22:43 / 16-06-2025
Zakir Həsənov Belarusa rəsmi səfər edib
22:33 / 16-06-2025
Xarici ölkə vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
20:27 / 16-06-2025
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
18:00 / 16-06-2025
Cüdoçumuz dünya çempionatının yarımfinalına yüksəlib
17:32 / 16-06-2025
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
15:28 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn: "Bu addım istefa anlamına gəlmir"
14:07 / 16-06-2025
İran prezidenti: "İran nüvə silahı hazırlamaq niyyətində deyil"
13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
13:01 / 16-06-2025
İrandan 41 Azərbaycan vətəndaşı təxliyə olunub
12:35 / 16-06-2025
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
12:20 / 16-06-2025
İran hipersəs raketlərindən istifadə edir
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
07:37 / 12-06-2025
Sabiq prezident sui-qəsddə şübhəli bilinir
07:42 / 12-06-2025
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
Alimlərdən xəbərdarlıq: Türkiyədə növbəti zəlzələ 15 milyonluq İstanbulda baş verəcək
Tarix: 10-02-2023 10:48 | Bölmə: Slayd
Fevralın 9-na olan məlumata görə, Türkiyənin cənub-şərqində baş verən zəlzələ nəticəsində (Türkiyənin özündə və qonşu Suriyada) ölənlərin sayı 15 min nəfəri keçib. Bu, regionda son onilliklərin ən güclü zəlzələsidir. Təəssüf ki, tədqiqatçılar yaxın illərdə Türkiyədə ən azı daha bir zəlzələnin olacağını proqnozlaşdırırlar və bu dəfə 15 milyon əhalisi olan İstanbul şəhəri təbii fəlakətdən əziyyət çəkə bilər. Alimlər isə yerli hakimiyyətin buna hazırlaşmasından son dərəcə narazıdırlar.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Meduza” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
İstanbul Texniki Universitetinin Avrasiya Yer Elmləri İnstitutunun direktoru olmuş professor Okan Tüysüz 2006-cı ildə Britaniyanın “The Guardian” qəzetinə “Bu qaçılmazdır, faktdır”, - deyib. Alim yaxın illərdə İstanbul bölgəsində güclü zəlzələnin başvermə ehtimalını belə qiymətləndirib:
“Maqnitudasını bilirik, yerini bilirik. Sadəcə, bunun nə vaxt baş verəcəyini bilmirik. Amma 2030-cu ilə qədər İstanbulda 7,6 bal gücündə zəlzələnin başvermə ehtimalı 65 faizdir və bu, çox yüksək ehtimaldır”.
Son on il yarım ərzində elm adamları həyəcanverici proqnozu təsdiqləyən daha çox hesablamalar dərc ediblər (ehtimal 35 ilə 95 faiz arasında dəyişir, dövr 2045-ci ilə qədərdir, maqnituda 7.0-dən yuxarıdır).
Zəlzələnin maqnitudasını təkcə türk tədqiqatçıları deyil, ABŞ Geoloji Xidməti, İtaliya, Fransa, Yaponiya və hətta beynəlxalq sığorta şirkətlərinin mütəxəssisləri də proqnozlaşdırıblar.
Məsələ şəhərin coğrafi mövqeyindədir. İstanbul Anadolu və Avrasiya tektonik plitələrinin qovşağında, Mərmərə dənizinin altından axan Şimali Anadolu qırağının həmin hissəsindən 15-20 kilometr cənubda yerləşir. Bu, seysmik təhlükəni əvvəlcədən müəyyənləşdirir. Qırılma boyunca plitələrin hərəkəti uzun əsrlər boyu böyük zəlzələlərə səbəb olub. 500 ildən bir qədər artıq müddətdə İstanbulu 6-7 dəfə böyük təbii fəlakətlər vurub. Ən fəlakətli hadisələrdən biri 1766-cı ildə, şəhərin yaxınlığındakı nasazlığın bir qolu qırıldığında baş verib (alimlərin hələ də qorxduğu ssenari budur).
İstanbula mümkün qədər yaxın olan son güclü zəlzələ 1999-cu ildə qeydə alınıb. Daha sonra fəlakətin episentri 90 kilometr şərqdə olan İzmit şəhərində olub, 17 mindən çox insan ölüb. Bu, 1939-cu ildən bəri Türkiyə ərazisində şərqdən qərbə, Şimali Anadolu qırağı boyunca "hərəkət edən" maqnitudası 7,0-dan yuxarı olan zəlzələlərin yeddincisidir. Güclü təkanların İstanbula yaxınlaşdığı görünür.
Proqnozlaşdırılan zəlzələ artıq şəhərin özündə baş verə və nəticələrinə görə əvvəlkilərdən daha böyük ola bilər. İstanbul Bələdiyyəsinin 2020-ci ildə seysmoloqların dəstəyi ilə hazırladığı hesabatdan belə çıxır ki, 39 şəhərin hamısı 7,5 bal gücündə təkanlar ilə fəlakətin təsirindən müxtəlif dərəcədə zərər çəkəcək. Ən böyük məhv riski metropolun Avropa hissəsində, Mərmərə dənizi sahillərindədir. Məsələn, mütəxəssislərin hesablamalarına görə, Avcılar rayonunda qurbanların sayı 465 nəfərə, yaralananların sayı isə 1500 nəfərə çata bilər. Rayonun 104 mindən çox sakini evlərini itirmək təhlükəsi ilə üzləşər. Zeytinburnu rayonunda 668 nəfər ölə bilər, 5330-dan çox bina uçmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.
Bir çox mühüm tarixi binalara (məsələn, Ayasofya və s.) ev sahibliyi edən Fatih rayonu daha da kritik nəticələr riski ilə üzləşir: binaların 72 faizi zəlzələdən xilas ola bilməz, bu, insanların həyatı üçün təhlükə yaradır.
Professor Tüysüzün danışdığı ən pis ssenariyə görə, İstanbul ərazisinin 40 faizi fəlakət zonasında olacaq və şəhəri vuracaq sunaminin hündürlüyü 7 metrə çatacaq.
İstanbul Bələdiyyəsinin 2021-ci ildə təqdim etdiyi digər hesabatda 7,5 bal gücündə zəlzələ nəticəsində təxminən 209 000 binanın (şəhərdə 1,16 milyon bina var) tamamilə və ya qismən dağıla biləcəyi qeyd olunub. Bu, 3 milyona yaxın yerli sakinin evsiz qalmasına səbəb ola bilər. Mütəxəssislərin fikrincə, xüsusi risk zonasında 2000-ci ildən əvvəl inşa edilmiş hündürmərtəbəli binalar, bu gün alimlərin bildiyi seysmik təhlükə nəzərə alınmadan tikilib. İstanbulda on minlərlə belə bina var. Rəsmilər fəlakətdən dəyən potensial iqtisadi zərəri 17 milyard dollar qiymətləndirir.
Meriya bildirir ki, şəhər üçün qrunt sularına dair xəritə hazırlanıb və mütəxəssislər bu suyun zərərçəkənlərin müvəqqəti məskunlaşdığı ərazilərə (xilasetmə avadanlığı və humanitar yardımların, habelə çadırların toplanması məntəqələri) - sığınacaqdan məhrum olan insanlar üçün düşərgələrə gətirilməsi üzərində işləyir. Səlahiyyətlilərin fikrincə, bu, fəlakətlə mübarizədə kömək etməli olan yeganə profilaktik tədbir deyil. Məsələn, İstanbulda fövqəladə hallar zamanı mütəmadi olaraq irimiqyaslı təlimlər keçirilir: vətəndaşların telefonlarına zəlzələ xəbərdarlığı göndərilir, xəbər telekanallar və radiolar, məscidlərin və bələdiyyələrin səsgücləndiriciləri vasitəsilə “SOS!” siqnalı verilir. Keçən il şəhərin ən seysmik bölgələrindən biri olan Büyükçekmece, dalğanın gəlişi barədə beş-yeddi dəqiqəlik sunami xəbərdarlığı sistemini işə salıb.
İstanbulda köhnə binaların yenidən qurulması və yeni dayanıqlı binaların dizaynı da on ildən çoxdur ki, Dünya Bankı tərəfindən dəstəklənir - bu proqram 550 milyon dollara başa gəlib.
Son illərdə İstanbulda spontan tikinti fəal şəkildə həyata keçirilir. Səlahiyyətlilər onilliklərdir ki, mümkün fəlakətə hazırlaşmaq üçün öz planlarını həyata keçirə bilmirlər. Amma ekspertlərin hələ də məmurların hərəkətlərindən çoxlu şikayətləri var. Seysmoloq və Türkiyə Geofizika Mühəndisləri Palatasının üzvü Haluk Eyidoğanın “Reuters”-ə izah etdiyi kimi, meriyanın açıqlamalarına baxmayaraq, şəhərdə ən azı son 15 ildə, ilk növbədə, yeni miqrantların yerləşdirilməsi üçün tənzimlənməmiş abadlıq işləri aparılıb. Xüsusilə, köhnə binaların çoxsaylı təmir layihələri yüksək risk yaradır, burada inşaatçılar mərtəbələr əlavə ediblər. Bu, binaların yükünü artırıb və çox güman ki, onlar seysmik standartlara uyğun gəlmir. Təkcə 2019-cu ildə elan edilmiş “tikinti amnistiyası” çərçivəsində şəhər hakimiyyəti yeddi milyon yarım qanunsuz tikili ilə bağlı müraciətlər qəbul edib.
Eyni zamanda, İstanbulun zəlzələnin nəticələrinə qarşı mübarizə üzrə 2003-cü ildə hazırlanmış baş planı sonuncu dəfə 2018-ci ildə yenilənib. 2020-ci ildə şəhərin zəlzələ riskinin idarə edilməsi şöbəsinin müdiri Kahraman Tayfunu indiyədək baş planın tələblərinə uyğun olaraq heç bir binanın yenidən tikilmədiyini etiraf edib, lakin gələcəkdə 790 min binanın risk qiymətləndirməsindən keçəcəyini bildirib. Bəzi binalar üçün həll dəstəkləyici strukturların gücləndirilməsi ola bilər, digərləri üçün tam yenidənqurma.
Boğaziçi Universitetinin professoru Doğan Kalafatın sözlərinə görə, bu, açıq şəkildə gecikmiş bir reaksiyadır. Alim hakimiyyəti 2020-ci ilə qədər artıq toplanmış məlumatlara əsaslanaraq, bütün mənzil fondunun hərtərəfli qiymətləndirilməsi başa çatana qədər ən etibarsız binaların yenidən qurulmasına başlamağa çağırıb.
Geofizika Mühəndisləri Palatasından Haluk Eyidoğan ləngliyə misal olaraq Zeytinburnu rayon rəsmilərini göstərib. Şimali Anadolu qırağının təhlükəli hissəsinə yaxın ərazidə yerləşir. Hətta 2000-ci illərin əvvəllərindəki baş planda binaların keyfiyyətinin həddən artıq aşağı olduğu, onların hərtərəfli yenidənqurmaya ehtiyacı olduğu, ərazidə zərərçəkmişlər üçün sığınacaqlar şəbəkəsinin yaradılmasının zəruriliyi bildirilirdi. Amma ekspert deyib ki, iki onillik ərzində İstanbul meriyası zəlzələyə hazırlaşmaq üçün aktiv işə başlamayıb: “Plan rəfdə qaldı, ona heç kim toxunmadı. Üstəlik, son illər rayonda imkanlı alıcılar üçün yeni hündürmərtəbəli binalar tikilib. Yerli yoxsullar isə təhlükəsiz olmayan evlərdə yaşamağa davam edirlər”, - deyə Eyidoğan bildirib.
Sosial bərabərsizliyin nələrə gətirib çıxardığını professor Okan Tüysüz “The Guardian”a müsahibəsində belə izah edib:
“İstanbulun Avropa hissəsi zəlzələyə daha az davamlı yumşaq daş üzərində, şimal və Asiya hissəsi sərt köhnə daş üzərində tikilib. Buna görə də varlı sakinlər Boğazda, şimalda villalar tikməyə üstünlük verirlər”.
