13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
Ərdoğan Suriyada kimi mübadilə etmək niyyətindədir - Rusiyanı, yoxsa ABŞ-ı?
Tarix: 19-12-2022 12:21 | Bölmə: Slayd
Ərdoğan Suriyada kimi mübadilə etmək niyyətindədir - Rusiyanı, yoxsa ABŞ-ı?

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan rusiyalı həmkarı Vladimir Putini Suriya prezidenti Bəşər Əsədin iştirakı ilə üçtərəfli görüş keçirməyə dəvət edib. Ankara ilə Dəməşq arasında münasibətlərin normallaşması baş verərsə, bu, Türkiyənin xarici siyasətində sensasiyaya çevriləcək ciddi transformasiya olacaq.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rus nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Tez-tez Moskva, Tehran və Ankaradan Ərdoğanla Əsəd arasında görüş keçirilə biləcəyi ilə bağlı rəsmi bəyanatlarla dəstəklənən söz-söhbətlər bu yayın əvvəlindən aktiv şəkildə hardasa dolaşmağa başlayıb. Daha sonra onlar Suriya nizamlanması üçün Astana prosesində Türkiyənin tərəfdaşları tərəfindən vasitəçilik sülh təşəbbüsünün təzahürü kimi mətbuatda təqdim olunub.

Eyni zamanda, oktyabrın 6-da Avropa Siyasi Birliyinin Praqada keçirilən sammitindən sonra Ərdoğan bildirib ki, hazırda Əsədlə şəxsi görüşündən söhbət gedə bilməz. Daha sonra o, "gözlənilməz" olaraq belə bir görüşün "vaxtı gələndə" baş tutacağını deyib. Bir qədər sonra o, Türkiyə-Misir “buzlağının əriməsi”ndən nümunə götürərək Suriya ilə münasibətlərin qurulması ssenarisini təklif edib. Ərdoğan və Misir prezidenti Əbdülfəttah Xəlil Sisi Qətər əmiri Şeyx Təmim bin Həməd Ali-Saninin və iki ölkənin xüsusi xidmət orqanlarının köməkliyi ilə 2013-cü ildən bəri ilk dəfə Qətərdə keçirilən mərasimdə görüşüblər. Dünya Kubokunun başlaması və s. ilə bağlı onlar yarım saatlıq danışıqlar aparıb.

Çoxları Ərdoğanın da Yaxın Şərqin istənilən dövlətinin ərazisində Əsədlə görüşə hazırlaşdığını güman edirdi. Ankara belə bir addımı Vaşinqtonun təşkil edə biləcəyini güman edirdi və Moskva və Tehranla olduğu kimi Suriya kürdlərinin problemləri ilə bağlı pərdəarxası dialoq aparmağa davam edir. Suriyanın tədricən regional təcriddən çıxdığını və ərəb dünyasının bəzi ölkələri ilə əməkdaşlıq qurduğunu nəzərə alan Ərdoğan bu istiqamətdə təşəbbüsü ələ keçirməsə, bu prosesə fəal şəkildə müdaxilə edə biləcəyinə ümid edib.

Moskva və Vaşinqton qarşıya qoyulan məqsədlərdən asılı olmayaraq Ankaranın Suriyanın şimalındakı hərbi əməliyyatına qarşı olduqları üçün Türkiyə prezidentinin Suriya istiqamətində Rusiya-Amerika dialoquna zərbə vurması da vacib idi. Bununla bağlı Ərdoğan hətta ABŞ və Rusiyanı kürd yaraqlılarını Türkiyə sərhədindən çıxarmaq vədlərini “tutmamaqda” ittiham edib. “Rusiya prezidenti Vladimir Putin və ABŞ prezidenti Co Bayden yaxşı bilirlər ki, biz bu bölgədə istənilən vaxt bu cür əməliyyatlar keçirə bilərik”, - Ərdoğan deyib.

Buna baxmayaraq, Vaşinqton Suriya kürdlərinin birləşmələrini silahla təmin etməkdə və Türkiyəyə qarşı siyasətində davam edir. ABŞ-ın Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin rəhbəri Mark Milli ilə Türkiyə Baş Qərargahının rəisi Yaşar Gülər arasında aparılan danışıqlardan sonra məlum olub ki, amerikalılar suriyalı kürdləri təslim etməyib və Ankaranın Suriyada quru əməliyyatına qarşı çıxıb. Ərdoğan isə ABŞ-la “Əsəd kartı” oynaya bilməyib. Bu səbəbdən Ankara vəziyyəti “hərbi pauza”ya salmaq qərarına gəldi və diplomatik cinahda addımlar atmağa başladı.

Əvvəlcə Ərdoğan Türkiyə qəzetlərindən biri vasitəsilə “mərhələli” müsahibə təklif edib və o, “Suriya lideri ilə görüş keçirmək üçün heç kimdən icazə istəməyəcəyini” bildirib. Bu, amerikalılar üçün aydın bir işarə idi. Daha sonra Suriya böhranı və bu ölkədəki vəziyyəti həll etmək üçün mürəkkəb uzunmüddətli danışıqlar prosesi zamanı ilk dəfə olaraq Putini Türkiyə, Suriya və Rusiya başçıları arasında üçtərəfli danışıqlara dəvət edib.

Ərdoğanın sözlərinə görə, rusiyalı həmkarı təşəbbüsü müsbət qarşılayıb. Bununla da Ankara Suriya istiqamətində oyun və kurs dəyişikliyini nümayiş etdirib.

Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Boqdanovun sözlərinə görə, Moskva artıq “bu mövzuda suriyalı dostlarla məsləhətləşmələr aparır”.
Ancaq belə bir görüş hələ çox uzaqdır.

Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Sergey Verşinin sözlərinə görə, əgər ölkəsi tərəflərin narahatlıqlarını nəzərə almaq yolu ilə getsə, Suriyanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünə möhkəm sadiqlik yolu ilə gedirik, hər şey həll edilə bilər, xüsusən də təkcə bundan iki ölkə faydalanar, bütövlükdə bölgədəki vəziyyətin sabitliyi baxımından fayda verər. Amma konkret vəziyyətdə Ankaranın Dəməşqlə dialoqu uğurlu olarsa, nəinki bütün Yaxın Şərqdə vəziyyətin dramatik şəkildə dəyişəcəyini, həm də Rusiyanın bu regionda təsirinin də artacağını anlayaraq Putini döyüşə atıb.

Üstəlik, orada Moskvanın iqtisadi mövcudluğu genişlənəcək və regional nəqliyyat dəhlizlərindən istifadə üçün yeni imkanlar yaranacaq.

Qeyd olunur ki, Ərdoğan öz təklifi ilə ABŞ-a meydan oxuyur, hətta onları müəyyən əks hərəkətlərə təhrik edir.

Vaşinqton başa düşür ki, Ankara və Dəməşq “kürd kartı”nı Amerikanın göyərtəsindən çıxarmaq və milli maraqlarını nəzərə alaraq sərhədlərində təhlükəsizliyin təmin edilməsi problemini həll etmək üçün birgə işləməyə qadirdir. Ərdoğandan Suriya ilə Türkiyə arasında 1999-cu ildə Adana razılaşmasına qayıtmaq, Əsəd hökumətini rəsmən tanımaq və “Vaşinqtona yer olmayan regional baxış çərçivəsində” Dəməşqlə yeni əlaqələr yaratmaq istənilə bilər.

Bundan əlavə, ABŞ Mərkəzi Komandanlığı nümayəndəsinin sözlərinə görə, “Amerika hərbi kontingentinin Suriyadan sıxışdırılması” prosesi başlaya bilər. Amma Ərdoğan gözləyəcək və Əsədlə dialoqa başlamaq üçün “doğru” anı axtaracaq, çünki onun təklif etdiyi “incə” məqamlar Moskvanın təsirinin çox da artmaması üçün ABŞ-la təmasları istisna etmir.

Bir çox suallar açıq qalır, lakin onlara yalnız qarşıdan gələn hadisələr və amerikalıların onlara reaksiyası fonunda cavab vermək mümkün olacaq. Bu, Ərdoğanın diplomatik çoxtərəfli oyununun keyfiyyətini sınayacaq. Amma Ankara ilə Dəməşq arasında münasibətlərin normallaşması baş verərsə, bu, Türkiyənin xarici siyasətində ciddi transformasiya demək olacaq ki, bu da sensasiyaya çevriləcək.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər