22:43 / 16-06-2025
Zakir Həsənov Belarusa rəsmi səfər edib
22:33 / 16-06-2025
Xarici ölkə vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
20:27 / 16-06-2025
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
18:00 / 16-06-2025
Cüdoçumuz dünya çempionatının yarımfinalına yüksəlib
17:32 / 16-06-2025
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
15:28 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn: "Bu addım istefa anlamına gəlmir"
14:07 / 16-06-2025
İran prezidenti: "İran nüvə silahı hazırlamaq niyyətində deyil"
13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
13:01 / 16-06-2025
İrandan 41 Azərbaycan vətəndaşı təxliyə olunub
12:35 / 16-06-2025
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
12:20 / 16-06-2025
İran hipersəs raketlərindən istifadə edir
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
07:37 / 12-06-2025
Sabiq prezident sui-qəsddə şübhəli bilinir
07:42 / 12-06-2025
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
Türkiyədəki ardıcıl zəlzələlər: seysmoloji silah hücumu, yoxsa...
Tarix: 07-02-2023 14:29 | Bölmə: Slayd
Türkiyənin Qəhrəmanmaraş və ətraf vilayətlərində baş vermiş zəlzələlər bir sıra iddialara səbəb olub. Həmin iddialardan ən diqqət çəkəni zəlzələlərin süni olması, hansısa seysmoloji silahın tətbiqindən sonra baş verməsi ilə bağlıdır.
Bəzi insanlar ardıcıl zəlzələlərin Türkiyənin seçkiyə hazırlaşdığı vaxt baş verməsinin təsadüf saymır və qeyd edilən seysmoloji silahın istifadəsi iddiasının doğru olduğunu qeyd edirlər.
Türkiyəyə seysmoloji silahdan hücum edilib?
Əslində bu sualdan öncə bir məsələni aydınlaşdırmaq lazımdır ki, seysmoloji silah deyə bir şey varmı? Cavab isə olduqca sadədir: Xeyr!
Düzdür, dünyada süni titrəyişdən müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur. Bu metoddan daha çox neft sənayesində kəşfiyyat işləri zamanı, neft və qaz mənbələrini aşkarlamaq üçün istifadə edirlər.
Geofiziklər yerin müəyyən qatlarına seymsovibratorlarla dalğa göndərərək yerin dərin qatlarındakı qaz, boşluq, su və ya neftlə zəngin laylarla və s. qarşılaşa bilər. Lakin bu o demək deyil ki, bu üsulla 6-7-8 ballıq dağıdıcı zəlzələ yaratmaq olar. İnsan əli ilə - xüsusi proqram və tektonik silah vasitəsilə istənilən yerdə zəlzələ yaratmaq üçün yerin lazımi laylarına nüvə partlayışı gücündə təsir etmək tələb olunur. Belə bir texnologiya isə hazırda yoxdur.
Türkiyədə nə baş verdi?
Türkiyədə baş verən ardıcıl zəlzələlər tamamilə təbii, normal geoloji hadisədir. Elementar coğrafi biliyə sahib hər kəs bilir ki, yer qabığı sabit deyil və davamlı hərəkət edir. Biz insanlar yer qabığındakı bu hərəkətliliyi zəlzələlərlə hiss edirik.
Coğrafi və geoloji terminalogiyada yerin qabığındakı hərəkətlilik coğrafi tavaların hərəkəti kimi qeyd edilir. Hansı ki, bu tavaların toqquşması nəticəsində seysmoloji aktivlik müşahidə olunur.
Türkiyə geoloji olaraq dünyanın ən seysmik bölgələrindəndir. Bunu təsdiq edən ən sadə nümunə Türkiyənin şimalından keçən “Pontus” dağ silsiləsi və cənubundan keçən “Zaqros” dağ silsiləsidir. Hər iki dağ silsiləsi “Alp-Himalay” qırışıqlığının bir parçasıdır.
Müqayisə üçün qeyd edim ki, Azərbaycandakı Kiçik Qafqaz və Talış dağları Zaqros dağ silsiləsinin, Böyük Qafqaz dağ silsiləsi isə Pontos dağ silsiləsinin davamıdır. Buna görə Azərbaycanda da tez-tez zəlzələlər olur.
Türkiyənin yerləşdiyi Kiçik Asiya yarımadası Avrasiya, Afrika və Ərəbistan coğrafi tavalarının kəsişdiyi bir ərazidir. Məhz buna görə də bu ərazi seysmoloji olaraq dünyanın ən aktiv bölgələrindən hesab edilir. Həmin coğrafi tavalar davamlı surətdə bir-biri ilə toqquşduğu üçün Kiçik Asiya yarımadası seysmoloji cəhətdən aktivdir və dağ silsilələri ilə əhatə olunub.
Onu da qeyd edim ki, seysmoloji cəhətdən aktiv olan ərazidəki dağlar həm də “cavan dağlar” adlanır. Yəni bu ərazidə dağyaranma prosesi hələ də davam edir.
Məsələn, Mərakeşdəki Atlas dağları qoca dağlardır, çünki artıq burada dağyaranma prosesi getmir və belə dağlar zamanla eroziyaya məruz qalır.
Nəticə etibarilə Türkiyədə baş verən zəlzələlər tamamilə təbii, normal, heç bir kənar təsir nəticəsində baş verməyən təbiət hadisədir.
Zəlzələnin anonsu verilmişdi
Hadisə hər nə qədər təbii olsa da baş verəcəyinə dair həm təbii, həm də alimlər səviyyəsində xəbərdarlıq edilmişdi.
Təbii səbəb kimi onu göstərmək olar ki, yanvarın 28-də İranın Qərbi Azərbaycan əyalətində 5,9 bal gücündə zəlzələ baş verdi. Hadisə nəticəsində başda Xoy şəhəri olmaqla ətraf ərazilərə ciddi şəkildə ziyan dəydi. İranda baş verən zəlzələnin ardınca isə Naxçıvan MR-də 5.3 ballıq zəlzələ qeydə alındı. Yəni göründüyü kimi, eyni coğrafiyada son günlər seysmoloji aktivlik müşahidə edilirdi və bu prosesin Türkiyədə daha şiddətli olacağı müəyyən etmək olardı.
Prinsip etibarilə Niderland Elmi-Tədqiqat İnstitutunun araşdırmaçı-seysmoloqu Fransk Huqerbets tərəfindən iki gün öncədən bu zəlzələnin ərazisi və gücü ilə bağlı dəqiq proqnoz verilib. Yenə həmin şəxs tərəfindən ilk dəfə olaraq bu zəlzələdən sonra da güclü zəlzələ, avtoşok ola biləcəyi ilə də proqnozlar səslənib.
Zəlzələ seçkilərə necə təsir edəcək?
Baş verən təbiət hadisəsi Türkiyədə bu il keçiriləcək prezident və parlament seçkilərinə təsirsiz ötüşməyəcək. İstər müxalifət, istərsə də iqtidar hadisədən seçki kampaniyaları üçün istifadə edəcəklər.
Zəlzələnin Türkiyə iqtisadiyyatına vurduğu zərərin böyüklüyü hakim partiyanın işini çətinləşdirir. Müxalifət bu fürsətdən yararlanmaq istəyəcək və iqtidara təzyiq edəcək.
Lakin baş verən hadisə iqtidarın da əlini gücləndirir. İqtidarın təbii fəlakətin fəsadlarını sürətlə aradan qaldırması, siyasilərin hadisə yerinə səfərlər etməsi, zərərçəkənlərə yardımların göstərilməsi xalq nəzərində prezident Ərdoğana olan etimadı artıra bilər.
Turan RZAYEV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-02-2023 14:29 | Bölmə: Slayd
Türkiyənin Qəhrəmanmaraş və ətraf vilayətlərində baş vermiş zəlzələlər bir sıra iddialara səbəb olub. Həmin iddialardan ən diqqət çəkəni zəlzələlərin süni olması, hansısa seysmoloji silahın tətbiqindən sonra baş verməsi ilə bağlıdır.
Bəzi insanlar ardıcıl zəlzələlərin Türkiyənin seçkiyə hazırlaşdığı vaxt baş verməsinin təsadüf saymır və qeyd edilən seysmoloji silahın istifadəsi iddiasının doğru olduğunu qeyd edirlər.
Türkiyəyə seysmoloji silahdan hücum edilib?
Əslində bu sualdan öncə bir məsələni aydınlaşdırmaq lazımdır ki, seysmoloji silah deyə bir şey varmı? Cavab isə olduqca sadədir: Xeyr!
Düzdür, dünyada süni titrəyişdən müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur. Bu metoddan daha çox neft sənayesində kəşfiyyat işləri zamanı, neft və qaz mənbələrini aşkarlamaq üçün istifadə edirlər.
Geofiziklər yerin müəyyən qatlarına seymsovibratorlarla dalğa göndərərək yerin dərin qatlarındakı qaz, boşluq, su və ya neftlə zəngin laylarla və s. qarşılaşa bilər. Lakin bu o demək deyil ki, bu üsulla 6-7-8 ballıq dağıdıcı zəlzələ yaratmaq olar. İnsan əli ilə - xüsusi proqram və tektonik silah vasitəsilə istənilən yerdə zəlzələ yaratmaq üçün yerin lazımi laylarına nüvə partlayışı gücündə təsir etmək tələb olunur. Belə bir texnologiya isə hazırda yoxdur.
Türkiyədə nə baş verdi?
Türkiyədə baş verən ardıcıl zəlzələlər tamamilə təbii, normal geoloji hadisədir. Elementar coğrafi biliyə sahib hər kəs bilir ki, yer qabığı sabit deyil və davamlı hərəkət edir. Biz insanlar yer qabığındakı bu hərəkətliliyi zəlzələlərlə hiss edirik.
Coğrafi və geoloji terminalogiyada yerin qabığındakı hərəkətlilik coğrafi tavaların hərəkəti kimi qeyd edilir. Hansı ki, bu tavaların toqquşması nəticəsində seysmoloji aktivlik müşahidə olunur.
Türkiyə geoloji olaraq dünyanın ən seysmik bölgələrindəndir. Bunu təsdiq edən ən sadə nümunə Türkiyənin şimalından keçən “Pontus” dağ silsiləsi və cənubundan keçən “Zaqros” dağ silsiləsidir. Hər iki dağ silsiləsi “Alp-Himalay” qırışıqlığının bir parçasıdır.
Müqayisə üçün qeyd edim ki, Azərbaycandakı Kiçik Qafqaz və Talış dağları Zaqros dağ silsiləsinin, Böyük Qafqaz dağ silsiləsi isə Pontos dağ silsiləsinin davamıdır. Buna görə Azərbaycanda da tez-tez zəlzələlər olur.
Türkiyənin yerləşdiyi Kiçik Asiya yarımadası Avrasiya, Afrika və Ərəbistan coğrafi tavalarının kəsişdiyi bir ərazidir. Məhz buna görə də bu ərazi seysmoloji olaraq dünyanın ən aktiv bölgələrindən hesab edilir. Həmin coğrafi tavalar davamlı surətdə bir-biri ilə toqquşduğu üçün Kiçik Asiya yarımadası seysmoloji cəhətdən aktivdir və dağ silsilələri ilə əhatə olunub.
Onu da qeyd edim ki, seysmoloji cəhətdən aktiv olan ərazidəki dağlar həm də “cavan dağlar” adlanır. Yəni bu ərazidə dağyaranma prosesi hələ də davam edir.
Məsələn, Mərakeşdəki Atlas dağları qoca dağlardır, çünki artıq burada dağyaranma prosesi getmir və belə dağlar zamanla eroziyaya məruz qalır.
Nəticə etibarilə Türkiyədə baş verən zəlzələlər tamamilə təbii, normal, heç bir kənar təsir nəticəsində baş verməyən təbiət hadisədir.
Zəlzələnin anonsu verilmişdi
Hadisə hər nə qədər təbii olsa da baş verəcəyinə dair həm təbii, həm də alimlər səviyyəsində xəbərdarlıq edilmişdi.
Təbii səbəb kimi onu göstərmək olar ki, yanvarın 28-də İranın Qərbi Azərbaycan əyalətində 5,9 bal gücündə zəlzələ baş verdi. Hadisə nəticəsində başda Xoy şəhəri olmaqla ətraf ərazilərə ciddi şəkildə ziyan dəydi. İranda baş verən zəlzələnin ardınca isə Naxçıvan MR-də 5.3 ballıq zəlzələ qeydə alındı. Yəni göründüyü kimi, eyni coğrafiyada son günlər seysmoloji aktivlik müşahidə edilirdi və bu prosesin Türkiyədə daha şiddətli olacağı müəyyən etmək olardı.
Prinsip etibarilə Niderland Elmi-Tədqiqat İnstitutunun araşdırmaçı-seysmoloqu Fransk Huqerbets tərəfindən iki gün öncədən bu zəlzələnin ərazisi və gücü ilə bağlı dəqiq proqnoz verilib. Yenə həmin şəxs tərəfindən ilk dəfə olaraq bu zəlzələdən sonra da güclü zəlzələ, avtoşok ola biləcəyi ilə də proqnozlar səslənib.
Zəlzələ seçkilərə necə təsir edəcək?
Baş verən təbiət hadisəsi Türkiyədə bu il keçiriləcək prezident və parlament seçkilərinə təsirsiz ötüşməyəcək. İstər müxalifət, istərsə də iqtidar hadisədən seçki kampaniyaları üçün istifadə edəcəklər.
Zəlzələnin Türkiyə iqtisadiyyatına vurduğu zərərin böyüklüyü hakim partiyanın işini çətinləşdirir. Müxalifət bu fürsətdən yararlanmaq istəyəcək və iqtidara təzyiq edəcək.
Lakin baş verən hadisə iqtidarın da əlini gücləndirir. İqtidarın təbii fəlakətin fəsadlarını sürətlə aradan qaldırması, siyasilərin hadisə yerinə səfərlər etməsi, zərərçəkənlərə yardımların göstərilməsi xalq nəzərində prezident Ərdoğana olan etimadı artıra bilər.
Turan RZAYEV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 20:27
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