Təhlükə həm də ondan ibarətdir ki, İstanbulun bütün sakinləri gözlənilən fəlakət ideyasına öyrəşməyə hazır deyillər. Bir çoxları belə bir perspektivə fatalistlər kimi istinad edirlər: nə olursa-olsun, taleyi belədir. İnsanlar sadəcə, reallığa məhəl qoymurlar, narahatlığı bu şəkildə yatırmağa çalışırlar", - deyə 3 ildir İzmit zəlzələsinin qurbanlarına məsləhət verən psixoloq İbrahim Eke “The Guardian”-a izah edib. Eyni zamanda, İstanbulda, onun sözlərinə görə, ünsürlərə qarşı qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirən fəal sakinlər də var - onlar bütün ehtiyat tədbirlərini görürlər və hətta binaların qəza çıxışlarını bağlayan avtomobillərin axtarışı üçün küçələrdə patrulluq edirlər.
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-02-2023 10:48 | Bölmə: Slayd
Fevralın 9-na olan məlumata görə, Türkiyənin cənub-şərqində baş verən zəlzələ nəticəsində (Türkiyənin özündə və qonşu Suriyada) ölənlərin sayı 15 min nəfəri keçib. Bu, regionda son onilliklərin ən güclü zəlzələsidir. Təəssüf ki, tədqiqatçılar yaxın illərdə Türkiyədə ən azı daha bir zəlzələnin olacağını proqnozlaşdırırlar və bu dəfə 15 milyon əhalisi olan İstanbul şəhəri təbii fəlakətdən əziyyət çəkə bilər. Alimlər isə yerli hakimiyyətin buna hazırlaşmasından son dərəcə narazıdırlar.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Meduza” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
İstanbul Texniki Universitetinin Avrasiya Yer Elmləri İnstitutunun direktoru olmuş professor Okan Tüysüz 2006-cı ildə Britaniyanın “The Guardian” qəzetinə “Bu qaçılmazdır, faktdır”, - deyib. Alim yaxın illərdə İstanbul bölgəsində güclü zəlzələnin başvermə ehtimalını belə qiymətləndirib:
“Maqnitudasını bilirik, yerini bilirik. Sadəcə, bunun nə vaxt baş verəcəyini bilmirik. Amma 2030-cu ilə qədər İstanbulda 7,6 bal gücündə zəlzələnin başvermə ehtimalı 65 faizdir və bu, çox yüksək ehtimaldır”.
Son on il yarım ərzində elm adamları həyəcanverici proqnozu təsdiqləyən daha çox hesablamalar dərc ediblər (ehtimal 35 ilə 95 faiz arasında dəyişir, dövr 2045-ci ilə qədərdir, maqnituda 7.0-dən yuxarıdır).
Zəlzələnin maqnitudasını təkcə türk tədqiqatçıları deyil, ABŞ Geoloji Xidməti, İtaliya, Fransa, Yaponiya və hətta beynəlxalq sığorta şirkətlərinin mütəxəssisləri də proqnozlaşdırıblar.
Məsələ şəhərin coğrafi mövqeyindədir. İstanbul Anadolu və Avrasiya tektonik plitələrinin qovşağında, Mərmərə dənizinin altından axan Şimali Anadolu qırağının həmin hissəsindən 15-20 kilometr cənubda yerləşir. Bu, seysmik təhlükəni əvvəlcədən müəyyənləşdirir. Qırılma boyunca plitələrin hərəkəti uzun əsrlər boyu böyük zəlzələlərə səbəb olub. 500 ildən bir qədər artıq müddətdə İstanbulu 6-7 dəfə böyük təbii fəlakətlər vurub. Ən fəlakətli hadisələrdən biri 1766-cı ildə, şəhərin yaxınlığındakı nasazlığın bir qolu qırıldığında baş verib (alimlərin hələ də qorxduğu ssenari budur).
İstanbula mümkün qədər yaxın olan son güclü zəlzələ 1999-cu ildə qeydə alınıb. Daha sonra fəlakətin episentri 90 kilometr şərqdə olan İzmit şəhərində olub, 17 mindən çox insan ölüb. Bu, 1939-cu ildən bəri Türkiyə ərazisində şərqdən qərbə, Şimali Anadolu qırağı boyunca "hərəkət edən" maqnitudası 7,0-dan yuxarı olan zəlzələlərin yeddincisidir. Güclü təkanların İstanbula yaxınlaşdığı görünür.
Proqnozlaşdırılan zəlzələ artıq şəhərin özündə baş verə və nəticələrinə görə əvvəlkilərdən daha böyük ola bilər. İstanbul Bələdiyyəsinin 2020-ci ildə seysmoloqların dəstəyi ilə hazırladığı hesabatdan belə çıxır ki, 39 şəhərin hamısı 7,5 bal gücündə təkanlar ilə fəlakətin təsirindən müxtəlif dərəcədə zərər çəkəcək. Ən böyük məhv riski metropolun Avropa hissəsində, Mərmərə dənizi sahillərindədir. Məsələn, mütəxəssislərin hesablamalarına görə, Avcılar rayonunda qurbanların sayı 465 nəfərə, yaralananların sayı isə 1500 nəfərə çata bilər. Rayonun 104 mindən çox sakini evlərini itirmək təhlükəsi ilə üzləşər. Zeytinburnu rayonunda 668 nəfər ölə bilər, 5330-dan çox bina uçmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.
Bir çox mühüm tarixi binalara (məsələn, Ayasofya və s.) ev sahibliyi edən Fatih rayonu daha da kritik nəticələr riski ilə üzləşir: binaların 72 faizi zəlzələdən xilas ola bilməz, bu, insanların həyatı üçün təhlükə yaradır.
Professor Tüysüzün danışdığı ən pis ssenariyə görə, İstanbul ərazisinin 40 faizi fəlakət zonasında olacaq və şəhəri vuracaq sunaminin hündürlüyü 7 metrə çatacaq.
İstanbul Bələdiyyəsinin 2021-ci ildə təqdim etdiyi digər hesabatda 7,5 bal gücündə zəlzələ nəticəsində təxminən 209 000 binanın (şəhərdə 1,16 milyon bina var) tamamilə və ya qismən dağıla biləcəyi qeyd olunub. Bu, 3 milyona yaxın yerli sakinin evsiz qalmasına səbəb ola bilər. Mütəxəssislərin fikrincə, xüsusi risk zonasında 2000-ci ildən əvvəl inşa edilmiş hündürmərtəbəli binalar, bu gün alimlərin bildiyi seysmik təhlükə nəzərə alınmadan tikilib. İstanbulda on minlərlə belə bina var. Rəsmilər fəlakətdən dəyən potensial iqtisadi zərəri 17 milyard dollar qiymətləndirir.
Meriya bildirir ki, şəhər üçün qrunt sularına dair xəritə hazırlanıb və mütəxəssislər bu suyun zərərçəkənlərin müvəqqəti məskunlaşdığı ərazilərə (xilasetmə avadanlığı və humanitar yardımların, habelə çadırların toplanması məntəqələri) - sığınacaqdan məhrum olan insanlar üçün düşərgələrə gətirilməsi üzərində işləyir. Səlahiyyətlilərin fikrincə, bu, fəlakətlə mübarizədə kömək etməli olan yeganə profilaktik tədbir deyil. Məsələn, İstanbulda fövqəladə hallar zamanı mütəmadi olaraq irimiqyaslı təlimlər keçirilir: vətəndaşların telefonlarına zəlzələ xəbərdarlığı göndərilir, xəbər telekanallar və radiolar, məscidlərin və bələdiyyələrin səsgücləndiriciləri vasitəsilə “SOS!” siqnalı verilir. Keçən il şəhərin ən seysmik bölgələrindən biri olan Büyükçekmece, dalğanın gəlişi barədə beş-yeddi dəqiqəlik sunami xəbərdarlığı sistemini işə salıb.
İstanbulda köhnə binaların yenidən qurulması və yeni dayanıqlı binaların dizaynı da on ildən çoxdur ki, Dünya Bankı tərəfindən dəstəklənir - bu proqram 550 milyon dollara başa gəlib.
Son illərdə İstanbulda spontan tikinti fəal şəkildə həyata keçirilir. Səlahiyyətlilər onilliklərdir ki, mümkün fəlakətə hazırlaşmaq üçün öz planlarını həyata keçirə bilmirlər. Amma ekspertlərin hələ də məmurların hərəkətlərindən çoxlu şikayətləri var. Seysmoloq və Türkiyə Geofizika Mühəndisləri Palatasının üzvü Haluk Eyidoğanın “Reuters”-ə izah etdiyi kimi, meriyanın açıqlamalarına baxmayaraq, şəhərdə ən azı son 15 ildə, ilk növbədə, yeni miqrantların yerləşdirilməsi üçün tənzimlənməmiş abadlıq işləri aparılıb. Xüsusilə, köhnə binaların çoxsaylı təmir layihələri yüksək risk yaradır, burada inşaatçılar mərtəbələr əlavə ediblər. Bu, binaların yükünü artırıb və çox güman ki, onlar seysmik standartlara uyğun gəlmir. Təkcə 2019-cu ildə elan edilmiş “tikinti amnistiyası” çərçivəsində şəhər hakimiyyəti yeddi milyon yarım qanunsuz tikili ilə bağlı müraciətlər qəbul edib.
Eyni zamanda, İstanbulun zəlzələnin nəticələrinə qarşı mübarizə üzrə 2003-cü ildə hazırlanmış baş planı sonuncu dəfə 2018-ci ildə yenilənib. 2020-ci ildə şəhərin zəlzələ riskinin idarə edilməsi şöbəsinin müdiri Kahraman Tayfunu indiyədək baş planın tələblərinə uyğun olaraq heç bir binanın yenidən tikilmədiyini etiraf edib, lakin gələcəkdə 790 min binanın risk qiymətləndirməsindən keçəcəyini bildirib. Bəzi binalar üçün həll dəstəkləyici strukturların gücləndirilməsi ola bilər, digərləri üçün tam yenidənqurma.
Boğaziçi Universitetinin professoru Doğan Kalafatın sözlərinə görə, bu, açıq şəkildə gecikmiş bir reaksiyadır. Alim hakimiyyəti 2020-ci ilə qədər artıq toplanmış məlumatlara əsaslanaraq, bütün mənzil fondunun hərtərəfli qiymətləndirilməsi başa çatana qədər ən etibarsız binaların yenidən qurulmasına başlamağa çağırıb.
Geofizika Mühəndisləri Palatasından Haluk Eyidoğan ləngliyə misal olaraq Zeytinburnu rayon rəsmilərini göstərib. Şimali Anadolu qırağının təhlükəli hissəsinə yaxın ərazidə yerləşir. Hətta 2000-ci illərin əvvəllərindəki baş planda binaların keyfiyyətinin həddən artıq aşağı olduğu, onların hərtərəfli yenidənqurmaya ehtiyacı olduğu, ərazidə zərərçəkmişlər üçün sığınacaqlar şəbəkəsinin yaradılmasının zəruriliyi bildirilirdi. Amma ekspert deyib ki, iki onillik ərzində İstanbul meriyası zəlzələyə hazırlaşmaq üçün aktiv işə başlamayıb: “Plan rəfdə qaldı, ona heç kim toxunmadı. Üstəlik, son illər rayonda imkanlı alıcılar üçün yeni hündürmərtəbəli binalar tikilib. Yerli yoxsullar isə təhlükəsiz olmayan evlərdə yaşamağa davam edirlər”, - deyə Eyidoğan bildirib.
Sosial bərabərsizliyin nələrə gətirib çıxardığını professor Okan Tüysüz “The Guardian”a müsahibəsində belə izah edib:
“İstanbulun Avropa hissəsi zəlzələyə daha az davamlı yumşaq daş üzərində, şimal və Asiya hissəsi sərt köhnə daş üzərində tikilib. Buna görə də varlı sakinlər Boğazda, şimalda villalar tikməyə üstünlük verirlər”.
Təhlükə həm də ondan ibarətdir ki, İstanbulun bütün sakinləri gözlənilən fəlakət ideyasına öyrəşməyə hazır deyillər. Bir çoxları belə bir perspektivə fatalistlər kimi istinad edirlər: nə olursa-olsun, taleyi belədir. İnsanlar sadəcə, reallığa məhəl qoymurlar, narahatlığı bu şəkildə yatırmağa çalışırlar", - deyə 3 ildir İzmit zəlzələsinin qurbanlarına məsləhət verən psixoloq İbrahim Eke “The Guardian”-a izah edib. Eyni zamanda, İstanbulda, onun sözlərinə görə, ünsürlərə qarşı qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirən fəal sakinlər də var - onlar bütün ehtiyat tədbirlərini görürlər və hətta binaların qəza çıxışlarını bağlayan avtomobillərin axtarışı üçün küçələrdə patrulluq edirlər.
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 20:27
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
