13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
İnsanlar dağıntılar altında nə qədər sağ qala bilər? - Mütəxəssis rəyi
Tarix: 13-02-2023 16:16 | Bölmə: Slayd
İnsanlar dağıntılar altında nə qədər sağ qala bilər? - Mütəxəssis rəyi

Türkiyə və Suriyada baş vermiş zəlzələlər nəticəsində dağıntılar altında qalan insanların xilası üçün vaxtın daralması narahatlıqları daha da artırıb.

Reyting.az
xatırladır ki, artıq zəlzələnin baş verdiyi müddət bir həftəyə yaxınlaşır. Bu səbəbdən də dağıntılar altında qalan insanların xilası ciddi əhəmiyyət kəsb edir, bir növ zamana qarşı savaş halına gəlib.

Bəs insanlar dağıntılar altında nə qədər sağ qala bilərlər?

Ekspertlər bunun bir neçə amillə bağlı olduğunu deyirlər. Qəza zamanı yer, hava və suya çıxış, iqlim, hava şəraiti, dağıntı altında olan şəxsin fiziki və psixoloji vəziyyəti kimi amillər onların nə qədər sağ qala biləcəyinə təsir göstərir. İnsanların əksəriyyəti fəlakətdən sonra 24 saat ərzində xilas edilir, lakin sağ qalanların bundan çox gec xilas edildiyi bir çox hallar da var.

Zəlzələnin nə vaxt baş verəcəyini və ya binanın nə vaxt uçacağını dəqiq bilmək mümkün olmasa da, ekspertlər fövqəladə vəziyyət zamanı sağ qalmaq üçün düzgün seçilmiş yeri, havaya çıxışın təmin olunmasını çox vacib sayırlar.

Mütəxəssis Murat Harun Öngören deyir ki, zəlzələ zamanı mövqe tutmağı bacarmaq sağ qalmağa zəmin yaradan boşluq və hava almaq imkanı yarada bilər.

Diz çökmək, stolun və ya bərk bir əşyanın altında durmaq titrəmə azalana qədər möhkəm tutmaq deməkdir. Bu səbəbdən də təhsil, təcrübə və fövqəladə hallar haqqında məlumatlılıq vacibdir, lakin bunlar çox vaxt diqqətdən kənarda qalır. Amma bu amillər dağıntılar altındakı ömrü müəyyən edir.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Səhiyyə Fövqəladə Hallar Proqramının texniki əməkdaşı Jetri Regmi hazırlığın əhəmiyyətinə də diqqət çəkir:

"Möhkəm bir masa kimi təhlükəsiz yerdə sığınacağa sahib olmaq sağqalma şansını artıra bilər. Hər bir fövqəladə hal fərqli olduğu üçün aydın deyil, lakin ilkin axtarış və xilasetmə səyləri yerli icmaların hazırlığından asılıdır”.

Uçmuş binanın altında sağ qalmaq üçün hava və suya çıxış vacibdir. Ancaq bu, həm də zədənin səviyyəsindən asılıdır. Qanaxma sağqalma şansını 24 saatdan çox uzatmağı çətinləşdirir. Ona görə də ekspertlər bildirirlər ki, zəlzələ qurbanı dağıntılar altında çox ciddi xəsarət almasa, nəfəs almağa havası və suya çıxışı çox vacibdir.

ABŞ-ın Duke Universitetinin reanimasiya professoru Riçard Edvard Munun sözlərinə görə, dağıntılar altında su və oksigen çox vacibdir: “Hər bir yetkin insan gündə 1,2 litr su itirir: sidik, tənəffüs, su buxarı və tərlə. İnsan 8 litrdən çox su itirəndə ağır xəstələnir”.

Bəzi hesablamalara görə, insanlar susuz 3-7 gün yaşaya bilər.

Bir insanın kəllə-beyin travması və ya digər ciddi zədəsi varsa və ya tənəffüsü məhduddursa, fəlakətdən bir gün sonra sağqalma şansı çox zəifləyir. Dr. Regminin sözlərinə görə, zədənin səviyyəsini qiymətləndirə bilmək vacibdir.

İqlim həm də qurbanların nə qədər yaşaya biləcəyi ilə müəyyən edilir. Professor Moon deyir ki, Türkiyədə hava şəraiti vəziyyəti daha da pisləşdirir. “Orta bir yetkin insan bədən istiliyini saxlamaq qabiliyyətini itirmədən maksimum 21 dərəcə selsiyə dözə bilir. Bu temperaturdan aşağı bədən temperaturu ətraf mühitin temperaturunu izləyir”.

Mütəxəssis diqqətə çatdırıb ki, hipotermiyanın dərəcəsi insanın nə qədər təcrid olunduğundan, nə qədər qorunduğundan asılıdır. O, əlavə edib ki, yayda insanın qapalı qaldığı yer çox isti olarsa, su tez itə bilər və bu, sağqalma şansını azaldır.

ELÇİN
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər