11:37 / 22-01-2025
Bakıda yağış yağacaq
11:23 / 22-01-2025
Dəfn pulu artırılır
O, “Çinar”ı məşhurlaşdırdı... - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
Tarix: 22-01-2025 13:21 | Bölmə: Mədəniyyət
O, “Çinar”ı məşhurlaşdırdı...
Adil Babayev

Adil Babayev bu dünyada cəmi 52 il ömür sürüb. Bədii yaradıcılıqla, yazıb-yaratmaqla, üstəlik, görünən və görünməyən maneələrlə mübarizədə keçən qısa bir həyat yaşayıb.

Bir neçə gündən sonra isə 100 yaşı tamam olur Adil Qafaroğlunun. Özü bu günləri görməsə də, qısa zaman kəsiyində yazdığı şeir və poemaları, pyesləri, tərcümə etdiyi əsərləri, nəşrinə macal tapdığı “İlk addımlar”, “Ürək nəğməsi”, “Anamın üzüyü”, “Unudulmuş yasəmən”, “Mənim abidəm”, “Təzədən doğulur şair ölən gün”... kimi kitabları yaşayır. Əsərlər oxunub-araşdırılırsa deməli, müəllifini də yaşadır. Yaradıcı insan kimi Adil Babayevin həyatda istəyi də bu deyildimi?

Kədər içində yazılan “Sevinc”


Adil Babayev 1925-ci il yanvarın 27-də Naxçıvan şəhərində dünyaya göz açıb. Lakin xoşbəxt uşaqlıq illəri yaşamaq, doyunca ata səsi eşitmək, onun nəvazişini hiss etmək qayğısını görmək balaca Adilə nəsib olmayıb. Çünki cəmi altı aydan sonra atası Qafar kişi həbs olunaraq güllələnib. Atasız, maddi sıxıntılar içində böyüyən Adil həm də mənəvi zərbələr alıb, müxtəlif qadağalarla, soyuq baxışlarla böyüyüb, möhkəmlənib.

Yeddinci sinfə qədər Naxçıvanda oxuyandan sonra Gürcüstanın paytaxtı Tbilisi şəhərində yaşamalı olublar, orda orta məktəbi bitirib. “Şərq qapısı” qəzetinin redaksiyası Adil Babayev üçün ədəbiyyat aləminə açılan bir qapı olur sanki. Əvvəlcə korrektor kimi işə başlayıb, sonra isə qəzetin ədəbiyyat və incəsənət şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb.

Kağızla, qələmlə təkbətək qalarkən zamanın vurduğu yaraları unutmağa çalışan gənc şair 1939-cu ildə ilk çap olunan şeirlərinin sevincini yaşayır, “Gənc nəsil” jurnalında və “Sovet Gürcüstanı” qəzetində imzası görünməyə başlayır. 1941-ci ildə qələmə aldığı “Sevinc” şeiri ilə “Sovet Gürcüstanı” qəzetinin keçirdiyi müsabiqəyə qatılır və mükafata layiq görülür. Bütün çətinliklərə, maneələrə baxmayaraq 1943-cü ildə Tbilisidəki Müəllimlər İnstitutuna daxil olmağı bacarır.

1945-ci ildən başlayaraq Adil Babayev “Kommunist” qəzetində, “İnqilab və mədəniyyət” jurnalında, “Azərnəşr”də müxtəlif vəzifələrdə çalışır, Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun teatrşünaslıq fakültəsini bitirir, ilk kitabları nəşr olunur. Amma “Xalq düşməninin oğlu” damğası istedadlı, bacarıqlı, çətinlikləri üzərinə tək yeriməyə öyrəşmiş gənci hər addımda izləyir. Və nəhayət...

1956-cı ildə ailəsinin mənəvi iztirabları başa çatır, atası Qafar Babayevə ölümündən sonra bəraət verilir. Atasının günahsızlığı rəsmi şəkildə etiraf olunduqdan sonra Adil Babayev daha şövqlə yazıb-yaradır. Akademik Dram Teatrında-indiki Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında uzun illər ədəbi hissə müdiri kimi çalışır, “Dağlar qızı”, “Mənim məhəbbətim”, “Qız görüşə tələsir” kimi maraqlı pyeslər qələmə alır və bu əsərlər uğurlu səhnə həyatı yaşayır.

Zər qədrini Vurğun bilər...

Onun həyatını və yaradıcılıq yolunu aydınladan, maneələrdən, mənəvi hücumlardan qoruyan “Çinar” şeiridir. Poeziyamızın nəhəngi Səməd Vurğun “Kommunist” qəzetində çap olunan bu şeiri bəyəndiyindən müəllifi ilə maraqlanır, gənc şairlə tanış olur, ona məsləhətlərini verir. Səməd Vurğunun Adil Babayevə cavab olaraq yazdığı “Mənim arzum” şeiri də “Kommunist” qəzetində dərc edildikdən sonra Adil Babayev ədəbi ictimaiyyətdə məşhurlaşır. Təsadüfi deyil ki, Osman Sarıvəlli, Nəbi Xəzri, Nəriman Həsənzadə kimi görkəmli şairlər Adil Babayevə şeirlər həsr edirlər.

Poema, şeirlər, sonetlər, pyeslər, Leyla Bədirbəyli, Lütfəli Abdullayev, Ağahüseyn Cavadov və digər tanınmış sənəd adamları haqqında kitablarla yanaşı Adil Babayevin dünya ədəbiyyatından etdiyi tərcümələr də böyük maraqla qarşılanıb. V.Şekspirin, N.Dumbadzenin, M.Petrieskunun pyesləri onun tərcüməsi əsasında müxtəlif teatrlarda tamaşaya qoyulub.

Adil Babayev uzun müddət “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin baş redaktorun müavini olub, ömrünün son altı ilini isə Yazıçılar Birliyində çalışıb. 1977-ci il avqustun 19-da 52 yaşında dünyadan köçüb. O, “Çinar”ı məşhurlaşdırsa da, çinar onu qoruya bilmədi...

Yanvarın 27-də tanınmış şair, dramaturq, tərcüməçi Adil Babayevin 100 yaşı tamam olur. Cəmi 52 il ömür sürən bu yaradıcı insanın əsərləri bu gün də yaşayır. Özünün də istədiyi bu deyildimi?

Ömrüm Aya, Günəşə sirdaş,
Ağarır saç, çoxalır yaş.
Bircə kəlməm, bircə sözüm,
Ürəklərdə qalaydı kaş
Mən dünyada olmayanda...


Etibar CƏBRAYILOĞLU




Bölməyə aid digər xəbərlər
16-01-2025, 11:03 Analar inananda - Fotolar