14:16 / 24-04-2024
Nəzir - Akif Abbasov yazır
Qazaxıstan hadisələrinin Türkiyədə təkrarlanması - Baxçalı: “İmkan vemərik”
Tarix: 12-01-2022 11:16 | Bölmə: Slayd
Qazaxıstan hadisələrinin Türkiyədə təkrarlanması - Baxçalı: “İmkan vemərik”

Qazaxıstan hakimiyyəti Mərkəzi Asiya respublikasında baş verən hadisələrdən təşvişə düşən türk siyasətçilərini sakitləşdirməyə çalışıb. Ankaradakı səfir Abzal Saparbekulu Böyük Millət Məclisinin (parlamentin) aparıcı partiyalarının yüksək səviyyəli nümayəndələri ilə danışıqlar təşkil edərək onları mövcud vəziyyətlə bağlı məlumatlandırıb. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan son bir həftə ərzində Türkiyəyə tarixən yaxın olan ölkədə böhrana ləng reaksiya verməsi və Rusiya diplomatiyasının güclənməsi fonunda kifayət qədər addım atmaması ilə bağlı tənqidlərlə üzləşib.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” (NG) yazıb.

Rusiya nəşri qeyd edir:

Türkiyəli deputatların Qazaxıstan səfiri ilə görüşünün nəticələri barədə ana müxalifətdəki Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHP) sədr müavini Yinal Çevikez məlumat verib.

Onun sözlərinə görə, Saparbekulu söhbət zamanı ölkəsinin iğtişaşlar ətrafında vəziyyəti necə gördüyünü ifadə edib. Çevikez deyib ki, Mərkəzi Asiya respublikasının hakimiyyət orqanları gərginlikdə heç bir ölkəni günahlandırmadıqlarını vurğulayırlar. Qazaxıstandakı missiyası bu həftə rəsmən başa çatacaq Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) müraciəti təhlükəsizliyin təmin edilməsi zərurəti ilə əlaqələndirən Saparbekulu əməliyyatın müddətinin yalnız Nur-Sultanın istəklərindən asılı olduğuna işarə edib.

Görüş Türkiyənin bəzi tanınmış siyasətçilərinin çıxışlarında sızmağa başlayan təşviş fonunda xüsusi əhəmiyyət kəsb edirdi. Belə ki, Ərdoğanın koalisiyadakı ortağı, Milliyətçi Hərəkat Partiyasının başqanı Dövlət Baxçalı Qazaxıstandakı böhranı şərh edərkən qeyd edib ki, küçənin istənilən siyasi və iqtisadi tələbi asanlıqla silaha çevrilər, onun lüləsi də çevrilə bilər.

Baxçalı vurğulayıb ki, Nur-Sultan türkiyəli vaiz Fətullah Gülənin tərəfdarlarının iğtişaşlarda iştirakını hərtərəfli araşdırmalıdır. “Yeni Şafak” qəzeti onun sözlərini sitat gətirib: “Bu gün Qazaxıstanda edilənlər sabah Türkiyədə sınaqdan keçiriləcək”.

Qazaxıstandakı vəziyyət Türk Dövlətləri Təşkilatının yanvarın 11-də keçirilən növbədənkənar virtual toplantısının mövzusuna çevrilib. Bu günlərdə Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu söz vermişdi ki, həm ölkəsi, həm də regional dövlətlər birliyi Qazaxıstana hər cür dəstəyi verəcək. Türkiyə diplomatiyasının rəhbəri Mərkəzi Asiya respublikasının “mümkün qədər tez sabitliyə və sülhə nail olacağına” ümid etdiyini bildirib.

Çavuşoğlu qeyd edib ki, siyasi və iqtisadi ağırlıq Mərkəzi Asiyaya doğru dəyişir. “Biz bu prosesə biganə qala bilmərik. Biz Asiyaya bütöv bir anlayışla qayıtmalıyıq”. Bununla belə, diplomatik xidmətin rəhbəri vurğulayıb: “Bu, qətiyyən o demək deyil ki, Ankara Qərbə arxa çevirəcək”.

Qazaxıstanda baş verən hadisələr fonunda Türkiyə rəhbərliyinə qarşı tənqidi fikirlər respublikanın yeni xarici siyasətinin əsas ideoloqu olan və son onilliklərdə onun Mərkəzi Asiyaya yönləndirilməsinə mühüm təsir göstərmiş keçmiş baş nazir Əhməd Davudoğlu tərəfindən səsləndirilib. “Türk dünyasının mərkəzi ölkəsi olan dost və qardaş Qazaxıstanda baş verən son hadisələr məni çox kədərləndirdi”, – Ərdoğanın keçmiş müttəfiqi, hazırda ən çox ictimailəşən müxalifət partiyalarından birinə rəhbərlik edən şəxs “Tvitter” hesabında yazıb. Onun bu hadisələrlə bağlı dəstək üçün Ermənistanın sədrliyi ilə KTMT-yə müraciət etməsi də narahatlıq doğurur.

"Türkiyənin və Türk Dövlətləri Təşkilatının tarixi vəzifəsi Qazaxıstanın daxili işlərinə hörmətlə yanaşaraq, gərginliyin aradan qaldırılmasına lazımi töhfə verməkdir", - Davudoğlu yekunlaşdırıb. Siyasətçi əmin olduğunu bildirib ki, Ankaranın bu istiqamətdə addım atmaması “türk dünyasının daxili həmrəyliyi baxımından zəiflik” nümayişidir. “Qazaxıstanın suverenliyi və sabitliyi, qazax qardaşlarımızın rifahı və sülhü əsas strateji prioritet olmalıdır”, - deyə sabiq baş nazir bildirib.

Bu həftələr ərzində analitiklər daha çox əmin olublar ki, Qazaxıstandakı böhran türk strateqlərini təəccübləndirib, çünki bu, təkcə KTMT-nin rolunu aktuallaşdırmayıb, həm də, görünür, Ankaranın çoxdankı tərəfdaşı, ilk prezident Nursultan Nazarbayevi bir tərəfə qoyub. Lakin onun siyasi xadimi həm Rusiya, həm də Türkiyə üçün önəmli idi. 2015-ci ildə Suriyada missiya zamanı türklər tərəfindən vurulan “Su-24” döyüş təyyarəsi ilə bağlı yaranan qalmaqaldan sonra Rusiya lideri Vladimir Putinlə Ərdoğan arasında münasibətlərin bərpasında əsas vasitəçi rolunun məhz Nazarbayev olduğu ümumi qəbul edilir.

Türkiyə Böyük Millət Məclisinin keçmiş deputatı və Amerika Demokratiyaları Müdafiə Fondunun türk proqramının baş direktoru Aykan Erdemir bildirib: "Hakim Türkiyə koalisiyası Qazaxıstanda hadisələrin inkişafını böyük narahatlıqla izləyir. Ərdoğanın ifrat sağçı koalisiyadakı ortağı Baxçalı Türkiyə müxalifətini kütləvi etirazlardan və Türkiyəni başqa Qazaxıstana çevirmək cəhdlərindən ruhlanmamaq barədə xəbərdarlıq edib”.

Ekspertin fikrincə, bu, iqtisadi şəraitin pisləşməsi ilə əlaqədar Orta Asiya respublikasında baş verən kütləvi etirazlarla bağlı Ankarada hakim dairələrin artan narahatlığının təzahürüdür.

“Ərdoğan hökuməti, həmçinin Türkiyənin və Türk Dövlətləri Təşkilatının Qazaxıstanda arxa plana atılmasından, Rusiyanın isə ölkədə hərbi və siyasi varlığını gücləndirməsindən narahatdır. Noyabrda Türkiyənin hakim koalisiyası pantürkist çətir təşkilatının güclənməsini böyük təntənə ilə qeyd etdi və onu Türkiyənin mövcud ittifaq və tərəfdaşlıqlarına alternativ kimi təqdim etdi”, - deyə Ərdəmir xatırladıb.

Bütün bunların fonunda Qazaxıstandakı iğtişaşlar zamanı Ankaranın və ya Türk Dövlətləri Təşkilatının hər hansı təsir rıçaqlarından istifadə edə bilməməsi Türkiyə rəhbərliyinin Mərkəzi Asiyada güc proyeksiya etmək imkanlarının sərhədlərini nümayiş etdirdi, - deyə NG mənbəyi yekunlaşdırıb.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}