22:43 / 16-06-2025
Zakir Həsənov Belarusa rəsmi səfər edib
22:33 / 16-06-2025
Xarici ölkə vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
20:27 / 16-06-2025
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
18:00 / 16-06-2025
Cüdoçumuz dünya çempionatının yarımfinalına yüksəlib
17:32 / 16-06-2025
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
15:28 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn: "Bu addım istefa anlamına gəlmir"
14:07 / 16-06-2025
İran prezidenti: "İran nüvə silahı hazırlamaq niyyətində deyil"
13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
13:01 / 16-06-2025
İrandan 41 Azərbaycan vətəndaşı təxliyə olunub
12:35 / 16-06-2025
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
12:20 / 16-06-2025
İran hipersəs raketlərindən istifadə edir
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
08:07 / 14-06-2025

14:57 / 12-06-2025

07:27 / 12-06-2025

07:17 / 12-06-2025

07:23 / 13-06-2025

17:06 / 13-06-2025

22:53 / 11-06-2025

21:38 / 12-06-2025

18:49 / 13-06-2025

17:43 / 13-06-2025

07:37 / 12-06-2025

07:42 / 12-06-2025

Türkiyədəki rəqib komandalar zəlzələni siyasi alətə çevirir
Tarix: 08-02-2023 11:14 | Bölmə: Slayd

Yüzlərlə insanın ölümü ilə nəticələnən zəlzələ fonunda Türkiyə rəsmiləri tənqidlərlə üzləşib. Seysmoloqlar ölkə rəhbərliyinə xatırladıblar ki, dəfələrlə fəlakət riskləri barədə xəbərdarlıq etsələr də, müxtəlif səviyyələrdə onlara məhəl qoyulmayıb. Əvvəllər Türkiyə Böyük Millət Məclisindəki (TBMM) müxalifət bu cür fəlakətlərin qarşısını almaq üçün zəmin yaratmağa çalışsa da, ciddi nəticəsi olmayıb. Ekspertlər bu hadisənin prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın hesablamalarını qarışdırdığını deyirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Türkiyənin fəlakətə hazır olmamasından narazılığını tanınmış seysmoloq Naci Gerur bildirib. “Biz dəfələrlə demişik, yazmışıq ki, belə bir zəlzələ yaxınlaşır. Heç kim bizdən nə danışdığımızı da soruşmadı”, - deyə tədqiqatçı sosial şəbəkələrdə yazıb.
Daha sonra “Hürriyet”ə verdiyi şərhdə Gerur qeyd edib: “Əgər biz 1999-cu il zəlzələsindən (17 mindən çox insanın həyatına son qoyan İzmit fəlakəti. - NG) sonra sürətlə, həvəslə və dayanmadan işə başlasaydıq, 23 il ərzində Türkiyənin bütün şəhərlərini davamlı edərdik”.
Onun sözlərinə görə, hətta respublikanın əsas şəhərləri də indi həssas vəziyyətdədir: İstanbulda təbii fəlakət baş verərsə, ən azı 50-60 min bina zədələnə bilər.
Qarşıdan gələn ümumi seçkilər fonunda faciənin siyasi müstəvisini son illər Cümhuriyət Xalq Partiyası (CHP) və Xalqların Demokratiya Partiyasının (HDP) təmsil etdiyi parlament müxalifətinin maraqlarını təmsil etməsi göstərilir. Kürdlər, zəlzələlərlə əlaqədar xüsusi komissiya yaratmaq üçün qanunvericilik təşəbbüsü keçirməyə çalışıb. Müxalifət nümayəndələri vurğulayıblar ki, 1999-cu ildə baş vermiş fəlakətdən sonra külli miqdarda vəsait toplanıb, lakin infrastrukturun gücləndirilməsi üçün heç bir iş görülməyib. Üstəlik, hakimiyyəti tənqid edənlər ona da müraciət ediblər ki, onun gizli razılığı ilə əsas təhlükəsizlik qaydalarına cavab verməyən icazəsiz, lisenziyasız tikililər yaranır. Bu müddət ərzində müxalifət heç nəyə nail ola bilməyib. Ərdoğanın həmfikirləri maneçilik törədib, imtinanın prosessual xarakter daşıdığını və zəlzələlərin siyasi mübarizə aləti ola bilməyəcəyinə istinad ediblər. Bununla belə, təcrübədən göründüyü kimi, təbiət hadisələri mövzusu rəqabət aparan qüvvələr tərəfindən fəal şəkildə alətləşdirilir.
Türkiyədə 2021-ci il meşə yanğınları ilə bağlı vəziyyət belə idi, hökumətyönlü publisistlər Qərbin təbii fəlakət şəraitində rejimi dağıtmağa çalışdığı sui-qəsd nəzəriyyələrinə müraciət etməyə başlayanda. Mövcud faciə siyasi müstəvidə də özünü hiss etdirdi, şərhçilər indi Türkiyənin ümumi seçki tarixini geri çəkməli olduğunu deyirlər. Özgür Kocaeli nəşrində belə çağırışlar edilib.
Türkiyəli politoloq Kərim Hasın NG-yə verdiyi məlumata görə, ümumi seçkilərin təxirə salınmasını hələlik gözləmək lazım deyil: "Mənə elə gəlir ki, gecikmə ehtimalı azdır. Onda Ərdoğanın qələbəyə inamı azalacaq. Ona görə də o, seçkiləri iyundan may ayına keçirib. Səsverməni gecikdirmək onsuz da onun üçün riski artırır. Hələlik heç kim bilmir ki, ölkəyə hansı miqyasda iqtisadi və humanitar ziyan dəyib. Bütün bunlar hələ qiymətləndirilməyib”.
NG-nin həmsöhbəti vurğulayır ki, təbii fəlakət İstanbul kimi böyük mərkəzləri silkələməyib və bu, müəyyən mənada siyasi riskləri azaldır. Lakin onun fikrincə, zəlzələ Türkiyə rəhbərliyi üçün başqa aspektlərdə də önəmli ola bilər.
“Hadisə Ərdoğanın Suriyada qurudan hərbi əməliyyata başlamaq qərarına təsir edə bilər”, - deyə Has əlavə edib. – Mən demirəm ki, zəlzələ bu ehtimalı tamamilə ləğv edir, amma bu, Ərdoğanı fikrindən daşındıra bilər, çünki indi ən vacib olan fəlakətin nəticələrini aradan qaldırmaqdır. Türkiyənin cənub-şərqi və Suriya ilə qonşu olan bölgələr üçün əsas məsələ terror və ya kürd birləşmələri problemi deyil, humanitar böhranın həllidir. Ankara genişmiqyaslı əməliyyata başlasa, bu, təkcə zəlzələ bölgəsindəki insanların deyil, həm də əsasən evdəki vəziyyətə diqqət yetirən bütün cəmiyyətin əhval-ruhiyyəsinə mənfi təsir göstərə bilər”.
NG-nin həmsöhbəti bunun Ərdoğan üçün siyasi baxımdan sərfəli olmadığını vurğulayır: Suriyada quru əməliyyatı millətçiləri səfərbər edə bilər, amma əvəzində Türkiyə lideri indi iqtisadi yardım planları hazırlamalı olacaq.
Ekspert deyib: "İndi müxalifət namizədləri dəstək vermək üçün fəlakət bölgəsinə getmək istəyəcəklər. Bu baxımdan müxalifətin zəlzələdən özünə siyasi bonuslar almaması üçün müəyyən məhdudiyyətlər ola bilər. Ərdoğan üçün hazırda opponentlərin zəlzələ zonasına girişini məhdudlaşdırmaq və fəlakətin aradan qaldırılmasında təşəbbüsü ələ keçirmək vacibdir”.
Ona görə də ekspertin fikrincə, prezident öz nazirlərini fəlakət zonasına göndərir, baxmayaraq ki, orada onlara xüsusi ehtiyac yoxdur.
"Mən özüm 1999-cu il zəlzələsindən sağ çıxdım", - deyə NG-nin həmsöhbəti xatırlayır. - Həmin gecə demək olar ki, tamamilə dağılmış Sakarya şəhərində idim. Sonrasını yaxşı xatırlayıram, zərər çəkmiş rayonların sakinləri dövləti sərt tənqid edirdilər, eyni zamanda, müxalifətdə olan partiyalar tərəfindən də yaxşı qarşılanırdılar”.
Ekspertin sözlərinə görə, daha sonra hakimiyyətlə ziddiyyəti olan Ankara meriyası zərərçəkənlərə yardım edib. “2002-ci ildə baş verən zəlzələ nəticəsində Türkiyənin siyasi elitası demək olar ki, tamamilə dəyişdi, Ərdoğan və onun partiyası hakimiyyətə gəldi, - Has deyib. - Bu bənzətməni, əlbəttə ki, bu günə tam tətbiq etmək olmaz, amma demək istəyirəm ki, belə vəziyyətlərdə hakimiyyət orqanlarının daxili riskləri idarə etməsi vacibdir”.
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-02-2023 11:14 | Bölmə: Slayd

Yüzlərlə insanın ölümü ilə nəticələnən zəlzələ fonunda Türkiyə rəsmiləri tənqidlərlə üzləşib. Seysmoloqlar ölkə rəhbərliyinə xatırladıblar ki, dəfələrlə fəlakət riskləri barədə xəbərdarlıq etsələr də, müxtəlif səviyyələrdə onlara məhəl qoyulmayıb. Əvvəllər Türkiyə Böyük Millət Məclisindəki (TBMM) müxalifət bu cür fəlakətlərin qarşısını almaq üçün zəmin yaratmağa çalışsa da, ciddi nəticəsi olmayıb. Ekspertlər bu hadisənin prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın hesablamalarını qarışdırdığını deyirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Türkiyənin fəlakətə hazır olmamasından narazılığını tanınmış seysmoloq Naci Gerur bildirib. “Biz dəfələrlə demişik, yazmışıq ki, belə bir zəlzələ yaxınlaşır. Heç kim bizdən nə danışdığımızı da soruşmadı”, - deyə tədqiqatçı sosial şəbəkələrdə yazıb.
Daha sonra “Hürriyet”ə verdiyi şərhdə Gerur qeyd edib: “Əgər biz 1999-cu il zəlzələsindən (17 mindən çox insanın həyatına son qoyan İzmit fəlakəti. - NG) sonra sürətlə, həvəslə və dayanmadan işə başlasaydıq, 23 il ərzində Türkiyənin bütün şəhərlərini davamlı edərdik”.
Onun sözlərinə görə, hətta respublikanın əsas şəhərləri də indi həssas vəziyyətdədir: İstanbulda təbii fəlakət baş verərsə, ən azı 50-60 min bina zədələnə bilər.
Qarşıdan gələn ümumi seçkilər fonunda faciənin siyasi müstəvisini son illər Cümhuriyət Xalq Partiyası (CHP) və Xalqların Demokratiya Partiyasının (HDP) təmsil etdiyi parlament müxalifətinin maraqlarını təmsil etməsi göstərilir. Kürdlər, zəlzələlərlə əlaqədar xüsusi komissiya yaratmaq üçün qanunvericilik təşəbbüsü keçirməyə çalışıb. Müxalifət nümayəndələri vurğulayıblar ki, 1999-cu ildə baş vermiş fəlakətdən sonra külli miqdarda vəsait toplanıb, lakin infrastrukturun gücləndirilməsi üçün heç bir iş görülməyib. Üstəlik, hakimiyyəti tənqid edənlər ona da müraciət ediblər ki, onun gizli razılığı ilə əsas təhlükəsizlik qaydalarına cavab verməyən icazəsiz, lisenziyasız tikililər yaranır. Bu müddət ərzində müxalifət heç nəyə nail ola bilməyib. Ərdoğanın həmfikirləri maneçilik törədib, imtinanın prosessual xarakter daşıdığını və zəlzələlərin siyasi mübarizə aləti ola bilməyəcəyinə istinad ediblər. Bununla belə, təcrübədən göründüyü kimi, təbiət hadisələri mövzusu rəqabət aparan qüvvələr tərəfindən fəal şəkildə alətləşdirilir.
Türkiyədə 2021-ci il meşə yanğınları ilə bağlı vəziyyət belə idi, hökumətyönlü publisistlər Qərbin təbii fəlakət şəraitində rejimi dağıtmağa çalışdığı sui-qəsd nəzəriyyələrinə müraciət etməyə başlayanda. Mövcud faciə siyasi müstəvidə də özünü hiss etdirdi, şərhçilər indi Türkiyənin ümumi seçki tarixini geri çəkməli olduğunu deyirlər. Özgür Kocaeli nəşrində belə çağırışlar edilib.
Türkiyəli politoloq Kərim Hasın NG-yə verdiyi məlumata görə, ümumi seçkilərin təxirə salınmasını hələlik gözləmək lazım deyil: "Mənə elə gəlir ki, gecikmə ehtimalı azdır. Onda Ərdoğanın qələbəyə inamı azalacaq. Ona görə də o, seçkiləri iyundan may ayına keçirib. Səsverməni gecikdirmək onsuz da onun üçün riski artırır. Hələlik heç kim bilmir ki, ölkəyə hansı miqyasda iqtisadi və humanitar ziyan dəyib. Bütün bunlar hələ qiymətləndirilməyib”.
NG-nin həmsöhbəti vurğulayır ki, təbii fəlakət İstanbul kimi böyük mərkəzləri silkələməyib və bu, müəyyən mənada siyasi riskləri azaldır. Lakin onun fikrincə, zəlzələ Türkiyə rəhbərliyi üçün başqa aspektlərdə də önəmli ola bilər.
“Hadisə Ərdoğanın Suriyada qurudan hərbi əməliyyata başlamaq qərarına təsir edə bilər”, - deyə Has əlavə edib. – Mən demirəm ki, zəlzələ bu ehtimalı tamamilə ləğv edir, amma bu, Ərdoğanı fikrindən daşındıra bilər, çünki indi ən vacib olan fəlakətin nəticələrini aradan qaldırmaqdır. Türkiyənin cənub-şərqi və Suriya ilə qonşu olan bölgələr üçün əsas məsələ terror və ya kürd birləşmələri problemi deyil, humanitar böhranın həllidir. Ankara genişmiqyaslı əməliyyata başlasa, bu, təkcə zəlzələ bölgəsindəki insanların deyil, həm də əsasən evdəki vəziyyətə diqqət yetirən bütün cəmiyyətin əhval-ruhiyyəsinə mənfi təsir göstərə bilər”.
NG-nin həmsöhbəti bunun Ərdoğan üçün siyasi baxımdan sərfəli olmadığını vurğulayır: Suriyada quru əməliyyatı millətçiləri səfərbər edə bilər, amma əvəzində Türkiyə lideri indi iqtisadi yardım planları hazırlamalı olacaq.
Ekspert deyib: "İndi müxalifət namizədləri dəstək vermək üçün fəlakət bölgəsinə getmək istəyəcəklər. Bu baxımdan müxalifətin zəlzələdən özünə siyasi bonuslar almaması üçün müəyyən məhdudiyyətlər ola bilər. Ərdoğan üçün hazırda opponentlərin zəlzələ zonasına girişini məhdudlaşdırmaq və fəlakətin aradan qaldırılmasında təşəbbüsü ələ keçirmək vacibdir”.
Ona görə də ekspertin fikrincə, prezident öz nazirlərini fəlakət zonasına göndərir, baxmayaraq ki, orada onlara xüsusi ehtiyac yoxdur.
"Mən özüm 1999-cu il zəlzələsindən sağ çıxdım", - deyə NG-nin həmsöhbəti xatırlayır. - Həmin gecə demək olar ki, tamamilə dağılmış Sakarya şəhərində idim. Sonrasını yaxşı xatırlayıram, zərər çəkmiş rayonların sakinləri dövləti sərt tənqid edirdilər, eyni zamanda, müxalifətdə olan partiyalar tərəfindən də yaxşı qarşılanırdılar”.
Ekspertin sözlərinə görə, daha sonra hakimiyyətlə ziddiyyəti olan Ankara meriyası zərərçəkənlərə yardım edib. “2002-ci ildə baş verən zəlzələ nəticəsində Türkiyənin siyasi elitası demək olar ki, tamamilə dəyişdi, Ərdoğan və onun partiyası hakimiyyətə gəldi, - Has deyib. - Bu bənzətməni, əlbəttə ki, bu günə tam tətbiq etmək olmaz, amma demək istəyirəm ki, belə vəziyyətlərdə hakimiyyət orqanlarının daxili riskləri idarə etməsi vacibdir”.
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 20:27
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb