13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
Lukaşenko “postsovet ailəsi”ni dağıdır
Tarix: 13-12-2022 13:06 | Bölmə: Slayd
Lukaşenko “postsovet ailəsi”ni dağıdır

Belarusun bu il beynəlxalq siyasi səhnədən təcrid olunması 2020 və ya 2021-ci illərdə baş verən sanksiyaların və siyasi təcridin təsirləri ilə müqayisə olunmayan sürətlə irəliləyib.

İl boyu Belarus nəinki sanksiyalar və ləğv edilən siyasi əməkdaşlıq sayəsində Qərbdən getdikcə daha çox təcrid olunub, həm də Avropa İttifaqı/NATO qonşularının üçdən ikisi fiziki divarlar ucaldıb, üçüncüsü isə hazırda tikilir. Ukrayna Belarusun cənubunda dördüncü divar ucaldır və iki ölkənin demək olar ki, bütün ikitərəfli siyasi və iqtisadi razılaşmalarını ləğv edir.

Bununla belə, Lukaşenko bu il nəinki özünü yaxın qonşularından və Qərbdən uzaqlaşdırıb, həm də yavaş-yavaş, lakin şübhəsiz ki, bəzi daha ənənəvi postsovet müttəfiqlərinə də arxa çevirib.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “bne İntellinews” yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

Belarus-Ermənistan siyasi münasibətləri artıq bu ilin fevralında Lukaşenkonun Ermənistanın (Belarus və Rusiyanın) İttifaq Dövləti sazişinə qoşulmasının lazım olduğunu deyərək ritorik şəkildə “Sizcə, bunlar kiməsə lazımdırmı”,- sualını verdikdə ciddi zərbə alıb.

Lukaşenkonun bəyanatı ölkə parlamentinin sərt hücumları ilə qarşılanıb və Belarus səfiri şikayəti qəbul etmək üçün Ermənistan XİN-ə çağırılıb.

Ermənistan parlamentində Lukaşenkonun bəyanatı ilə bağlı sualları cavablandıran xarici işlər naziri deyib ki, Ermənistan XİN “bu bəyanatların Belarus prezidentinin xarici siyasət gündəliyi ilə heç bir əlaqəsi olmayan daxili siyasi gündəliyinə xidmət etmək məqsədi daşıdığına qəti şəkildə inanır”. Bununla belə, o, Belarusu hələ də “dost” ölkə kimi xarakterizə edib və bildirib ki, Ermənistan müxtəlif beynəlxalq platformalarda Belarusu dəstəkləməyə davam edəcək.

Belarus hazırda Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) sədrlik edir. Bu, Lukaşenkoya öz rejimini beynəlxalq siyasi arenada diqqət mərkəzində saxlamağa kömək etsə də, onu Belarusun yaxın iqtisadi və siyasi müttəfiqi Azərbaycanın Ermənistana hücumları ilə məşğul olmağa məcbur edir.

Lukaşenko 2021-ci ilin aprelində Azərbaycana səfər edib və bir ay sonra Azərbaycanın dövlət neft şirkətinin törəmə şirkəti 2021-ci ilin qalan hissəsi üçün Belarusa 1 milyon ton neft ixracına dair müqavilə imzalayıb. Bundan başqa, Azərbaycan Belarusdan raket alan nadir ölkələrdən biridir. “Polonez” alışı və Belarus-Azərbaycan ticarəti 2021-ci ildə Belarus və Ermənistan arasındakı ticarətdən 4 dəfə çox olub.

KTMT-nin Ermənistanı Azərbaycanın hücumlarından qorumaq istəməməsi bir çox ermənini, o cümlədən onun siyasi rəhbərliyini qəzəbləndirib. Bu il sentyabrın sonunda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatasının spikeri Nensi Pelosi ilə görüşüb. Onun səfərindən əvvəl ermənilər NATO-nun xeyrinə KTMT-dən çıxmağa çağıran nümayişlər keçiriblər.

Noyabrın 23-24-də KTMT-nin İrəvanda keçirilən iclasında Lukaşenko Belarusun sədrliyinin əsas prioritetlərindən birinin münaqişəyə son qoymaq olacağını deyərək Ermənistanla alyans arasında parçalanmanı yumşaltmağa cəhd edib.

Bununla belə, Lukaşenkonun, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin problemi ondan ibarətdir ki, onlar daha güclü ticarət və siyasi tərəfdaş olan Azərbaycanı qəzəbləndirmək istəmirlər; buna görə də onlar Ermənistanın hər hansı təhlükəsizlik narahatlığına az əhəmiyyət verirlər.

Lukaşenko parçalanmanın məsuliyyətini xarici qüvvələrin üzərinə ataraq, “Rusiya Federasiyasının perimetri boyu ölkələrimizin daxilindəki cəmiyyətlərdə qarışıqlıq salmağa” cəhd edib. Onun sözlərinə görə, Belarus vəziyyətin sülh yolu ilə həllini istəyir.

İclasdakı açılış nitqində Paşinyan KTMT-nin səmərəsizliyini (NATO-nun 5-ci maddəsi kimi onun 4-cü maddəsinə istinad etmək istəmədiyinə görə) kəskin tənqid edib. Ermənistan KTMT-dən Azərbaycanı çəkindirməyi xahiş etsə də, Lukaşenko cavab verib ki, “kimisə çəkindirmək” KTMT-nin işi deyil. Bu, əslində Paşinyanın fikrini gücləndirib.

Bundan başqa, Lukaşenko bildirib ki, münaqişə yalnız “ilk növbədə Ermənistan rəhbərliyinin istəyi ilə həll edilə bilər və təbii ki, Azərbaycanın”. Bu bəyanat Azərbaycanı sülh müqaviləsi/daimi atəşkəs sazişinin əldə edilməsində ikinci dərəcəli tərəf kimi əlavə edir və Azərbaycanın şərtlərini qəbul etmək üçün topu Ermənistanın meydanına atır.

Aydındır ki, Paşinyan nə Putinin, nə də Lukaşenkonun (alyansdakı ən güclü iki siyasi müttəfiqi) Qarabağ münaqişəsini öz üzərinə götürməsindən razı deyildi. O, KTMT bəyannaməsini imzalamaqdan imtina edərək, qələmini stolun üzərinə ataraq görüşü başa vurub ki, bu da həm Putini, həm də Lukaşenkonu açıq-aşkar bezdirib.

Belarus və Gürcüstan Gürcüstanın separatçı regionları - Abxaziya və Cənubi Osetiya ilə münasibətləri yavaş-yavaş gücləndirərkən Lukaşenko qondarma iki respublikanı həddən artıq legitimləşdirməyə ehtiyatlı yanaşır.

Bu ilin fevralında Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov bildirib ki, Minskin onları müstəqil respublika kimi tanıması üçün “əlavə siqnallara” ehtiyac yoxdur, çünki Minsk “uyğun hesab etdiyi zaman qərar verəcək”. Müvafiq fürsət hələ yaranmayıb. Lakin sentyabrın 26-27-də Putinlə görüşündən sonra Lukaşenko Abxaziyaya ilk rəsmi səfər edib.

Gürcüstan hələ də Belarus üçün mühüm iqtisadi tərəfdaşdır. O, eyni zamanda, belaruslar üçün məşhur turizm məkanı olsa da, bu il Rusiyanın işğalı başlayandan bəri ölkələrindən qaçmağa çalışan bir çox belaruslar üçün az-çox daimi təhlükəsiz sığınacaq halına gəlib.

Tiflisdəki siyasi rəhbərliyi çox da qəzəbləndirmək istəməyən, həm də Putinə sədaqətini nümayiş etdirməli olduğunu bilən Lukaşenko səfəri zamanı bir neçə açıqlamalar verib. O, “dostlarımızla münasibətləri gücləndirmək” və Abxaziyadan “tərk edilməmək” üçün “hər şeyi o vaxt, köhnə sovet dövründə olduğu kimi etməyə” çağırıb.

Abxaziyanın de-fakto lideri ilə danışan Lukaşenko “Biz sadəcə, dostluq körpüsü deyil, çox ciddi münasibətlər qurmaq istəyirik”, - deyib. “Rusiya əlini uzatmağa hazırdır. Bəlkə də vaxtı yetişib”, - deyə o əlavə edib.

Səfərdən qısa müddət sonra Belarusun Gürcüstandakı səfiri Gürcüstan XİN-ə çağırılıb və “həddən artıq narahatlıq” ifadə edilib və ondan səfərlə bağlı “əlavə dəqiqləşdirmələr” tələb olunub.

Gürcüstanın hakim partiyası olan “Gürcü Arzusu”nun sədri səfəri “narahatedici” adlandırıb və səfər Gürcüstanın Qərb tərəfdaşları tərəfindən də ciddi tənqid edilib.

Gözlənildiyi kimi, səfərdən sonra adi diplomatik narazılıq mübadiləsindən başqa heç bir ciddi rəsmi reaksiya olmayıb. Buna baxmayaraq, Gürcüstanın xarici işlər naziri bir ay sonra gürcü mətbuatına danışarkən Belarusun Gürcüstanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini dəstəkləməyə “qətiyyətlə” qayıdacağına ümid etdiyini bildirib.

Gürcüstan XİN-nin Belarus səfiri ilə danışıqları ən azı müəyyən nəticələr vermiş kimi görünürdü, çünki Gürcüstanın xarici işlər naziri “ölkəmizə zərər vuran oxşar təzahürlərin gələcəkdə baş verməyəcəyinə çox nikbin olduğunu”, - deyib.

Lukaşenko beynəlxalq siyasi arenada

Lukaşenko və ümumilikdə Belarus bu il beynəlxalq siyasi arenadan sıxışdırılıb. Bir tərəfdən Lukaşenko tərk etdiyi bir neçə siyasi tərəfdaşı ilə əlaqələri davam etdirmək və legitimlik qazanmaq üçün dəvət oluna biləcəyi mümkün qədər çox beynəlxalq toplantılarda iştirak etmək istəyir, digər tərəfdən də bunun siyasi-iqtisadi stimulları daha ağırdır.

Belarus dövlət başçısı KTMT-yə builki sədrlikdən maksimum dərəcədə istifadə edəcək - mümkün qədər görünmək və eşitmək üçün. O, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə son qoymağın sədrlik üçün prioritet olacağını iddia etsə də, Azərbaycanın şərtləri əsasında müqaviləni qəbul etməsi üçün Ermənistana təzyiq göstərə bilər.

Gürcüstan bu yaxınlarda Ukraynaya hərbi yardım paketi göndərməyəcəyini bəyan edib, çünki o, münaqişədə “tərəf” olmaq istəmir. Gürcüstanın Xarici İşlər Nazirliyi Belarus səfiri ilə danışıqların müəyyən nəticələr verdiyini iddia etsə də, Gürcüstanın Belarus tərəfinin növbəti təxribatlarının qarşısını almaq üçün əslində deyə biləcəyi çox az şey var.

Ukrayna və Qərb çətin yolu tapdığına görə, Lukaşenko son dərəcə gözlənilməzdir. Lukaşenko özünün kiçik postsovet tərəfdaşları və daha güclü müttəfiqləri (Rusiya və həmçinin Azərbaycan) arasında hoqqabazlığı ilə postsovet məkanında gərginliyi artıracaq.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər