10:34 / 29-04-2025
Vəkillərə dövlət hesabına ödənilən hüquqi yardımın məbləği artırılıb
10:29 / 29-04-2025
Keçmiş müdir məhkəmə zalında həbs olunub
10:20 / 29-04-2025
Artilleriya bölmələri döyüş atışları keçirib - Fotolar
10:11 / 29-04-2025
DİN: "Bank məlumatlarını naməlum şəxslərə verməyin, təhlükə var"
10:01 / 29-04-2025
Trampa qarşı impiçment elan edilib
09:39 / 29-04-2025
“PAŞA Sığorta”da yeni təyinat olub
09:31 / 29-04-2025
Gəncədə iki nfər bıçaqlanıb, biri ölüb
09:11 / 29-04-2025
Sumqayıtda 38 yaşlı qadın ərini bıçaqlayıb
08:48 / 29-04-2025
Solovyov: Rusiyanı tərk edən ziyalıların evləri əllərindən alınsın!
08:39 / 29-04-2025
Qazaxıstanın Pakistanla ticarəti artmaqdadır
08:35 / 29-04-2025
London Qara dəniz hövzəsinə iddia edir
08:28 / 29-04-2025
Müharibədən sonra vəziyyətə yenidən baxılacaq
08:21 / 29-04-2025
Kiyevə hücum başlayıb
08:14 / 29-04-2025
Donald Trampın qərarı Si Cinpin üçün əsl hədiyyədir
08:07 / 29-04-2025
Qədim "Cəhənnəm qarışqası" tapılıb - Foto
07:52 / 29-04-2025
İfadəmdə olmayanlar - Hikmət Sabiroğlu yazır
07:48 / 29-04-2025
Makron: Rusiyaya təzyiqi artıracağıq
07:33 / 29-04-2025
Qarabağa qayıdış: daha iki kəndə köç karvanı gedib
00:05 / 29-04-2025
Pezeşkianın Azərbaycana rəsmi səfəri başa çatıb
21:36 / 28-04-2025
Məşhur aktyor modelin ona arxa çevirəcəyindən narahatdır
21:22 / 28-04-2025
Məsud Pezeşkian Bibiheybət məscidini ziyarət edib - Fotolar
21:14 / 28-04-2025
Putin KXDR-ə hərbi yardım vədi verib
20:57 / 28-04-2025
Bakıda ermənilər hakim qarşısında: Sarkisyanın etirafı nümayiş olunub - (Yenilənib) - Fotolar
20:39 / 28-04-2025
İlham Əliyev və Məsud Pezeşkian bəyanatla çıxış ediblər - Yenilənib
20:12 / 28-04-2025
Bakıda Azərbaycan-İran biznes forumu keçirilib
18:01 / 28-04-2025
Məsud Pezeşkian Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
17:57 / 28-04-2025
Sualtı vulkanda minlərlə nəhəng yumurta tapılıb
17:53 / 28-04-2025
ANAMA 10 ədəd otbiçən traktor alır
17:48 / 28-04-2025
İran prezidenti Heydər Əliyevin məzarını ziyarət edib
11:36 / 24-04-2025
Nüvə müharibəsi: 72 dəqiqəyə 5 milyard insanı ölə və yalnız iki ölkə sağ qala bilər
15:57 / 24-04-2025
Əvəz Zeynallı ilə bağlı qərar verilib
11:46 / 25-04-2025
Tramp qlobal sabitliyə ağır zərər vurur - Sabiq nazir
15:02 / 25-04-2025
Tramp: Krım Rusiyanın tərkibində qalacaq
16:29 / 25-04-2025
Əvəz Zeynallı sərbəst buraxılıb
20:48 / 25-04-2025
Dəryalardakı 6 təhlükə: onlar gəmi və sualtı qayıqları əjdaha kimi udurlar
21:22 / 25-04-2025
Məhkəmədəki ifadəm - Hikmət Sabiroğlu yazır
18:21 / 25-04-2025
Putinlə Trampın xüsusi elçisi görüşüb - (Yenilənib)
09:52 / 26-04-2025
Marsa yağış və qar yağması elmi təsdiqini tapır
11:12 / 24-04-2025
Varis planı: DİN rəhbəri niyə istefaya göndərilib?
13:31 / 24-04-2025
Prezident qızının milyonları geri qaytarılır
10:42 / 24-04-2025
Mədət Quliyev Federasiya prezidenti postundan istefa verib
Alimlərdən xəbərdarlıq: Türkiyədə növbəti zəlzələ 15 milyonluq İstanbulda baş verəcək
Tarix: 10-02-2023 10:48 | Bölmə: Slayd
Fevralın 9-na olan məlumata görə, Türkiyənin cənub-şərqində baş verən zəlzələ nəticəsində (Türkiyənin özündə və qonşu Suriyada) ölənlərin sayı 15 min nəfəri keçib. Bu, regionda son onilliklərin ən güclü zəlzələsidir. Təəssüf ki, tədqiqatçılar yaxın illərdə Türkiyədə ən azı daha bir zəlzələnin olacağını proqnozlaşdırırlar və bu dəfə 15 milyon əhalisi olan İstanbul şəhəri təbii fəlakətdən əziyyət çəkə bilər. Alimlər isə yerli hakimiyyətin buna hazırlaşmasından son dərəcə narazıdırlar.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Meduza” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
İstanbul Texniki Universitetinin Avrasiya Yer Elmləri İnstitutunun direktoru olmuş professor Okan Tüysüz 2006-cı ildə Britaniyanın “The Guardian” qəzetinə “Bu qaçılmazdır, faktdır”, - deyib. Alim yaxın illərdə İstanbul bölgəsində güclü zəlzələnin başvermə ehtimalını belə qiymətləndirib:
“Maqnitudasını bilirik, yerini bilirik. Sadəcə, bunun nə vaxt baş verəcəyini bilmirik. Amma 2030-cu ilə qədər İstanbulda 7,6 bal gücündə zəlzələnin başvermə ehtimalı 65 faizdir və bu, çox yüksək ehtimaldır”.
Son on il yarım ərzində elm adamları həyəcanverici proqnozu təsdiqləyən daha çox hesablamalar dərc ediblər (ehtimal 35 ilə 95 faiz arasında dəyişir, dövr 2045-ci ilə qədərdir, maqnituda 7.0-dən yuxarıdır).
Zəlzələnin maqnitudasını təkcə türk tədqiqatçıları deyil, ABŞ Geoloji Xidməti, İtaliya, Fransa, Yaponiya və hətta beynəlxalq sığorta şirkətlərinin mütəxəssisləri də proqnozlaşdırıblar.
Məsələ şəhərin coğrafi mövqeyindədir. İstanbul Anadolu və Avrasiya tektonik plitələrinin qovşağında, Mərmərə dənizinin altından axan Şimali Anadolu qırağının həmin hissəsindən 15-20 kilometr cənubda yerləşir. Bu, seysmik təhlükəni əvvəlcədən müəyyənləşdirir. Qırılma boyunca plitələrin hərəkəti uzun əsrlər boyu böyük zəlzələlərə səbəb olub. 500 ildən bir qədər artıq müddətdə İstanbulu 6-7 dəfə böyük təbii fəlakətlər vurub. Ən fəlakətli hadisələrdən biri 1766-cı ildə, şəhərin yaxınlığındakı nasazlığın bir qolu qırıldığında baş verib (alimlərin hələ də qorxduğu ssenari budur).
İstanbula mümkün qədər yaxın olan son güclü zəlzələ 1999-cu ildə qeydə alınıb. Daha sonra fəlakətin episentri 90 kilometr şərqdə olan İzmit şəhərində olub, 17 mindən çox insan ölüb. Bu, 1939-cu ildən bəri Türkiyə ərazisində şərqdən qərbə, Şimali Anadolu qırağı boyunca "hərəkət edən" maqnitudası 7,0-dan yuxarı olan zəlzələlərin yeddincisidir. Güclü təkanların İstanbula yaxınlaşdığı görünür.
Proqnozlaşdırılan zəlzələ artıq şəhərin özündə baş verə və nəticələrinə görə əvvəlkilərdən daha böyük ola bilər. İstanbul Bələdiyyəsinin 2020-ci ildə seysmoloqların dəstəyi ilə hazırladığı hesabatdan belə çıxır ki, 39 şəhərin hamısı 7,5 bal gücündə təkanlar ilə fəlakətin təsirindən müxtəlif dərəcədə zərər çəkəcək. Ən böyük məhv riski metropolun Avropa hissəsində, Mərmərə dənizi sahillərindədir. Məsələn, mütəxəssislərin hesablamalarına görə, Avcılar rayonunda qurbanların sayı 465 nəfərə, yaralananların sayı isə 1500 nəfərə çata bilər. Rayonun 104 mindən çox sakini evlərini itirmək təhlükəsi ilə üzləşər. Zeytinburnu rayonunda 668 nəfər ölə bilər, 5330-dan çox bina uçmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.
Bir çox mühüm tarixi binalara (məsələn, Ayasofya və s.) ev sahibliyi edən Fatih rayonu daha da kritik nəticələr riski ilə üzləşir: binaların 72 faizi zəlzələdən xilas ola bilməz, bu, insanların həyatı üçün təhlükə yaradır.
Professor Tüysüzün danışdığı ən pis ssenariyə görə, İstanbul ərazisinin 40 faizi fəlakət zonasında olacaq və şəhəri vuracaq sunaminin hündürlüyü 7 metrə çatacaq.
İstanbul Bələdiyyəsinin 2021-ci ildə təqdim etdiyi digər hesabatda 7,5 bal gücündə zəlzələ nəticəsində təxminən 209 000 binanın (şəhərdə 1,16 milyon bina var) tamamilə və ya qismən dağıla biləcəyi qeyd olunub. Bu, 3 milyona yaxın yerli sakinin evsiz qalmasına səbəb ola bilər. Mütəxəssislərin fikrincə, xüsusi risk zonasında 2000-ci ildən əvvəl inşa edilmiş hündürmərtəbəli binalar, bu gün alimlərin bildiyi seysmik təhlükə nəzərə alınmadan tikilib. İstanbulda on minlərlə belə bina var. Rəsmilər fəlakətdən dəyən potensial iqtisadi zərəri 17 milyard dollar qiymətləndirir.
Meriya bildirir ki, şəhər üçün qrunt sularına dair xəritə hazırlanıb və mütəxəssislər bu suyun zərərçəkənlərin müvəqqəti məskunlaşdığı ərazilərə (xilasetmə avadanlığı və humanitar yardımların, habelə çadırların toplanması məntəqələri) - sığınacaqdan məhrum olan insanlar üçün düşərgələrə gətirilməsi üzərində işləyir. Səlahiyyətlilərin fikrincə, bu, fəlakətlə mübarizədə kömək etməli olan yeganə profilaktik tədbir deyil. Məsələn, İstanbulda fövqəladə hallar zamanı mütəmadi olaraq irimiqyaslı təlimlər keçirilir: vətəndaşların telefonlarına zəlzələ xəbərdarlığı göndərilir, xəbər telekanallar və radiolar, məscidlərin və bələdiyyələrin səsgücləndiriciləri vasitəsilə “SOS!” siqnalı verilir. Keçən il şəhərin ən seysmik bölgələrindən biri olan Büyükçekmece, dalğanın gəlişi barədə beş-yeddi dəqiqəlik sunami xəbərdarlığı sistemini işə salıb.
İstanbulda köhnə binaların yenidən qurulması və yeni dayanıqlı binaların dizaynı da on ildən çoxdur ki, Dünya Bankı tərəfindən dəstəklənir - bu proqram 550 milyon dollara başa gəlib.
Son illərdə İstanbulda spontan tikinti fəal şəkildə həyata keçirilir. Səlahiyyətlilər onilliklərdir ki, mümkün fəlakətə hazırlaşmaq üçün öz planlarını həyata keçirə bilmirlər. Amma ekspertlərin hələ də məmurların hərəkətlərindən çoxlu şikayətləri var. Seysmoloq və Türkiyə Geofizika Mühəndisləri Palatasının üzvü Haluk Eyidoğanın “Reuters”-ə izah etdiyi kimi, meriyanın açıqlamalarına baxmayaraq, şəhərdə ən azı son 15 ildə, ilk növbədə, yeni miqrantların yerləşdirilməsi üçün tənzimlənməmiş abadlıq işləri aparılıb. Xüsusilə, köhnə binaların çoxsaylı təmir layihələri yüksək risk yaradır, burada inşaatçılar mərtəbələr əlavə ediblər. Bu, binaların yükünü artırıb və çox güman ki, onlar seysmik standartlara uyğun gəlmir. Təkcə 2019-cu ildə elan edilmiş “tikinti amnistiyası” çərçivəsində şəhər hakimiyyəti yeddi milyon yarım qanunsuz tikili ilə bağlı müraciətlər qəbul edib.
Eyni zamanda, İstanbulun zəlzələnin nəticələrinə qarşı mübarizə üzrə 2003-cü ildə hazırlanmış baş planı sonuncu dəfə 2018-ci ildə yenilənib. 2020-ci ildə şəhərin zəlzələ riskinin idarə edilməsi şöbəsinin müdiri Kahraman Tayfunu indiyədək baş planın tələblərinə uyğun olaraq heç bir binanın yenidən tikilmədiyini etiraf edib, lakin gələcəkdə 790 min binanın risk qiymətləndirməsindən keçəcəyini bildirib. Bəzi binalar üçün həll dəstəkləyici strukturların gücləndirilməsi ola bilər, digərləri üçün tam yenidənqurma.
Boğaziçi Universitetinin professoru Doğan Kalafatın sözlərinə görə, bu, açıq şəkildə gecikmiş bir reaksiyadır. Alim hakimiyyəti 2020-ci ilə qədər artıq toplanmış məlumatlara əsaslanaraq, bütün mənzil fondunun hərtərəfli qiymətləndirilməsi başa çatana qədər ən etibarsız binaların yenidən qurulmasına başlamağa çağırıb.
Geofizika Mühəndisləri Palatasından Haluk Eyidoğan ləngliyə misal olaraq Zeytinburnu rayon rəsmilərini göstərib. Şimali Anadolu qırağının təhlükəli hissəsinə yaxın ərazidə yerləşir. Hətta 2000-ci illərin əvvəllərindəki baş planda binaların keyfiyyətinin həddən artıq aşağı olduğu, onların hərtərəfli yenidənqurmaya ehtiyacı olduğu, ərazidə zərərçəkmişlər üçün sığınacaqlar şəbəkəsinin yaradılmasının zəruriliyi bildirilirdi. Amma ekspert deyib ki, iki onillik ərzində İstanbul meriyası zəlzələyə hazırlaşmaq üçün aktiv işə başlamayıb: “Plan rəfdə qaldı, ona heç kim toxunmadı. Üstəlik, son illər rayonda imkanlı alıcılar üçün yeni hündürmərtəbəli binalar tikilib. Yerli yoxsullar isə təhlükəsiz olmayan evlərdə yaşamağa davam edirlər”, - deyə Eyidoğan bildirib.
Sosial bərabərsizliyin nələrə gətirib çıxardığını professor Okan Tüysüz “The Guardian”a müsahibəsində belə izah edib:
“İstanbulun Avropa hissəsi zəlzələyə daha az davamlı yumşaq daş üzərində, şimal və Asiya hissəsi sərt köhnə daş üzərində tikilib. Buna görə də varlı sakinlər Boğazda, şimalda villalar tikməyə üstünlük verirlər”.
Təhlükə həm də ondan ibarətdir ki, İstanbulun bütün sakinləri gözlənilən fəlakət ideyasına öyrəşməyə hazır deyillər. Bir çoxları belə bir perspektivə fatalistlər kimi istinad edirlər: nə olursa-olsun, taleyi belədir. İnsanlar sadəcə, reallığa məhəl qoymurlar, narahatlığı bu şəkildə yatırmağa çalışırlar", - deyə 3 ildir İzmit zəlzələsinin qurbanlarına məsləhət verən psixoloq İbrahim Eke “The Guardian”-a izah edib. Eyni zamanda, İstanbulda, onun sözlərinə görə, ünsürlərə qarşı qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirən fəal sakinlər də var - onlar bütün ehtiyat tədbirlərini görürlər və hətta binaların qəza çıxışlarını bağlayan avtomobillərin axtarışı üçün küçələrdə patrulluq edirlər.
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-02-2023 10:48 | Bölmə: Slayd
Fevralın 9-na olan məlumata görə, Türkiyənin cənub-şərqində baş verən zəlzələ nəticəsində (Türkiyənin özündə və qonşu Suriyada) ölənlərin sayı 15 min nəfəri keçib. Bu, regionda son onilliklərin ən güclü zəlzələsidir. Təəssüf ki, tədqiqatçılar yaxın illərdə Türkiyədə ən azı daha bir zəlzələnin olacağını proqnozlaşdırırlar və bu dəfə 15 milyon əhalisi olan İstanbul şəhəri təbii fəlakətdən əziyyət çəkə bilər. Alimlər isə yerli hakimiyyətin buna hazırlaşmasından son dərəcə narazıdırlar.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Meduza” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
İstanbul Texniki Universitetinin Avrasiya Yer Elmləri İnstitutunun direktoru olmuş professor Okan Tüysüz 2006-cı ildə Britaniyanın “The Guardian” qəzetinə “Bu qaçılmazdır, faktdır”, - deyib. Alim yaxın illərdə İstanbul bölgəsində güclü zəlzələnin başvermə ehtimalını belə qiymətləndirib:
“Maqnitudasını bilirik, yerini bilirik. Sadəcə, bunun nə vaxt baş verəcəyini bilmirik. Amma 2030-cu ilə qədər İstanbulda 7,6 bal gücündə zəlzələnin başvermə ehtimalı 65 faizdir və bu, çox yüksək ehtimaldır”.
Son on il yarım ərzində elm adamları həyəcanverici proqnozu təsdiqləyən daha çox hesablamalar dərc ediblər (ehtimal 35 ilə 95 faiz arasında dəyişir, dövr 2045-ci ilə qədərdir, maqnituda 7.0-dən yuxarıdır).
Zəlzələnin maqnitudasını təkcə türk tədqiqatçıları deyil, ABŞ Geoloji Xidməti, İtaliya, Fransa, Yaponiya və hətta beynəlxalq sığorta şirkətlərinin mütəxəssisləri də proqnozlaşdırıblar.
Məsələ şəhərin coğrafi mövqeyindədir. İstanbul Anadolu və Avrasiya tektonik plitələrinin qovşağında, Mərmərə dənizinin altından axan Şimali Anadolu qırağının həmin hissəsindən 15-20 kilometr cənubda yerləşir. Bu, seysmik təhlükəni əvvəlcədən müəyyənləşdirir. Qırılma boyunca plitələrin hərəkəti uzun əsrlər boyu böyük zəlzələlərə səbəb olub. 500 ildən bir qədər artıq müddətdə İstanbulu 6-7 dəfə böyük təbii fəlakətlər vurub. Ən fəlakətli hadisələrdən biri 1766-cı ildə, şəhərin yaxınlığındakı nasazlığın bir qolu qırıldığında baş verib (alimlərin hələ də qorxduğu ssenari budur).
İstanbula mümkün qədər yaxın olan son güclü zəlzələ 1999-cu ildə qeydə alınıb. Daha sonra fəlakətin episentri 90 kilometr şərqdə olan İzmit şəhərində olub, 17 mindən çox insan ölüb. Bu, 1939-cu ildən bəri Türkiyə ərazisində şərqdən qərbə, Şimali Anadolu qırağı boyunca "hərəkət edən" maqnitudası 7,0-dan yuxarı olan zəlzələlərin yeddincisidir. Güclü təkanların İstanbula yaxınlaşdığı görünür.
Proqnozlaşdırılan zəlzələ artıq şəhərin özündə baş verə və nəticələrinə görə əvvəlkilərdən daha böyük ola bilər. İstanbul Bələdiyyəsinin 2020-ci ildə seysmoloqların dəstəyi ilə hazırladığı hesabatdan belə çıxır ki, 39 şəhərin hamısı 7,5 bal gücündə təkanlar ilə fəlakətin təsirindən müxtəlif dərəcədə zərər çəkəcək. Ən böyük məhv riski metropolun Avropa hissəsində, Mərmərə dənizi sahillərindədir. Məsələn, mütəxəssislərin hesablamalarına görə, Avcılar rayonunda qurbanların sayı 465 nəfərə, yaralananların sayı isə 1500 nəfərə çata bilər. Rayonun 104 mindən çox sakini evlərini itirmək təhlükəsi ilə üzləşər. Zeytinburnu rayonunda 668 nəfər ölə bilər, 5330-dan çox bina uçmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir.
Bir çox mühüm tarixi binalara (məsələn, Ayasofya və s.) ev sahibliyi edən Fatih rayonu daha da kritik nəticələr riski ilə üzləşir: binaların 72 faizi zəlzələdən xilas ola bilməz, bu, insanların həyatı üçün təhlükə yaradır.
Professor Tüysüzün danışdığı ən pis ssenariyə görə, İstanbul ərazisinin 40 faizi fəlakət zonasında olacaq və şəhəri vuracaq sunaminin hündürlüyü 7 metrə çatacaq.
İstanbul Bələdiyyəsinin 2021-ci ildə təqdim etdiyi digər hesabatda 7,5 bal gücündə zəlzələ nəticəsində təxminən 209 000 binanın (şəhərdə 1,16 milyon bina var) tamamilə və ya qismən dağıla biləcəyi qeyd olunub. Bu, 3 milyona yaxın yerli sakinin evsiz qalmasına səbəb ola bilər. Mütəxəssislərin fikrincə, xüsusi risk zonasında 2000-ci ildən əvvəl inşa edilmiş hündürmərtəbəli binalar, bu gün alimlərin bildiyi seysmik təhlükə nəzərə alınmadan tikilib. İstanbulda on minlərlə belə bina var. Rəsmilər fəlakətdən dəyən potensial iqtisadi zərəri 17 milyard dollar qiymətləndirir.
Meriya bildirir ki, şəhər üçün qrunt sularına dair xəritə hazırlanıb və mütəxəssislər bu suyun zərərçəkənlərin müvəqqəti məskunlaşdığı ərazilərə (xilasetmə avadanlığı və humanitar yardımların, habelə çadırların toplanması məntəqələri) - sığınacaqdan məhrum olan insanlar üçün düşərgələrə gətirilməsi üzərində işləyir. Səlahiyyətlilərin fikrincə, bu, fəlakətlə mübarizədə kömək etməli olan yeganə profilaktik tədbir deyil. Məsələn, İstanbulda fövqəladə hallar zamanı mütəmadi olaraq irimiqyaslı təlimlər keçirilir: vətəndaşların telefonlarına zəlzələ xəbərdarlığı göndərilir, xəbər telekanallar və radiolar, məscidlərin və bələdiyyələrin səsgücləndiriciləri vasitəsilə “SOS!” siqnalı verilir. Keçən il şəhərin ən seysmik bölgələrindən biri olan Büyükçekmece, dalğanın gəlişi barədə beş-yeddi dəqiqəlik sunami xəbərdarlığı sistemini işə salıb.
İstanbulda köhnə binaların yenidən qurulması və yeni dayanıqlı binaların dizaynı da on ildən çoxdur ki, Dünya Bankı tərəfindən dəstəklənir - bu proqram 550 milyon dollara başa gəlib.
Son illərdə İstanbulda spontan tikinti fəal şəkildə həyata keçirilir. Səlahiyyətlilər onilliklərdir ki, mümkün fəlakətə hazırlaşmaq üçün öz planlarını həyata keçirə bilmirlər. Amma ekspertlərin hələ də məmurların hərəkətlərindən çoxlu şikayətləri var. Seysmoloq və Türkiyə Geofizika Mühəndisləri Palatasının üzvü Haluk Eyidoğanın “Reuters”-ə izah etdiyi kimi, meriyanın açıqlamalarına baxmayaraq, şəhərdə ən azı son 15 ildə, ilk növbədə, yeni miqrantların yerləşdirilməsi üçün tənzimlənməmiş abadlıq işləri aparılıb. Xüsusilə, köhnə binaların çoxsaylı təmir layihələri yüksək risk yaradır, burada inşaatçılar mərtəbələr əlavə ediblər. Bu, binaların yükünü artırıb və çox güman ki, onlar seysmik standartlara uyğun gəlmir. Təkcə 2019-cu ildə elan edilmiş “tikinti amnistiyası” çərçivəsində şəhər hakimiyyəti yeddi milyon yarım qanunsuz tikili ilə bağlı müraciətlər qəbul edib.
Eyni zamanda, İstanbulun zəlzələnin nəticələrinə qarşı mübarizə üzrə 2003-cü ildə hazırlanmış baş planı sonuncu dəfə 2018-ci ildə yenilənib. 2020-ci ildə şəhərin zəlzələ riskinin idarə edilməsi şöbəsinin müdiri Kahraman Tayfunu indiyədək baş planın tələblərinə uyğun olaraq heç bir binanın yenidən tikilmədiyini etiraf edib, lakin gələcəkdə 790 min binanın risk qiymətləndirməsindən keçəcəyini bildirib. Bəzi binalar üçün həll dəstəkləyici strukturların gücləndirilməsi ola bilər, digərləri üçün tam yenidənqurma.
Boğaziçi Universitetinin professoru Doğan Kalafatın sözlərinə görə, bu, açıq şəkildə gecikmiş bir reaksiyadır. Alim hakimiyyəti 2020-ci ilə qədər artıq toplanmış məlumatlara əsaslanaraq, bütün mənzil fondunun hərtərəfli qiymətləndirilməsi başa çatana qədər ən etibarsız binaların yenidən qurulmasına başlamağa çağırıb.
Geofizika Mühəndisləri Palatasından Haluk Eyidoğan ləngliyə misal olaraq Zeytinburnu rayon rəsmilərini göstərib. Şimali Anadolu qırağının təhlükəli hissəsinə yaxın ərazidə yerləşir. Hətta 2000-ci illərin əvvəllərindəki baş planda binaların keyfiyyətinin həddən artıq aşağı olduğu, onların hərtərəfli yenidənqurmaya ehtiyacı olduğu, ərazidə zərərçəkmişlər üçün sığınacaqlar şəbəkəsinin yaradılmasının zəruriliyi bildirilirdi. Amma ekspert deyib ki, iki onillik ərzində İstanbul meriyası zəlzələyə hazırlaşmaq üçün aktiv işə başlamayıb: “Plan rəfdə qaldı, ona heç kim toxunmadı. Üstəlik, son illər rayonda imkanlı alıcılar üçün yeni hündürmərtəbəli binalar tikilib. Yerli yoxsullar isə təhlükəsiz olmayan evlərdə yaşamağa davam edirlər”, - deyə Eyidoğan bildirib.
Sosial bərabərsizliyin nələrə gətirib çıxardığını professor Okan Tüysüz “The Guardian”a müsahibəsində belə izah edib:
“İstanbulun Avropa hissəsi zəlzələyə daha az davamlı yumşaq daş üzərində, şimal və Asiya hissəsi sərt köhnə daş üzərində tikilib. Buna görə də varlı sakinlər Boğazda, şimalda villalar tikməyə üstünlük verirlər”.
Təhlükə həm də ondan ibarətdir ki, İstanbulun bütün sakinləri gözlənilən fəlakət ideyasına öyrəşməyə hazır deyillər. Bir çoxları belə bir perspektivə fatalistlər kimi istinad edirlər: nə olursa-olsun, taleyi belədir. İnsanlar sadəcə, reallığa məhəl qoymurlar, narahatlığı bu şəkildə yatırmağa çalışırlar", - deyə 3 ildir İzmit zəlzələsinin qurbanlarına məsləhət verən psixoloq İbrahim Eke “The Guardian”-a izah edib. Eyni zamanda, İstanbulda, onun sözlərinə görə, ünsürlərə qarşı qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirən fəal sakinlər də var - onlar bütün ehtiyat tədbirlərini görürlər və hətta binaların qəza çıxışlarını bağlayan avtomobillərin axtarışı üçün küçələrdə patrulluq edirlər.
