaqlanmaq istəyi sezilir, amma məsələ bununla bitmir. Ümumiyyətlə, Ərdoğan hakimiyyətini gücləndirdikcə Qərblə münasibətlərin korlanması alternativ yolların tapılması üçün zəruri şərtdirsə, deməli, son normallaşma cəhdinin uğursuzluğu əsl tətik oldu.
BRICS-ə qoşulmaq türklərə nə verəcək?
Siyasi baxımdan bu, NATO-dan müstəqilliyin nümayişidir və Avropa İttifaqının onun üzvlüyünə qəbul edilməməsinə görə qisas almaqdır. Güclü Asiya ölkələri, eləcə də Körfəz monarxiyaları ilə tərəfdaşlıqlar Ərdoğana Qərblə münasibətlərində özünü daha suveren və bərabər hiss etməyə imkan verir.
Hüquqi baxımdan bu, Ərdoğanın “dünya beşdən böyükdür” (BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri olan beş ölkənin imtiyazlı statusu nəzərdə tutulur) düsturunda əksini tapan çoxvektorlu siyasətin və çoxsəsli dünya nizamının rəsmiləşdirilməsidir.
Türklər maddi tərəfə fikir verməsəydilər, türk olmazdılar. Bu məsələdə məyus olmayacaqlar. Yeni BRICS İnkişaf Bankı (Dünya Bankına alternativ) Ərdoğanın növbəti meqalayihəsinə (istər İstanbul kanalı, istərsə də Boğaziçi tuneli) və hətta zəlzələnin nəticələrini aradan qaldırmaq üçün pul ayıra bilər. Büdcədəki boşluqları yamaq və lirəni xilas etmək üçün valyuta ehtiyatları hovuzu köməyə gələ bilər.
Ərdoğan 20 ildə ilk dəfə məğlub oldu. Onun irsini qorumaq üçün ona sülh lazımdır.
BRICS üzvü olan ölkələr inkişaf bankı və valyuta ehtiyatları hovuzu üçün hər biri 100 milyard dollar ayırıblar.
Təbii ki, Türkiyə siyasətində hər şey tez-tez dəyişir. Ərdoğan gah Vladimir Putini İstanbula çağırır, gah da özü Vaşinqtona gedir. Amma sonda nə o, nə də bu görüş baş tutdu. O, həm “Rosatom”la ikinci atom elektrik stansiyası ilə bağlı danışıqlar aparır, həm də Vladimir Zelenskini qəbul edir.
Amma bunda qəribə heç nə yoxdur. Ərdoğanın xarici siyasətinin mahiyyəti budur. Əgər o, Qərbdən tamamilə ayrılsa, özü kimi olmayacaq. Amma BRICS-ə qoşulmasa, prinsiplərini də dəyişəcək.
BRICS-lə inteqrasiya prosesi bir neçə il uzana bilər. Və bu da təəccüblü deyil. Məsələn, Səudiyyə Ərəbistanı ABŞ-la müdafiə sazişinin şərtlərini müzakirə etdiyi üçün təşkilata üzvlüyünü hələ təsdiq etməyib. Türkiyə ABŞ ilə daha bir qazanclı razılaşma adı altında prosesi təxirə sala bilər.
Amma ümumən, Fidanın açıqlamalarına baxsaq, proses dönməzdir. Türkiyə artıq iqtisadi siyasətini BRICS ölkələri ilə koordinasiya edir, milli valyutalarla ticarətə keçir. Ərdoğanın blokun bütün ölkələri ilə diplomatik problemi yoxdur. Ölkənin Nijni-Novqorodda keçirilən görüşdə iştirakı inteqrasiyaya doğru ilk addım olacaq.
Ərdoğana qarşı çoxlu şikayətlər ola bilər, amma o, Kreml üçün “sözünün ağası” olaraq qalır. ABŞ-nın təhdidlərinə baxmayaraq, Türkiyə prezidenti “S-400” hava hücumundan müdafiə sistemini aldı (amma səudiyyəlilər, yeri gəlmişkən, almadılar). O, müxtəlif mövqelərə baxmayaraq, Suriya və Cənubi Qafqazla bağlı Rusiya ilə razılığa gələ bildi. Qaz hələ də Qara dənizlə axır və Türkiyə Rusiya yanacağının Avropaya təkrar ixracı üçün mərkəzə çevrilə bilər.
Çox güman ki, BRICS və ŞƏT-ə üzvlüyün heç bir fərqi olmayacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 20:27
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
