Ermənistan 2021: müharibə və sülh arasında

Xəbər lenti

15:44 / 20-04-2024

Ceyhun Bayramov İran səfəri ilə görüşüb

14:33 / 20-04-2024

Moskvada azərbaycanlı iş adamı öldürülüb

13:13 / 20-04-2024

Müğənni Cavanşir Məmmədov vəfat edib

13:06 / 20-04-2024

Medianın İnkişafı Agentliyi jurnalistlərə çağırış edib

13:02 / 20-04-2024

Sabahın hava proqnozu açıqlanıb

12:59 / 20-04-2024

Beynəlxalq axtarışda olan daha bir şəxs Azərbaycana ekstradisiya edilib

10:37 / 20-04-2024

Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür

10:21 / 20-04-2024

Qazaxlı Alikin oğlunun məhkəməsi başlayır

09:50 / 20-04-2024

ABŞ Çini ittiham edir: Ukraynada müharibəni qızışdırır

09:46 / 20-04-2024

Sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsi separatçı ermənilərin narahatlığına səbəb olub

09:12 / 20-04-2024

BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib

09:06 / 20-04-2024

Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır

00:37 / 20-04-2024

Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"

23:26 / 19-04-2024

Aİ-dən 4 kəndin qaytarılmasına reaksiya: "Davamlı nizamlanmanı tam dəstəkləyirik"

21:22 / 19-04-2024

Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub

20:45 / 19-04-2024

19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər

20:29 / 19-04-2024

Qəzza müharibəsi qloballaşır

18:35 / 19-04-2024

MKİ: “Moskva yaxınlığındakı terror aktını İŞİD təşkil edib”

18:14 / 19-04-2024

Qəzzada daha 42 nəfər dinc sakin həlak olub

18:08 / 19-04-2024

Eminemin qızı bikinidə görüntülənib

18:06 / 19-04-2024

Yaponiya süni intellektin inkişafına 475 milyon dollar ayırıb

17:57 / 19-04-2024

9 milyon manatlıq mənimsəmə... - Şirkət rəhbərinə 11 il həbs cəzası verilib

17:33 / 19-04-2024

Ağ ev Afrikada müttəfiqini itirə bilər

17:30 / 19-04-2024

İranda silsilə partlayışlar baş verib

17:27 / 19-04-2024

İranın İsrailə hücumunun əsl səbəbi bəlli olub

17:18 / 19-04-2024

Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır

17:09 / 19-04-2024

Daxili İşlər Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib - Fotolar

17:00 / 19-04-2024

Prezident Cinayət-Prosessual Məcəlləsində dəyişikliyi təsdiqləyib

16:46 / 19-04-2024

İlham Əliyev Rusiyaya gedir

16:34 / 19-04-2024

Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

20:08 / 15-04-2024

Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir

18:51 / 15-04-2024

“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar

13:58 / 16-04-2024

Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat

15:07 / 17-04-2024

Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”

10:57 / 18-04-2024

60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır

09:26 / 16-04-2024

Ulduz aktrisanın psixoloji problemi yaranıb - Fotolar

23:48 / 16-04-2024

Tbilisidə polis qanuna etiraz edən 11 nəfəri saxlayıb

23:14 / 16-04-2024

Ceyhun Bayramov Aİ-nin xüsusi nümayəndəsini qəbul edib

22:18 / 15-04-2024

"Beşiktaş" Fernando Santos və köməkçilərinə təzminat ödəyəcək

12:15 / 17-04-2024

İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?

21:44 / 16-04-2024

Leyla Əliyevanın iştirakı ilə ağacəkmə aksiyası keçirilib - Fotolar

21:10 / 16-04-2024

Aleksandr Vuçiç İlham Əliyevə zəng edib

Ermənistan 2021: müharibə və sülh arasında
Tarix: 19-01-2022 18:28 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

2021-ci il Cənubi Qafqazda status-kvonun dəyişdiyi, lakin yeni vəziyyətə qarşı müqavimətin davam etdiyi il oldu. 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsinin (2020) qalibi olan Azərbaycan birinci müharibənin yaralarını sağaltmaq və 30 illik işğal dövründə viran qalmış rayonları inkişaf etdirmək layihələri ilə məşğul olduğu halda, məğlubiyyətə uğrayan Ermənistan daxili təlatümlərlə üzləşdi.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Anadolu” agentliyi yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

Ağır məğlubiyyətə rəğmən gücünü itirməyən lider kimi tarixə düşən Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan çoxsaylı böhranlarla üzləşməli oldu: etirazlar, sui-qəsd iddiaları, növbədənkənar seçkilər, seçkinin nəticələrinə qarşı “milli müqavimət” elan edən müxalifət, atəşkəsin pozulması, Türkiyə ilə normallaşma və Azərbaycanla sülh danışıqları.

2021-ci il Ankara, Bakı və İrəvan arasında diplomatik gediş-gəlişlə başa çatsa da, 2022-ci ildə bölgədə sülhün bərqərar olub-olmayacağını erməni xalqının iradəsi göstərəcək.

Paşinyanın daxili mübarizəsi

Nikol Paşinyan böyük ümidlərlə hakimiyyətə gəldiyi “məxməri inqilab”dan (2018) sonra ölkədə legitimliyini təmin etmək üçün sürətlə millətçi populizmə üz tutdu. Çünki Paşinyanın hakimiyyətə gəlməsi 20 illik “Qarabağ klanı”nın (1998-ci ildən 2018-ci ilə qədər Qarabağ erməniləri Robert Köçəryan və Serj Sarkisyanın hakimiyyət dövrü) tənəzzülündən xəbər verirdi. Paşinyan tezliklə korrupsiyaya qarşı mübarizə və sülh danışıqları ilə bağlı verdiyi vədlərdən əl çəkdi və o qədər kəskin siyasətə keçdi ki, Dağlıq Qarabağ (DQ) rejimi ilə “birləşmə” (“miatsum”) şüarından istifadə etdi. Amma bunun nəticəsi; 9-10 noyabr 2020-ci il tarixlərində regionda köklü dəyişikliyə səbəb olan və Azərbaycanın qələbəsini təsdiq edən atəşkəs razılaşması əldə olundu.

2021-ci il Rusiyanın Dağlıq Qarabağda yerləşən sülhməramlı qüvvələrinin kölgəsində başladı. Atəşkəs razılaşmasından sonra davam edən etiraz aksiyaları və anti-Paşinyan ritorikası fevralın 25-də ölkə tarixində ən böyük depressiyalardan birini doğurdu. Rusiya hakimiyyətinin və Ermənistan ordusunun “İsgəndər” raketlərinin müharibədə istifadə olunduğunu təkzib etməsi ilə bağlı bəyanatlara qarşı açıqlama verən Paşinyan Baş Qərargah rəisi Tiran Xaçatryanla üz-üzə gəlib. Xaçatryanın işdən çıxarılmasından sonra 40 yüksək rütbəli zabit Paşinyana qarşı memorandum verib.

Köçəryan və Sarkisyan cütlüyünün başçılıq etdiyi müxalifət minlərlə müxalifi İrəvan küçələrinə töküb. Paşinyanın əks mitinqlərlə cavab verdiyi və martın 28-dək yüksək gərginliklə davam etdiyi bu prosesin sonunda növbədənkənar seçki qərarı verilib. Tarixdə nadir rast gəlinən seçkilərdə Paşinyan qalib gəldi: COVİD-19 pandemiyası və müharibə nəticəsində daha da ağırlaşan iqtisadi vəziyyətlə mübarizə aparan Ermənistan xalqı Paşinyanı 54 faizlə yenidən hakimiyyətə gətirdi. Seçkilərdə iştirak 49,4 faiz olaraq qalsa da, aşkar fakt o idi ki, Paşinyan böyük dəstəklə deyil, döyüşkən və revanşist siyasətdən başqa heç nə təklif etməyən “Ermənistan Alyansı”na (Hayastan) qarşı seçilib.

Ermənistanda sülh əleyhinə cəbhə

Erməni Alyansının lideri və keçmiş prezident Köçəryan seçkiləri tanımalı olsa da, ilin ikinci yarısında Paşinyan hökuməti ilə həm küçədə, həm də parlamentdə mübarizə aparacaqlarını bəyan edib.

İfrat sağçı və irqçi qrupların “türk agenti”, “satqın” elan etdiyi Paşinyana qarşı “Qarabağ klanı” ön sıralardadır. Xüsusilə Köçəryan və Sarkisyanın rəhbərlik etdiyi bu struktur media, sosial media və siyasi kanallar vasitəsilə millətçi seçicilərə səslənir. Ermənistanda oliqarx və mafiya şəbəkələri yaradan, 20 illik hakimiyyətdə orduya sirayət edən “Qarabağ klanı”nın ən yaxın silahdaşı Ermənistan İnqilabi Federasiya Partiyası (daşnaklar)dır. Bu bloka daxil olmasa da, 1990-cı illərdə Türkiyə və Azərbaycana nisbətən mülayim yanaşan prezident Levon Ter-Petrosyan Paşinyanı vətənə xəyanətdə ittiham edir. Baş nazirə və hökumətə qarşı ağır bəyanatlara baxmayaraq, Paşinyanın ictimaiyyət qarşısında populyarlığı və etibarı digər siyasi fiqurlardan yüksəkdir.

2021-ci ilin avqustundan kulislərdə “Türkiyə ilə normallaşma” şayiələri çox xatırlandı və bu blok Paşinyan hökumətini “Ermənistanı türkləşdirməkdə” ittiham etməyə başladı. Parlamentdəki çəkişmələrin kölgəsində irəliləyən qanunvericilik prosesi oktyabrın 22-də Köçəryan və daşnakların “milli müqavimət” elan etməsi ilə daha da alovlandı. Noyabrın ilk həftəsində daşnaklar İrəvanda və erməni diasporunun mühüm mərkəzlərində çoxsaylı mitinqlər keçirdilər. Müxtəlif millətçi və irqçi qruplar baş naziri istefaya çağırıb. Bütün bu reaksiyaların əsasını oktyabr ayından etibarən Azərbaycanın sülh çağırışlarının Paşinyan hökumətinin müsbət qarşılaması olub. Ölkədə himayədarlığı davam edən bu qruplar Ermənistan, Azərbaycan və Türkiyə arasında normallaşma və sülh prosesinə qarşı diskurs və fəaliyyətlərini davam etdirirlər.

Türkiyə və Azərbaycanla yeni əlaqələrə doğru

Yanvarın 11-də Azərbaycan və Ermənistan liderləri atəşkəs razılaşmasından sonra ilk dəfə Moskvada görüşüblər. Görüşdən sonra Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə birgə bəyanatı oxuyan liderlər İrandan Rusiyaya şimal-cənub xətti ilə, Azərbaycandan Türkiyəyə isə 2012-ci ildə uzanacaq infrastruktur, nəqliyyat və ticarət şəbəkələrinin tikintisinə başlamaq qərarını açıqlayıblar. Buna uyğun olaraq ən mühüm məqam Zəngəzur (Sünik) dəhlizinin taleyi idi. 2021-ci il ərzində bir çox sahələrdə, xüsusən də Naxçıvanla Azərbaycanın, Türkiyə ilə Mərkəzi Asiyanın əsas yatağı olan Zəngəzurun vəziyyəti ilə bağlı arzulanan irəliləyiş əldə oluna bilmədi.

Ermənistanla sülh üçün daha bir mühüm çağırış prezident Ərdoğan və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin iyunun 15-də açıqladığı Şuşa Bəyannaməsi ilə oldu. Ərdoğanın region ölkələrini ortaq platformada toplayan “Altı Birlik” təklifi reallaşmasa da, dekabrda layihə Kreml tərəfindən yenidən gündəmə gətirilib.

İyul ayında Azərbaycan tərəfinin çağırışları, xüsusən də Əliyevin mesajlarında yenidən öz yerini tapıb. Seçkidə qalib gələn və legitimliyini qoruyan Paşinyan bu çağırışlara müsbət cavab verərək, ölkəni xarici aləmə açmaq və rifahını artırmaq, eyni zamanda “Qarabağ klanı” kimi qəyyum qrupların gücünü qırmaq məqsədi güdürdü. Ermənistanın Rusiyadan hərbi və siyasi asılılığını nəzərə alsaq, buna nail olmaq çətindir, lakin qeyri-mümkün deyil. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, Aİ, ABŞ və Gürcüstan müxtəlif hallarda Bakı ilə İrəvan arasında danışıqlarda vasitəçilik ediblər. Əslində, iyun ayında Azərbaycan, ABŞ və Gürcüstanın əlində olan erməni əsgərlərinə cavab olaraq Qarabağda minalanmış ərazilərin xəritələrini əldə etməsi də bu cür müxtəlif təşəbbüslərə misaldır. Danışıqların sammiti Brüssel olub, Əliyevlə Paşinyan dekabrın 14-də üçüncü şəxs olmadan təkbətək görüşüblər. Azərbaycanla danışıqların gedişi ilə paralel olaraq Türkiyə ilə normallaşma danışıqlarına rəsmən başlanacağı açıqlanıb. Dekabrın 20-də parlamentin vitse-spikeri Ruben Rubinyan Türkiyə ilə baş müzakirəçi elan edilib, dekabrın 31-də isə Türkiyədən idxal olunan məhsullara qoyulan embarqo aradan qaldırılıb.

İqtisadi və sosial depressiya

Ermənistan Cənubi Qafqazda ən yüksək işsizlik səviyyəsinə və ən aşağı milli gəlirə malikdir. Xüsusilə pandemiya dövründə daralmış iqtisadiyyat 2021-ci ilin ikinci yarısında bərpa əlamətləri göstərməyə başlayıb. Üçüncü rübdə işsizlik səviyyəsinin 15,3 faizə qədər azaldığı bildirilsə də, gənc əhalinin problemləri davam edir. 2019-cu ildən bəri Suriya vətəndaş müharibəsi və Livanda davam edən böhran səbəbindən Yaxın Şərq erməniləri ölkəyə köçsələr də, xaricə miqrasiya davam edir.

İkinci Qarabağ müharibəsində ölkə 4000-dən çox əsgərini itirib. Bununla belə, döyüşkən və revanşist ritorikasından əl çəkməyən qəyyumluq qrupları Ermənistanın firavanlığına və sabitliyinə qarşı siyasətlər irəli sürməkdə davam edirlər. Bu məqamda Dağlıq Qarabağdakı rejimə diqqət çəkmək lazımdır. Dağlıq Qarabağ rəhbərliyi Paşinyanın Türkiyə və Azərbaycanla münasibətlərin normallaşması və yaxşılaşması ilə bağlı bəyanatlarını tənqid edərək, bu “xəyanət” prosesini qəbul etməyəcəyini bəyan edib.

“Qarabağ klanı” və digər ekstremist qrupların ittifaqı iqtisadi və sosial çətinliklərlə mübarizə aparan erməni xalqı arasında o qədər də populyar olmasa da, qeyd etmək lazımdır ki, Cənubi Qafqazda tezliklə tam sülh mühiti yaranmayacaq. Bu müqavimət xətlərinin daxili güclərini qorumağa, Paşinyana zərbə vurmağa cəhdləri və sui-qəsddən tutmuş hərbi memoranduma qədər bir çox vasitələrlə sülh danışıqları 2021-ci ilə damğasını vurdu. 2022-ci ildə Ermənistanın baş naziri və hökumətinin iradəsi daha kəskin cəhdlərlə məhv edilmədikcə, regionda məhdud sülh mühitinin yaradılması mümkündür.

Ana səhifəyə dön