17:36 / 20-08-2025
Putin-Zelenski görüşünə şübhələr artır
17:32 / 20-08-2025
Növbəti iki gündə külək güclənəcək - Xəbərdarlıq
17:28 / 20-08-2025
İlham Əliyev və birinci xanım “Hacıkənd”in tikintisi ilə tanış olublar - (Yenilənib) - Fotolar
17:18 / 20-08-2025
Adəm Məmmədovun vəkillik fəaliyyətinə xitam verilib
17:10 / 20-08-2025
Prezident və birinci xanım Gəncəyə gediblər - (Yenilənib) - Fotolar
17:09 / 20-08-2025
Biləsuvarda gənc bacısının qayınatasını bıçaqlayıb
17:00 / 20-08-2025
Ruslar Ukraynanı “İsgəndər” raketləri ilə vurub
16:24 / 20-08-2025
Çin ilk litoqrafiya qurğusunu yaradıb - Fotolar
16:09 / 20-08-2025
Saakaşvili: Bu, Rusiyanın ən böyük məğlubiyyətidir
16:01 / 20-08-2025
ABŞ-da immiqrantlarla bağlı tələblər sərtləşdirilir - Foto
16:01 / 20-08-2025
Ağdərədə yanğın olub
15:42 / 20-08-2025
Bakıda 60 yaşlı kişi öldürülüb - Yenilənib
15:27 / 20-08-2025
Azərbaycan-Avropa İttifaqı münasibətləri müzakirə olunub
15:09 / 20-08-2025
Şair Məmməd İsmayıl Tovuzda dəfn olunub
14:57 / 20-08-2025
Kamran Əliyev iki rayona prokuror təyin edib
14:46 / 20-08-2025
Rusiyanın nüvə alimi Monqolustanda saxlanılıb
14:38 / 20-08-2025
Bakıda qeyri-etik reklam mətni olan elektron lövhə yığışdırılıb
14:32 / 20-08-2025
ABŞ silahlarını Ukraynaya 10 faiz baha satırlar
14:15 / 20-08-2025
Rusiyadan Britaniyaya gizli yolla taxta daşıyırlar
14:02 / 20-08-2025
Dərələyəzli Molla İmranın kitabları yüz ildir qorunur - Foto
13:27 / 20-08-2025
Azərbaycan hindistanlı kriminal avtoriteti ölkəsinə ekstradisiya edəcək
13:26 / 20-08-2025
Professor: Avropa lider böhranı ilə üzləşib - Fotolar
13:04 / 20-08-2025
Su Ehtiyatları Agentliyinin 23 milyon manatdan çox vergi borcu var
12:56 / 20-08-2025
Azərbaycan I Liqasında yeni mövsümün püşkü atılıb
12:38 / 20-08-2025
Sabah isti hava olacaq
12:25 / 20-08-2025
Sərhədimizi pozmağa cəhd edən şəxslər saxlanılıb
12:15 / 20-08-2025
Müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsahibə başlayıb
12:13 / 20-08-2025
Ərdoğan və Rutte təhlükəsizlik təminatlarını müzakirə ediblər
12:03 / 20-08-2025
Lisey və gimnaziyalara seçim prosesinin nəticələri elan olunub
11:50 / 20-08-2025
İrəvan Tehranın simasında özünə strateji tərəfdaş tapıb
03:20 / 16-08-2025
Putin və Tramp Ukrayna ilə bağlı bir çox məqamları razılaşdırıblar - (Yenilənib+) - Video - Fotolar
17:57 / 18-08-2025
Şəhidlər xiyabanında əxlaqsız videolar paylaşan əcnəbilər həbs olunub - (Yenilənib) - Fotolar
21:45 / 18-08-2025
Tramp ilə Zelenski görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
20:53 / 16-08-2025
Cəlilabadda 62 yaşlı qadın öldürülüb - Yenilənib
19:18 / 18-08-2025
Cəlaloğlu: Ukrayna ərazilərini 99 il müddətinə Rusiyaya verəcəklər, amma...
20:42 / 15-08-2025
Zelenski Putin-Tramp görüşündən gözləntilərini açıqlayıb
08:20 / 16-08-2025
Qərbi Azərbaycanla bağlı yeni kitab nəşr olunub - Foto
12:48 / 16-08-2025
Üç hərbçiyə ali rütbə verilib
21:22 / 17-08-2025
Astarada 66 yaşlı kişi qətlə yetirilib
22:05 / 15-08-2025
Putin və Tramp qlobal strateji təhlükəsizliyi də müzakirə edəcəklər
07:52 / 19-08-2025
Zelenski: ABŞ-dan təhlükəsizliyimizə təminat aldıq
22:20 / 15-08-2025
Rusiya-ABŞ görüşü Putin üçün uğurdur
Dərələyəzli Molla İmranın kitabları yüz ildir qorunur - Foto
Tarix: 20-08-2025 14:02 | Bölmə: Mədəniyyət
Əsrarəngiz gözəllikləri, meşə massivi, dağ silsiləsi, flora və faunası, bitki örtüyü, yaylaqları, bulaqları, kəhrizləri, maddi və qeyri-maddi mədəniyyət abidələri ilə insanları heyran qoyan qədim türk yurdu Dərələyəz mahalı təkcə təbiəti ilə deyil, həm də elmi-ədəbi mühiti ilə öz səciyyəvi xüsusiyyətlərini qoruyub. Təsadüfi deyil ki, fransız əsilli rus səyyahı İvan İvanoviç Şopen Qərbi Azərbaycanın Dərləyəz mahalını Qafqazın İsveçrəsi adlandırıb. Xüsusilə Dərləyəzin folkloru, elmi və ədəbi mühtinin formlaşdırdığı zəngin miras Qərbi Azərbaycan mədəni irsinin ən vacib tərkib hissəsidir.
Dərələyəz mahalının elmi ədəbi mühitinin öyrənilməsində ruhani institutunun elmi təsissatları olan mədrəsələrin fəaliyyəti də mühüm yer tutur. Çar Rusiyası dönəmində Dərələyəz mahalının bir çox kəndlərində dini təlimlər keçən mədrəsələr əsl elm ocaqları idi. Bundan başqa, həmin mədrəsələrdə dini təhsil alan ruhanilər sonra dini təhsilini davam etdirmək üçün İraqın Nəcəf, Suriyanın Şam və İranın Qum şəhərində dini hövzələrdə öz təhsillərini davam etdirirdilər. Adıçəkilən coğrafiyada əsasən, İslam dininin Cəfəri (şiə) məhzəbinə etiqad göstərdikləri üçün daha çox akademik şiə ruhani təsisatlarının yerləşdiyi həmin şəhərlərdə təhsillərini davam etdirirdilər.
Nəzərə alsaq ki, əhalinin böyük hissəsi həmin dönəmlərdə savadsız idi, o halda akademik dini təhsil almış şəxslərin ruhani qismində cəmiyyət üçün nə qədər faydalı olduğu göz önündə canlanır. Belə şəxslər sonradan mahalın elmi və ədəbi mühitinin formalaşmasında aparıcı rol oynayırdılar.
Bu gün haqqında söhbət açacağımız Molla İmran da belə şəxslərdən olub. Molla İmran Həsənalı oğlu Həsənov 1865-ci ildə Dərələyəz mahlının Terp kəndində doğulub. İlk dini təhsilini atası Həsənalıdan alıb (atasının Nəcəfdə dini təhsil aldığı bildirilir).
İmran Həsənov 1882-ci ildə Terp kəndindən İraqın Nəcəf şəhərinə gedərək orada 1895-ci ilədək təhsilini davam etdirib. 1896-cı ildə Dərələyəzə qayıdaraq mahalın saylıb-seçilən din xadimlərindən olub. 1905-1906-cı ildə ermənilər tərəfindən dinc əhaliyə qarşı həyata keçirilən soyqırımının şahidi olub.
O, 1918-1919-cu illərdə ailəsi ilə birlikdə Cənubi Azərbaycana köçsə də, sonra dogma kəndinə qayıdıb.
Molla İmran Sona Ağamalıyeva-Həsənova (1874-1974) ilə ailə qurub. İmran Həsənov ömrünün sonuna qədər (1925) Dərləyəz mahalında dini fəaliyyətlə məşğul olub. Övladları və həyat yoldaşı 1951-ci ildə öz doğma yurdlarından deportasiya edilərək Salyan rayonun Qarabağlı kəndinə köçüblər. Hazırda İmran Həsənovun nəsli burada yaşayır. Molla İmranın nəslinin davamçısı Hacı Hüsnü Həsənov onun yolunu davam etdirir. O, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin Salyan (Şirvan, Nefçala, Hacıqabul) rayonu da daxil olmaqla, bir neçə rayonun Qazısıdır.
Molla İmranın zəngin kitabxanası ailə üzvləri tərəfindən yuz ildən artıqdır ki, mühafizə edilərək qorunur. Hazırda bu zəngin kitabxana din xadimi Hacı Hüsnünü şəxsi arxivində saxlanılır. Molla İmranın kitabları Dərləyəz elmi-ədəbi mühitinin öyrənilməsində önəmli mənbələrdəndir. Bu sahədə elmi araşdırmalar aparan ADPU-nun prorektoru, professor Mahirə Hüseynova bu kitabların tədqiq edilməsini vacib sayır.
Qeyd edək ki, professor M. Hüseynova Qərbi Azərbaycan aşıq mühitinə aid ilk doktrorluq dissertasiyasının müəlifidir. Onun “XIX-XX əsr Qərbi Azərbaycan aşıq və el şairlərinin yaradıcılığının dil və üslub xüsusiyyətləri (Dərələyəz mahalı üzrə)” mövzusunda yazdığı elmi monoqrafiya bu mövzuda yazılmış ilk doktorluq dissertasiyasıdır.
Professor M. Hüseynova deyir ki, Dərələyəz mahalının sayılıb-seçilən ruhanilərinə məxsus elmi irsin öyrənilməsi Türk dünyasının vacib tərkib hissəsi olan bu coğrafiyanın mədəni irsi haqqında dolğun təsəvvür yaradar.
Qeyd: Sözügedən qədim kitablar Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə "Qərbi azərbaycanlıların yurd həsrəti: Salyana deportasiya" layihəsi çərçivəsində Salyan rayonunda aparılan araşdırma zamanı, sərgidə nümayiş üçün müvəqqəti olaraq "Müvəkkil Hüquq Mərkəzi" İctimai Birliyinə təqdim edilib.
Səməd VƏKİLOV
Tədqiqatçı-hüquqşünas
Fotoqraf: Rahim QƏDİMOV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 20-08-2025 14:02 | Bölmə: Mədəniyyət
Əsrarəngiz gözəllikləri, meşə massivi, dağ silsiləsi, flora və faunası, bitki örtüyü, yaylaqları, bulaqları, kəhrizləri, maddi və qeyri-maddi mədəniyyət abidələri ilə insanları heyran qoyan qədim türk yurdu Dərələyəz mahalı təkcə təbiəti ilə deyil, həm də elmi-ədəbi mühiti ilə öz səciyyəvi xüsusiyyətlərini qoruyub. Təsadüfi deyil ki, fransız əsilli rus səyyahı İvan İvanoviç Şopen Qərbi Azərbaycanın Dərləyəz mahalını Qafqazın İsveçrəsi adlandırıb. Xüsusilə Dərləyəzin folkloru, elmi və ədəbi mühtinin formlaşdırdığı zəngin miras Qərbi Azərbaycan mədəni irsinin ən vacib tərkib hissəsidir.
Dərələyəz mahalının elmi ədəbi mühitinin öyrənilməsində ruhani institutunun elmi təsissatları olan mədrəsələrin fəaliyyəti də mühüm yer tutur. Çar Rusiyası dönəmində Dərələyəz mahalının bir çox kəndlərində dini təlimlər keçən mədrəsələr əsl elm ocaqları idi. Bundan başqa, həmin mədrəsələrdə dini təhsil alan ruhanilər sonra dini təhsilini davam etdirmək üçün İraqın Nəcəf, Suriyanın Şam və İranın Qum şəhərində dini hövzələrdə öz təhsillərini davam etdirirdilər. Adıçəkilən coğrafiyada əsasən, İslam dininin Cəfəri (şiə) məhzəbinə etiqad göstərdikləri üçün daha çox akademik şiə ruhani təsisatlarının yerləşdiyi həmin şəhərlərdə təhsillərini davam etdirirdilər.
Nəzərə alsaq ki, əhalinin böyük hissəsi həmin dönəmlərdə savadsız idi, o halda akademik dini təhsil almış şəxslərin ruhani qismində cəmiyyət üçün nə qədər faydalı olduğu göz önündə canlanır. Belə şəxslər sonradan mahalın elmi və ədəbi mühitinin formalaşmasında aparıcı rol oynayırdılar.
Bu gün haqqında söhbət açacağımız Molla İmran da belə şəxslərdən olub. Molla İmran Həsənalı oğlu Həsənov 1865-ci ildə Dərələyəz mahlının Terp kəndində doğulub. İlk dini təhsilini atası Həsənalıdan alıb (atasının Nəcəfdə dini təhsil aldığı bildirilir).
İmran Həsənov 1882-ci ildə Terp kəndindən İraqın Nəcəf şəhərinə gedərək orada 1895-ci ilədək təhsilini davam etdirib. 1896-cı ildə Dərələyəzə qayıdaraq mahalın saylıb-seçilən din xadimlərindən olub. 1905-1906-cı ildə ermənilər tərəfindən dinc əhaliyə qarşı həyata keçirilən soyqırımının şahidi olub.
O, 1918-1919-cu illərdə ailəsi ilə birlikdə Cənubi Azərbaycana köçsə də, sonra dogma kəndinə qayıdıb.
Molla İmran Sona Ağamalıyeva-Həsənova (1874-1974) ilə ailə qurub. İmran Həsənov ömrünün sonuna qədər (1925) Dərləyəz mahalında dini fəaliyyətlə məşğul olub. Övladları və həyat yoldaşı 1951-ci ildə öz doğma yurdlarından deportasiya edilərək Salyan rayonun Qarabağlı kəndinə köçüblər. Hazırda İmran Həsənovun nəsli burada yaşayır. Molla İmranın nəslinin davamçısı Hacı Hüsnü Həsənov onun yolunu davam etdirir. O, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin Salyan (Şirvan, Nefçala, Hacıqabul) rayonu da daxil olmaqla, bir neçə rayonun Qazısıdır.
Molla İmranın zəngin kitabxanası ailə üzvləri tərəfindən yuz ildən artıqdır ki, mühafizə edilərək qorunur. Hazırda bu zəngin kitabxana din xadimi Hacı Hüsnünü şəxsi arxivində saxlanılır. Molla İmranın kitabları Dərləyəz elmi-ədəbi mühitinin öyrənilməsində önəmli mənbələrdəndir. Bu sahədə elmi araşdırmalar aparan ADPU-nun prorektoru, professor Mahirə Hüseynova bu kitabların tədqiq edilməsini vacib sayır.
Qeyd edək ki, professor M. Hüseynova Qərbi Azərbaycan aşıq mühitinə aid ilk doktrorluq dissertasiyasının müəlifidir. Onun “XIX-XX əsr Qərbi Azərbaycan aşıq və el şairlərinin yaradıcılığının dil və üslub xüsusiyyətləri (Dərələyəz mahalı üzrə)” mövzusunda yazdığı elmi monoqrafiya bu mövzuda yazılmış ilk doktorluq dissertasiyasıdır.
Professor M. Hüseynova deyir ki, Dərələyəz mahalının sayılıb-seçilən ruhanilərinə məxsus elmi irsin öyrənilməsi Türk dünyasının vacib tərkib hissəsi olan bu coğrafiyanın mədəni irsi haqqında dolğun təsəvvür yaradar.
Qeyd: Sözügedən qədim kitablar Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə "Qərbi azərbaycanlıların yurd həsrəti: Salyana deportasiya" layihəsi çərçivəsində Salyan rayonunda aparılan araşdırma zamanı, sərgidə nümayiş üçün müvəqqəti olaraq "Müvəkkil Hüquq Mərkəzi" İctimai Birliyinə təqdim edilib.
Səməd VƏKİLOV
Tədqiqatçı-hüquqşünas
Fotoqraf: Rahim QƏDİMOV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:09
Şair Məmməd İsmayıl Tovuzda dəfn olunub
Dünən, 16:10
Şair Məmməd İsmayıl vəfat edib
Dünən, 15:11
Rasim Balayev: “Məndən olsa, onları güllələyərdim"
Dünən, 10:09
Dövlət Komitəsi: "Bu, qəbuledilməzdir"
15-08-2025, 16:03
Nəzakət Teymurova: “Deyirlər ki, Xalq artisti ləhcə ilə danışır, ürəyim belə istəyir...”
15-08-2025, 14:42
Kinostudiya filmin hüquqlarını özünə qaytarıb - Foto
14-08-2025, 18:00
Fərqanə Qasımova: "Səsinlə böyüdüm, nəfəsinlə gücləndim"
14-08-2025, 15:34
İki məşhur yeni filmin çəkilişinə hazırlaşır
14-08-2025, 14:05
Afaq Bəşirqızı: "Vallah, vaxtım yoxdur"
14-08-2025, 13:24
Afaq Bəşirqızı “Şərəf” ordeni ilə təltif edilib
14-08-2025, 09:41
Hollivud ulduzu daha dürüst olmaq istəyir
12-08-2025, 07:43
Yeni filmi rəqəmsal platformalara çıxaracaqlar
11-08-2025, 10:51
Xankəndidə VII Türkoloji Yay Məktəbi keçiriləcək
8-08-2025, 12:22
Bu gün Rasim Balayevin doğum günüdür
7-08-2025, 19:43
"Terminator"-un rejissoru süni intellektdən qorxur
5-08-2025, 13:54
Türkmənistanda Azərbaycan Günləri keçirilir - Fotolar
4-08-2025, 18:01
Bred Pittin karyerasında ən gəlirli film bəlli olub
4-08-2025, 14:35
Xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyev dəfn olunub - Yenilənib
4-08-2025, 14:18
Yazıçı Anar: "Bu, bəlkə də, mənim üçün taleyin cəzasıdır”
4-08-2025, 14:07
Əli Əsədov və vəzifəli şəxslər vida mərasiminə qatılıb - Fotolar
4-08-2025, 12:58
Şvartseneggerin baş rola çəkildiyi serialın yayımı dayandırılıb
4-08-2025, 10:28
Akif Əlinin yeni kitabı işıq üzü görüb - Fotolar
4-08-2025, 09:55
Yazıçı Anar: “Bizim nəsildən olan sonuncu yaxın dostumu itirdim...”
1-08-2025, 18:09
İyulla avqustun “Ulduz”u bir arada - Fotolar
1-08-2025, 13:44
Fəxrəddin Manafova “Şöhrət” ordeni verilib - Sərəncam
1-08-2025, 12:49
Xalq artısti: "Belə aparıcıların efirdə olmasının əleyhinəyəm”
1-08-2025, 09:17
Mədəniyyət Nazirliyi Arif Babayevin ölümü ilə bağlı nekroloq yayıb
1-08-2025, 08:57
Xalq artisti Arif Babayev vəfat edib
31-07-2025, 14:13
Xankəndidə erməniəsilli rusiyalı rəssamın abidəsi sökülüb
31-07-2025, 09:11
Məşhur rejissor ən çox sevdiyi romanı ekranlaşdıracaq
30-07-2025, 17:31
Sənətçilərin teleqram hesabları oğurlanıb
30-07-2025, 13:52
Yardımlıda qədim dövrə aid əşyalar tapılıb
30-07-2025, 09:45
XIV Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalı başa çatıb
29-07-2025, 11:08
Baş həkim: "Arif Babayevin vəziyyəti ağır olaraq qalır"
29-07-2025, 10:46
Rasim Balayev: “İncəsənət sahəsində təqaüd yaşı olmamalıdır”
27-07-2025, 18:06
Baş həkim: "Arif Babayevin səhhəti ağır stabil olaraq qalır"
25-07-2025, 15:48
Nazirlik: Aktyor Allahverdi Yolçuyevə müvafiq dəstək göstərilir
25-07-2025, 13:00
Arif Babayevin vəziyyəti yaxşılığa doğru gedir - Yenilənib
24-07-2025, 15:45
Şuşada Qordonun azərbaycanlı qızla maraqlı dialoqu - Video
23-07-2025, 08:17
Rok ulduzu konsertindən iki həftə sonra dünyasını dəyişib
21-07-2025, 09:07
Afaq Bəşirqızı: "Deməli, hər şeyi pula satacağıq?"
21-07-2025, 07:16
Vaqif Sultanlının “Səhra savaşı” Serbiyada işıq üzü görüb - Foto
19-07-2025, 14:39
“Seçilmiş pedaqoji əsərlər” kitabı işıq üzü görüb - Foto
18-07-2025, 10:16
4000 illik piramida arxeoloqları heyrətə salıb - Foto
17-07-2025, 14:44
Əliyev və Berdiməhəmmədov Mehmandarovların malikanə kompleksində olublar - Fotolar
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
