19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
18:57 / 14-06-2025
İlham Əliyev krala məktub göndərib
18:19 / 14-06-2025
İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib
18:07 / 14-06-2025
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
17:50 / 14-06-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
16:01 / 14-06-2025
Ceyhun Bayramov Hakan Fidanla telefonda danışıb
15:09 / 14-06-2025
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14:29 / 14-06-2025
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
13:32 / 14-06-2025
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Avropa İttifaqı və Çin arasında vacib birləşdirici tərəfdir"
12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
11:49 / 14-06-2025
İranın Baş Qərargah rəisinin iki müavini həlak olub
08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:29 / 13-06-2025
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
18:23 / 13-06-2025
ABŞ İranı vurmaq üçün “yaşıl işıq” yandırıb
18:05 / 13-06-2025
Təl-Əvivdə kritik görüş başlayır
18:03 / 13-06-2025
Vilayət Eyvazov Gürcüstan DİN başçısı ilə görüşüb
17:58 / 13-06-2025
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
17:22 / 13-06-2025
Tramp: İrana 60 gün vaxt vermişdim, bu gün 61-ci gündür
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
17:03 / 13-06-2025
Qriqoryan: Paşinyan-Ərdoğan görüşünü inkar etmirəm
16:54 / 13-06-2025
Son 24 saatda Təbriz üçüncü dəfə hücuma məruz qalıb
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
22:32 / 09-06-2025
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
21:10 / 09-06-2025
Professor Tamilla Məmmədova vəfat edib
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
11:18 / 10-06-2025
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
Rusiyaya yaxınlaşma Türkiyəni Qərbin sanksiyaları ilə üzləşdirə bilərmi?
Tarix: 20-08-2022 15:39 | Bölmə: Slayd
Rusiyanın hərbi təcavüzü Ukraynanın ərazi bütövlüyünü, sabitliyini və təhlükəsizliyini pozduğundan Türkiyə hər bir tərəflə öz maraqlarını və mövqeyini ayrıca uyğunlaşdırır. Ukrayna, görünür, Türkiyəni etibarlı tərəfdaş bilir. Türkiyə Ukraynaya hərbi dəstək və ruslarla danışıqlar üçün diplomatik platforma verib. Ukraynada davam edən müharibə səbəbindən daha da qabarıq şəkildə ifadə edilən Türkiyənin balanslaşdırılmış xarici siyasəti həm Ukrayna, həm də Rusiya ilə əlaqələri davam etdirməyə köməklik göstərir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “bne Intellinews” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Ankara tam dərk edir ki, balanslaşdırılmış mövqe çoxlu geosiyasi və geoiqtisadi imtiyazlar yaradır.
Birincisi, Türkiyə müxalifətə, tənqidi mediaya, sədaqətsiz vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarına və separatçı etnik azlıqlara qarşı tez-tez repressiya epizodları ilə zədələnmiş beynəlxalq reputasiyasını təzələyir.
İkincisi, Rusiyanın sanksiyalar vasitəsilə Qərb bazarlarından təcrid olunmasını nəzərə alsaq, Ankara 1000-dən çox Qərb şirkətinin tam və ya qismən çıxdığı Rusiyanın daxili bazarından yararlana bilir. Türkiyənin ixracyönümlü iqtisadiyyatının milli valyutanı sabitləşdirmək, sosial gərginliyi azaltmaq və rejimin populyarlığını artırmaq üçün yeni bazarlara ehtiyacı var.
Üçüncüsü, onun sanksiya rejiminə qoşulmaması regionda müttəfiqlərə ehtiyacı olan və qarşılıqlı faydalı güzəştlərə getməyə hazır olan Kreml üçün qapı açır. Bu, həm də Rusiyanın formalaşmaqda olan beynəlxalq nizamda Türkiyənin artan geosiyasi roluna töhfə vermək istəyini əhatə edir.
