16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
Rusiya Türkmənistanı Avrasiya İqtisadi İttifaqı toruna salmağa çalışır
Tarix: 23-01-2023 11:10 | Bölmə: Slayd
Rusiya Türkmənistanı Avrasiya İqtisadi İttifaqı toruna salmağa çalışır

Türkmənistanda xalq hakimiyyətinin ali orqanı - Xalq Maslaxatı yaradılıb. Ona eks-prezident Qurbanqulu Berdıməhəmmədov rəhbərlik edir. Ona həm də xalqın lideri statusu verilir. Bir gün əvvəl o, Aşqabadda olan Rusiyanın baş naziri Mixail Mişustinlə Türkmənistan-Rusiya münasibətlərinin gələcəyini müzakirə edib. Baş nazirin Türkmənistana səfəri nəticəsində 150 milyard rubl dəyərində 50-dən çox müqavilə imzalanıb.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rus nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Yanvarın 21-də Aşqabadda Türkmənistanın ikipalatalı parlamentinin sonuncu iclası keçirildi və orada ölkə üçün taleyüklü qərarlar qəbul edildi: Xalq Maslaxatının yeni ali orqanı (Xalq Şurası) yaradılıb, Qanunvericilik Məclisi isə birpalatalı olub. Bu barədə Türkmənistanın “Orient” resursu məlumat yayıb.

Beləliklə, ölkədə bütün hakimiyyət yenidən Qurbanqulu Berdıməhəmmədovun əlində cəmləşib.

Mixail Mişustin Türkmənistana işgüzar səfəri zamanı rəsmi tədbirlərlə yanaşı, Qurbanqulu Berdıməhəmmədovla da təkbətək danışıqlar aparıb. O, söhbət zamanı qeyd edib ki, Rusiya Federasiyasının 60 subyekti Türkmənistanla bu və ya digər dərəcədə işləyir. Amma Rusiyadan 220 Rusiya şirkətinin və 110 Türkmənistan şirkətinin iştirak etdiyi biznes forumdan sonra əməkdaşlığın və ticarət dövriyyəsinin artması gözlənilir ki, bu da hələlik çox arzuolunmazdır - 856 milyon dollar.

Mişustin təklif edib ki, Türkmənistan müəssisələri Rusiya bazarında bəzi boşluqları tutur, xarici korporasiyaların getməsi səbəbiylə sərbəst buraxılır.

Rusiya hökuməti və dövlət kredit və ixraca dəstək institutları sahibkarlara lazımi yardım göstərməyi planlaşdırır.

Mişustin gömrük, baytarlıq və fitosanitar nəzarəti prosedurlarının sadələşdirilməsi, biznes ictimaiyyətinin nümayəndələri üçün viza rejiminin yumşaldılması imkanlarına baxmağı da təklif edib. Üstəlik, Moskva Türkmənistanı regional layihələrdə, xüsusilə Avrasiya İqtisadi İttifaqında (Aİİ) görmək istəyir. "Biz Türkmənistanın Avrasiya İqtisadi İttifaqında əməkdaşlığın öyrənilməsində maraqlı olduğunu görürük", - deyən Rusiya baş naziri Aİİ-nin ən çətin şəraitdə sabitliyini və effektivliyini sübut etdiyini vurğulayıb.

Rusiya Federasiyasının iqtisadiyyat naziri Maksim Reşetnikov hesab edir ki, Türkmənistan Özbəkistan, Moldova və Kubaya bənzətməklə Aİİ-də müşahidəçi statusu ala bilər. Aşqabad hələ də Moskvanın şirnikləndirici təklifinə cavab verməyib.

İkitərəfli əməkdaşlıq çərçivəsində kifayət qədər layihələr var. Onlardan ən perspektivlisi nəqliyyatdır. Moskva və Aşqabad Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin (İTC) inkişafı və onun tam gücünə çatdırılması layihəsi üzərində birgə işləyir. Onun üzərindəki traffikin sınaq buraxılışı göstərdi ki, yüklər ənənəvi dəniz marşrutundan üç gün tez çatdırılır. 2022-ci ilin 11 ayı ərzində İran, Cənubi Asiya və Fars körfəzi ölkələri ilə əlaqədə Türkmənistandan keçməklə dəhliz üzrə təxminən 62 min ton yük və 220 konteyner daşınıb. Baxmayaraq ki, 2021-ci ildə İTC ilə cəmi 700 ton yük daşınıb. İndi layihə tam gücü ilə həyata keçirilir. Bir sıra malların Türkmənistan və İran vasitəsilə BƏƏ, Türkiyə, Hindistan və digər ölkələrə daşınması üzərində iş aparılır.

Mişustinin sözlərinə görə, nəqliyyat marşrutları infrastruktur, xidmət və ticarət-logistika mərkəzlərinin tikintisi, dəniz limanlarının modernləşdirilməsi ilə bağlı biznes üçün geniş imkanlar açacaq. O cümlədən, perspektivli sahələrdən biri də Xəzər dənizinin şərq sahili boyu avtomobil yolunun tikintisidir.

Türkmənistanın tranzit imkanları ilə bağlı bu istiqamətin əhəmiyyətini Türkmənistan baş nazirinin müavini, xarici işlər naziri Rəşid Meredov çıxışında qeyd edərək, ölkə ərazisindən tranzitin 3 dəfə artdığını vurğulayıb. O, neft-qaz sənayesinin inkişafına da diqqət ayırıb.

Aşqabad Əfqanıstan, Pakistan ərazisindən Hindistana TAPI qaz kəmərinin çəkilməsində maraqlıdır. Yeri gəlmişkən, “Taliban” marşrutun təhlükəsizliyini təmin edəcəyinə söz verir. Əfqanıstan baş nazirinin iqtisadi məsələlər üzrə müavini Molla Bəradər hakimiyyətin boru kəmərini qoruyacaq və Əfqanıstanda TAPI qaz kəmərinin keçdiyi regionlarda təhlükəsizliyi təmin edəcək xüsusi bölmə yaratmağa hazır olduğunu bəyan edib. Bu barədə “Orient” “Afganistan İnternational”a istinadən məlumat yayıb.

Xatırladaq ki, Türkmənistan dünyanın ən böyük qaz ehtiyatlarına malik üç ölkəsindən biridir. “British Petroleum”-un məlumatına görə, təsdiqlənmiş qaz ehtiyatları 13,95 trilyon kubmetr qiymətləndirilir. 2021-ci ildə qaz hasilatı rekord həddə - 83,8 milyard kubmetr təşkil edib. Onun 45 mlrd. kubmetri Çin, Rusiya, Azərbaycana (İran vasitəsilə svop çatdırılma yolu ilə), cüzi həcmdə isə Özbəkistana ixrac edilir.

Gələcəkdə qaz ixracı Mərkəzi Asiya - Çin və TAPI magistral qaz kəmərinin dördüncü xəttinin tikintisi hesabına arta bilər. Türkmənistanın Türkiyənin qaz qovşağı layihəsində iştirakı hələ də açıqdır.

Türkiyə lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkmənistan qazını Avropaya Azərbaycan vasitəsilə nəql edir, lakin bunun üçün Transxəzər boru kəmərinin tikintisi lazımdır. Hələlik kəmərə sərmayə qoymaq istəyən insanlar yoxdur və bu gün Aşqabad daha çox Moskvaya yönəlib. Belə görünür ki, Türkmənistan tərəfi Avropa istiqamətinə xüsusi maraq göstərmir, çünki Rusiya TAPI-nın tikintisində iştirak etməyə, Xəzər dənizində yataqların işlənməsinə və ölkədə qaz anbarlarının tikintisinə hazırdır. Ola bilər ki, Rusiya qazı Türkmənistandan keçərək Çin, Pakistan və Hindistana çatdırılsın. Gələcəkdə Aşqabad Rusiya, Qazaxıstan və Özbəkistanın qaz ittifaqına qoşula bilər.

V. QULİYEV
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}