10:06 / 02-08-2025
İran-Azərbaycan dövlət sərhədini pozmaq istəyiblər - Fotolar
09:52 / 02-08-2025
Məşhur futbolçu London klubundan ayrılıb
23:58 / 01-08-2025
BQXK-nın Azərbaycan Nümayəndəliyinin missiyası yekunlaşıb
23:36 / 01-08-2025
Baş Şirvan kollektorunda iki nəfər boğulub
23:07 / 01-08-2025
Tramp Azərbaycanı “Abraham razılaşması”na cəlb etmək niyyətindədir
23:01 / 01-08-2025
Marsda qədim həyatın izləri tapılıb - Fotolar
19:46 / 01-08-2025
İqtisadi Şuranın növbəti iclası keçirilib
18:18 / 01-08-2025
AFFA-nın yeni mətbuat katibi bəlli olub
18:09 / 01-08-2025
İyulla avqustun “Ulduz”u bir arada - Fotolar
18:01 / 01-08-2025
Lukaşenko Aİ-ni Rusiya ilə əməkdaşlığa çağırır
17:44 / 01-08-2025
Konfrans Liqası: komandalarımızın potensial rəqibləri bəlli olub
17:29 / 01-08-2025
Rusiya Avropa üçün real təhlükəyə çevrilir
17:14 / 01-08-2025
Növbəti depozit hərracı keçirilib
17:08 / 01-08-2025
Pentaqon 2028-ci il sınağına hazırlaşır - Foto
16:56 / 01-08-2025
Zelenski Putini şəxsi görüşə dəvət edib
16:41 / 01-08-2025
Mollazadə: Pezeşkian Azərbaycanla münasibətləri düzəltmək istəsə də, bu, çətin olacaq
16:39 / 01-08-2025
Qarabağa səfər edənlər "E-Polis"dən icazə ala biləcək
16:12 / 01-08-2025
Vəzifəli şəxslərin işi məhkəməyə göndərilib
15:49 / 01-08-2025
Magistraturaya sənəd qəbulunun vaxtı uzadılıb
15:18 / 01-08-2025
Kreml Azərbaycanla gərginliyi artırır
15:16 / 01-08-2025
TƏBİB sədri bir qrup şəxsi vəzifəyə təyin edib
15:03 / 01-08-2025
Ceyhun Bayramov İsrailin yeni səfirini qəbul edib
14:35 / 01-08-2025
Arif Babayev Fəxri xiyabanda dəfn olunub - Yenilənib
14:22 / 01-08-2025
Qarabağda daha 7 058,9 hektar ərazi minalardan təmizlənib
14:10 / 01-08-2025
Prezident "Media haqqında" qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib - (Yenilənib)
14:01 / 01-08-2025
Narkokuryerlər 27 kq narkotiklə tutulublar
13:44 / 01-08-2025
Fəxrəddin Manafova “Şöhrət” ordeni verilib - Sərəncam
13:39 / 01-08-2025
"Qalatasaray"ın sabiq oyunçusu "Bavariya"dan ayrılır
13:36 / 01-08-2025
Professor: Beşinci kolon yenidən fəallaşıb
13:34 / 01-08-2025
"Kəpəz" klubu İlkin Qırtımovla yollarını ayırıb
14:58 / 28-07-2025
Vilayəti Azərbaycana qarşı düşmən mövqeyindən çəkilmir - Foto
11:32 / 28-07-2025
Qazaxıstan neftinin Rusiyadan yan keçməklə nəqli: Azərbaycan nəqli məhdudlaşdıracaq
12:59 / 29-07-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
12:55 / 29-07-2025
Mərkəzi Nəbatat Bağında 7 yaşlı uşağı ilan sancıb - Vəziyyəti ağırdır
13:59 / 29-07-2025
Cəlaloğlu: Sabitlik hər an pozula bilər
19:16 / 28-07-2025
DTX imtahanlarda fırıldaqçılıq edən şəbəkə üzvlərini saxlayıb
13:40 / 28-07-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib) - Foto
17:26 / 28-07-2025
Kosmik rəqabət güclənir - Yeni proqrama start verilir
15:07 / 29-07-2025
İsazadə: Rusiyada şovinizm yüksək həddə çatıb
10:36 / 30-07-2025
Rus ordusu üç bölgədə irəliləyir - Foto
14:14 / 28-07-2025
Prezident qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
15:07 / 31-07-2025
Qarabağa növbəti köç gedib - (Yenilənib)
Marsda qədim həyatın izləri tapılıb - Fotolar
Tarix: 01-08-2025 23:01 | Bölmə: Cəmiyyət
"Curiosity" gəmisi Marsda qədim həyatın mümkün izlərini aşkar edib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Milli Aeronavtika və Kosmos İdarəsindən (NASA) bildiriblər.
NASA-nın tədqiqat qrupunun məlumatına görə, onlar Marsda həyatın yaranması ilə əlaqəli olan ən əsas komponentlərdən birini, yağ turşularının fraqmentləri ola biləcəyi güman edilən molekullar tapıblar. Tədqiqatçıların sözlərinə görə, bu üzvi birləşmələr Marsda axtarışlar aparan "Curiosity" kosmik robot gəmisi tərəfindən "Cumberland" adlanan süxur nümunəsinin təkrar təhlili zamanı aşkar edilib.
Qeyd olunur ki, bu yeni, nadir nümunə, Marsdakı Qeyl kraterində götürülüb.
Alimlərin söylədiklərinə görə, onlar uzun müddətdir ki, Marsda fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" laboratoriyası (Sample Analysis at Mars) vasitəsilə artıq üç molekulu müəyyənləşdiriblər: dekanı, undekanı və dodekanı. Elm adamlarının fikrincə, həmin molekullar 10–12 karbon atomu ehtiva edir. Ehtimala görə, Yer planetində ilk hüceyrə membranlarının formalaşmasında həyati rol oynayan yağ turşularının qalıqlarıdır. Alimlərin izahına görə, yağ turşuları həm bioloji proseslər, həm də geokimyəvi reaksiyalardır ki, bu da əsasən su ilə mineralların hidrotermal mənbələrdə qarşılıqlı təsiri nəticəsində əmələ gələ bilər.
Tapılmış molekulların mənşəyi hələ dəqiq müəyyən edilməyib, lakin bütün bunlarla yanaşı onların mövcudluğu elmi tədqiqat baxımından artıq böyük maraq doğurur. Bu yeni tədqiqatın əsas müəllifi, Fransa Milli Elmi Araşdırmalar Mərkəzinin əməkdaşı olan Karolin Freysin deyib:
"Araşdırmamız göstərir ki, indiyədək əldə edə bilmədiyimiz yeniliyə daha yaxınıq. Biz Marsdan alınmış nümunələri analiz etməklə, biləcəyik ki, əgər orada bir zamanlar həyat olubsa, onun kimyəvi izlərini bu gün belə aşkarlaya bilərik. Bu, həm də qədim göldə orqanik maddələrin tədqiq edilməsi deməkdir".
Xatırladaq ki, "Curiosity" kosmik Mars roveri bu süxuru ilk dəfə 2013-cü ildə aşkar etmişdi. Daha sonra isə "Sarıbıçaq körfəzi" (Yellowknife Bay) adlanan ərazidə qazıntılar aparanda yeni mənbələr üzə çıxmışdı. Məhz buna görə də geoloqlar belə hesab edirlər ki, bu yer milyonlarla il əvvəl mövcud olmuş bir gölün dibidir.
Mütəxəssislər iddia edirlər ki, bu ərazidə daha əvvəl gil mineralları, nitratlar, hətta metan da aşkarlanıb və bunların hamısı Yer üzündə bioloji proseslərdə mühüm rol oynayıb, deməli, söhbət canlı həyat izlərindən gedir.
NASA Goddard Kosmik Uçuş Mərkəzinin əməkdaşı Daniel Glevin də Marsda qədim dövrlərdə canlı həyatın, ola bilsin, hətta insanların yaşadığını düşünən, tamamilə buna inanan elm adamlarından biridir. O, bununla bağlı maraqlı açıqlama verib:
"Bizdə sübutlar var ki, Qeyl kraterində milyonlarla illər ərzində maye halda su olub. Bəlkə daha qədim və çox uzun bir müddət".
Bu cür maraqlı ehtimallar, elmi faktlar isə bir daha Qeyl kraterini Mars planetində tam mümkün görünə bilən bir həyatın "beşiyi" kimi ən əsas namizədə çevirir. Yeni molekullar aminoturşuların aşkarlanması məqsədilə keçirilən elmi eksperiment zamanı ortaya çıxıb. Alimlər həmin molekulların yağ turşularının - məsələn, undekan turşusu, dodekan turşusu və tridekan turşusunun parçalanması nəticəsində əmələ gəldiyini düşünürlər.
İrəli sürülən bu fərziyyəni yoxlamaq üçün tədqiqatçılar qrupu Yerdə laboratoriya təcrübəsi aparıblar və undekan turşusu Marsa bənzər gillərin iştirakı ilə qızdırılıb. Nəticədə tezliklə dekan molekulunun əmələ gəldiyi müşahidə olunub. Beləliklə, məlum olub ki, ehtimallar əsassız deyil və bütün bunlar Mars planetindən tapılmış molekulların daha iri, qədim "əcdadları" ilə əlaqəsini sübut edir. Alimlərin fikrincə, bu "əcdadlar" digər məxluqlar yox, məhz insan növü ola bilər.
Qırmızı planetdə uzun illərdir fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" daxili laboratoriyasının roveri hələlik daha çox yağ turşularını aşkar etməsə də, onların fraqmentlərinin mövcudluğu gələcəkdə NASA-nın növbəti mərhələyə – Marsdan Yer kürəsinə yeni süxur nümunələrinin gətirilməsi planına yol açır.
"Biz Marsdan nümunələrin gətirilməsi ilə bağlı növbəti ən önəmli addımlar atmağa hazırıq. Bu isə Qırmızı planetdə həyatın olub-olmadığı ilə bağlı mübahisəyə son qoymağa kömək edə bilər",- deyə D. Qlevin əlavə edib.
Bu kəşf Marsda, ekstremal radiasiya, eyni zamanda oksidləşdirici şəraitin olmasına baxmayaraq, elmi nöqteyi-nəzərdən üzvi molekulların milyonlarla il ərzində yaxşı qoruna biləcəyinə dair inamı gücləndirir.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bir çox elm adamlarının ehtimal etdiyi kimi, Marsda bir vaxtlar həyat olubsa, o zaman belə molekullar onun səssiz şahidlərinə - qədim süxurlarda saxlanmış biosiqnallara çevrilə bilər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-08-2025 23:01 | Bölmə: Cəmiyyət
"Curiosity" gəmisi Marsda qədim həyatın mümkün izlərini aşkar edib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Milli Aeronavtika və Kosmos İdarəsindən (NASA) bildiriblər.
NASA-nın tədqiqat qrupunun məlumatına görə, onlar Marsda həyatın yaranması ilə əlaqəli olan ən əsas komponentlərdən birini, yağ turşularının fraqmentləri ola biləcəyi güman edilən molekullar tapıblar. Tədqiqatçıların sözlərinə görə, bu üzvi birləşmələr Marsda axtarışlar aparan "Curiosity" kosmik robot gəmisi tərəfindən "Cumberland" adlanan süxur nümunəsinin təkrar təhlili zamanı aşkar edilib.
Qeyd olunur ki, bu yeni, nadir nümunə, Marsdakı Qeyl kraterində götürülüb.
Alimlərin söylədiklərinə görə, onlar uzun müddətdir ki, Marsda fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" laboratoriyası (Sample Analysis at Mars) vasitəsilə artıq üç molekulu müəyyənləşdiriblər: dekanı, undekanı və dodekanı. Elm adamlarının fikrincə, həmin molekullar 10–12 karbon atomu ehtiva edir. Ehtimala görə, Yer planetində ilk hüceyrə membranlarının formalaşmasında həyati rol oynayan yağ turşularının qalıqlarıdır. Alimlərin izahına görə, yağ turşuları həm bioloji proseslər, həm də geokimyəvi reaksiyalardır ki, bu da əsasən su ilə mineralların hidrotermal mənbələrdə qarşılıqlı təsiri nəticəsində əmələ gələ bilər.
Tapılmış molekulların mənşəyi hələ dəqiq müəyyən edilməyib, lakin bütün bunlarla yanaşı onların mövcudluğu elmi tədqiqat baxımından artıq böyük maraq doğurur. Bu yeni tədqiqatın əsas müəllifi, Fransa Milli Elmi Araşdırmalar Mərkəzinin əməkdaşı olan Karolin Freysin deyib:
"Araşdırmamız göstərir ki, indiyədək əldə edə bilmədiyimiz yeniliyə daha yaxınıq. Biz Marsdan alınmış nümunələri analiz etməklə, biləcəyik ki, əgər orada bir zamanlar həyat olubsa, onun kimyəvi izlərini bu gün belə aşkarlaya bilərik. Bu, həm də qədim göldə orqanik maddələrin tədqiq edilməsi deməkdir".
Xatırladaq ki, "Curiosity" kosmik Mars roveri bu süxuru ilk dəfə 2013-cü ildə aşkar etmişdi. Daha sonra isə "Sarıbıçaq körfəzi" (Yellowknife Bay) adlanan ərazidə qazıntılar aparanda yeni mənbələr üzə çıxmışdı. Məhz buna görə də geoloqlar belə hesab edirlər ki, bu yer milyonlarla il əvvəl mövcud olmuş bir gölün dibidir.
Mütəxəssislər iddia edirlər ki, bu ərazidə daha əvvəl gil mineralları, nitratlar, hətta metan da aşkarlanıb və bunların hamısı Yer üzündə bioloji proseslərdə mühüm rol oynayıb, deməli, söhbət canlı həyat izlərindən gedir.
NASA Goddard Kosmik Uçuş Mərkəzinin əməkdaşı Daniel Glevin də Marsda qədim dövrlərdə canlı həyatın, ola bilsin, hətta insanların yaşadığını düşünən, tamamilə buna inanan elm adamlarından biridir. O, bununla bağlı maraqlı açıqlama verib:
"Bizdə sübutlar var ki, Qeyl kraterində milyonlarla illər ərzində maye halda su olub. Bəlkə daha qədim və çox uzun bir müddət".
Bu cür maraqlı ehtimallar, elmi faktlar isə bir daha Qeyl kraterini Mars planetində tam mümkün görünə bilən bir həyatın "beşiyi" kimi ən əsas namizədə çevirir. Yeni molekullar aminoturşuların aşkarlanması məqsədilə keçirilən elmi eksperiment zamanı ortaya çıxıb. Alimlər həmin molekulların yağ turşularının - məsələn, undekan turşusu, dodekan turşusu və tridekan turşusunun parçalanması nəticəsində əmələ gəldiyini düşünürlər.
İrəli sürülən bu fərziyyəni yoxlamaq üçün tədqiqatçılar qrupu Yerdə laboratoriya təcrübəsi aparıblar və undekan turşusu Marsa bənzər gillərin iştirakı ilə qızdırılıb. Nəticədə tezliklə dekan molekulunun əmələ gəldiyi müşahidə olunub. Beləliklə, məlum olub ki, ehtimallar əsassız deyil və bütün bunlar Mars planetindən tapılmış molekulların daha iri, qədim "əcdadları" ilə əlaqəsini sübut edir. Alimlərin fikrincə, bu "əcdadlar" digər məxluqlar yox, məhz insan növü ola bilər.
Qırmızı planetdə uzun illərdir fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" daxili laboratoriyasının roveri hələlik daha çox yağ turşularını aşkar etməsə də, onların fraqmentlərinin mövcudluğu gələcəkdə NASA-nın növbəti mərhələyə – Marsdan Yer kürəsinə yeni süxur nümunələrinin gətirilməsi planına yol açır.
"Biz Marsdan nümunələrin gətirilməsi ilə bağlı növbəti ən önəmli addımlar atmağa hazırıq. Bu isə Qırmızı planetdə həyatın olub-olmadığı ilə bağlı mübahisəyə son qoymağa kömək edə bilər",- deyə D. Qlevin əlavə edib.
Bu kəşf Marsda, ekstremal radiasiya, eyni zamanda oksidləşdirici şəraitin olmasına baxmayaraq, elmi nöqteyi-nəzərdən üzvi molekulların milyonlarla il ərzində yaxşı qoruna biləcəyinə dair inamı gücləndirir.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bir çox elm adamlarının ehtimal etdiyi kimi, Marsda bir vaxtlar həyat olubsa, o zaman belə molekullar onun səssiz şahidlərinə - qədim süxurlarda saxlanmış biosiqnallara çevrilə bilər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 23:36
Baş Şirvan kollektorunda iki nəfər boğulub
Dünən, 23:01
Marsda qədim həyatın izləri tapılıb - Fotolar
Dünən, 16:12
Vəzifəli şəxslərin işi məhkəməyə göndərilib
Dünən, 12:23
Sabah 41 dərəcə isti gözlənilir
Dünən, 12:17
Şəkidə qəsdən yanğın törədən şəxslər həbs olunublar
31-07-2025, 18:27
Daha bir direktorla bağlı araşdırma aparılacaq
31-07-2025, 17:57
Məhkəmə işi: “Atası icra başçısı ola-ola niyə ona yox, başqalarına müraciət edib?”
31-07-2025, 17:32
Füzulidə qəza: xəsarət alanlar var
31-07-2025, 16:07
Müəllimlərin işə qəbulu: vakansiya seçimi başlayır
31-07-2025, 15:44
İlon Maskın super raketi uçuşa hazırlanır - Fotolar
31-07-2025, 15:41
Avqustda hava necə olacaq? - Proqnoz
31-07-2025, 12:15
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
31-07-2025, 11:34
MİQ üzrə vakansiya seçiminə start verilib
31-07-2025, 11:09
Sosial media ilə bağlı qadağa tətbiq olunub
31-07-2025, 10:20
Təhsil eksperti: "İki abituriyentdən biri universitetə düşməyəcək, ona görə ki..."
31-07-2025, 09:42
Kolleclərə ixtisas seçimi başlayıb
30-07-2025, 19:19
Mars planeti ilə bağlı təsəvvürlər dəyişir - Foto
30-07-2025, 18:42
Milyonluq mənimsəmə: “Şlyapa Zahid”ə hökm oxunub - Foto
30-07-2025, 18:00
Təhsil sektoruna yeni müdir təyin olunub
30-07-2025, 15:46
41 bağça müdiri işdən çıxarılıb
30-07-2025, 15:34
Müəllimlərin işə qəbulunda yenilik ediləcək
30-07-2025, 15:32
Vilayət Eyvazov vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirib - Video
30-07-2025, 13:17
İyulun 31-də 41 dərəcə isti olacaq
30-07-2025, 12:31
Güclü zəlzələ zamanı həkim cərrahi əməliyyatı dayandırmayıb - Video
30-07-2025, 09:49
Astarada qətl: gəlin qayınanasını öldürüb
29-07-2025, 19:25
11 min il əvvəl nəsli kəsilmiş heyvanın kəlləsi tapılıb
29-07-2025, 18:41
Baş redaktorun cəzası azaldılıb - Məhkəmə
29-07-2025, 17:39
"Tiktoker": "Bəli, qeyri-etik yayınlar etmişəm, danmıram, amma..."
29-07-2025, 16:49
Azərbaycanda isti hava şəraiti davam edəcək
29-07-2025, 16:33
Altıncı hissin insan bədənindəki yeri tapılıb - Foto
29-07-2025, 15:31
Sabiq deputat su problemindən şikayətlənib
29-07-2025, 13:23
Sabah 41 dərəcə isti gözlənilir - Proqnoz
29-07-2025, 12:55
Mərkəzi Nəbatat Bağında 7 yaşlı uşağı ilan sancıb - Vəziyyəti ağırdır
29-07-2025, 12:48
Şamaxı Mərkəzi Xəstəxanasına direktor təyinatı olub
29-07-2025, 12:38
Mərkəzi Xəstəxanaya direktor təyin edilib
29-07-2025, 12:25
Uşaq bağçalarına tərbiyəçi-müəllimlərin işə qəbulu prosesi başlayıb
29-07-2025, 12:03
Keçmiş məktəb direktoru zərəri ödəyib - Məhkəmə prosesi
29-07-2025, 11:50
Çimərlik ərazisində avtoxuliqanlıq edən şəxs tutulub
29-07-2025, 11:22
İrəvanlı alimlər - Siyahı
29-07-2025, 10:27
Sabiq bələdiyyə sədrinin cəzası ağırlaşdırılıb
29-07-2025, 10:04
Şəmkirdə taksi sürücüsü 20 və 26 yaşlı şəxsləri bıçaqlayıb
28-07-2025, 17:43
Müğənninin kürəkəni yenidən hakim qarşısına çıxarılıb
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
