Ukrayna İranı niyə qisasla hədələyir? - Təhlil
Tarix: 01-02-2023 12:28 | Bölmə: Slayd
Ukrayna İranı niyə qisasla hədələyir?

İsfahan şəhərindəki hərbi obyektə hücumda Kiyevin əli ola biləcəyini faktiki olaraq bəyan edən Mixail Podolyakın (Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin aparat rəhbərinin müşaviri) sözlərindən sonra Tehranın Ukraynadakı münaqişə ilə bağlı mövqeyi dəyişə bilər. Bu barədə İranın “Nour News” portalı adı açıqlanmayan rəsmiyə istinadla məlumat yayıb.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rus nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Podolyak sosial şəbəkələrdən birində yazıb: “İsfahanda İranın Müdafiə Nazirliyinə pilotsuz təyyarə hücumu və Azərşəhr şəhərindəki müəssisədə partlayış Ukraynada baş verənlərlə və iddia edilən Tehrandan Moskvaya yardımla bağlı ola bilər”.

"Ukrayna sizə xəbərdarlıq etdi", - deyə Zelenskinin ofisinin rəhbərinin müşaviri bildirib.

Tehranda Podolyakın sözləri İslam Respublikasının milli təhlükəsizliyinə təhdid kimi qəbul edilib. “Podolyakın İrana qarşı düşmənçilik bəyanatları bu ölkənin hakimiyyət orqanları tərəfindən dəyişdirilməsə, bu, İranın fərqli reaksiyalarına səbəb ola bilər”.

Lakin Kiyev açıq şəkildə Ukraynanın təhlükəsizliyinə təhdid olan Rusiya-İran əməkdaşlığı barədə spekulyasiyanı dayandırmaq niyyətində deyil. Ukrayna nümayəndəsi Yuri İqnat bildirib ki, Rusiya təkcə İranın pilotsuz təyyarələrini deyil, həm də “Fatih” yer-yer raketlərini və bir neçə kilometr məsafədə hədəfləri vura bilən “Zülfikar” qısamənzilli ballistik raketlərini də almağa hazırdır.

Rusiyanın xüsusi əməliyyatda İran istehsalı olan döyüş PUA-ları “Mohajer-6” və “Shahed-136”-dan istifadə etməsi ilə bağlı xəbərlər əvvəllər də Kiyev və Qərb ölkələrinin nümayəndələri tərəfindən dəfələrlə səslənib. Keçən ilin oktyabrında “The Washington Post” qəzeti İranın Rusiyaya pilotsuz təyyarədən əlavə qısamənzilli “Fatih” və “Zülfiqar” raketlərinin ilk partiyasını təhvil verməyə hazırlaşdığını iddia etmişdi. Moskva bu məlumatı təkzib edir.

Ukraynanın sadalanan silahlara qarşı çıxa biləcəyi heç bir şeyin olmadığından şikayətlənən İqnat vurğulayıb ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Fransanın SAMP/T və ya “Patriot PAC-3” kimi hava hücumundan müdafiə sistemlərinə ehtiyacı var.

Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr Komandanlığının zenit-raket qüvvələrinin keçmiş rəisi, hərbi ekspert Sergey Xatılev “Regnum”-a bildirib ki, bu günə kimi Rusiyanın İrandan hər hansı raket almasına dair rəsmi sübut yoxdur. S. Xatılev deyib ki, bu məsələ ikinci və ya üçüncü aydır müzakirə olunur, lakin ən azı rəsmi sahədə bircə təsdiqləyici fakt yoxdur.

Xatılevin fikrincə, Rusiya “Fatih” və “Zülfikar”ları almağa ehtiyac duymur:

"Tehranı hərbi-texniki əməkdaşlıq baxımından dəstəkləyirik. Amma İranın raketləri ilə təchiz olunmada birbaşa maraqdan danışmağa ehtiyac yoxdur.

“Fatih-110” kompleksi İranın “Zilzal-2” sisteminin modifikasiyasıdır, yəni sovet “Luna-M” taktiki raket kompleksi (hələ 1960-cı illərdə hazırlanıb). "Zülfikar" - "Fatih-110" modifikasiyası daha çox məhvetmə diapazonu ilə fərqlənir. Bir tərəfdən, Rusiya - bu raketlərin alınmasını fərz etsək, - doğrudan da, heç bir prinsipial yeni və ya təkmil silah almırıq. Digər tərəfdən, belə bir fikir ifadə olunur ki, (yenə də alqı-satqı faktını fərz etsək) Rusiya tərəfi tapşırıqlarda oxşar, lakin daha bahalı “İskander” əməliyyat-taktiki raket sistemlərinin (OTRK) istismarına qənaət edə biləcək”.

“Regnum” xəbər agentliyinin daha əvvəl qeyd etdiyi kimi, Amerikanın hava hücumundan müdafiə sistemləri İran istehsalı olan raketlərlə toqquşma zamanı zəiflik nümayiş etdirib - xüsusən də Səudiyyə Ərəbistanına çatdırılan “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemləri Yəmən husi üsyançılarının raket hücumlarını dəf etməyə çalışarkən yaxşı nəticə göstərməyib.

Bu baxımdan, Kiyevin Amerika və Fransa istehsalı olan “standart” “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemlərindən daha təkmilləşmiş sistemləri almaq istəyi məntiqlidir. Bununla belə, Xatılev hesab edir ki, ABŞ-ın Kiyevi müasir “Patriot PAC3” sistemləri ilə təmin etməsi ehtimalı azdır, onlar təxminən “S-400”-lərlə müqayisə olunur.

Ekspert vurğulayıb ki, “Patriot”ların əvvəlki modifikasiyaları açıq şəkildə “S-300” komplekslərinə uduzur. “1992-ci ildən bəri biz amerikalılara “S-300” və “Patriot”un praktikada müqayisəsini təklif etmişik, biz eyni hədəfləri qoyuruq və hədəfin məhv edilməsinin effektivliyini qiymətləndiririk. Amerikalılar bir dəfə də olsun razılaşmadılar, çünki onlar bilirlər ki, “Patriot” “S-300” kompleksinə uduzacaq”.

Kiyevin qarşısına qoyduğu vəzifə başa düşüləndir: İranın PUA və raketlərinin Rusiya tərəfinə təhlükəli tədarükü barədə bəyanatlar adı altında (yaxud belə çatdırılmaların reallığına səmimiyyətlə inanaraq) Qərbdən daha təkmil hava hücumundan müdafiə sistemləri tələb etmək.

Lakin ekspertlər vurğulayırlar ki, Ukraynanın bu silahların istehsalçısı olan İrana qarşı hücumlarda hər hansı bir şəkildə əli olması ehtimalı azdır. Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun əməkdaşı Vladimir Sajin İsfahandakı hərbi obyektə və Azərşəhrdəki zavoda hücumların arxasında İsrailin dayanması versiyası ilə (bunu Qərb mediası da ifadə edir) razılaşır:

“Çox güman ki, İsrail kəşfiyyatının çox ciddi, çox əsaslı əməliyyatı həyata keçirilib. Ola bilsin ki, Qüdsdəki terror aktlarına cavab olaraq. İsrailli şərhçilər deyirlər ki, əsas hədəf İsrailin çox qorxduğu İsfahanda raket istehsal edən zavod olub. Amma elə oldu ki, bu müəssisə həm raketlər, həm də pilotsuz təyyarələr istehsal edir.

Beləliklə, İsrailin məqsədləri Ukraynanın məqsədləri ilə üst-üstə düşdü. Təbii ki, Tehranla Moskvanın hərbi-texniki sahədə yaxınlaşmasından olduqca narazı qalan Ukrayna tərəfi bu təsadüfdən istifadə edərək İrana Rusiya-Ukrayna münaqişəsi ilə bağlı yanlış addım atdığını nümayiş etdirdi”.

İranın Ukraynanı hədələdiyi “müxtəlif reaksiyalara” gəlincə, Sajinin fikrincə, bunlar siyasi oyunlar, “diplomatik, təbliğat hiylələri, siyasi səs-küy və başqa heç nə” deyil. Sajinin sözlərinə görə, Tehran Ukraynaya qarşı ciddi heç nə etməyəcək. Üstəlik, şərqşünas qeyd edir ki, indi İranın özü, yumşaq desək, Ukraynadan asılı deyil: "İran çox çətin daxili siyasi və daxili iqtisadi vəziyyətdədir".

Sajin xatırladıb ki, rəsmi məlumatlara görə (yaxud bir sıra iranlı iqtisadçıların fikrincə), ölkədə inflyasiya 50 faizi keçib. İran valyutasının dollara nisbətdə məzənnəsi 400 mindən 450 minə düşüb. İşgüzar dairələrdə iqtisadiyyatı boğan sanksiyaları aradan qaldırmaq üçün ABŞ-la danışıqlara çağırışlar getdikcə artır və siyasi elita buna məcbur olur: “Nə etmək və hara getmək sualı ilə bağlı Tehranda elitada böyük fikir ayrılığı var. Qərbə “köçmək” və ya Moskvaya daha da yaxınlaşmaq? Üstəlik, bu müzakirə yüksək səviyyədə gedir”.

Tehrana qarşı Rusiyaya silah verməkdə ittihamlar (və buna görə də Moskvanın Ukraynadakı hərəkətlərini dolayısı ilə dəstəkləmək) sanksiyaları saxlamaq və ya sərtləşdirmək üçün başqa səbəbdir. Bundan əlavə, Kiyev və Qərb Rusiya ilə yaxınlaşma tərəfdarlarının Tehranda üstünlüyü əldə edəcəyindən həqiqətən də ciddi şəkildə ehtiyat edirlər. İslam Respublikasında belə qüvvələr var. Sajinin sözlərinə görə, söhbət İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusundan (İİKK) gedir: “Bu, dövlət daxilində bir dövlətdir. Bu, həm hərbi, həm kəşfiyyat, ən əsası isə maliyyə və iqtisadi gücdür. İİKK-nin bütün İran iqtisadiyyatının 25-30 faizinə nəzarət etdiyinə dair sübutlar var. Bütün hərbi sənaye korpusun əlindədir. İrana qarşı çox sərt sanksiyaların tətbiq olunduğu 2011-ci ildən SEPAH bu sanksiyalardan yan keçmək üçün sistem yaratdı, “boz” və “qara” dollar axınını öz üzərinə çevirdi. Ona görə də o, sanksiyaların saxlanmasında maraqlıdır”.

Sajin qeyd edib ki, bu cür qüvvələrin Tehranın Moskva ilə müttəfiqlik münasibətlərini inkişaf etdirməyə hazır olma dərəcəsini şişirtmək olmaz: "Söhbət yalnız antiamerikanizm və anti-qərbçilik əsasında müvəqqəti maraqdan gedir və təbii ki, sanksiyaların güclü təzyiqindən".

Amma görünür, hətta hərbi-texniki xətt üzrə sırf işgüzar əlaqələrin perspektivi də Kiyevi və onun tərəfdaşlarını ciddi şəkildə narahat edir.

E. KAMAL
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}