Nəhayət, Rusiyaya yaxınlaşdıqca, Türkiyənin Qərbin “ikinci dərəcəli sanksiyalarından” qorunması üçün əlində bir neçə rıçaqı var. Ankara hazırda Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzv olmasını əngəlləyir. Bundan əlavə, Avropaya çatmaq istəyən və 2015-ci il miqrasiya böhranından bəri Türkiyə tərəfindən qarşılanan 3,7 milyon suriyalı qaçqına qapılarını aça bilər. Bu şəraitdə ən azı qısamüddətli perspektivdə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın xarici bazarlara məhdud çıxışa uyğunlaşmaqda çətinlik çəkən Rusiya ilə münasibətlərdə üstünlüyü var. Türkiyənin mövqeyi NATO-nun genişlənməsində və iyulun 22-də Ukraynanın dəniz yolu ilə taxıl daşımalarını mümkün edən “İstanbul taxıl müqaviləsi”ndə həlledici rol oynayaraq Qərb sahəsində çətinliyə çevrildi.
Türkiyə Ukrayna və müttəfiqləri üçün faydalı tərəfdaşdır
Türkiyənin Ukraynaya operativ köməyi Ukrayna tərəfinin rus işğalına qarşı ilk qələbələrində mühüm rol oynadı. Hərbi nöqteyi-nəzərdən Türkiyənin “Bayraktar” İHA-nı Ukraynaya çatdırması Rusiyanın irəliləyişini ləngitməyə kömək etdi, həm silah, həm də insan resursları baxımından hesabagəlməz itkilər verdi. Avqust ayında Ukrayna Türkiyə ilə “Bayraktar” üçün aparat və proqram komponentlərinin yerli istehsalına icazə verən müqavilə imzalayıb.
Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyəni Moskva və Kiyev arasında hərbi atəşkəs razılaşması üçün vasitəçi kimi təklif edib. Ukraynanın öz kiçik qonşusunu parçalamağa çalışan Rusiyaya haqlı inamsızlığı səbəbindən danışıqlar uğursuz olub. Ukrayna qüvvələrinin rus əsgərlərinin Buçada və Ukraynanın digər bölgələrində mülki şəxslərə qarşı hərbi cinayətlərə yaxından bənzəyən kobud pozuntularını aşkar etməsindən sonra danışıqlar dalana dirənib.
Ukraynanın döyüş meydanında uğur qazanması və Qərbin hərbi silahlarına çıxışı Türkiyənin atəşkəsə nail olmaq üçün diplomatik səylərini əhəmiyyətsiz edib. Hər halda, Türkiyə BMT platformasında Ukrayna və Rusiya arasında qlobal taxıl sazişi üzrə danışıqlar aparmağa nail olub. Bu, taxılın Ukraynadan xarici bazarlara təhlükəsiz ixracını mümkün edib. Ukrayna istehsalçıları tərəfindən ənənəvi olaraq ixrac edilən buğda, qarğıdalı, günəbaxan toxumu və s. daşınması üçün dəniz blokunun açılması Qlobal Cənubda humanitar vəziyyətə müsbət təsir göstərir.
Ukrayna gəmilərinin Kiyevin nəzarətində qalan Qara dəniz sahilindəki altı limandan üçündən (Odessa, Çernomorsk və Yujnı) kommersiya qidası ilə yola çıxmasına yardım edilməsi, ən azı Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi zamanı Türkiyənin geosiyasi çəkisini artırıb. İstanbulda yerləşən Birgə Koordinasiya Mərkəzi tərəfindən Ukrayna taxıl daşımalarının həyata keçirilməsinin monitorinqi Türkiyənin strateji aktuallığını qoruyacaq. Avropa İittifaqı (Aİ) və Ukrayna başa düşürlər ki, Türkiyənin keçmişdəki normallığın bərpasına verdiyi töhfə çox vacibdir.
“Avtokratik həmrəylik”
Ukraynaya dəstək verməklə yanaşı, Türkiyə də Rusiya ilə şərti müttəfiqlik nümayiş etdirir. Türkiyənin sanksiya tətbiq etməmə siyasəti Moskvada dərhal rəğbət doğurub. Qərbin sanksiyalarına uyğun gəlməməsinə baxmayaraq, Ankara, məsələn, Serbiya kimi heç bir cəsarətli mənfi şöhrət qazana bilmədi. NATO və Aİ müvafiq olaraq bir üzv dövlətin və Aİ-yə üzv olmaq istəyən ölkənin Rusiyaya sanksiya tətbiqi ilə bağlı neytral mövqeyini təkzib edir. Sanksiyalardan imtina etməklə türklər nə Qərb, nə də Ukrayna siyasətçiləri və ictimaiyyəti tərəfindən heç bir kütləvi ictimai və siyasi təzyiqlə üzləşmədilər.
Rusiyanın Ukrayna ilə qarşıdurmasında unikal rıçaqların təsirindən qorxmayan Ərdoğan ən azı bir dəfə Putinin tərəfinə keçib. O, Almaniyanın xarici işlər naziri Annalena Baerboku Rusiya prezidentinə hörmətsizliyinə görə biabır edib. Bununla belə, Putinin “alçaldılmasından” narahatlığını ifadə edən Emmanuel Makronun ittihamı ilə müqayisə oluna bilən Ərdoğanın vəziyyətinə Qərbdən heç bir kütləvi reaksiya gəlməyb. Ola bilsin ki, Ərdoğan təkcə bir növ şəxsi dözümsüzlüyünə görə deyil, Putini qınayanlara tənqidi münasibət göstərir. Bu, həm də “avtokratik həmrəylik” əlaməti kimi görünür, çünki Qərb beynəlxalq liberal nizamı qorumaq üçün güclərini birləşdirir.
Kommersiya maraqları ilə şərti ittifaq
Siyasi yaxınlıqdan əlavə, iki ölkə arasında inkişaf edən iqtisadi əlaqələr də diqqəti cəlb edir. Rusiyanın Qərbin məhdudlaşdırılmış ixracını əvəz edə biləcək texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş bazarlara ehtiyacı olduğu halda, Türkiyə iqtisadi imkanlardan istifadə etmək üçün strateji mövqedədir. Əslində, o, riskli qarşılıqlı asılılıqlardan qaçaraq, Rusiya ilə iqtisadi əlaqələrin nə dərəcədə inkişaf etməsini istədiyini seçə bilər.
Reallıq elə bir xarakter daşıyır ki, Rusiyanın qıt idxalını azaltmaq, yerli istehsal və idxalı əvəzetmə imkanlarını inkişaf etdirməkdən ötrü müəyyən vaxt almaq üçün Türkiyənin ixracına çox ehtiyac var. Moskva Türkiyənin daha böyük geosiyasi nüfuzuna sərmayə qoymaqla Cənub qonşusunun ikinci dərəcəli Qərb sanksiyalarına qarşı toxunulmazlığını artırır. Deməli, Türkiyə Qərblə məsləhətləşmədən Rusiyaya qarşı daha fərdi yanaşmalar tətbiq edərək daha çox riskə gedir.
Avqustun əvvəlində Ərdoğanla Putinin Soçi görüşü bəzi fundamental dəyişikliklərə hazır olduğunu göstərib.
Birincisi, Türkiyə Rusiya qazının pulunu qismən rublla ödəməyə razı oldu. Bu, rubla tələbatın artmasına kömək edir və de-dollarizasiyanı sürətləndirir ki, bu da Rusiyanın sanksiyalar rejimi altında zəifliklərini azaldır.
İkincisi, iki müttəfiq Türkiyə ticarət dövriyyəsini Rusiyanın ən böyük tək ticarət tərəfdaşı olan Çinlə eyni səviyyəyə gətirərək ikitərəfli ticarəti 100 milyard dollara çatdırmaq istəyir. Bu, Rusiya bazarında Türkiyə mal və xidmətlərinin bumuna və Rusiyanın siyasi endirimlə satdığı enerji resurslarının artmasına səbəb ola bilər. Bununla belə, neft daha böyük həcmdə nəql edilə bilər, çünki mövcud boru kəmərləri olan “Türk Axını” və “Mavi Axın”ın gücü müvafiq olaraq 31,5 milyard və 16 milyard kubmetrlə məhdudlaşır. Hələlik Qara dənizin dibində yeni boru kəmərlərinin işlənməsi niyyəti açıqlanmayıb.
Üçüncüsü, onların mərkəzi bankları sıx koordinasiyadadır və beləliklə, Rusiya Ankaranı Rusiya banklarının əksəriyyətinin sanksiyalara görə kəsilmiş SWIFT ehtiyacını əvəz etmək üçün inteqrasiya olunmuş ödəniş sistemi yaratmağa inandıra biləcəyini təklif edir. Milli ödəniş sistemlərinin inteqrasiyası çətin məqsəd olaraq qalır və hətta Rusiyanın əsas tərəfdaşları Çin və Hindistandan kənarda qalmaq qərarına gəliblər.
Rusiya da öz növbəsində bank sahəsində kiçik uğurlara sevinir. Türkiyənin 5 bankı Rusiyanın beynəlxalq bank ödəniş kartı olan “MIR”dən istifadə üçün zəmin hazırlayaraq tənzimləyici düzəlişlər edir. Belə bir tədbir “Visa” və “MasterCard”-ın geri çəkilməsindən təsirlənən Rusiya turizmini sadələşdirəcək. O, həmçinin Rusiya elitasının Avropadan Türkiyəyə köçürülməsini asanlaşdıra bilər ki, bu da sanksiyaların tətbiqinə görə Avropadan “qaçan” Rusiya vətəndaşları üçün ən cəlbedici istiqamətlərdən birinə çevrilib.
İki ölkə arasındakı yaxınlıq, Türkiyənin texnoloji potensialı və ikinci dərəcəli sanksiyalara qarşı toxunulmazlıq Türkiyəni Rusiyanın strateji enerji layihəsində də dəyərli tərəfdaşa çevirir. Beləliklə, avqust ayında Türkiyənin "Karpowership" şirkətinin Arktikada tikinti əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Rusiyanı üzən elektrik stansiyaları ilə təmin etmək üçün ikinci LNG layihəsinə qoşulacağı açıqlanıb. Türkiyə tərəfi bu addımı rəsmən təsdiqləməyib, lakin şirkətin sanksiyalar rejimi altında olan ölkələrdə (Kuba, Sudan və ya Qvineya-Bisau) iş təcrübəsi var ki, bu da Rusiyaya tətbiq olunanlardan qat-qat az məhdudlaşdırıcıdır.
Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi davam etdikcə Türkiyə iki döyüşən tərəf arasında danışıqlarda mərkəzi rol oynamaq istəyir. Realpolitik ənənələrində Ərdoğan anlayır ki, Qərb Türkiyəyə qarşı sanksiyaların tətbiqi risklərini belə qeyd etməkdən çəkinib.
Bu, Türkiyə liderini Rusiyaya ticarət məhdudiyyətlərinin təzyiqini azaltmaq və bəzi zəruri texnologiyalara çıxış əldə etmək üçün inamla yollar təqdim etməyə həvəsləndirir. Türkiyə geosiyasi aktuallığını artırmaq üçün hər fürsətdən istifadə edir.
Ukrayna ilə bağlı müxtəlif məsələlərdə Qərb üçün vazkeçilməz olmaqla Türkiyə sanksiyalar riskini udmaq üçün bir növ immunitet qazanır. Moskva Ukraynaya təcavüzə görə Qərbin onu cəzalandırdığı beynəlxalq təcrid vəziyyətinə uyğunlaşmaq üçün Türkiyə ilə tərəfdaşlığa arxalanır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 20-08-2022 15:39 | Bölmə: Slayd
Rusiyanın hərbi təcavüzü Ukraynanın ərazi bütövlüyünü, sabitliyini və təhlükəsizliyini pozduğundan Türkiyə hər bir tərəflə öz maraqlarını və mövqeyini ayrıca uyğunlaşdırır. Ukrayna, görünür, Türkiyəni etibarlı tərəfdaş bilir. Türkiyə Ukraynaya hərbi dəstək və ruslarla danışıqlar üçün diplomatik platforma verib. Ukraynada davam edən müharibə səbəbindən daha da qabarıq şəkildə ifadə edilən Türkiyənin balanslaşdırılmış xarici siyasəti həm Ukrayna, həm də Rusiya ilə əlaqələri davam etdirməyə köməklik göstərir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “bne Intellinews” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Ankara tam dərk edir ki, balanslaşdırılmış mövqe çoxlu geosiyasi və geoiqtisadi imtiyazlar yaradır.
Birincisi, Türkiyə müxalifətə, tənqidi mediaya, sədaqətsiz vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarına və separatçı etnik azlıqlara qarşı tez-tez repressiya epizodları ilə zədələnmiş beynəlxalq reputasiyasını təzələyir.
İkincisi, Rusiyanın sanksiyalar vasitəsilə Qərb bazarlarından təcrid olunmasını nəzərə alsaq, Ankara 1000-dən çox Qərb şirkətinin tam və ya qismən çıxdığı Rusiyanın daxili bazarından yararlana bilir. Türkiyənin ixracyönümlü iqtisadiyyatının milli valyutanı sabitləşdirmək, sosial gərginliyi azaltmaq və rejimin populyarlığını artırmaq üçün yeni bazarlara ehtiyacı var.
Üçüncüsü, onun sanksiya rejiminə qoşulmaması regionda müttəfiqlərə ehtiyacı olan və qarşılıqlı faydalı güzəştlərə getməyə hazır olan Kreml üçün qapı açır. Bu, həm də Rusiyanın formalaşmaqda olan beynəlxalq nizamda Türkiyənin artan geosiyasi roluna töhfə vermək istəyini əhatə edir.
Nəhayət, Rusiyaya yaxınlaşdıqca, Türkiyənin Qərbin “ikinci dərəcəli sanksiyalarından” qorunması üçün əlində bir neçə rıçaqı var. Ankara hazırda Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzv olmasını əngəlləyir. Bundan əlavə, Avropaya çatmaq istəyən və 2015-ci il miqrasiya böhranından bəri Türkiyə tərəfindən qarşılanan 3,7 milyon suriyalı qaçqına qapılarını aça bilər. Bu şəraitdə ən azı qısamüddətli perspektivdə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın xarici bazarlara məhdud çıxışa uyğunlaşmaqda çətinlik çəkən Rusiya ilə münasibətlərdə üstünlüyü var. Türkiyənin mövqeyi NATO-nun genişlənməsində və iyulun 22-də Ukraynanın dəniz yolu ilə taxıl daşımalarını mümkün edən “İstanbul taxıl müqaviləsi”ndə həlledici rol oynayaraq Qərb sahəsində çətinliyə çevrildi.
Türkiyə Ukrayna və müttəfiqləri üçün faydalı tərəfdaşdır
Türkiyənin Ukraynaya operativ köməyi Ukrayna tərəfinin rus işğalına qarşı ilk qələbələrində mühüm rol oynadı. Hərbi nöqteyi-nəzərdən Türkiyənin “Bayraktar” İHA-nı Ukraynaya çatdırması Rusiyanın irəliləyişini ləngitməyə kömək etdi, həm silah, həm də insan resursları baxımından hesabagəlməz itkilər verdi. Avqust ayında Ukrayna Türkiyə ilə “Bayraktar” üçün aparat və proqram komponentlərinin yerli istehsalına icazə verən müqavilə imzalayıb.
Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyəni Moskva və Kiyev arasında hərbi atəşkəs razılaşması üçün vasitəçi kimi təklif edib. Ukraynanın öz kiçik qonşusunu parçalamağa çalışan Rusiyaya haqlı inamsızlığı səbəbindən danışıqlar uğursuz olub. Ukrayna qüvvələrinin rus əsgərlərinin Buçada və Ukraynanın digər bölgələrində mülki şəxslərə qarşı hərbi cinayətlərə yaxından bənzəyən kobud pozuntularını aşkar etməsindən sonra danışıqlar dalana dirənib.
Ukraynanın döyüş meydanında uğur qazanması və Qərbin hərbi silahlarına çıxışı Türkiyənin atəşkəsə nail olmaq üçün diplomatik səylərini əhəmiyyətsiz edib. Hər halda, Türkiyə BMT platformasında Ukrayna və Rusiya arasında qlobal taxıl sazişi üzrə danışıqlar aparmağa nail olub. Bu, taxılın Ukraynadan xarici bazarlara təhlükəsiz ixracını mümkün edib. Ukrayna istehsalçıları tərəfindən ənənəvi olaraq ixrac edilən buğda, qarğıdalı, günəbaxan toxumu və s. daşınması üçün dəniz blokunun açılması Qlobal Cənubda humanitar vəziyyətə müsbət təsir göstərir.
Ukrayna gəmilərinin Kiyevin nəzarətində qalan Qara dəniz sahilindəki altı limandan üçündən (Odessa, Çernomorsk və Yujnı) kommersiya qidası ilə yola çıxmasına yardım edilməsi, ən azı Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi zamanı Türkiyənin geosiyasi çəkisini artırıb. İstanbulda yerləşən Birgə Koordinasiya Mərkəzi tərəfindən Ukrayna taxıl daşımalarının həyata keçirilməsinin monitorinqi Türkiyənin strateji aktuallığını qoruyacaq. Avropa İittifaqı (Aİ) və Ukrayna başa düşürlər ki, Türkiyənin keçmişdəki normallığın bərpasına verdiyi töhfə çox vacibdir.
“Avtokratik həmrəylik”
Ukraynaya dəstək verməklə yanaşı, Türkiyə də Rusiya ilə şərti müttəfiqlik nümayiş etdirir. Türkiyənin sanksiya tətbiq etməmə siyasəti Moskvada dərhal rəğbət doğurub. Qərbin sanksiyalarına uyğun gəlməməsinə baxmayaraq, Ankara, məsələn, Serbiya kimi heç bir cəsarətli mənfi şöhrət qazana bilmədi. NATO və Aİ müvafiq olaraq bir üzv dövlətin və Aİ-yə üzv olmaq istəyən ölkənin Rusiyaya sanksiya tətbiqi ilə bağlı neytral mövqeyini təkzib edir. Sanksiyalardan imtina etməklə türklər nə Qərb, nə də Ukrayna siyasətçiləri və ictimaiyyəti tərəfindən heç bir kütləvi ictimai və siyasi təzyiqlə üzləşmədilər.
Rusiyanın Ukrayna ilə qarşıdurmasında unikal rıçaqların təsirindən qorxmayan Ərdoğan ən azı bir dəfə Putinin tərəfinə keçib. O, Almaniyanın xarici işlər naziri Annalena Baerboku Rusiya prezidentinə hörmətsizliyinə görə biabır edib. Bununla belə, Putinin “alçaldılmasından” narahatlığını ifadə edən Emmanuel Makronun ittihamı ilə müqayisə oluna bilən Ərdoğanın vəziyyətinə Qərbdən heç bir kütləvi reaksiya gəlməyb. Ola bilsin ki, Ərdoğan təkcə bir növ şəxsi dözümsüzlüyünə görə deyil, Putini qınayanlara tənqidi münasibət göstərir. Bu, həm də “avtokratik həmrəylik” əlaməti kimi görünür, çünki Qərb beynəlxalq liberal nizamı qorumaq üçün güclərini birləşdirir.
Kommersiya maraqları ilə şərti ittifaq
Siyasi yaxınlıqdan əlavə, iki ölkə arasında inkişaf edən iqtisadi əlaqələr də diqqəti cəlb edir. Rusiyanın Qərbin məhdudlaşdırılmış ixracını əvəz edə biləcək texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş bazarlara ehtiyacı olduğu halda, Türkiyə iqtisadi imkanlardan istifadə etmək üçün strateji mövqedədir. Əslində, o, riskli qarşılıqlı asılılıqlardan qaçaraq, Rusiya ilə iqtisadi əlaqələrin nə dərəcədə inkişaf etməsini istədiyini seçə bilər.
Reallıq elə bir xarakter daşıyır ki, Rusiyanın qıt idxalını azaltmaq, yerli istehsal və idxalı əvəzetmə imkanlarını inkişaf etdirməkdən ötrü müəyyən vaxt almaq üçün Türkiyənin ixracına çox ehtiyac var. Moskva Türkiyənin daha böyük geosiyasi nüfuzuna sərmayə qoymaqla Cənub qonşusunun ikinci dərəcəli Qərb sanksiyalarına qarşı toxunulmazlığını artırır. Deməli, Türkiyə Qərblə məsləhətləşmədən Rusiyaya qarşı daha fərdi yanaşmalar tətbiq edərək daha çox riskə gedir.
Avqustun əvvəlində Ərdoğanla Putinin Soçi görüşü bəzi fundamental dəyişikliklərə hazır olduğunu göstərib.
Birincisi, Türkiyə Rusiya qazının pulunu qismən rublla ödəməyə razı oldu. Bu, rubla tələbatın artmasına kömək edir və de-dollarizasiyanı sürətləndirir ki, bu da Rusiyanın sanksiyalar rejimi altında zəifliklərini azaldır.
İkincisi, iki müttəfiq Türkiyə ticarət dövriyyəsini Rusiyanın ən böyük tək ticarət tərəfdaşı olan Çinlə eyni səviyyəyə gətirərək ikitərəfli ticarəti 100 milyard dollara çatdırmaq istəyir. Bu, Rusiya bazarında Türkiyə mal və xidmətlərinin bumuna və Rusiyanın siyasi endirimlə satdığı enerji resurslarının artmasına səbəb ola bilər. Bununla belə, neft daha böyük həcmdə nəql edilə bilər, çünki mövcud boru kəmərləri olan “Türk Axını” və “Mavi Axın”ın gücü müvafiq olaraq 31,5 milyard və 16 milyard kubmetrlə məhdudlaşır. Hələlik Qara dənizin dibində yeni boru kəmərlərinin işlənməsi niyyəti açıqlanmayıb.
Üçüncüsü, onların mərkəzi bankları sıx koordinasiyadadır və beləliklə, Rusiya Ankaranı Rusiya banklarının əksəriyyətinin sanksiyalara görə kəsilmiş SWIFT ehtiyacını əvəz etmək üçün inteqrasiya olunmuş ödəniş sistemi yaratmağa inandıra biləcəyini təklif edir. Milli ödəniş sistemlərinin inteqrasiyası çətin məqsəd olaraq qalır və hətta Rusiyanın əsas tərəfdaşları Çin və Hindistandan kənarda qalmaq qərarına gəliblər.
Rusiya da öz növbəsində bank sahəsində kiçik uğurlara sevinir. Türkiyənin 5 bankı Rusiyanın beynəlxalq bank ödəniş kartı olan “MIR”dən istifadə üçün zəmin hazırlayaraq tənzimləyici düzəlişlər edir. Belə bir tədbir “Visa” və “MasterCard”-ın geri çəkilməsindən təsirlənən Rusiya turizmini sadələşdirəcək. O, həmçinin Rusiya elitasının Avropadan Türkiyəyə köçürülməsini asanlaşdıra bilər ki, bu da sanksiyaların tətbiqinə görə Avropadan “qaçan” Rusiya vətəndaşları üçün ən cəlbedici istiqamətlərdən birinə çevrilib.
İki ölkə arasındakı yaxınlıq, Türkiyənin texnoloji potensialı və ikinci dərəcəli sanksiyalara qarşı toxunulmazlıq Türkiyəni Rusiyanın strateji enerji layihəsində də dəyərli tərəfdaşa çevirir. Beləliklə, avqust ayında Türkiyənin "Karpowership" şirkətinin Arktikada tikinti əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Rusiyanı üzən elektrik stansiyaları ilə təmin etmək üçün ikinci LNG layihəsinə qoşulacağı açıqlanıb. Türkiyə tərəfi bu addımı rəsmən təsdiqləməyib, lakin şirkətin sanksiyalar rejimi altında olan ölkələrdə (Kuba, Sudan və ya Qvineya-Bisau) iş təcrübəsi var ki, bu da Rusiyaya tətbiq olunanlardan qat-qat az məhdudlaşdırıcıdır.
Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi davam etdikcə Türkiyə iki döyüşən tərəf arasında danışıqlarda mərkəzi rol oynamaq istəyir. Realpolitik ənənələrində Ərdoğan anlayır ki, Qərb Türkiyəyə qarşı sanksiyaların tətbiqi risklərini belə qeyd etməkdən çəkinib.
Bu, Türkiyə liderini Rusiyaya ticarət məhdudiyyətlərinin təzyiqini azaltmaq və bəzi zəruri texnologiyalara çıxış əldə etmək üçün inamla yollar təqdim etməyə həvəsləndirir. Türkiyə geosiyasi aktuallığını artırmaq üçün hər fürsətdən istifadə edir.
Ukrayna ilə bağlı müxtəlif məsələlərdə Qərb üçün vazkeçilməz olmaqla Türkiyə sanksiyalar riskini udmaq üçün bir növ immunitet qazanır. Moskva Ukraynaya təcavüzə görə Qərbin onu cəzalandırdığı beynəlxalq təcrid vəziyyətinə uyğunlaşmaq üçün Türkiyə ilə tərəfdaşlığa arxalanır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 14:29
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
Bu gün, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
Dünən, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
Dünən, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
Dünən, 17:06
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
Dünən, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
Dünən, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
Dünən, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
Dünən, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
3-06-2025, 11:57
Şəhidimiz Suraxanıda dəfn olunub - (Yenilənib) - Foto
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
