10:49 / 26-04-2024
İki elm adamı Ali Attestasiya Komissiyasını məhkəməyə verib
10:42 / 26-04-2024
İlham Əliyev Füzuli hava limanından Berlinə uçub - (Yenilənib)
10:34 / 26-04-2024
Deputat: "Əlilliyin təyin edilməsi ilə bağlı boşluq var"
10:15 / 26-04-2024
Xocavənddə 74 mina və 110 partladıcı aşkarlanıb - Saxlanılan var
10:02 / 26-04-2024
Avropa Məhkəməsi Azərbaycanı cərimələyib - İki şikayət üzrə
09:51 / 26-04-2024
"Yeni Klinika"nın mühafizə rəisi saxlanııb
09:37 / 26-04-2024
Süni intellektin köməyi ilə Platonun məzarı tapılıb
09:27 / 26-04-2024
Məşhur aktrisa keçmiş həyat yoldaşının yeni sevgi romanına mane olur
09:27 / 26-04-2024
Keçmiş icra başçısı mülk davasına başlayıb
09:18 / 26-04-2024
Dünya bazarı: Azərbaycan nefti ucuzlaşır
09:03 / 26-04-2024
Arktikadakı istiləşmə Asiyaya təsir göstərir
08:56 / 26-04-2024
Moskva Avropa Parlamentinə seçkilərə müdaxilə edir?
08:47 / 26-04-2024
Bayden Trampın məhkəməsini izləməyə vaxt tapmır
08:36 / 26-04-2024
Fransız muzdluları müharibəyə şirnikləndirirlər
08:31 / 26-04-2024
Çin ABŞ-a yenidən xəbərdarlıq edib
08:26 / 26-04-2024
Ruslar ABŞ-a məxsus "Patriot" sistemini oğurlayır
08:00 / 26-04-2024
Rusiyaya daha sərt idaxal-ixrac qadağası təklif olunur
07:32 / 26-04-2024
Yəhudi qızın portreti 30 milyon avroya satılıb - Fotolar
07:14 / 26-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib
20:33 / 25-04-2024
Almaniyadakı ukraynalı qaçqınlara görə problem yaranıb
20:26 / 25-04-2024
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
19:45 / 25-04-2024
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
19:17 / 25-04-2024
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
18:56 / 25-04-2024
İran məhkəməsi repçi barəsində edam qərarı çıxarıb
18:42 / 25-04-2024
Milli Məclis Avropa Parlamentinin son qətnaməsinə sərt cavab verib - Bəyanat
18:09 / 25-04-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
18:03 / 25-04-2024
Ermənistanda müxalifətin aksiyası baş tutmayıb, kütləvi həbslər var - Video
18:02 / 25-04-2024
Naxçıvanda fond sədri vəzifədən çıxarılıb
17:55 / 25-04-2024
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
17:46 / 25-04-2024
Dünyada iqlim böhranı başlayır
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:45 / 22-04-2024
Türkiyədə yenə zəlzələ olub
Qlobal taxıl böhranı: Azərbaycanda da qiymət artımı qaçılmazdır
Tarix: 16-08-2022 17:12 | Bölmə: Slayd
Dünya siyasətinin gündəmi çox sürətlə dəyişir. Müharibələrə paralel, sönmüş münaqişə ocaqları da tədricən aktivləşir. Bütün bunların fonunda dünya bazarında ərzaq, qeyri-ərzaq və ən əsası, buğdanın qiymətində kəskin artım müşahidə olunur. Hazırda dünya bazarında buğda qiymətləri son 10 ilin ən yüksək göstəricisidir.
Maraqlıdır ki, son 10 il ərzində dünya üzrə buğda istehsalında 10 faizə qədər artım müşahidə edilsə də, paralel olaraq buğdanın qiymətində də artım olur. Çikaqo əmtəə birjasının məlumatına görə, buğda fyuçersləri hazırda rekord səviyyəyə qalxıb və yüksəlməkdədə davam edir.
Nə baş verir?
Öncə onu qeyd edim ki, ərzaq bazarında qiymətlərə təsir edən faktorlar bir deyil. Buna görə də proses düşünüldüyündən də mürəkkəbdir. Belə ki, hava şəraiti, ticarət siyasəti, aqrar siyasət, taxıl ehtiyatı siyasəti, bioyanacaq siyasəti və dəyişən beynəlxalq maliyyə şərtləri ərzaq qiymətlərinə təsir edən mühüm amillərdir. Hazırda isə dünya bazarında buğdanın qiymətinin artmasına təsir edən əsas amillər bunlardır:
1. Əlverişsiz hava şəraiti və quraqlıq;
2. Rusiya-Ukrayna müharibəsi başda olmaqla aktivləşən yeni müharibə ocaqları;
3. Daşınma xərclərin artımı;
4. Dövlətlərin proteksionist siyasəti və s.
Prinsip etibarilə qeyd etdiyim 4 səbəb bir-birinə zənzirvari bağlıdır. Misal üçün, hazırda dünya miqyasında davam edən anormal istilər taxıl istehsalçısı olan bir çox ölkələrdə quraqlıq yaradıb. İqlim dəyişkənliyinə və ekstremal hava şəraitinə həssas olan kənd təsərrüfatında təbii səbəblərə görə qiymət artımı normaldır. Ötən il ərzində ABŞ, Kanada və Rusiyada müşahidə olunan quraqlıq və yüksək temperatur buğda istehsalına ciddi şəkildə təsir etdi. ABŞ-da quraqlıq və yüksək temperatur 2021-ci ildə yazlıq buğda məhsulunun 40 faiz azalmasına, ümumi buğda yığımının isə 10 faiz azalmasına səbəb oldu. Təəssüf ki, bu tendensiya bu gün də davam edir.
Qara dəniz bölgəsinin iki ən böyük buğda ixracatçısı olan Ukrayna ilə Rusiya arasındakı 174 gündür davam edən müharibə isə öz növbəsində buğdanın bahalaşmasına səbəb olur. Buğda istehsalı ilə məşğul olan digər istehsalçı ölkələr isə daxili bazarda ərzaq təhlükəsizliklərini riskə atmamaq üçün bazara müdaxilə edirlər. Məsələn, Hindistan, Qazaxıstan kimi əsas buğda ixracatçısı buğda ixracını məhdudlaşdıracaq siyasət yürüdür.
“Buğda diplomatiyası” ucuzlaşma yaradacaqmı?
Hazırda dünya miqyasında buğda böhranından çıxış yolları axtarılır. Xüsusilə iri buğda idxalçısı olan ölkələr mövcud problemin həlli istiqamətində səylərini artırıb. Misal üçün, Türkiyənin böyük səyi nəticəsində İstanbulda Ukrayna taxılının Qara dəniz limanları vasitəsilə ixracına dair razılaşma əldə olunub.
Düzdür, sazişin imzalanması taxıl ixracatının bərpasına və buğdanın qiymətlərinə təsir etsə də, bu, taxıl böhranının fundamental həlli anlamına gəlmir. Hələ Ukrayna müharibəsindən öncə də dünya bazarında taxılın qiymətində artımlar var idi. Artan tələbi azalan istehsal ödəyə bilmirdi və bu disbalans yenə də qalmaqdadır.
Müharibə səbəbindən bu il Ukrayna çox az sahədə ilkin şumlama apara bilib və əkin sahələrinin kəskin azalacağı gözlənilir. Bu isə o deməkdir ki, gələn ildə qlobal ərzaq böhranı əsas gündəm olacaq. Rusiya isə yuxarda qeyd etdiyim səbəblərdən taxıl ixracatını məhdudlaşdırıb. Sözügedən 2 ölkə qlobal taxıl ixracatının 30 faizini formalaşdırır və onların bazardan çəkilməsi təklifə ciddi təsir göstərir.
Azərbaycanda unun qiymətində artım qaçılmaz görünür!
Buğda Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmək üçün əsas kənd təsərrüfatı məhsulu hesab edilir. Digər bir deyimlə buğda strateji məhsullar siyahısına daxildir. Məhz bu səbəbdən, əkin strukturunda buğda xüsusi çəkiyə malikdir.
Hazırda ölkədə 595 min hektardan çox ərazidə buğda əkilib ki, bu da ümumi əkin sahəsinin təxminən 40 faizinə bərabərdir. Ümumilikdə, buğdanın əkin sahəsində ötən il ilə müqayisədə artım müşahidə edilib.
