13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
Türkiyədəki təbii fəlakətin siyasi nəticələri necə olacaq?
Tarix: 09-02-2023 13:00 | Bölmə: Slayd
Türkiyədəki təbii fəlakətin siyasi nəticələri necə olacaq?

Türkiyə televiziyası zəlzələdən bir neçə gün əvvəl ölkənin cənub-şərqində qışqıran quş sürülərini nümayiş etdirəndə, çoxları bunu pis bir əlamət kimi qiymətləndirərək, daha çox gözlənilən pis hava və pis hava haqqında siqnal sayıb. Qaziantepin şimalında, Suriya sərhədinə yaxın - Türkiyənin Kahramanmaraş vilayətinin səmasında quşların uçuşunu heç kim zəlzələ ehtimalı ilə əlaqələndirməyib, çünki ölkənin bu hissəsi seysmik cəhətdən təhlükəli hesab edilmirdi.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Təhlildə qeyd olunur ki, İstanbul seysmik aktivlik baxımından ən narahatedici yer hesab edilir:

Bununla bağlı mətbuatda fəal müzakirələr aparılıb, çünki şəhərdə çoxmərtəbəli tikinti işləri aparılır və “Boğaziçi-2” gəmiçilik kanalının tikintisinə hazırlıq gedir. Mütəxəssislər layihəni həyata keçirmək üçün milyonlarla ton torpağın köçürülməli olduğunu və bunun Mərmərə dənizindəki seysmik aktivliyə təsir göstərəcəyi barədə xəbərdarlıq ediblər.

Lakin fevralın 6-na keçən gecə zərbə ölkənin güclü zəlzələ dalğası ilə örtülmüş cənub-şərqinə dəyib.

Eyni zamanda, yeraltı təkanlar digər ştatlarda da - Livandan Gürcüstana qədər hiss olunub.

Ölkənin Daxili İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, Türkiyənin on şəhəri: Qaziantep, Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Malatya, Şanlıurfa, Adana, Diyarbəkir və Kilis, Suriyada isə Hələb, İdlib, Latakiya və Həma əyalətlərində güclü yeraltı təkanlar qeydə alınıb.

Görünməmiş dağıntı miqyası artıq göz qabağındadır.

Ərdoğan indiki fəlakəti 1939-cu ildə 32 mindən çox insanın öldüyü, 100 mindən çox insanın yaralandığı zəlzələ ilə müqayisə edib. Belə bir müqayisə nikbinlik yaratmır və görünən odur ki, qurbanların sayı sürətlə artacaq və ölkənin infrastrukturuna, o cümlədən enerjiyə, bütövlükdə iqtisadiyyata dəyən zərəri Türkiyə rəsmiləri hələ dəyərləndirməyib. Yalnız ABŞ Geoloji Tədqiqat Xidmətinin məlumatları dərc edilib, ona görə Türkiyənin itkiləri ÜDM-in təxminən 2 faizi ola bilər.

Lakin indi bir çox ekspertlər diqqətlərini parlament və prezident seçkiləri ərəfəsində baş vermiş təbii fəlakətin mümkün siyasi nəticələrinə yönəltməyə başlayıblar.

Burada mühüm nüanslar üzə çıxır.

Məsələ burasındadır ki, zəlzələnin episentri kürdlərin ənənəvi məskunlaşdığı, hökumətin çətin münasibətləri olan Türkiyənin şərq və cənub-şərqinə düşüb.

Xatırladaq ki, bundan əvvəl kürdlər parlamentdəki siyasi təmsilçiliyini itirmişdi, çünki Xalqların Demokratik Partiyası (HDP) siyasi proseslərdən geri çəkilib, onun lideri Səlahəddin Dəmirtaş isə həbsdədir. Bundan əvvəl zəlzələnin baş verdiyi ərazilərdə kürdlərin səsləri hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) ilə müxalif Xalqların Demokratik Partiyası arasında bölünüb. İndi həmişə olduğu kimi, Ərdoğanın opponentləri ölkənin bu regionunda keyfiyyətsiz tikinti aparmaqda ittiham edərək, mövcud hakimiyyəti gözdən salmaq üçün mənfi kumulyativ fon yaratmağa cəhd edə bilərlər.

Ola bilsin ki, dağıdılan evlərlə bağlı araşdırmalar aparılsın - onları hansı şirkətlər tikib, hansı podratçı şirkətlər, kimlər onlara dəstək olub və s. Axı hakim partiya sosial mənzillərin verilməsi problemini seçki kampaniyasının əsaslarından biri kimi təqdim edib.

Aydındır ki, indiki faciəni proqnozlaşdırmaq mümkün deyildi.

Gözlənilməz hadisə artıq baş verib, seysmik təhlükə az qiymətləndirilsə də, evlər daha az təsir səviyyəsinə görə layihələndirilib və tikilib.

Eyni zamanda, Türkiyənin “Sözcü” qəzetinin yazdığından məlum olur ki, fevralın 3-də (faciədən üç gün əvvəl) Hollandiyadan olan seysmoloq Frank Hugerbits Türkiyənin cənub-şərqində baş verə biləcək zəlzələdən danışıb və kritik planet həndəsəsinə işarə edib. Belə olan halda bu cür məlumatlar xəbərdarlığa məhəl qoymayan hakimiyyət orqanlarının ünvanına qınaq kimi də qəbul oluna bilər.

İkincisi, hətta 45 ölkənin, o cümlədən Rusiyanın Ankaraya fəlakətin aradan qaldırılmasına yardım etməyə hazır olduqlarını bəyan etməsi müxalifət qüvvələri tərəfindən hakimiyyətin təkbaşına vəziyyətdən çıxa bilməməsi kimi təqdim oluna bilər. Bu baxımdan Türkiyədə qarşıdan gələn seçkilərin təxirə salına biləcəyi ilə bağlı fikirlər səslənib.

Amma indiyə qədər müxalifət liderləri Ərdoğan hökumətinin hərəkətlərini və zəlzələ ilə bağlı beynəlxalq reaksiyanı yaxından izləsələr də, rəsmi səviyyədə vəziyyəti şərh etməyiblər. Altı müxalifət partiyasının ittifaqı Ankara meri Mansur Yavaş və Cümhuriyət Xalq Partiyasının lideri Kamal Kılıçdaroğlu arasında seçim edərək prezidentliyə namizədini hələ müəyyənləşdirməyib.

Sonuncu bildirib ki, zəlzələ ilə bağlı ümumxalq matəminin başa çatmasının ertəsi, fevralın 13-də “altılıq” liderlərinin görüşündə prezidentliyə namizədlə bağlı qərar verilə bilər.

Lakin belə bir görüşün baş tutub-tutmayacağı hələlik bəlli deyil. Müxalifət siyasətçiləri vəziyyəti ətraflı öyrənmək üçün zərər çəkmiş rayonlara səfər ediblər. Yalnız bundan sonra onların rəsmi şərhləri görünə bilər.

Eyni zamanda, etiraf etmək lazımdır ki, Türkiyə hökuməti ekstremal şəraitlə mübarizə aparmaq üçün sübut edilmiş metodologiyaya malikdir və tez bir zamanda bərpa işlərinə başlamağa qadirdir.

Avrasiya Qrupunun türkiyəli eksperti Əmrə Pekerin fikrincə, “hakim partiya zəlzələdən zərər çəkmiş ərazilərdə böhrana güclü reaksiya verəcək və bu cür dinamika seçkilərə qədər davam edəcək”.

Obyektiv olaraq, Ərdoğanın vəziyyəti öz xeyrinə çevirmək və ölkə vətəndaşlarını ümumi bir bədbəxtlik ətrafında və öz ətrafında toplamaq üçün real şansı var. Hər şey onun mühüm qərarlar qəbul etmə sürətindən asılı olacaq, çünki dağıdıcı zəlzələ böyük sosial və iqtisadi nəticələrə səbəb olub.

E. KAMAL
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər