13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
İranla nüvə sazişi Rusiya-Ukrayna müharibəsinin son qurbanı olub
Tarix: 06-01-2023 12:03 | Bölmə: Slayd
İranla nüvə sazişi Rusiya-Ukrayna müharibəsinin son qurbanı olub

ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken israilli həmkarı Eli Koenə deyib ki, İranla nüvə sazişi - Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı (JCPOA) demək olar ki, ölüdür.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Al-Monitor” yazıb.

ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, yüksək rütbəli ABŞ rəsmisi bunu təkzib etsə də, Birləşmiş Ştatlar və İsrail İranın etirazçılara qarşı amansız repressiyasına və Ukraynada Rusiyaya dəstəyinə diqqət yetirməkdə ümumi dil tapıblar.

Qeyd olunur ki, nüvə danışıqları ətrafında ittiham oyunu, razılaşmanı canlandırmaq ümidləri azaldıqca güclənib.

Bildirilir ki, danışıqların iştirakçısı olmuş bir avropalı diplomat rəsmi Tehranı ittiham edib. Adının açıqlanmasını istəməyən rəsmi “Al-Monitor”a deyib:

“Tehran özünü fırtınaya atıb: daxili vəziyyət, silahların Rusiyaya ötürülməsi və nüvə sazişi üzrə dalan”.

ABŞ və Avropa mənbələri deyirlər ki, İran keçən il bir neçə dəfə, ən son sentyabr ayında razılaşma əldə olunduğu zaman tərəddüd edib və tələblər üzərinə yığılıb. O vaxtdan bəri Brüssel və Vaşinqton Tehranı repressiyalarına və Rusiyaya dəstəyinə görə təcrid etmək və ona təzyiq üçün ehtiyat plana diqqət yetiriblər.

“Qərb güclərinin vahid yanaşması var. Fərqli olan odur ki, bəzi üzvlər, Almaniya kimi, insan haqları məsələsinə təzyiq göstərirlər, - deyə avropalı diplomat bildirib. - Ukrayna müharibəsi bütün digər sənədləri, o cümlədən İranın nüvə proqramı ilə bağlı danışıqları çirkləndirir”.

Diqqətə çatdırılır ki, bütün bunlar sövdələşmənin öldüyü demək deyil, amma tendensiya məzara doğrudur. JCPOA ABŞ rəsmilərinin bəyanatlarından demək olar ki, geri çəkilib və İranın nüvə silahının qarşısını almaq üçün üstünlük verilən və ən yaxşı üsul kimi diplomatiyaya qeyri-şəffaf öhdəlik götürüb.

İran hələ də razılığa gəlmək istədiyini iddia edir.

Nüvə sazişi ilə bağlı danışıqları bərpa etmək üçün son cəhdlər İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir-Abdullahianın dekabrın 28-də Omana səfəri və Avropa İttifaqının (Aİ) xarici siyasət rəhbəri Jozep Borrellə İordaniyada İraq sammiti çərçivəsində ikitərəfli görüşdən sonra yüksək səviyyəli rəsmilərlə görüşməsi olub.

Bəziləri Əmman görüşünü aylarla davam edən çıxılmaz vəziyyətdən sonra müsbət əlamət kimi qiymətləndirib, lakin Əmir-Abdullahian xəbərdarlıq edib:

“Əgər digər tərəflər, xüsusən də ABŞ ikiüzlülüyünü dayandırmasa, bu gün açıq olan pəncərənin sabah açıq qalacağı aydın deyil”.

Borrell Aİ-nin iki istiqamətli siyasət yürütdüyünü - JCPOA-nı canlandırmaq və sanksiyalar vasitəsilə İrana təzyiq göstərdiyini desə də, Brüssel və Vaşinqton razılaşmanın perspektivləri ilə bağlı bədbindirlər.

Bir Aİ diplomatı “Al-Monitor”-a deyib:

“Onların problemi JCPOA-dan daha böyük olan böyük problemdir: İran və Şimali Koreya Rusiyaya silah verən yeganə ölkələrdir”.

Aİ diplomatları İranın Rusiyaya məxsus PUA-ların Ukraynada Rusiya qüvvələri tərəfindən istifadəsinə dair dəlillərə istinadla, Rusiyaya dəstəyinin nəticələri barədə İrana xəbərdarlıq ediblər, lakin Tehran bu ittihamları rədd edir. İran bildirir ki, Rusiyaya müharibədən əvvəl bir neçə PUA göndərib və sonradan göndərmir.

