12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
Ukrayna müharibəsi Ərdoğan və Əsədi barışdıracaq?
Tarix: 06-04-2022 12:48 | Bölmə: Slayd
Ukrayna müharibəsi Ərdoğan və Əsədi barışdıracaq?

Türkiyə hakimiyyəti Ukrayna ətrafında baş verən hadisələr fonunda Suriya ilə münasibətləri bərpa etmək üçün işi gücləndirib. Bu məlumatı “Hürriyət” qəzetinin yüksək vəzifəli mənbələri paylaşıb. Prioritetlər sırasında onlar şimal-şərq bölgələrində kürd birləşmələrinin təsiri ilə mübarizəni və Türkiyə ərazisində yaşayan suriyalı qaçqınların evlərinə qayıtmasını göstərirlər.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə NG yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Ankara hesab edir ki, Rusiya və İran faktorlarının zəifləməsi yaxınlaşma üçün əlverişli mühit yaradıb. Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, normallaşma uzun müddətdir, lakin Moskvadan asılı olmayan səbəblərdən qaynaqlanır.

“Hürriyet”ə müsahibə verən rəsmilər Ankara-Dəməşq yaxınlaşması planını açıq şəkildə Ukrayna hadisələri ilə əlaqələndiriblər. İki qonşu ölkə 2011-ci ildə ərəb qiyamları başlayandan sonra regional düşmən kimi çıxış etdilər. İsrail, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ), Səudiyyə Ərəbistanı və Misirlə dialoqun bərpasında özünü hiss etdirən Türkiyənin bölgədəki balanslı siyasəti fevral ayında başlayan düşmənçilik kontekstində Qərb dünyası üçün xüsusilə əhəmiyyət kəsb edir, - deyə mənbələr bildirib.

Qəribədir ki, “Hürriyət”in həmsöhbətləri Suriyaya yaxınlaşmaq üçün “nə vaxt fürsət yaransa” “İran və Rusiya amili işə düşdü”, - deyə gileylənirlər.

Ankara hesab edir ki, prezident Bəşər Əsədin başçılıq etdiyi Suriya rəhbərliyi ilə birbaşa dialoq Ərəb Respublikasının Türkiyəyə bitişik bölgələrində kürd birləşmələrinin olması məsələsini həll etmək şansı verəcək. Amerika koalisiyasının “yerdə” dayağı olan YPG-ni türklər terrora yaxın ünsürlər hesab edirlər.

Bundan əlavə, Dəməşqlə dialoq Türkiyədə yaşayan qaçqınların geri qaytarılmasına imkan yarada bilər. “Hürriyət”ə danışan rəsmilər bildiriblər ki, Əsədin Əmirliyə son səfəri Suriya hökumətinin yeni dəstək kanallarına ciddi ehtiyacı olduğunu göstərir. Yəqin ki, qonşular kömək etməkdən çəkinmirlər.

Dəməşq və Ankara arasında gizli dialoq uzun müddətdir, ancaq kəşfiyyat orqanları vasitəsilə davam edir. 2021-ci ilin sentyabrında Türkiyənin Milli Kəşfiyyat Təşkilatının (MİT) rəhbəri Hakan Fidanın Suriya Milli Təhlükəsizlik İdarəsinin rəhbəri Əli Məmlüklə görüşü barədə məlumat yayılmışdı. Bundan əvvəl də həmin şəxslərin Ankara və Dəməşqdə məsləhətləşmələr apardığı bildirilirdi. Türkiyə hərbi kəşfiyyatının keçmiş rəhbəri İsmayıl Pekinin o zaman dediyi kimi, ən mühüm mövzu kürd paramiliterlərinə qarşı mübarizədir.
İstefada olan lider daha sonra deyib ki, Rusiya və İran kimi vasitəçi dövlətlər vasitəsilə Suriya və Türkiyə hakimiyyətləri arasında dialoq istənilən qədər effektiv olmayıb.

Bununla belə, “Hürriyət”də təqdim olunan məlumatların şişirdilmiş olduğu ortaya çıxa bilər. Vaşinqtonda yerləşən Yaxın Şərq İnstitutunun (MEI) tədqiqatçısı və Rusiya Beynəlxalq Münasibətlər Şurasının eksperti Anton Mardasov NG-yə deyib: “Ola bilsin ki, material suları sınaqdan keçirmək məqsədi daşıyır. Ola bilər ki, bu, perspektivi olan bir prosesin bəyanatıdır. Məlumatların təqdim olunduğu açar daha çox şərh xarakteri daşıyır. Rusiya və İranın Ankara ilə Dəməşqi yaxınlaşdırmaq cəhdlərinə necə müdaxilə edə biləcəyini həqiqətən anlamıram”.

Ekspertin fikrincə, ola bilsin ki, bu, Rusiya Federasiyasının vasitəçi rolunu inhisara alması deməkdir, baxmayaraq ki, Türkiyə ilə Suriya arasında birbaşa dialoq uzun illərdir davam edir.

A. Mardasov İranla Suriya və İraqdakı kürd birləşmələri arasında qurulan qarşılıqlı əlaqəyə də diqqət çəkir: “Rusiya da öz növbəsində kürdlərlə vasitəçilik etməyə çalışıb. Ola bilsin ki, o, eskalasiya faktorlarını dayandıra bilib. Türkiyə ilə Suriya arasındakı dialoqda ərazilərin mübadiləsi və kürd birləşmələrinə qarşı əməliyyatların aparılması ilə bağlı birbaşa razılaşmalar mümkündür. Bir müddət əvvəl Moskva bu cür əməliyyatlara qarşı deyildi, lakin son illərdə eskalasiya səviyyəsinin azaldılmasının tərəfdarı idi”.

NG-nin həmsöhbəti Suriyanın şərqində Rusiya-Türkiyə patrullarının davam etdiyinə diqqət çəkir. Bundan əlavə, ABŞ-ın hərbi mövcudluğu orada qalır və bu, blokadaya səbəb olan amildir.

Anton Mordaşov etiraf edir: “Ola bilsin, burada söhbət ondan gedir ki, indiki mərhələdə Türkiyə ilə Suriya arasındakı təmaslar daha da azad olur və Moskva tərəfindən daha az idarə olunur. Aydındır ki, Ukrayna ətrafında yaranmış vəziyyət fonunda Yaxın Şərq ölkələri ilə sanksiyalara qoşulmamaq və neft sənayesinin işi ilə bağlı danışıqlara cəhd etmək olar. Buna baxmayaraq, Suriyada yerləşən Rusiya kontingentinin fəaliyyəti aşağı səviyyədədir və sadəcə olaraq “xüsusi əməliyyat” anlayışına uyğun gəlir. Ola bilsin ki, onun sayı azalıb, bəzi bölmələr çıxarıla bilərdi, lakin keyfiyyətcə azalma olmayıb və ola da bilməz”.

Bu baxımdan, A. Mardasov Moskvanın bu arenada nəyisə kökündən dəyişdirdiyini şübhə altına alır.

Ekspert hesab edir ki, hazırda Türkiyə ilə Suriya arasında münasibətlərin yeni səviyyəyə keçməsi üçün əlverişli məqam ola bilər, lakin Rusiyanın zəiflədiyi və ya heç bir əlaqəsi olmadığı üçün deyil:

“Əlbəttə, diqqət bir az dəyişdi və Kremlin Suriyada etdiyi nəzarət azaldı. Sadəcə, indi Dəməşq məsələsi qlobal gündəmin periferiyasındadır. Döyüşlər Avropada gedir və bu, 11 illik müharibədən sonra hamının bezdiyi Suriyadan daha çox Qərb dünyasını narahat edir. Məlumatın Yaxın Şərqdən Avropaya keçməsi təmaslara üstünlük verir”.

Bundan əlavə, analitik hesab edir ki, Əmirliklərlə Türkiyə arasındakı təmaslar, Əmirliklərlə Əsəd arasındakı təmaslar yaxınlaşmada rol oynaya bilər:

“Moskva üçün ən xoşagəlməz hal odur ki, Suriya rejimi öz fəaliyyətində daha sərbəst olur və onun təmaslarına nəzarət etmək kifayət qədər çətinləşir. Biz Əsədin Əmirliklərə uçuşu zamanı təhlükəsizliyinin necə təmin olunduğunu belə bilmirik. Adətən, bu məsələ Moskvanın inhisarında idi”.




Bölməyə aid digər xəbərlər