Azərbaycanın illik buğda tələbatı təxminən 3,5 milyon tondur. Ölkədə buğda strateji məhsul hesab edildiyi üçün buğdanın əkininə dövlət dəstəyi son illərdə artmaqdadır. Bununla belə təəssüf ki, daxili tələbatın böyük hissəsi idxal hesabına ödənilir. Ümumilikdə isə son illər ərzində idxal olunan buğdanın 80 faizdən çox hissəsini Azərbaycan Rusiyadan idxal edir. Rusiya isə hazırda Ukrayna ilə müharibə, ölkə miqyasında quraqlıq riski və digər səbəblərdən xarici ölkələrə buğda ixracını məhdudlaşdırıb. Qazaxıstan da Rusiya kimi bənzər bir siyasət yeridir. Nəticə etibarilə Azərbaycanda buğda və ondan alınan məhsulların, xüsusilə də un və un məmulatlarının qiymətləri xarici bazarlardan asılıdır.
Yuxarıda da qeyd edildiyi kimi, Rusiyanın buğda ixracını tənzimləmək üçün ixracını əngəlləməsi Azərbaycan bazarına təsirsiz ötüşə bilməz.
Azərbaycanda əhalinin qida rasionunda xüsusi çəkisi olan çörək və digər məhsulların undan hazırlandığını nəzərə alsaq, un və un məmulatlarının qiymətlərinin artması qaçılmaz görünür.
Turan RZAYEV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-08-2022 17:12 | Bölmə: Slayd
Dünya siyasətinin gündəmi çox sürətlə dəyişir. Müharibələrə paralel, sönmüş münaqişə ocaqları da tədricən aktivləşir. Bütün bunların fonunda dünya bazarında ərzaq, qeyri-ərzaq və ən əsası, buğdanın qiymətində kəskin artım müşahidə olunur. Hazırda dünya bazarında buğda qiymətləri son 10 ilin ən yüksək göstəricisidir.
Maraqlıdır ki, son 10 il ərzində dünya üzrə buğda istehsalında 10 faizə qədər artım müşahidə edilsə də, paralel olaraq buğdanın qiymətində də artım olur. Çikaqo əmtəə birjasının məlumatına görə, buğda fyuçersləri hazırda rekord səviyyəyə qalxıb və yüksəlməkdədə davam edir.
Nə baş verir?
Öncə onu qeyd edim ki, ərzaq bazarında qiymətlərə təsir edən faktorlar bir deyil. Buna görə də proses düşünüldüyündən də mürəkkəbdir. Belə ki, hava şəraiti, ticarət siyasəti, aqrar siyasət, taxıl ehtiyatı siyasəti, bioyanacaq siyasəti və dəyişən beynəlxalq maliyyə şərtləri ərzaq qiymətlərinə təsir edən mühüm amillərdir. Hazırda isə dünya bazarında buğdanın qiymətinin artmasına təsir edən əsas amillər bunlardır:
1. Əlverişsiz hava şəraiti və quraqlıq;
2. Rusiya-Ukrayna müharibəsi başda olmaqla aktivləşən yeni müharibə ocaqları;
3. Daşınma xərclərin artımı;
4. Dövlətlərin proteksionist siyasəti və s.
Prinsip etibarilə qeyd etdiyim 4 səbəb bir-birinə zənzirvari bağlıdır. Misal üçün, hazırda dünya miqyasında davam edən anormal istilər taxıl istehsalçısı olan bir çox ölkələrdə quraqlıq yaradıb. İqlim dəyişkənliyinə və ekstremal hava şəraitinə həssas olan kənd təsərrüfatında təbii səbəblərə görə qiymət artımı normaldır. Ötən il ərzində ABŞ, Kanada və Rusiyada müşahidə olunan quraqlıq və yüksək temperatur buğda istehsalına ciddi şəkildə təsir etdi. ABŞ-da quraqlıq və yüksək temperatur 2021-ci ildə yazlıq buğda məhsulunun 40 faiz azalmasına, ümumi buğda yığımının isə 10 faiz azalmasına səbəb oldu. Təəssüf ki, bu tendensiya bu gün də davam edir.
Qara dəniz bölgəsinin iki ən böyük buğda ixracatçısı olan Ukrayna ilə Rusiya arasındakı 174 gündür davam edən müharibə isə öz növbəsində buğdanın bahalaşmasına səbəb olur. Buğda istehsalı ilə məşğul olan digər istehsalçı ölkələr isə daxili bazarda ərzaq təhlükəsizliklərini riskə atmamaq üçün bazara müdaxilə edirlər. Məsələn, Hindistan, Qazaxıstan kimi əsas buğda ixracatçısı buğda ixracını məhdudlaşdıracaq siyasət yürüdür.
