12:52 / 08-05-2024
Sabah yağış yağacaq
Türkmənistan: Berdiməhəmmədovun həyat yoldaşı niyə məhz indi üzə çıxır?
Tarix: 02-12-2021 18:23 | Bölmə: Slayd
Türkmənistan: Berdiməhəmmədovun həyat yoldaşı niyə məhz indi üzə çıxır?

Türkmənistan prezidenti bu həftə oğluna yeni vəzifə həvalə edib və ona neft və qaz sənayesinə rəhbərlik etməklə daha çox səlahiyyətlər verib.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Bne İntellinews” saytı yazıb.

Saytın təhlilində qeyd olunur:

Noyabrın 24-də hökumətin enerji sektoruna həsr olunmuş iclasında çıxış edən Qurbanqulu Berdiməhəmmədov təbii qaz hasilatını və ixracını artırmaq, tədarük marşrutlarını şaxələndirmək və xarici investisiyaları cəlb etmək zərurəti ilə bağlı amansız mantralarını təkrarlayıb.

Prezident daha sonra oğlu, Baş nazirin müavini Serdara müraciət edərək, “neft-qaz kompleksi qarşısında qarşıya qoyulan vəzifələrin vaxtında həlli üçün tədbirlər görməsi” barədə göstəriş verib.

İxracın şaxələndirilməsi gündəliyinə gəlincə, yaxşı və pis xəbərlər var.

Əvvəlcə pis. Noyabrın 25-də Rusiyanın TASS xəbər agentliyi Pakistanın İqtisadiyyat naziri Ömər Əyyub Xana istinadla bildirib ki, Trans-Əfqan Türkmənistan-Əfqanıstan-Pakistan-Hindistan (TAPI) təbii qaz kəmərinin həyata keçirilməsi Əfqanıstanda vəziyyətin sabitləşməsini gözləyərək dayandırılıb.

Nazir Pakistan-Rusiya hökumətlərarası komissiyasının iclasında iştirak etdiyi Yekaterinburqda TASS-a açıqlamasında deyib: “Hazırda Əfqanıstanda heç kim bu layihə, eləcə də digər layihələr üzərində işləmir”.

Bu, Türkmənistan və Əfqan rəsmiləri arasında bu ayın əvvəlində Heratda baş tutan mübadilələr üçün bəzi faydalı əlavə kontekst təklif edir, burada söhbətlər təkcə TAPI-nın həyata keçirilməsində deyil, həm də Türkmənistan-Əfqanıstan-Pakistan (TAP) yüksək gərginlikli elektrik enerjisinin həyata keçirilməsində irəliləyişlə bağlı idi. Ötürmə xətləri, fiber optik bağlantılar və dəmir yolu. O vaxt Əfqanıstanın mövqeyi bu idi ki, işi saxlayan vəsait çatışmazlığı idi.

Ömər Əyyub Xanın qeyd etdiyi qeyri-müəyyənliyə görə, beynəlxalq maliyyə institutlarının Əfqanıstanla bağlı hər hansı bir iş üçün böyük maliyyə təmin etməsi perspektivi yaxın gələcək üçün zəif görünür, ona görə də öz pulunu transmilli layihələrə yatırmaqdan xroniki olaraq çəkinən Türkmənistan bu vəziyyətdədir.

Qərbdən bir az daha ürəkaçan xəbərlər gəlib: Azərbaycan, İran və Türkmənistan qaz mübadiləsi sazişinə razılıq veriblər. Azərbaycan və İran liderlərinin görüşü zamanı elan edilən bu razılaşmaya əsasən, Türkmənistan İrana qaz tədarük edəcək, bu da öz növbəsində Azərbaycana ekvivalent həcmdə qaz verəcək. Bu keçid sisteminə ehtiyac İranın qaz şəbəkəsinin planı ilə əlaqədardır. Ölkə sərvətlə zəngin olsa da, Türkmənistan sərhədinə yaxın ucqar ərazilər çox vaxt qıt olur.

Əslində, həcmlər kiçikdir, ildə təqribən 1,5-2 milyard kubmetr qaz. Ona görə də saziş çox simvolikdir. Bunun Transxəzər marşrutuna ehtiyacın qarşısını almaq üçün bir yol olması barədə hər hansı söhbət yersizdir.

Əgər Türkmənistanla Azərbaycan arasında enerji əməkdaşlığı olacaqsa, bunun vasitəçilərin köməyi ilə olmasına ehtiyac qalmayacaq. Berdiməhəmmədov noyabrın 26-da Azərbaycanın İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarovla görüşüb, bu məsələni müzakirə edib. Dövlət mediası bildirib ki, cütlük öz hökumətlərinə enerji layihələrinin birgə inkişafını davam etdirməyə söz veriblər.

Bu mövzu noyabrın 29-da Rusiyanın neft nəhəngi “Lukoyl”un baş icraçı direktoru Vaqif Ələkbərovun prezidentlə danışıqlar üçün Aşqabada səfəri zamanı yenidən gündəmə gəlib. “Neytral Türkmənistan” gündəlik qəzetinin bu söhbətlə bağlı xəbərində bildirilir ki, Aşqabadın bu əməkdaşlıqdan gözləntilərindən biri “Lukoyl”un Türkmənistanın enerji ixrac marşrutlarını şaxələndirmək məqsədinə kömək etməsidir. Bu kimi bəyanatlar Rusiyanın etirazları ilə tikilən istənilən Transxəzər qaz marşrutunun bəsit təsvirini çətinləşdirir, çünki “Lukoyl” özəl şirkət olmasına baxmayaraq, heç vaxt Kremlin planlarına zidd hərəkət edə bilməz.

Berdiməhəmmədov son vaxtlar çox məşğuldur. Yuxarıda adı çəkilən bu iki görüş arasında o, Mərkəzi Asiyanın beş keçmiş sovet dövlətindən əlavə Əfqanıstan, Azərbaycan, İran, Pakistan və Türkiyəni də əhatə edən İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının və ya İƏT-in 15-ci sammitinə sədrlik etdi. Nadir hallarda bilərəkdən hər hansı xüsusi praktik təşəbbüs irəli sürən bir təşkilat üçün gülməli olsa da, bu hadisə Fəaliyyətlər üzrə Aşqabad Konsensusu adlı bir şeyin imzalanması ilə yekunlaşıb.

Sənəddə əksini tapmış əsas hədəflər, yəni gözlənilən blokda azad ticarət zonasının yaradılması və sənaye əməkdaşlığı üçün yol xəritələrinin işlənib hazırlanması iddialı olmasa da, heç bir şey deyil. Onlar da reallığın qaçılmaz sürüklənməsi altında quruyacaqlar.

Daha əlçatan görünən isə Dünya Ticarət Təşkilatına üzvlükdir. Türkmənistan artıq tamhüquqlu üzv olmaq üçün öz ərizəsini təqdim edib, DTT-nin baş direktoru Nqozi Okonjo-İveala noyabrın 25-də “Twitter”də bildirib. Türkmənistan öz emal olunmuş qida məhsullarını və tekstil məhsullarını bütün dünyada ev təsərrüfatlarında görmək arzusundadır və ÜTT-yə üzvlük də buna uyğundur. Ora çatmaq üçün mühüm bir addım kimi görünür. Qazaxıstan və Özbəkistan kimi qonşuların təcrübəsi nəyisə göstərirsə, bu, uzun və çətin bir yol olacaq. Bu, xüsusilə Aşqabadın idxalı əvəz edən monomania gündəmi fonunda belədir. Bu siyasətin səxavətli təfsiri ondan ibarətdir ki, Türkmən hökuməti yenicə formalaşmaqda olan özəl sektorunun daşqınlar açılmadan proteksionist dövlətin sevgi dolu gözü altında dayanıqlılığı inkişaf etdirməsini istəyir. Presedent ümidverici deyil. Tarix bu cür şeylərdə uğursuz təcrübələrlə doludur.

İƏT sammitindən maraqlı bir şərhdə Berdiməhəmmədovun həyat yoldaşı Oqulgerek ilk dəfə ictimai tədbirdə çəkilib. O, həyat yoldaşı və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və həyat yoldaşı Əminə Ərdoğanla birlikdə şəkil çəkdirib. Şəkil Türkiyənin “Anadolu” Agentliyi tərəfindən çəkilib və yayılıb. Sözsüz ki, Türkmənistanın dövlət mediasında buna bənzər bir görüntü əks olunmayıb, lakin Oğulgerek Berdiməhəmmədova həyat yoldaşının Ərdoğanla görüşü ilə bağlı televiziya reportajında qısamüddətli görünür.

Qadağalardan xoşbəxt olan hökumət birtəhər qadağan etmək üçün yeni bir şeyi xəyal etməyi bacardı. Noyabrın 24-də Vyanada yerləşən “Chronicles” jurnalının xəbər verdiyi kimi, türkmənlərə əvvəlcədən icazə almadıqları təqdirdə daha çox Cəhənnəmə aparan qapı kimi tanınan, dünyaca məşhur odlu Darvaza qaz kraterini ziyarət etmək qadağan ediləcək. “Chronicles” öz mənbələrinə istinadla bildirib ki, yəqin ki, turistlərə şamil edilməyən qadağa qaz tullantılarının ziyarətçilər üçün potensial təhlükə yaratması ilə bağlı əsassız olmayan əsaslarla qoyulub.

Baxmayaraq ki, bu daha çox ikiüzlülükdür. 2019-cu ilin yayında Berdiməhəmmədov dövlət televiziyasında kraterin kənarından cəmi bir neçə metr aralıda maşında donut bişirərkən göstərildiyi zaman təhlükəsizliklə bağlı çox az qorxu var idi.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}