13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
13:01 / 16-06-2025
İrandan 41 Azərbaycan vətəndaşı təxliyə olunub
12:35 / 16-06-2025
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
12:20 / 16-06-2025
İran hipersəs raketlərindən istifadə edir
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
09:14 / 15-06-2025
Vəhdət Partiyasının sədri dəyişib - Fotolar
08:50 / 15-06-2025
İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb
00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
20:24 / 14-06-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
08:07 / 14-06-2025

14:57 / 12-06-2025

07:27 / 12-06-2025

07:17 / 12-06-2025

07:23 / 13-06-2025

21:06 / 11-06-2025

17:06 / 13-06-2025

22:53 / 11-06-2025

21:38 / 12-06-2025

18:49 / 13-06-2025

15:00 / 11-06-2025

18:04 / 11-06-2025

Qazaxıstanda ikihakimiyyətlilik bitdi - Əlvida, Nazarbayev!
Tarix: 06-01-2022 11:08 | Bölmə: Slayd

Yanvarın 5-nə keçən gecə Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev hökumətin istefasını qəbul edib və ölkənin iki regionunda - Alma-Ata və Manqistau vilayətində fövqəladə vəziyyət (FV) tətbiq edib. Orada vəziyyət gərgin olaraq qalır. Yanvarın 2-də Janaozendə maye qazın bahalaşmasına qarşı başlayan mitinqlər bütün ölkəni bürüdü və artıq sosial-iqtisadi tələblərlə məhdudlaşmır. “Şal ket!” (“Qoca getsin!”) şüarı ilə etirazçılar Birinci prezident Nursultan Nazarbayevin istefaya getməsini, eləcə də bütün hökumətə - Baş nazir, bütün vilayət və rayon başçılarının istefası və bütün siyasi məhbuslara amnistiya tələb ediblər.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Hökumətin istefası vəziyyəti nəzarət altına ala bilmədi. Aktyorun təyin edilməsi Baş nazirin birinci müavini Əlixan Smailovun etirazçıları yalnız təhrik etdiyi görünür. Alma-Atada onlar yerli dövlət administrasiyasının binasına soxulublar, bu barədə hadisə şahidləri teleqram kanallarında məlumat veriblər. Etirazçılarla polis arasında toqquşma olub. “190 nəfər xəsarət alıb”, - Tengrinews.kz resursu İctimai Səhiyyə Departamentinə istinadla xəbər verir. Məlumata görə, 40 nəfər xəstəxanaya yerləşdirilib, onlardan yeddisi (4 polis) reanimasiyadadır. Aktobedə, həmçinin Çimkənddə küçələrə gənclərdən ibarət dəstələr nəzarət edir. Janaozendə etirazçılar yerli siyasi tələblər irəli sürürlər.
Qazaxıstanlı politoloq Viktor Kovtunovski öz teleqram kanalında yazıb ki, hamını cəmiyyətin yoxsulluq və ədalətsizlikdən 30 illik yorğunluğunu cəmləyən “Şal ket!” şüarı birləşdirir. Müraciət hazırkı prezident Tokayevə göndərilib. “O, nəhayət, birinci prezidenti və onun ətrafını hakimiyyətdən uzaqlaşdırmalı, yaratdığı siyasi sistemi dağıtmalıdır”, - Kovtunovski yazır.
Hazırda əsas sual etirazçılara atəş əmrinin verilib-verilməyəcəyidir. Hakimiyyətin yarımçıq tranzitini nəzərə alsaq, kimin bu cür məsuliyyəti öz üzərinə götürə biləcəyi tam aydın deyil. Ömürlük Təhlükəsizlik Şurasının sədri (Nazarbayev) susur. Ola bilsin ki, o, ümumiyyətlə, ölkədə yoxdur.
Kovtunovskinin sözlərinə görə, sərt qərarlar “Tokayevin üslubunda deyil”. "Mərhələli tranzit" strategiyası uğursuz oldu, heç kim kortəbii xalq etirazının baş qaldıracağını gözləmirdi. Eyni zamanda o, hərbçilərin əmrə tabe olacağına və insanlara atəş açacağına şübhə edir. Hər halda, dünən gecə Alma-Atada say üstünlüyünə malik olan təhlükəsizlik qüvvələri səpələnmiş kütləyə cavab tədbiri təşkil edə bilməyib. Nümayişçilər isə qətiyyətli və yekdil görünürdülər.
Qazaxlı ekspert Marat Şibutov hesab edir ki, siyasi tələblərlə mitinqlərdən inzibati binaların zəbt edilməsi ilə hökuməti devirmək cəhdinə keçid edilir. “Hökuməti devirmək cəhdi bütövlükdə dövlətin süqutuna və ya siyasi rejimin vintləri sıxmağa keçməsinə gətirib çıxaracaq. Əgər hökumət çökərsə, o zaman bizim əsas investorlarımız (ABŞ, Aİ, Çin) sərmayələri təkbaşına saxlamağa çalışacaqlar, yəni özləri hər şeyi qaydasına salacaqlar və heç kimə aman verməyəcəklər”, - Şibutov bildirib.
Mərkəzi Asiya və Yaxın Şərq üzrə ekspert Aleksandr Knyazev “NG”-yə bildirib ki, Qazaxıstanda baş verən hadisələrə eyni vaxtda bir neçə proqnozda baxmaq lazımdır. “Mayeləşdirilmiş qazın satışı ilə bağlı vəziyyət sadəcə olaraq bəhanədir. Marjinal şəhər əhalisinin geniş təbəqəsinin etiraz aksiyalarına cəlb olunması üçün bir çox sosial-iqtisadi səbəblər əsas sayıla bilər. Belə hallarda tez-tez olduğu kimi, cinayət seqmentinin olmasını istisna etmək mümkün deyil.
Əsas və əsas kimi kənar iştiraka müraciət etmək kökündən yanlış olardı: son illərin böhranı fonunda müflis olmuş ən yoxsulların potensial səfərbər edilmiş kütlələri ilə orta təbəqə arasında uçurum - bir tərəfdən, Qərb yönümlü qeyri-hökumət strukturları - digər tərəfdən, bu boşluq son zamana qədər sabitliyin qorunmasında ən vacib amil idi. Bu başqa məsələdir ki, bu qeyri-hökumət strukturları indi fəal şəkildə - kölgə kriminal dairələrlə birlikdə hərəkata rəhbərlik etməyə çalışırlar və bəlkə də gələcək inkişafın əsas təhlükəsi budur”, - Knyazev bildirib.
Onun sözlərinə görə, prezident Tokayevin günahkarlar arasında keçmiş prezident Nazarbayevin ən yaxın çevrəsinə bağlı olan KazMunayQaz və QazaxQaz kimi kvazi-dövlət inhisarlarını artıq müəyyən etdiyini nəzərə alsaq, indi ölkənin ən dəbli ofislərində baş verənlər bəlkə də daha mühümdür.
“Prezident Tokayevin ilk hərəkətləri siyahısında Qazaxıstan Respublikası KNB sədrinin birinci müavininin dəyişdirilməsinə diqqət çəkilir: ehtimal ki, keçmiş prezidentin bacısı oğlu Samat Abış zərərçəkmiş şəxsdir. Bu vəzifə üçün “öz adamı” Murat Nurtleuovu tutan Tokayevlə şərti “Nazarbayev komandanlığı” arasında kompromis. Eyni zamanda, kənardan tam aydın deyil - ölkənin əsas xüsusi xidmət orqanlarının baş verənlərdə əsl yeri nədir, belə bir səviyyəli kadr dəyişikliyi hazırda baş verir", - deyə Knyazev hesab edir.
Onun fikrincə, Qazaxıstanda getdikcə daha çox aşkar cinayət dövlət əleyhinə aksiyalara çevrilən etiraz aksiyalarında hazırkı prezidentin səlahiyyətlərinin verildiyi bütün dövlət sisteminin ardıcıllığı üçün bir növ sınaq qoyulur.
Nəzərə alsaq ki, 2024-cü ildə növbəti prezident seçkiləri gəlir, Kasım-Jomart Tokayev cari hadisələrdən ya gələcək kampaniyanın birmənalı qalibi, ya da ikinci prezidentlik müddətinə iddiası olmayan zəif siyasi fiqur kimi çıxacaq.
Etno-Milli Strategiyalar Agentliyinin direktoru, tarix elmləri doktoru, professor Aleksandr Kobrinski hesab edir ki, vəziyyətdən xaricdə yerləşən dağıdıcı qüvvələr istifadə edib. Onun fikrincə, MDB ölkələrinin rəhbərləri postsovet məkanında baş verən dövlət çevrilişlərinə asanlıqla baxır və xalq çevrilişləri adlanan üsullarla hakimiyyətə gələn şəxsləri həddən artıq mehribanlıqla qəbul edirlər. Bunun Ermənistanda, Ukraynada və ya Qırğızıstanda baş verməsinin əhəmiyyəti yoxdur. “Bu, dağıdıcı qüvvələri eyni ssenariləri işləməyə stimullaşdırır. Əgər indi Qazaxıstan prezidenti vəziyyəti saxlasa və dövlət çevrilişinə imkan verməsə, o zaman prezidentliyinin keyfiyyətcə yeni səviyyəsinə çatacaq”, - Kobrinski hesab edir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-01-2022 11:08 | Bölmə: Slayd

Yanvarın 5-nə keçən gecə Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev hökumətin istefasını qəbul edib və ölkənin iki regionunda - Alma-Ata və Manqistau vilayətində fövqəladə vəziyyət (FV) tətbiq edib. Orada vəziyyət gərgin olaraq qalır. Yanvarın 2-də Janaozendə maye qazın bahalaşmasına qarşı başlayan mitinqlər bütün ölkəni bürüdü və artıq sosial-iqtisadi tələblərlə məhdudlaşmır. “Şal ket!” (“Qoca getsin!”) şüarı ilə etirazçılar Birinci prezident Nursultan Nazarbayevin istefaya getməsini, eləcə də bütün hökumətə - Baş nazir, bütün vilayət və rayon başçılarının istefası və bütün siyasi məhbuslara amnistiya tələb ediblər.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Hökumətin istefası vəziyyəti nəzarət altına ala bilmədi. Aktyorun təyin edilməsi Baş nazirin birinci müavini Əlixan Smailovun etirazçıları yalnız təhrik etdiyi görünür. Alma-Atada onlar yerli dövlət administrasiyasının binasına soxulublar, bu barədə hadisə şahidləri teleqram kanallarında məlumat veriblər. Etirazçılarla polis arasında toqquşma olub. “190 nəfər xəsarət alıb”, - Tengrinews.kz resursu İctimai Səhiyyə Departamentinə istinadla xəbər verir. Məlumata görə, 40 nəfər xəstəxanaya yerləşdirilib, onlardan yeddisi (4 polis) reanimasiyadadır. Aktobedə, həmçinin Çimkənddə küçələrə gənclərdən ibarət dəstələr nəzarət edir. Janaozendə etirazçılar yerli siyasi tələblər irəli sürürlər.
Qazaxıstanlı politoloq Viktor Kovtunovski öz teleqram kanalında yazıb ki, hamını cəmiyyətin yoxsulluq və ədalətsizlikdən 30 illik yorğunluğunu cəmləyən “Şal ket!” şüarı birləşdirir. Müraciət hazırkı prezident Tokayevə göndərilib. “O, nəhayət, birinci prezidenti və onun ətrafını hakimiyyətdən uzaqlaşdırmalı, yaratdığı siyasi sistemi dağıtmalıdır”, - Kovtunovski yazır.
Hazırda əsas sual etirazçılara atəş əmrinin verilib-verilməyəcəyidir. Hakimiyyətin yarımçıq tranzitini nəzərə alsaq, kimin bu cür məsuliyyəti öz üzərinə götürə biləcəyi tam aydın deyil. Ömürlük Təhlükəsizlik Şurasının sədri (Nazarbayev) susur. Ola bilsin ki, o, ümumiyyətlə, ölkədə yoxdur.
Kovtunovskinin sözlərinə görə, sərt qərarlar “Tokayevin üslubunda deyil”. "Mərhələli tranzit" strategiyası uğursuz oldu, heç kim kortəbii xalq etirazının baş qaldıracağını gözləmirdi. Eyni zamanda o, hərbçilərin əmrə tabe olacağına və insanlara atəş açacağına şübhə edir. Hər halda, dünən gecə Alma-Atada say üstünlüyünə malik olan təhlükəsizlik qüvvələri səpələnmiş kütləyə cavab tədbiri təşkil edə bilməyib. Nümayişçilər isə qətiyyətli və yekdil görünürdülər.
Qazaxlı ekspert Marat Şibutov hesab edir ki, siyasi tələblərlə mitinqlərdən inzibati binaların zəbt edilməsi ilə hökuməti devirmək cəhdinə keçid edilir. “Hökuməti devirmək cəhdi bütövlükdə dövlətin süqutuna və ya siyasi rejimin vintləri sıxmağa keçməsinə gətirib çıxaracaq. Əgər hökumət çökərsə, o zaman bizim əsas investorlarımız (ABŞ, Aİ, Çin) sərmayələri təkbaşına saxlamağa çalışacaqlar, yəni özləri hər şeyi qaydasına salacaqlar və heç kimə aman verməyəcəklər”, - Şibutov bildirib.