Ukraynanın kəşfiyyat rəhbərinin müavini general Vadim Skibitski yerli mətbuata deyib ki, Moskva indiyədək Ukraynada təxminən 660 İran istehsalı olan drondan istifadə edib. Onun sözlərinə görə, hazırda İranla müqavilə çərçivəsində 300-ə qədər yeni pilotsuz təyyarə gətirilir.

Aİ diplomatı isə deyib ki, iranlıların yaxşı diplomatları var və onlar getdikcə daha çox təcrid olunduqlarının fərqindədirlər: “Ancaq iqtidar nə Xarici İşlər Nazirliyində, nə də İran prezidenti İbrahim Rəisidədir”.

Aİ diplomatı iqtidarın İranın Ali lideri Əli Xameneinin əlində olduğuna işarə edib.



2003-2009-cu illər arasında nüvə danışıqları qrupunun üzvü olmuş İran xarici işlər nazirinin keçmiş müavini Hüseyn Musəvian “Al-Monitor”a deyib ki, “nüvə razılaşması gündəmdədir, amma masada deyil”.

Musəvianın fikrincə, İrandakı daxili vəziyyət Qərb güclərini nüvə razılaşması mövzusunda ruhdan salıb və insan haqları məsələsini nüvə faylından üstün tutmağa qərar veriblər.

O, Avropa ölkələrini İrana qarşı kampaniya aparmaqda ittiham edərək deyib:

“Avropalılar daha çox Ukrayna məsələsinə görə İrana qarşı beynəlxalq konsensus yaratmaq üçün fəal rol oynayırlar. Deyə bilərik ki, hazırda və ABŞ-la müqayisədə avropalılar İrana qarşı düşmənçilik siyasətini irəli sürməkdə Roma Papasından daha katolik olublar”.

Danışıqlarda iştirak edən yüksək rütbəli ABŞ rəsmisi anonimlik şərti ilə “Al-Monitor”a deyib ki, son aylar İran rəhbərliyi son dərəcə təsirli və baha başa gələn bir sıra qərarlar qəbul edib.

ABŞ rəsmisi əlavə edib ki, bu cür davranış konkret nəticələrə gətirib çıxarır və "rejimi öz xalqından və dünyanın bir çox yerindən əlaqəsini kəsir. Onlar düşünməlidirlər ki, bu, getmək istədikləri yoldur, ya yox və bu yol onları hara aparır".

Bu ittihamları “Al-Monitor”a danışan anonim İran rəsmisi təkzib edib:

“Tehran əvvəldən razılığa gəlməyə sadiq idi, lakin Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin (IAEA) işi siyasiləşdirməsi buna mane oldu”.

O, rəsmi Vaşinqtonu İsrailin maraqlarını ön planda tutmaqda ittiham edib:

“İsrail nüvə razılaşması və ya Tehrana qarşı sanksiyaların qaldırılmasını istəmir və ABŞ buna əməl edir, məsələ bu qədər sadədir".

Qərb rəsmiləri İranı nüvə proqramını davam etdirmək üçün vaxt udmaqda ittiham edirlər ki, bu da sanksiyalardan əl çəkməmək üçün başqa bir əsasdır.

ABŞ-ın yüksək rütbəli rəsmisi İranın nüvə proqramını genişləndirməkdə davam etdiyi bir vaxtda ölkəsinin boş dayanmayacağına dair xəbərdarlıq edərək, "İqtisadi təzyiqlərimizi gücləndirməyi dayandırmayacağıq", - deyib.

O əlavə edib: “Onlar vaxtlarını onlara heç bir fayda verməyəcək nüvə proqramının qurulmasına sərf etdikləri halda, biz vaxtımızı ona və rejimin sabitliyi pozan digər siyasətlərinə qarşı çıxmaq üçün indiyədək ən geniş beynəlxalq konsensusun yaradılmasına sərf edirik”.

İran "zənginləşdirilmiş uranı yığır, lakin bombaya doğru getmir", - deyən Aİ diplomatı vurğulayıb ki, nüvə dövrü hələ də qırmızı xətləri keçməyibsə, deməli, onlar nəzarətdədirlər.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər