NATO yenilənir: Türkiyə və dostları bundan uduş əldə edəcək
Tarix: 13-05-2022 15:55 | Bölmə: Slayd
NATO yenilənir: Türkiyə və dostları bundan uduş əldə edəcək

NATO-nun Şərqə doğru genişlənməsini Rusiya üçün təhdid sayan rəsmi Moskva bunu əsas gətirərək Ukraynaya hücuma keçdi. Bundan sonra, indiyədək hərbi baxımdan neytral olan İsveç və Finlandiya da NATO-ya qoşulmağa məcbur oldular.

Reyting.az
xəbər verir ki, professor İlter Turan Rusiyanın keçmiş təhlükəsizlik məkanını yenidən qurmağa çalışacağına işarə vursa da, Sinan Ülgen NATO-nun siyasi və hərbi təşkilat olaraq güclənməsinin Türkiyə və dostları üçün vacib olduğunu bildirib.

İstanbul Bilgi Universitetinin professoru İlter Turan qeyd edib ki, Rusiyanın Ukraynaya hücumu və onu legitimləşdirməklə yanaşı, “Rus dünyası”, “Rusiyanın vazkeçilməz maraqları” kimi bəzi əsaslandırmalar irəli sürməsi Finlandiya və İsveçin Rusiyanın hücumlarına məruz qala biləcəyi ilə bağlı narahatlığı artırırdı: “Bunun qarşısını almağın yolu NATO-ya üzv olmaq idi. Rusiya təbii ki, belə bir cəhdə sərt reaksiya verəcək. Ola bilər ki, uzunmüddətli perspektivdə iqtisadi tədbirlər görmək istəyəcək, amma Rusiyanın hazırda bu ölkələrə ciddi təsir edəcək gücü yoxdur. İndi elə bir vəziyyət yaranıb ki, NATO Şərqə doğru genişlənərək canlanır”.

İ. Turan əlavə edib ki, yenə də təhlükəsizlik baxımından “bölünmüş Avropa” ilə üz-üzəyik. Qısa müddətdə bunu dəyişmək asan olmayacaq və bunun dəyişməsi üçün Rusiyada administrasiya dəyişməlidir.

İqtisadiyyat və Xarici Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin (EDAM) direktoru Sinan Ülgen bildirib ki, müharibədən əvvəl Finlandiya və İsveçin NATO-ya daxil olmaq gündəliyi yox idi. Onun sözlərinə görə, bu ölkələr ənənəvi olaraq NATO-dan kənarda qalmağa və Rusiya ilə tarazlığı saxlamağa çalışırdılar:

“Lakin müharibə İsveç və Finlandiyada köklü dəyişikliyə səbəb oldu. Hər iki ölkə NATO-ya üzvlük istiqamətində rəsmi addımlar atmağa başladı. Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzvlüyü ilə bağlı Moskvanın sərt mesajlarının birbaşa hərbi münaqişəyə çevriləcəyini söyləmək isə real olmazdı. Rusiya diplomatik müstəvidə narazılığını ifadə edir. Hazırda bu, iki ölkə NATO-nun üzvü olmasa və 5-ci maddədə nəzərdə tutulan təminatlardan yararlanmasa da, ABŞ və Böyük Britaniya Finlandiya və İsveçin “təhlükəsizlikdən” faydalanacağını açıqlayıb. Ən azı NATO-ya qoşulana qədər. Bu, özlüyündə kifayət qədər zəmanətdir, çünki bu iki ölkə nüvə sahibidir. Digər tərəfdən, müharibə Avropa təhlükəsizliyi və NATO üçün dönüş nöqtəsi oldu”.

S. Ülgen əlavə edib ki, Ukraynadakı müharibə NATO-nun öz üzvlərinə təhlükəsizlik zəmanətini artırıb: “Daha önəmlisi odur ki, iyunun sonunda NATO-nun yeni strateji konsepsiyası liderlərin zirvə toplantısında təsdiqlənəcək. Bu konsepsiya 10 il qüvvədə qalacaq və ümumi müdafiə və çəkindirmə doktrinasının əsasını təşkil edəcək siyasi baxış sənədi olacaq. Biz bu sənəddə Rusiyanın daha çox qaçılmaz təhlükə olduğunu görəcəyik. Müharibə və Rusiyanın qaçılmaz təhlükə kimi görünməsi NATO-nun gələcək siyasətini formalaşdıracaq”.

Qeyd edək ki, Avropanın təhlükəsizliyi və NATO baxımından bu transformasiyanın digər aktyoru Avropa İttifaqı (Aİ) olacaq. Bu, Türkiyəni çox narahat edir. NATO-nun gələcək 10 ilini formalaşdıracaq bu siyasi baxışa Türkiyənin öz perspektivindən töhfə verməsi vacibdir. Türkiyənin xüsusi diqqət yetirməli olduğu məsələ NATO-AB münasibətləri olacaq. Çünki Türkiyə müdafiə siyasətini NATO üzərində qurmuş ölkədir. Burada yeni təhlükəsizlik paradiqması mövcuddur. Rusiya qaçılmaz təhlükə kimi görünür və Aİ aktyor olmağa çalışır. Türkiyənin nöqteyi-nəzərindən Aİ NATO-nu əvəz edəcək bir aktyor kimi meydana çıxmamalıdır. Türkiyə Avropa təhlükəsizliyinin əsas aktyorunun NATO olduğunu hər mühitdə qeydiyyatdan keçirməlidir.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}