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:01
Trampa qarşı impiçment elan edilib
Bu gün, 07:33
Qarabağa qayıdış: daha iki kəndə köç karvanı gedib
Dünən, 13:23
ANAMA əməkdaşı Qazaxda minaya düşüb
Dünən, 11:05
Azərbaycan Ordusunun mövqeləri atəşə tutulub
Dünən, 08:28
Qlobal hərbi xərclər rekord həddə çatıb
27-04-2025, 14:11
Azərbaycan-İran sərhəddində atışma: ölən və saxlanılanlar var
26-04-2025, 09:52
Marsa yağış və qar yağması elmi təsdiqini tapır
25-04-2025, 18:21
Putinlə Trampın xüsusi elçisi görüşüb - (Yenilənib)
25-04-2025, 16:29
Əvəz Zeynallı sərbəst buraxılıb
25-04-2025, 15:02
Tramp: Krım Rusiyanın tərkibində qalacaq
25-04-2025, 12:58
Sülh üçün 5 tələb irəli sürülüb
25-04-2025, 11:46
Tramp qlobal sabitliyə ağır zərər vurur - Sabiq nazir
25-04-2025, 11:16
Müəllimlər üçün vakansiya seçimi başlayıb
25-04-2025, 10:58
“Hizbullah” kabusu: reallıq və uydurmalar
25-04-2025, 10:13
Kibertəhlükə artır - Video
25-04-2025, 09:21
Britaniya Ukrayna ilə bağlı planını dəyişir
24-04-2025, 13:31
Prezident qızının milyonları geri qaytarılır
24-04-2025, 11:36
Nüvə müharibəsi: 72 dəqiqəyə 5 milyard insanı ölə və yalnız iki ölkə sağ qala bilər
24-04-2025, 11:12
Varis planı: DİN rəhbəri niyə istefaya göndərilib?
24-04-2025, 10:24
Dünyanın sonu ilə bağlı tarix açıqlanıb
24-04-2025, 09:07
İlham Əliyev “Energy China” şirkətinin sədri ilə görüşüb - Fotolar
23-04-2025, 17:24
Türkiyə təhlükədə: güclü zəlzələ ilə bağlı narahatlıqlar davam edir
23-04-2025, 16:48
Trampın qərarı ABŞ-a ciddi problem yaradıb
23-04-2025, 15:54
Azərbaycan Çindən nə umur?
23-04-2025, 14:05
Professor: Prezident Əliyevin Çinə səfəri böyük siyasi hadisədir
23-04-2025, 12:01
Uşaqların cinsi istismarı... - Katolik Kilsə problemi həll edə bilmir
23-04-2025, 11:02
Azərbaycan ilə Çin 18 maddəlik Birgə Bəyanat imzalayıblar
22-04-2025, 12:36
Sonuncu Papa? - Yeni Qiyamət Günü proqnozu verilir
22-04-2025, 10:42
Görmə qabiliyyətini bərpa edən dərman tapılıb
22-04-2025, 09:56
Putin Ukrayna ilə birbaşa danışıqlar təklif edib
22-04-2025, 09:47
Təhsil sektorunda yeni təyinatlar olub - Foto
21-04-2025, 20:43
Qukasyan: Xankəndidə Xocalıdan gətirilmiş yüzlərlə azərbaycanlı var idi - (Yenilənib) - Fotolar
21-04-2025, 20:31
İlham Əliyev "Sinxua" agentliyinə müsahibə verib
21-04-2025, 16:58
Professor: Dünyanı iqtisadi zəlzələ gözləyir
21-04-2025, 14:10
Putinin vasitəçiliyi İran və İsrailə sərf edirmi?
21-04-2025, 13:16
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
21-04-2025, 12:11
Ukrayna əhalisi 8 milyon azalıb
21-04-2025, 11:30
Ticarət savaşı: qızıl bahalaşır, dollar dəyər itirir
21-04-2025, 10:46
Təhsil idarələrinə müdirlər təyin olunub - Siyahı
21-04-2025, 08:08
Avropa su altında qala bilər
19-04-2025, 09:12
Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutulub
18-04-2025, 19:08
ABŞ-dan sonra ikinci müttəfiq: İsraili Bakı ilə nə birləşdirir?
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
