06:58 / 23-09-2025
Daha 20 ailə Laçın şəhərinə köçür
00:08 / 23-09-2025
İlham Əliyev Nyu-Yorkda görüşlərə başlayıb - (Yenilənib) - Fotolar
23:52 / 22-09-2025
Fransa Fələstini dövlət kimi tanıyıb
22:15 / 22-09-2025
Prezident İlham Əliyev ABŞ-a gedib - Fotolar
19:52 / 22-09-2025
Ceyhun Bayramov Kaya Kallasla görüşüb - Foto
18:42 / 22-09-2025
Yeni filmin çəkilişlərinə başlayırlar
18:24 / 22-09-2025
Humanoid robotların istehsalı artır - Foto
18:02 / 22-09-2025
Möhlət hüququ olan tələbə necə "tor"a salınıb? - Məhkəmə işi
17:56 / 22-09-2025
Bakı aeroportunda həyəcan siqnalı: nə baş verib?
17:33 / 22-09-2025
Laza kəndindən palçıqlı sel keçib
17:28 / 22-09-2025
Xaçmazda şagird qayçı ilə vurulub
17:04 / 22-09-2025
Mikayıl Cabbarov: "AIIF ənənəvi xarakter daşıyacaq"
16:43 / 22-09-2025
Azərbaycan Kuboku: təqvim açıqlanıb
16:33 / 22-09-2025
III MDB Oyunlarında futbol yarışlarının püşkü atılıb
16:19 / 22-09-2025
DİN-də əməliyyat müşavirəsi keçirilib - Nazir tapşırıqlar verib
16:17 / 22-09-2025
Məşhur rejissoru prezident seçiblər
16:04 / 22-09-2025
Xəzərdə duzsuzlaşdırma zavodu üzrə saziş imzalanıb
16:01 / 22-09-2025
Azərbaycan IFC ilə yeni əməkdaşlıq sazişi imzalayıb
15:52 / 22-09-2025
Professor: İlin sonuna qədər Azərbaycan-Rusiya münasibətləri qaydaya düşəcək
15:49 / 22-09-2025
Məzahir Pənahovun gəlini danışdı: “Onu Amerikada tutdura bilərdim”
15:38 / 22-09-2025
Müğənni Qumral: "İrandan filmə çəkilmək təklifi almışdım"
15:35 / 22-09-2025
Taksi qiymətləri ilə bağlı rəsmi açıqlama - Artım olacaq?
15:23 / 22-09-2025
"SpaceX" daha 15 min peyk buraxmaq istəyir
15:13 / 22-09-2025
İcarəçilərlə bağlı yeni tələblər var - Xəbərdarlıq
15:00 / 22-09-2025
Bakıda Ermənistan vətəndaşlarının məhkəməsi keçirilir
14:46 / 22-09-2025
Daha 1130,6 ha ərazi minalardan təmizlənib
14:41 / 22-09-2025
Adnan Əhmədzadənin vəkili: "Hər hansı təzyiqə məruz qalmayıb"
14:41 / 22-09-2025
Pentaqon jurnalistlər üçün yeni qaydalar hazırlayır
14:20 / 22-09-2025
Məmurlar vətəndaşlara sayğısızlıq edir
18:00 / 20-09-2025
İlham Əliyev Ruanda prezidenti ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
11:35 / 18-09-2025
Daha bir asteroid sürətlə Yerə doğru irəliləyir
20:01 / 19-09-2025
Rusiya qırıcıları Estoniyanın hava məkanını pozub
23:44 / 18-09-2025
ABŞ BMT Təhlükəsizlik Şurasında Qəzza ilə bağlı qətnaməyə veto qoyub
21:46 / 18-09-2025
Ceyhun Bayramov Aİ komissarı ilə müzakirə aparıb
13:58 / 19-09-2025
İnsanların ən uzun və ən qısa ömür sürdüyü ölkələr... - Avropanın hansı ölkəsi öndədir?
13:20 / 18-09-2025
Su problemi milyardlarla insanı risk altında qoyur
16:25 / 19-09-2025
Bölgələrdə sel gözlənilir - Xəbərdarlıq
11:17 / 20-09-2025
Kəlbəcərə növbəti köç karvanı gedib
17:16 / 18-09-2025
Yeni film tənqidçilərdən yüksək qiymət alıb - Foto
23:47 / 20-09-2025
Ülvü Qənizadə yenidən dünya çempionu olub - Foto
09:22 / 18-09-2025
Azərbaycanda Milli Musiqi Günü qeyd olunur
Marsda qədim həyatın izləri tapılıb - Fotolar
Tarix: 01-08-2025 23:01 | Bölmə: Cəmiyyət
"Curiosity" gəmisi Marsda qədim həyatın mümkün izlərini aşkar edib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Milli Aeronavtika və Kosmos İdarəsindən (NASA) bildiriblər.
NASA-nın tədqiqat qrupunun məlumatına görə, onlar Marsda həyatın yaranması ilə əlaqəli olan ən əsas komponentlərdən birini, yağ turşularının fraqmentləri ola biləcəyi güman edilən molekullar tapıblar. Tədqiqatçıların sözlərinə görə, bu üzvi birləşmələr Marsda axtarışlar aparan "Curiosity" kosmik robot gəmisi tərəfindən "Cumberland" adlanan süxur nümunəsinin təkrar təhlili zamanı aşkar edilib.
Qeyd olunur ki, bu yeni, nadir nümunə, Marsdakı Qeyl kraterində götürülüb.
Alimlərin söylədiklərinə görə, onlar uzun müddətdir ki, Marsda fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" laboratoriyası (Sample Analysis at Mars) vasitəsilə artıq üç molekulu müəyyənləşdiriblər: dekanı, undekanı və dodekanı. Elm adamlarının fikrincə, həmin molekullar 10–12 karbon atomu ehtiva edir. Ehtimala görə, Yer planetində ilk hüceyrə membranlarının formalaşmasında həyati rol oynayan yağ turşularının qalıqlarıdır. Alimlərin izahına görə, yağ turşuları həm bioloji proseslər, həm də geokimyəvi reaksiyalardır ki, bu da əsasən su ilə mineralların hidrotermal mənbələrdə qarşılıqlı təsiri nəticəsində əmələ gələ bilər.
Tapılmış molekulların mənşəyi hələ dəqiq müəyyən edilməyib, lakin bütün bunlarla yanaşı onların mövcudluğu elmi tədqiqat baxımından artıq böyük maraq doğurur. Bu yeni tədqiqatın əsas müəllifi, Fransa Milli Elmi Araşdırmalar Mərkəzinin əməkdaşı olan Karolin Freysin deyib:
"Araşdırmamız göstərir ki, indiyədək əldə edə bilmədiyimiz yeniliyə daha yaxınıq. Biz Marsdan alınmış nümunələri analiz etməklə, biləcəyik ki, əgər orada bir zamanlar həyat olubsa, onun kimyəvi izlərini bu gün belə aşkarlaya bilərik. Bu, həm də qədim göldə orqanik maddələrin tədqiq edilməsi deməkdir".
Xatırladaq ki, "Curiosity" kosmik Mars roveri bu süxuru ilk dəfə 2013-cü ildə aşkar etmişdi. Daha sonra isə "Sarıbıçaq körfəzi" (Yellowknife Bay) adlanan ərazidə qazıntılar aparanda yeni mənbələr üzə çıxmışdı. Məhz buna görə də geoloqlar belə hesab edirlər ki, bu yer milyonlarla il əvvəl mövcud olmuş bir gölün dibidir.
Mütəxəssislər iddia edirlər ki, bu ərazidə daha əvvəl gil mineralları, nitratlar, hətta metan da aşkarlanıb və bunların hamısı Yer üzündə bioloji proseslərdə mühüm rol oynayıb, deməli, söhbət canlı həyat izlərindən gedir.
NASA Goddard Kosmik Uçuş Mərkəzinin əməkdaşı Daniel Glevin də Marsda qədim dövrlərdə canlı həyatın, ola bilsin, hətta insanların yaşadığını düşünən, tamamilə buna inanan elm adamlarından biridir. O, bununla bağlı maraqlı açıqlama verib:
"Bizdə sübutlar var ki, Qeyl kraterində milyonlarla illər ərzində maye halda su olub. Bəlkə daha qədim və çox uzun bir müddət".
Bu cür maraqlı ehtimallar, elmi faktlar isə bir daha Qeyl kraterini Mars planetində tam mümkün görünə bilən bir həyatın "beşiyi" kimi ən əsas namizədə çevirir. Yeni molekullar aminoturşuların aşkarlanması məqsədilə keçirilən elmi eksperiment zamanı ortaya çıxıb. Alimlər həmin molekulların yağ turşularının - məsələn, undekan turşusu, dodekan turşusu və tridekan turşusunun parçalanması nəticəsində əmələ gəldiyini düşünürlər.
İrəli sürülən bu fərziyyəni yoxlamaq üçün tədqiqatçılar qrupu Yerdə laboratoriya təcrübəsi aparıblar və undekan turşusu Marsa bənzər gillərin iştirakı ilə qızdırılıb. Nəticədə tezliklə dekan molekulunun əmələ gəldiyi müşahidə olunub. Beləliklə, məlum olub ki, ehtimallar əsassız deyil və bütün bunlar Mars planetindən tapılmış molekulların daha iri, qədim "əcdadları" ilə əlaqəsini sübut edir. Alimlərin fikrincə, bu "əcdadlar" digər məxluqlar yox, məhz insan növü ola bilər.
Qırmızı planetdə uzun illərdir fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" daxili laboratoriyasının roveri hələlik daha çox yağ turşularını aşkar etməsə də, onların fraqmentlərinin mövcudluğu gələcəkdə NASA-nın növbəti mərhələyə – Marsdan Yer kürəsinə yeni süxur nümunələrinin gətirilməsi planına yol açır.
"Biz Marsdan nümunələrin gətirilməsi ilə bağlı növbəti ən önəmli addımlar atmağa hazırıq. Bu isə Qırmızı planetdə həyatın olub-olmadığı ilə bağlı mübahisəyə son qoymağa kömək edə bilər",- deyə D. Qlevin əlavə edib.
Bu kəşf Marsda, ekstremal radiasiya, eyni zamanda oksidləşdirici şəraitin olmasına baxmayaraq, elmi nöqteyi-nəzərdən üzvi molekulların milyonlarla il ərzində yaxşı qoruna biləcəyinə dair inamı gücləndirir.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bir çox elm adamlarının ehtimal etdiyi kimi, Marsda bir vaxtlar həyat olubsa, o zaman belə molekullar onun səssiz şahidlərinə - qədim süxurlarda saxlanmış biosiqnallara çevrilə bilər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-08-2025 23:01 | Bölmə: Cəmiyyət
"Curiosity" gəmisi Marsda qədim həyatın mümkün izlərini aşkar edib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Milli Aeronavtika və Kosmos İdarəsindən (NASA) bildiriblər.
NASA-nın tədqiqat qrupunun məlumatına görə, onlar Marsda həyatın yaranması ilə əlaqəli olan ən əsas komponentlərdən birini, yağ turşularının fraqmentləri ola biləcəyi güman edilən molekullar tapıblar. Tədqiqatçıların sözlərinə görə, bu üzvi birləşmələr Marsda axtarışlar aparan "Curiosity" kosmik robot gəmisi tərəfindən "Cumberland" adlanan süxur nümunəsinin təkrar təhlili zamanı aşkar edilib.
Qeyd olunur ki, bu yeni, nadir nümunə, Marsdakı Qeyl kraterində götürülüb.
Alimlərin söylədiklərinə görə, onlar uzun müddətdir ki, Marsda fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" laboratoriyası (Sample Analysis at Mars) vasitəsilə artıq üç molekulu müəyyənləşdiriblər: dekanı, undekanı və dodekanı. Elm adamlarının fikrincə, həmin molekullar 10–12 karbon atomu ehtiva edir. Ehtimala görə, Yer planetində ilk hüceyrə membranlarının formalaşmasında həyati rol oynayan yağ turşularının qalıqlarıdır. Alimlərin izahına görə, yağ turşuları həm bioloji proseslər, həm də geokimyəvi reaksiyalardır ki, bu da əsasən su ilə mineralların hidrotermal mənbələrdə qarşılıqlı təsiri nəticəsində əmələ gələ bilər.
Tapılmış molekulların mənşəyi hələ dəqiq müəyyən edilməyib, lakin bütün bunlarla yanaşı onların mövcudluğu elmi tədqiqat baxımından artıq böyük maraq doğurur. Bu yeni tədqiqatın əsas müəllifi, Fransa Milli Elmi Araşdırmalar Mərkəzinin əməkdaşı olan Karolin Freysin deyib:
"Araşdırmamız göstərir ki, indiyədək əldə edə bilmədiyimiz yeniliyə daha yaxınıq. Biz Marsdan alınmış nümunələri analiz etməklə, biləcəyik ki, əgər orada bir zamanlar həyat olubsa, onun kimyəvi izlərini bu gün belə aşkarlaya bilərik. Bu, həm də qədim göldə orqanik maddələrin tədqiq edilməsi deməkdir".
Xatırladaq ki, "Curiosity" kosmik Mars roveri bu süxuru ilk dəfə 2013-cü ildə aşkar etmişdi. Daha sonra isə "Sarıbıçaq körfəzi" (Yellowknife Bay) adlanan ərazidə qazıntılar aparanda yeni mənbələr üzə çıxmışdı. Məhz buna görə də geoloqlar belə hesab edirlər ki, bu yer milyonlarla il əvvəl mövcud olmuş bir gölün dibidir.
Mütəxəssislər iddia edirlər ki, bu ərazidə daha əvvəl gil mineralları, nitratlar, hətta metan da aşkarlanıb və bunların hamısı Yer üzündə bioloji proseslərdə mühüm rol oynayıb, deməli, söhbət canlı həyat izlərindən gedir.
NASA Goddard Kosmik Uçuş Mərkəzinin əməkdaşı Daniel Glevin də Marsda qədim dövrlərdə canlı həyatın, ola bilsin, hətta insanların yaşadığını düşünən, tamamilə buna inanan elm adamlarından biridir. O, bununla bağlı maraqlı açıqlama verib:
"Bizdə sübutlar var ki, Qeyl kraterində milyonlarla illər ərzində maye halda su olub. Bəlkə daha qədim və çox uzun bir müddət".
Bu cür maraqlı ehtimallar, elmi faktlar isə bir daha Qeyl kraterini Mars planetində tam mümkün görünə bilən bir həyatın "beşiyi" kimi ən əsas namizədə çevirir. Yeni molekullar aminoturşuların aşkarlanması məqsədilə keçirilən elmi eksperiment zamanı ortaya çıxıb. Alimlər həmin molekulların yağ turşularının - məsələn, undekan turşusu, dodekan turşusu və tridekan turşusunun parçalanması nəticəsində əmələ gəldiyini düşünürlər.
İrəli sürülən bu fərziyyəni yoxlamaq üçün tədqiqatçılar qrupu Yerdə laboratoriya təcrübəsi aparıblar və undekan turşusu Marsa bənzər gillərin iştirakı ilə qızdırılıb. Nəticədə tezliklə dekan molekulunun əmələ gəldiyi müşahidə olunub. Beləliklə, məlum olub ki, ehtimallar əsassız deyil və bütün bunlar Mars planetindən tapılmış molekulların daha iri, qədim "əcdadları" ilə əlaqəsini sübut edir. Alimlərin fikrincə, bu "əcdadlar" digər məxluqlar yox, məhz insan növü ola bilər.
Qırmızı planetdə uzun illərdir fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" daxili laboratoriyasının roveri hələlik daha çox yağ turşularını aşkar etməsə də, onların fraqmentlərinin mövcudluğu gələcəkdə NASA-nın növbəti mərhələyə – Marsdan Yer kürəsinə yeni süxur nümunələrinin gətirilməsi planına yol açır.
"Biz Marsdan nümunələrin gətirilməsi ilə bağlı növbəti ən önəmli addımlar atmağa hazırıq. Bu isə Qırmızı planetdə həyatın olub-olmadığı ilə bağlı mübahisəyə son qoymağa kömək edə bilər",- deyə D. Qlevin əlavə edib.
Bu kəşf Marsda, ekstremal radiasiya, eyni zamanda oksidləşdirici şəraitin olmasına baxmayaraq, elmi nöqteyi-nəzərdən üzvi molekulların milyonlarla il ərzində yaxşı qoruna biləcəyinə dair inamı gücləndirir.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bir çox elm adamlarının ehtimal etdiyi kimi, Marsda bir vaxtlar həyat olubsa, o zaman belə molekullar onun səssiz şahidlərinə - qədim süxurlarda saxlanmış biosiqnallara çevrilə bilər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 17:33
Laza kəndindən palçıqlı sel keçib
Dünən, 14:46
Daha 1130,6 ha ərazi minalardan təmizlənib
Dünən, 12:42
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
Dünən, 09:18
Bir ailənin dörd üzvü narkotikə görə saxlanılıb
Dünən, 08:53
Yasamaldakı çoxmərtəbəli binada yanğın olub
21-09-2025, 22:42
Kimin dəyirmanına su tökdüyünüzün fərqindəmisiniz?
21-09-2025, 12:39
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
21-09-2025, 10:48
Dənizdə dalğanın hündürlüyü 4.2 metrdir
20-09-2025, 17:37
Naxçıvanda avtobus qəzası: 15-dən çox sərnişin xəsarət alıb
19-09-2025, 17:57
Bakıda və rayonlarda güclü külək olacaq - Xəbərdarlıq
19-09-2025, 17:03
Sabiq deputatdan təhsil sahəsindəki pulyığma videoları haqqında açıqlama: "Sistemlidir"
19-09-2025, 16:34
Hərbi prokurorun müavini sərəncama göndərilib - Yeni təyinat
19-09-2025, 16:25
Bölgələrdə sel gözlənilir - Xəbərdarlıq
19-09-2025, 14:43
Hərbi Prokurorluqda kadr dəyişikliyi olub
19-09-2025, 14:17
Hava limanında bahalı taksi xidməti ilə bağlı araşdırma başlayıb
19-09-2025, 13:54
Yasamalda bəzi ərazilərdə yol bağlanacaq
19-09-2025, 13:15
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
19-09-2025, 11:03
İrandan ölkəmizə narkotik keçirən şəxs tutulub
19-09-2025, 10:08
Səs yazısı yayılan məktəb direktoru haqqında araşdırma başlayıb
19-09-2025, 09:16
Avtomobil məktəbə gedən bacı-qardaşı vuraraq öldürüb
18-09-2025, 17:52
MEDİA-nın Müşahidə Şurasının iclası keçirilib - Fotolar
18-09-2025, 16:32
Bakıda və rayonlarda güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
18-09-2025, 15:40
Bakıda iş yerində yıxılan qadın ölüb
18-09-2025, 15:33
Beyləqanda ər arvadını bıçaqlayıb
18-09-2025, 15:15
Milli Məclisdə tələbələrin iştirakı ilə ictimai dinləmə keçiriləcək
18-09-2025, 15:04
"Plastik cərrah"la bağlı sensasiyalı xəbər yayılıb
18-09-2025, 13:09
Naxçıvanda kişi geyimində oğurluq edən qadın tutulub
18-09-2025, 12:47
Sabah yağış yağacaq
18-09-2025, 12:24
Bakıya əlavə yol-patrul naryadları cəlb ediblər
18-09-2025, 10:52
Trampın xanımı ukraynalı uşaqlardan xüsusi hədiyyə alacaq
17-09-2025, 22:16
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesi başlayır
17-09-2025, 17:50
Maşın alverçiləri həbs olunub - Yarım milyonluq dələduzluq işi
17-09-2025, 16:27
Qarabağ Universitetinin yataqxanası istifadəyə verilib - Fotolar
17-09-2025, 16:02
Bakı metrosunda iş rejimi uzadılıb
17-09-2025, 15:30
Yağışlı hava sentyabrın 21-dək davam edəcək
17-09-2025, 13:44
"Azərpoçt"un adından saxta mesajlar yayılır
17-09-2025, 12:47
Sabah bəzi rayonlara leysan yağacaq - Proqnoz
17-09-2025, 12:35
Oğruların 15 milyon tələb etdiyi biznesmen xilas edilib
17-09-2025, 12:18
Daşkəsən sakini 12 kq narkotiklə tutulub
16-09-2025, 21:03
Sumqayıtda yaşayış binasında yanğın olub
16-09-2025, 17:08
Sabah leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
16-09-2025, 16:35
Zaqatala sakini bağında döyülüb
16-09-2025, 13:27
Sabah yağış yağacaq
16-09-2025, 12:39
“Qərbi Azərbaycanın Səsi”nin əhəmiyyəti hiss olunur
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
