23:52 / 08-11-2025
Bakıda Zəfər Günü münasibətilə konsert və atəşfəşanlıq olub
20:20 / 08-11-2025
Bakıda keçirilən hərbi paradda iştirak edən ölkələr - Siyahı
20:17 / 08-11-2025
Bakıda hərbi parad olub - Video - (Yenilənib) - Fotolar
20:00 / 08-11-2025
Azərbaycan Ordusu regionda ön sıradadır - Fotolar
17:18 / 08-11-2025
Azərbaycan, Türkiyə və Pakistan liderləri birgə nahar edib - Foto
15:40 / 08-11-2025
Prezident: Qarabağ və Şərqi Zəngəzur dirçəlir
14:07 / 08-11-2025
İlham Əliyev: “İndi onlar təcridxanada Azərbaycan çayı içirlər” - Video
12:23 / 08-11-2025
Prezidentlə xanımı Şəhidlər xiyabanında - Fotolar
12:05 / 08-11-2025
Prezident və xanımı Fəxri xiyabanda - Fotolar
10:54 / 08-11-2025
Ərdoğan Azərbaycana gəlib - (Yenilənib)
00:14 / 08-11-2025
Mehriban Əliyeva: "Uca Tanrı xalqımızı və Vətənimizi qorusun!"
00:04 / 08-11-2025
Azərbaycanda Zəfər Günüdür
23:09 / 07-11-2025
Prezident İlham Əliyev Zəfər Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
21:17 / 07-11-2025
İlham Əliyev Məhəmməd Şahbaz Şəriflə görüşb - (Yenilənib) - Fotolar
20:50 / 07-11-2025
Dindarlar Azərbaycan prezidentinə müraciət ünvanlayıblar
19:39 / 07-11-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan və Ermənistandakı partiyalar arasında görüşlər keçirilməlidir
19:36 / 07-11-2025
Yaşar Güler Bakıya gəlib
19:33 / 07-11-2025
Pəncəli Teymurov və Vaqif Qurbanovun ailə üzvlərinə təqaüd təyin olunub
19:01 / 07-11-2025
General: Rusiya NATO-ya hücum edə bilər - Xəbərdarlıq
18:21 / 07-11-2025
Məşhur aktrisanın avtomobilinin qarşısını kəsiblər
18:10 / 07-11-2025
Dronlar Başqırdıstandakı əsas neft-kimya zavodunu vurub
18:06 / 07-11-2025
Hava limanında partlayış olub
18:00 / 07-11-2025
Rus ordusu Donetsk və Xarkovda irəliləyib
17:38 / 07-11-2025
"Bakı Metropoliteni" gücləndirilmiş iş rejiminə keçəcək
17:19 / 07-11-2025
Şəhid Pəncəlinin anası: “10 ildir gözüm yolda idi..."
17:08 / 07-11-2025
Hikmət Hacıyev NATO nümayəndə heyəti ilə görüşüb
16:49 / 07-11-2025
Pəncəli Teymurova Milli Qəhrəman adı verilib
16:45 / 07-11-2025
Tiktoker həbs edilib
16:34 / 07-11-2025
Prezident İlham Əliyev fərman imzalayıb
12:50 / 05-11-2025
“Oğru dünyası”na qarşı əməliyyat: Mirzə Əliyev öldürülüb - Foto
16:49 / 06-11-2025
Deputat: Ermənistan Azərbaycan qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməlidir
14:01 / 04-11-2025
Şərti sərhəddə yenidən gərginlik ola bilər - Ekspert
15:24 / 05-11-2025
Ukraynanın iki şəhərində dəhşətli vəziyyət yaranıb
13:35 / 05-11-2025
Prezident 10 nəfəri təltif edib - Siyahı
15:08 / 06-11-2025
Azərbaycan qonşu ölkəni problemdən xilas edir - Foto
13:05 / 06-11-2025
Mərkəzi Asiya liderləri Trampla görüşdə nəyə ümid edirlər?
19:39 / 07-11-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan və Ermənistandakı partiyalar arasında görüşlər keçirilməlidir
13:28 / 05-11-2025
Ukrayna daha təhlükəli vəziyyətlə üzləşir
09:27 / 04-11-2025
2025-ci ilin ən böyük buğda istehsalçıları... - Siyahı
09:17 / 06-11-2025
Kosmosda yeni tip nəhəng obyekt kəşf edilib
10:58 / 04-11-2025
Keçmiş vəzifəli şəxslərə hökm oxunub
Marsda qədim həyatın izləri tapılıb - Fotolar
Tarix: 01-08-2025 23:01 | Bölmə: Cəmiyyət
"Curiosity" gəmisi Marsda qədim həyatın mümkün izlərini aşkar edib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Milli Aeronavtika və Kosmos İdarəsindən (NASA) bildiriblər.
NASA-nın tədqiqat qrupunun məlumatına görə, onlar Marsda həyatın yaranması ilə əlaqəli olan ən əsas komponentlərdən birini, yağ turşularının fraqmentləri ola biləcəyi güman edilən molekullar tapıblar. Tədqiqatçıların sözlərinə görə, bu üzvi birləşmələr Marsda axtarışlar aparan "Curiosity" kosmik robot gəmisi tərəfindən "Cumberland" adlanan süxur nümunəsinin təkrar təhlili zamanı aşkar edilib.
Qeyd olunur ki, bu yeni, nadir nümunə, Marsdakı Qeyl kraterində götürülüb.
Alimlərin söylədiklərinə görə, onlar uzun müddətdir ki, Marsda fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" laboratoriyası (Sample Analysis at Mars) vasitəsilə artıq üç molekulu müəyyənləşdiriblər: dekanı, undekanı və dodekanı. Elm adamlarının fikrincə, həmin molekullar 10–12 karbon atomu ehtiva edir. Ehtimala görə, Yer planetində ilk hüceyrə membranlarının formalaşmasında həyati rol oynayan yağ turşularının qalıqlarıdır. Alimlərin izahına görə, yağ turşuları həm bioloji proseslər, həm də geokimyəvi reaksiyalardır ki, bu da əsasən su ilə mineralların hidrotermal mənbələrdə qarşılıqlı təsiri nəticəsində əmələ gələ bilər.
Tapılmış molekulların mənşəyi hələ dəqiq müəyyən edilməyib, lakin bütün bunlarla yanaşı onların mövcudluğu elmi tədqiqat baxımından artıq böyük maraq doğurur. Bu yeni tədqiqatın əsas müəllifi, Fransa Milli Elmi Araşdırmalar Mərkəzinin əməkdaşı olan Karolin Freysin deyib:
"Araşdırmamız göstərir ki, indiyədək əldə edə bilmədiyimiz yeniliyə daha yaxınıq. Biz Marsdan alınmış nümunələri analiz etməklə, biləcəyik ki, əgər orada bir zamanlar həyat olubsa, onun kimyəvi izlərini bu gün belə aşkarlaya bilərik. Bu, həm də qədim göldə orqanik maddələrin tədqiq edilməsi deməkdir".
Xatırladaq ki, "Curiosity" kosmik Mars roveri bu süxuru ilk dəfə 2013-cü ildə aşkar etmişdi. Daha sonra isə "Sarıbıçaq körfəzi" (Yellowknife Bay) adlanan ərazidə qazıntılar aparanda yeni mənbələr üzə çıxmışdı. Məhz buna görə də geoloqlar belə hesab edirlər ki, bu yer milyonlarla il əvvəl mövcud olmuş bir gölün dibidir.
Mütəxəssislər iddia edirlər ki, bu ərazidə daha əvvəl gil mineralları, nitratlar, hətta metan da aşkarlanıb və bunların hamısı Yer üzündə bioloji proseslərdə mühüm rol oynayıb, deməli, söhbət canlı həyat izlərindən gedir.
NASA Goddard Kosmik Uçuş Mərkəzinin əməkdaşı Daniel Glevin də Marsda qədim dövrlərdə canlı həyatın, ola bilsin, hətta insanların yaşadığını düşünən, tamamilə buna inanan elm adamlarından biridir. O, bununla bağlı maraqlı açıqlama verib:
"Bizdə sübutlar var ki, Qeyl kraterində milyonlarla illər ərzində maye halda su olub. Bəlkə daha qədim və çox uzun bir müddət".
Bu cür maraqlı ehtimallar, elmi faktlar isə bir daha Qeyl kraterini Mars planetində tam mümkün görünə bilən bir həyatın "beşiyi" kimi ən əsas namizədə çevirir. Yeni molekullar aminoturşuların aşkarlanması məqsədilə keçirilən elmi eksperiment zamanı ortaya çıxıb. Alimlər həmin molekulların yağ turşularının - məsələn, undekan turşusu, dodekan turşusu və tridekan turşusunun parçalanması nəticəsində əmələ gəldiyini düşünürlər.
İrəli sürülən bu fərziyyəni yoxlamaq üçün tədqiqatçılar qrupu Yerdə laboratoriya təcrübəsi aparıblar və undekan turşusu Marsa bənzər gillərin iştirakı ilə qızdırılıb. Nəticədə tezliklə dekan molekulunun əmələ gəldiyi müşahidə olunub. Beləliklə, məlum olub ki, ehtimallar əsassız deyil və bütün bunlar Mars planetindən tapılmış molekulların daha iri, qədim "əcdadları" ilə əlaqəsini sübut edir. Alimlərin fikrincə, bu "əcdadlar" digər məxluqlar yox, məhz insan növü ola bilər.
Qırmızı planetdə uzun illərdir fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" daxili laboratoriyasının roveri hələlik daha çox yağ turşularını aşkar etməsə də, onların fraqmentlərinin mövcudluğu gələcəkdə NASA-nın növbəti mərhələyə – Marsdan Yer kürəsinə yeni süxur nümunələrinin gətirilməsi planına yol açır.
"Biz Marsdan nümunələrin gətirilməsi ilə bağlı növbəti ən önəmli addımlar atmağa hazırıq. Bu isə Qırmızı planetdə həyatın olub-olmadığı ilə bağlı mübahisəyə son qoymağa kömək edə bilər",- deyə D. Qlevin əlavə edib.
Bu kəşf Marsda, ekstremal radiasiya, eyni zamanda oksidləşdirici şəraitin olmasına baxmayaraq, elmi nöqteyi-nəzərdən üzvi molekulların milyonlarla il ərzində yaxşı qoruna biləcəyinə dair inamı gücləndirir.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bir çox elm adamlarının ehtimal etdiyi kimi, Marsda bir vaxtlar həyat olubsa, o zaman belə molekullar onun səssiz şahidlərinə - qədim süxurlarda saxlanmış biosiqnallara çevrilə bilər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-08-2025 23:01 | Bölmə: Cəmiyyət
"Curiosity" gəmisi Marsda qədim həyatın mümkün izlərini aşkar edib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Milli Aeronavtika və Kosmos İdarəsindən (NASA) bildiriblər.
NASA-nın tədqiqat qrupunun məlumatına görə, onlar Marsda həyatın yaranması ilə əlaqəli olan ən əsas komponentlərdən birini, yağ turşularının fraqmentləri ola biləcəyi güman edilən molekullar tapıblar. Tədqiqatçıların sözlərinə görə, bu üzvi birləşmələr Marsda axtarışlar aparan "Curiosity" kosmik robot gəmisi tərəfindən "Cumberland" adlanan süxur nümunəsinin təkrar təhlili zamanı aşkar edilib.
Qeyd olunur ki, bu yeni, nadir nümunə, Marsdakı Qeyl kraterində götürülüb.
Alimlərin söylədiklərinə görə, onlar uzun müddətdir ki, Marsda fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" laboratoriyası (Sample Analysis at Mars) vasitəsilə artıq üç molekulu müəyyənləşdiriblər: dekanı, undekanı və dodekanı. Elm adamlarının fikrincə, həmin molekullar 10–12 karbon atomu ehtiva edir. Ehtimala görə, Yer planetində ilk hüceyrə membranlarının formalaşmasında həyati rol oynayan yağ turşularının qalıqlarıdır. Alimlərin izahına görə, yağ turşuları həm bioloji proseslər, həm də geokimyəvi reaksiyalardır ki, bu da əsasən su ilə mineralların hidrotermal mənbələrdə qarşılıqlı təsiri nəticəsində əmələ gələ bilər.
Tapılmış molekulların mənşəyi hələ dəqiq müəyyən edilməyib, lakin bütün bunlarla yanaşı onların mövcudluğu elmi tədqiqat baxımından artıq böyük maraq doğurur. Bu yeni tədqiqatın əsas müəllifi, Fransa Milli Elmi Araşdırmalar Mərkəzinin əməkdaşı olan Karolin Freysin deyib:
"Araşdırmamız göstərir ki, indiyədək əldə edə bilmədiyimiz yeniliyə daha yaxınıq. Biz Marsdan alınmış nümunələri analiz etməklə, biləcəyik ki, əgər orada bir zamanlar həyat olubsa, onun kimyəvi izlərini bu gün belə aşkarlaya bilərik. Bu, həm də qədim göldə orqanik maddələrin tədqiq edilməsi deməkdir".
Xatırladaq ki, "Curiosity" kosmik Mars roveri bu süxuru ilk dəfə 2013-cü ildə aşkar etmişdi. Daha sonra isə "Sarıbıçaq körfəzi" (Yellowknife Bay) adlanan ərazidə qazıntılar aparanda yeni mənbələr üzə çıxmışdı. Məhz buna görə də geoloqlar belə hesab edirlər ki, bu yer milyonlarla il əvvəl mövcud olmuş bir gölün dibidir.
Mütəxəssislər iddia edirlər ki, bu ərazidə daha əvvəl gil mineralları, nitratlar, hətta metan da aşkarlanıb və bunların hamısı Yer üzündə bioloji proseslərdə mühüm rol oynayıb, deməli, söhbət canlı həyat izlərindən gedir.
NASA Goddard Kosmik Uçuş Mərkəzinin əməkdaşı Daniel Glevin də Marsda qədim dövrlərdə canlı həyatın, ola bilsin, hətta insanların yaşadığını düşünən, tamamilə buna inanan elm adamlarından biridir. O, bununla bağlı maraqlı açıqlama verib:
"Bizdə sübutlar var ki, Qeyl kraterində milyonlarla illər ərzində maye halda su olub. Bəlkə daha qədim və çox uzun bir müddət".
Bu cür maraqlı ehtimallar, elmi faktlar isə bir daha Qeyl kraterini Mars planetində tam mümkün görünə bilən bir həyatın "beşiyi" kimi ən əsas namizədə çevirir. Yeni molekullar aminoturşuların aşkarlanması məqsədilə keçirilən elmi eksperiment zamanı ortaya çıxıb. Alimlər həmin molekulların yağ turşularının - məsələn, undekan turşusu, dodekan turşusu və tridekan turşusunun parçalanması nəticəsində əmələ gəldiyini düşünürlər.
İrəli sürülən bu fərziyyəni yoxlamaq üçün tədqiqatçılar qrupu Yerdə laboratoriya təcrübəsi aparıblar və undekan turşusu Marsa bənzər gillərin iştirakı ilə qızdırılıb. Nəticədə tezliklə dekan molekulunun əmələ gəldiyi müşahidə olunub. Beləliklə, məlum olub ki, ehtimallar əsassız deyil və bütün bunlar Mars planetindən tapılmış molekulların daha iri, qədim "əcdadları" ilə əlaqəsini sübut edir. Alimlərin fikrincə, bu "əcdadlar" digər məxluqlar yox, məhz insan növü ola bilər.
Qırmızı planetdə uzun illərdir fəaliyyət göstərən "Marsda Nümunə Təhlili" daxili laboratoriyasının roveri hələlik daha çox yağ turşularını aşkar etməsə də, onların fraqmentlərinin mövcudluğu gələcəkdə NASA-nın növbəti mərhələyə – Marsdan Yer kürəsinə yeni süxur nümunələrinin gətirilməsi planına yol açır.
"Biz Marsdan nümunələrin gətirilməsi ilə bağlı növbəti ən önəmli addımlar atmağa hazırıq. Bu isə Qırmızı planetdə həyatın olub-olmadığı ilə bağlı mübahisəyə son qoymağa kömək edə bilər",- deyə D. Qlevin əlavə edib.
Bu kəşf Marsda, ekstremal radiasiya, eyni zamanda oksidləşdirici şəraitin olmasına baxmayaraq, elmi nöqteyi-nəzərdən üzvi molekulların milyonlarla il ərzində yaxşı qoruna biləcəyinə dair inamı gücləndirir.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bir çox elm adamlarının ehtimal etdiyi kimi, Marsda bir vaxtlar həyat olubsa, o zaman belə molekullar onun səssiz şahidlərinə - qədim süxurlarda saxlanmış biosiqnallara çevrilə bilər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 14:04
Qumar oyunlarını reklam edən 17 nəfər saxlanılıb
Dünən, 12:08
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
6-11-2025, 17:29
Moskva məhkəməsi azərbaycanlı qardaşlara hökm oxuyub
6-11-2025, 17:16
Regional Təhsil İdarəsinin müdir müavini yeni vəzifəyə təyinat alıb
6-11-2025, 13:03
İmtahanlara müdaxilə edən şəxslərin cinayət işi məhkəməyə göndərilib
6-11-2025, 12:20
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
6-11-2025, 11:36
Eldar Əzizov rəisi vəzifədən azad edib
6-11-2025, 11:13
Meyxanaçı Vahid Qədim sevgilisini bıçaqlayıb
6-11-2025, 08:29
Dünyada ən çox meşə sahəsinə malik ölkələr... - Siyahı
5-11-2025, 18:03
Bu gün Super Ay hadisəsi müşahidə olunur
5-11-2025, 17:52
"Baza otel spa" adlı otelin müdiri saxlanılıb
5-11-2025, 15:34
Qayıqda 2 tona yaxın kokain tutulub - Video
5-11-2025, 15:01
Beş il ərzində smartfonlar dövriyyədən çıxacaq
5-11-2025, 12:48
Sabah yağışlı hava olacaq - Proqnoz
5-11-2025, 12:44
Bakıda NATO kursu keçirilir
5-11-2025, 08:48
Fili tək əli ilə qaldıra bilən əzələ nümayiş etdirilib
4-11-2025, 17:15
“Azəriqaz”ın direktor müavininin bacanağına hökm oxunub
4-11-2025, 16:29
Təhsil müəssisələrində iş və istirahət günlərinin yeri dəyişib
4-11-2025, 16:13
Metroda yeni ödəniş qaydası tətbiq olunur
4-11-2025, 11:46
Tehran şəhərinin su ehtiyatı tükənir
4-11-2025, 09:15
Kainatla bağlı yeni tədqiqatlar aparıblar
4-11-2025, 08:43
Dekabrın 15-i “Ümumdünya Türk Dilləri Ailəsi Günü”dür
3-11-2025, 15:53
Prokurorluğa qəbulla bağlı müsabiqə keçiriləcək
3-11-2025, 15:20
Vəzifəli şəxs rüşvət ittihamı ilə həbs edilib
3-11-2025, 14:21
Süni intellekt "YouTube" platformasına hücum edib?
3-11-2025, 12:49
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
3-11-2025, 12:23
Bakıda və rayonlarda leysan gözlənilir - Xəbərdarlıq
3-11-2025, 09:58
Prezidentin Təhlükəsizlik Xidmətində dəyişiklik olub
3-11-2025, 09:19
Əfqanıstandakı zəlzələ Qazaxıstanda da hiss olunub
2-11-2025, 13:04
Sabah yağış yağacaq
1-11-2025, 17:27
Oğlunu azad torpaqlarda, dalğalanan bayraqda görən ana
1-11-2025, 12:47
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
31-10-2025, 20:21
Rey Kərimoğlu: Layihəmiz yekunlaşsa da, işlərimiz davam edəcək - Fotolar
31-10-2025, 18:00
Polis sürət qatarına daş atan yeniyetmələri müəyyən edib
31-10-2025, 17:44
Noyabrda hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz
31-10-2025, 14:34
Altı milyon il əvvəlin buzu tapılıb
31-10-2025, 13:28
Xəstəxanaya direktor və baş həkim təyin edilib - Foto
31-10-2025, 13:18
Fariz Babayev direktor vəzifəsindən azad edilib - (Yenilənib)
31-10-2025, 13:02
Axtarışda olan azərbaycanlı Gürcüstandan ekstradisiya olunub
Mikayıl Mikayılov deyir ki, festivalda nümayiş olunan tamaşa Azərbaycanla Meksika arasında teatr əlaqələrinin başlanğıcı sayıla bilər
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