“Buğda diplomatiyası” ucuzlaşma yaradacaqmı?
Hazırda dünya miqyasında buğda böhranından çıxış yolları axtarılır. Xüsusilə iri buğda idxalçısı olan ölkələr mövcud problemin həlli istiqamətində səylərini artırıb. Misal üçün, Türkiyənin böyük səyi nəticəsində İstanbulda Ukrayna taxılının Qara dəniz limanları vasitəsilə ixracına dair razılaşma əldə olunub.
Düzdür, sazişin imzalanması taxıl ixracatının bərpasına və buğdanın qiymətlərinə təsir etsə də, bu, taxıl böhranının fundamental həlli anlamına gəlmir. Hələ Ukrayna müharibəsindən öncə də dünya bazarında taxılın qiymətində artımlar var idi. Artan tələbi azalan istehsal ödəyə bilmirdi və bu disbalans yenə də qalmaqdadır.
Müharibə səbəbindən bu il Ukrayna çox az sahədə ilkin şumlama apara bilib və əkin sahələrinin kəskin azalacağı gözlənilir. Bu isə o deməkdir ki, gələn ildə qlobal ərzaq böhranı əsas gündəm olacaq. Rusiya isə yuxarda qeyd etdiyim səbəblərdən taxıl ixracatını məhdudlaşdırıb. Sözügedən 2 ölkə qlobal taxıl ixracatının 30 faizini formalaşdırır və onların bazardan çəkilməsi təklifə ciddi təsir göstərir.
Azərbaycanda unun qiymətində artım qaçılmaz görünür!
Buğda Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmək üçün əsas kənd təsərrüfatı məhsulu hesab edilir. Digər bir deyimlə buğda strateji məhsullar siyahısına daxildir. Məhz bu səbəbdən, əkin strukturunda buğda xüsusi çəkiyə malikdir.
Hazırda ölkədə 595 min hektardan çox ərazidə buğda əkilib ki, bu da ümumi əkin sahəsinin təxminən 40 faizinə bərabərdir. Ümumilikdə, buğdanın əkin sahəsində ötən il ilə müqayisədə artım müşahidə edilib.
Azərbaycanın illik buğda tələbatı təxminən 3,5 milyon tondur. Ölkədə buğda strateji məhsul hesab edildiyi üçün buğdanın əkininə dövlət dəstəyi son illərdə artmaqdadır. Bununla belə təəssüf ki, daxili tələbatın böyük hissəsi idxal hesabına ödənilir. Ümumilikdə isə son illər ərzində idxal olunan buğdanın 80 faizdən çox hissəsini Azərbaycan Rusiyadan idxal edir. Rusiya isə hazırda Ukrayna ilə müharibə, ölkə miqyasında quraqlıq riski və digər səbəblərdən xarici ölkələrə buğda ixracını məhdudlaşdırıb. Qazaxıstan da Rusiya kimi bənzər bir siyasət yeridir. Nəticə etibarilə Azərbaycanda buğda və ondan alınan məhsulların, xüsusilə də un və un məmulatlarının qiymətləri xarici bazarlardan asılıdır.
Yuxarıda da qeyd edildiyi kimi, Rusiyanın buğda ixracını tənzimləmək üçün ixracını əngəlləməsi Azərbaycan bazarına təsirsiz ötüşə bilməz.
Azərbaycanda əhalinin qida rasionunda xüsusi çəkisi olan çörək və digər məhsulların undan hazırlandığını nəzərə alsaq, un və un məmulatlarının qiymətlərinin artması qaçılmaz görünür.
Turan RZAYEV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 07:14
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib
Dünən, 19:45
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
Dünən, 17:55
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
Dünən, 17:46
Dünyada iqlim böhranı başlayır
Dünən, 17:08
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
Dünən, 14:43
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
24-04-2024, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
24-04-2024, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
24-04-2024, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
24-04-2024, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
24-04-2024, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
23-04-2024, 11:59
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
23-04-2024, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
22-04-2024, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
22-04-2024, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
22-04-2024, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
22-04-2024, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
22-04-2024, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
22-04-2024, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
18-04-2024, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
18-04-2024, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
18-04-2024, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
18-04-2024, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
18-04-2024, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?