Mərkəzi Asiya və Yaxın Şərq üzrə ekspert Aleksandr Knyazev “NG”-yə bildirib ki, Qazaxıstanda baş verən hadisələrə eyni vaxtda bir neçə proqnozda baxmaq lazımdır. “Mayeləşdirilmiş qazın satışı ilə bağlı vəziyyət sadəcə olaraq bəhanədir. Marjinal şəhər əhalisinin geniş təbəqəsinin etiraz aksiyalarına cəlb olunması üçün bir çox sosial-iqtisadi səbəblər əsas sayıla bilər. Belə hallarda tez-tez olduğu kimi, cinayət seqmentinin olmasını istisna etmək mümkün deyil.
Əsas və əsas kimi kənar iştiraka müraciət etmək kökündən yanlış olardı: son illərin böhranı fonunda müflis olmuş ən yoxsulların potensial səfərbər edilmiş kütlələri ilə orta təbəqə arasında uçurum - bir tərəfdən, Qərb yönümlü qeyri-hökumət strukturları - digər tərəfdən, bu boşluq son zamana qədər sabitliyin qorunmasında ən vacib amil idi. Bu başqa məsələdir ki, bu qeyri-hökumət strukturları indi fəal şəkildə - kölgə kriminal dairələrlə birlikdə hərəkata rəhbərlik etməyə çalışırlar və bəlkə də gələcək inkişafın əsas təhlükəsi budur”, - Knyazev bildirib.
Onun sözlərinə görə, prezident Tokayevin günahkarlar arasında keçmiş prezident Nazarbayevin ən yaxın çevrəsinə bağlı olan KazMunayQaz və QazaxQaz kimi kvazi-dövlət inhisarlarını artıq müəyyən etdiyini nəzərə alsaq, indi ölkənin ən dəbli ofislərində baş verənlər bəlkə də daha mühümdür.
“Prezident Tokayevin ilk hərəkətləri siyahısında Qazaxıstan Respublikası KNB sədrinin birinci müavininin dəyişdirilməsinə diqqət çəkilir: ehtimal ki, keçmiş prezidentin bacısı oğlu Samat Abış zərərçəkmiş şəxsdir. Bu vəzifə üçün “öz adamı” Murat Nurtleuovu tutan Tokayevlə şərti “Nazarbayev komandanlığı” arasında kompromis. Eyni zamanda, kənardan tam aydın deyil - ölkənin əsas xüsusi xidmət orqanlarının baş verənlərdə əsl yeri nədir, belə bir səviyyəli kadr dəyişikliyi hazırda baş verir", - deyə Knyazev hesab edir.
Onun fikrincə, Qazaxıstanda getdikcə daha çox aşkar cinayət dövlət əleyhinə aksiyalara çevrilən etiraz aksiyalarında hazırkı prezidentin səlahiyyətlərinin verildiyi bütün dövlət sisteminin ardıcıllığı üçün bir növ sınaq qoyulur.
Nəzərə alsaq ki, 2024-cü ildə növbəti prezident seçkiləri gəlir, Kasım-Jomart Tokayev cari hadisələrdən ya gələcək kampaniyanın birmənalı qalibi, ya da ikinci prezidentlik müddətinə iddiası olmayan zəif siyasi fiqur kimi çıxacaq.
Etno-Milli Strategiyalar Agentliyinin direktoru, tarix elmləri doktoru, professor Aleksandr Kobrinski hesab edir ki, vəziyyətdən xaricdə yerləşən dağıdıcı qüvvələr istifadə edib. Onun fikrincə, MDB ölkələrinin rəhbərləri postsovet məkanında baş verən dövlət çevrilişlərinə asanlıqla baxır və xalq çevrilişləri adlanan üsullarla hakimiyyətə gələn şəxsləri həddən artıq mehribanlıqla qəbul edirlər. Bunun Ermənistanda, Ukraynada və ya Qırğızıstanda baş verməsinin əhəmiyyəti yoxdur. “Bu, dağıdıcı qüvvələri eyni ssenariləri işləməyə stimullaşdırır. Əgər indi Qazaxıstan prezidenti vəziyyəti saxlasa və dövlət çevrilişinə imkan verməsə, o zaman prezidentliyinin keyfiyyətcə yeni səviyyəsinə çatacaq”, - Kobrinski hesab edir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
Dünən, 13:19
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb