17:32 / 16-06-2025
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
15:28 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn: "Bu addım istefa anlamına gəlmir"
14:07 / 16-06-2025
İran prezidenti: "İran nüvə silahı hazırlamaq niyyətində deyil"
13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
13:01 / 16-06-2025
İrandan 41 Azərbaycan vətəndaşı təxliyə olunub
12:35 / 16-06-2025
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
12:20 / 16-06-2025
İran hipersəs raketlərindən istifadə edir
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
09:14 / 15-06-2025
Vəhdət Partiyasının sədri dəyişib - Fotolar
08:50 / 15-06-2025
İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb
00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:04 / 11-06-2025
Kəmalə Günəşli toy sahibinə bakal atıb
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
Cənubi Qafqazda sülh: Azərbaycanda Rusiyanı nə gözləyir?
Tarix: 23-02-2024 11:45 | Bölmə: Slayd
(İkinci hissə)
Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən sağlam olması, daha çox onun ayıqlığı və məsuliyyət hissi ilə bağlıdır. Respublikanın üstünlüyü onun karbohidrogen sərvətindədir, lakin birincisi, bu əmtəələr hələ də alıcılara çatdırılmalıdır, ikincisi, neft və qaz ehtiyatları son nəticədə tükənməkdədir, ona görə də iqtisadiyyat mümkün qədər geniş şəkildə şaxələndirilməlidir.
Hər iki problemi həll etmək üçün Azərbaycan hakimiyyəti beynəlxalq səviyyədə böyük infrastruktur layihələrinin təşəbbüskarı, təşkili və həyata keçirilməsi ilə məşğuldur. Azərbaycan qazı Cənub Qaz Dəhlizi ilə İtaliya və Balkan yarımadasına axır, Azərbaycan nefti Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri ilə Aralıq dənizi sahillərinə çatır, hər ikisi Bakının 21-ci əsr layihələridir.
Azərbaycan xaricdən təklif və maliyyə gəlməsini gözləməkdənsə, öz potensialını üzə çıxarmaqda fəaldır. Bu fəal mövqe sayəsində hazırda ölkə ərazisindən iki qlobal logistik marşrut keçir. Söhbət quru üzərindən Rusiya üçün İran və Pakistana çıxışı (və İran limanları vasitəsilə Hindistana dənizə çıxış) açan Şimal-Cənub dəhlizindən gedir; və Çin və Mərkəzi Asiyaya yüklərin Türkiyə və Avropaya daşınmasına imkan verən Şərq-Qərb dəhlizi.
Bakı öz öhdəliklərini tam və vaxtından əvvəl yerinə yetirir, məsələn, Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin bir hissəsi olan dəmir yolunun Azərbaycan hissəsi artıq tikilib, onun işə salınması yalnız İranın süründürməçiliyi üzündən ləngiyib. Şərq-Qərb marşrutu çərçivəsində Azərbaycan Orta Dəhliz layihəsini inkişaf etdirir, onun əməliyyat hissəsi olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu; Zəngəzur dəhlizi layihəsinə - Azərbaycan hissəsinə gəlincə, plan onun artıq 2024-cü ilin yayında tamamlanmasını nəzərdə tutur.
İşgüzar əməkdaşlıq məkanının genişləndiyini nəzərə alsaq, Rusiya üçün Azərbaycanın iqtisadi möhkəmliyi dəyərlidir. Azərbaycan Rusiya müəssisələrinə 1 milyard ABŞ dollarından çox, Rusiya şirkətləri isə Azərbaycan layihələrinə 4 milyard dollardan çox sərmayə qoyub. Ticarət dövriyyəsi ikirəqəmli sürətlə artır: 2022-ci ildə artım tempi 23,9% (3,71 milyard ABŞ dolları), 2023-cü ildə 17,5% (4,358 milyard ABŞ dolları) təşkil edib, bu həcmin dörddə üçü Rusiya ixracının payına düşür. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən birgə müəssisələrin və Rusiya şirkətlərinin sayı 1000-i ötüb.
Moskvanın Şimal-Astara-Rəşt dəmir yolu hissəsinin tamamlanmasında Tehrana yardım etməsindən fərqli olaraq, Bakının başlanmış layihələrin bir hissəsini öz vəsaitləri hesabına həyata keçirməsi son dərəcə vacibdir və Rusiya ona maliyyə yardımı etmək məcburiyyətində deyil.
Azərbaycanın Rusiyaya qarşı mehriban olması həm də onun ayıqlığının və məsuliyyət daşımasının nəticəsidir. Rusiya və Azərbaycan çoxəsrlik əlaqələri birləşdirən Cənubi Qafqazda və Xəzər dənizində bir-biri ilə həmsərhəddir. Tarixi və humanitar amillərin hakimiyyətin Avro-Atlantik inteqrasiya layihələrinə can atmasına mane olmadığı qonşu Gürcüstan və Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycan Rusiyanı təbii olaraq prioritet tərəfdaş kimi görür.
Başqa bir fərqləndirici xüsusiyyəti rus dilinə vurğunluqdur: 4500 Azərbaycan məktəbindən 340-da (bu, 140 min uşaq və ya bütün şagirdlərin təxminən 10%-ini təşkil edir) rus dilində tədris olunur; digər 3000 məktəbdə rus dili xarici dil kimi öyrənilir; Azərbaycan ali məktəblərinin rus dili fakültələrində 15 mindən çox tələbə təhsil alır. Təbii ki, bütün millətlərə, dinlərə və dillərə hörmətlə özünü büruzə verən Azərbaycanda multikulturalizm ənənələri də böyük rol oynayır, lakin rusdilli təhsillə bağlı statistik məlumatlar göstərir ki, Azərbaycan rəhbərliyi Rusiyanın xüsusi yerini tanıyır və təşviq edir.
Azərbaycanın Rusiya ilə dostluğu fenomenində şəxsiyyət faktorunu qeyd etməmək mümkün deyil. Prezident Vladimir Putinlə prezident İlham Əliyev arasında qarşılıqlı anlaşma hətta Rusiya liderinin Rusiyanın inteqrasiya layihələrində iştirak edən digər xalqların rəhbərliyi ilə təmasları fonunda da nəzərə çarpır. Həssas məsələlərdən qaçaraq həmişə əməkdaşlığı müzakirə edirlər.
İlham Əliyev atası Heydər Əliyevin yolunu davam etdirərək Azərbaycanın müasir xarici siyasət kursunun müəllifidir və Rusiya ilə münasibətlərin dərinləşməsinə diqqət yetirmək onun düşünülmüş seçimidir. Onun son illərin ən güclü qərarı 2022-ci il fevralın 22-də Rusiya ilə Azərbaycan arasında Müttəfiqlik Əməkdaşlığı haqqında Bəyannamənin imzalanması oldu. İlham Əliyevin 20 illik prezidentliyi dövründə Azərbaycan özünü Rusiyanın etibarlı tərəfdaşı və müttəfiqi kimi aparıb.
Sülh dövründə planlar
İndi – “Qarabağ məsələsi” həll olunandan və fevral-mart aylarında Rusiya və Azərbaycanda keçiriləcək prezident seçkilərindən sonra Moskva və Bakı birlikdə nə işlə məşğul olacaq?
Hər iki dövlət sabit olduğundan və seçkidən sonrakı dövrdə sabit qalmaq ehtimalı çox yüksək olduğundan, ilk növbədə, 2018-ci ilin Yol Xəritələri və Müttəfiq Əməkdaşlıq Bəyannaməsinin müddəalarının icrası sürətlənəcək. Cənubi Qafqazda sülh dövründə iki xalq arasında münasibətlərin etibarlılığı bu yaxınlarda Bakıda 2024-2026-cı illər üçün əməkdaşlıq planını müəyyən edən daha ətraflı iqtisadi və sosial-humanitar yol xəritəsinin imzalanması ilə təsdiqləndi. Yeni yol xəritəsi Rusiya-Azərbaycan iqtisadi əlaqələrinin miqyasını nümayiş etdirir: hökumətlər kiçik və orta sahibkarlıq, sənaye istehsalı (ilk növbədə neft və qaz, eləcə də kənd təsərrüfatı maşınqayırması), qarşılıqlı ixrac-idxal sahələrində ikitərəfli əməkdaşlığı dəstəkləmək niyyətindədirlər (Ərzaq və digər kənd təsərrüfatı məhsulları, satış bazarlarının yaxşılaşdırılması və turist axınının qarşılıqlı artması). Sahibkarlıq əlaqələri biznes missiyalarının və regionlararası forumların təşkili vasitəsilə hər iki hökumət tərəfindən dəstəklənəcək. Həmçinin Rusiya universitetlərində azərbaycanlı tələbələrin sayının artırılması, məktəb müəllimləri üçün ixtisasartırma kurslarının və bir sıra idman və gənclər tədbirlərinin keçirilməsi, ixtisaslaşdırılmış nazirliklərin təhsil sahəsində birgə layihələrin hazırlanmasına diqqətinin artırılması nəzərdə tutulur.
Qlobal infrastruktur layihələri üzrə işlərin başa çatdırılması yeni dövrdə xüsusi prioritetdir. İran Rusiyanın yardımı ilə Astara-Rəşt dəmir yolu hissəsinin tikintisinə hazırlaşdığı bir vaxtda Rusiya və Azərbaycan Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin yollarının və gömrük orqanlarının sərhədə giriş məntəqələrini və ona bitişik yol infrastrukturunun yenidən qurulması ilə məşğul olacaqlar.
Zəngəzur dəhlizinə gəlincə, tərəflər hələ də Meğridən keçən hissəsinin tikintisinə başlamamış Ermənistana birgə təsir göstərəcək və İran hissəsində körpülərin tikintisini öz nəzarətində saxlayacaq.
Bu gün Azərbaycanın malların ixrac-idxalında logistik imkanları Rusiya üçün həmişəkindən daha vacibdir - Zəngəzur dəhlizinin işə salınması və Bakı-Tbilisi-Qars marşrutunun təkmilləşdirilməsi yeni qlobal Şimal-Qərb marşrutu yaradacaq.
Siyasi sahədə Moskva və Bakı hələ də İrəvanı sülh müqaviləsi imzalamağa məcbur edə bilməyiblər. İqtisadi sahədə olduğu kimi burada da Rusiya və Azərbaycanın mövqeləri üst-üstə düşür və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsinin zəruriliyi ilə bağlı son bəyanatı (burada Qarabağa iddialar var) onların birgə səylərinin nəticə verdiyini deməyə əsas verir.
Rusiyanın vəzifəsi Ermənistan hakimiyyətini həddindən artıq Qərbə meyl etməkdən saxlamaqdır, Azərbaycanın məqsədi isə Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların yenidən oraya qayıtması prosesini başlatmaqdır. Müttəfiqlər bu məsələlərdə kömək üçün bir-birlərinə müraciət edə bilərlər. Bakıya Qarabağ müharibəsinin nəticələrinin müdafiəsində Moskvanın, Moskvaya isə regionda anti-Rusiya meylləri ilə mübarizədə Bakının köməyinə zəmanət verilir.
Cənubi Qafqazın dinc mövcudluğu hələ konseptuallaşdırılmayıb. Uzun illər davam edən qarşıdurmaların sona çatmasından sonra bəzilərinin təsəvvür edə biləcəyi “tarixin sonu” şübhəsiz ki, olmayacaq. Sovet dövründə salınmış siyasi mina sahəsi zərərsizləşdirildikdən sonra regionda postsovet keçidinin başa çatması göz qabağındadır. Ancaq bu son deyil, qarşıda daha yaxşı bir həyatın başlanğıcıdır.
Rusiya və Azərbaycanın həyata keçirdiyi xarici siyasətdə fundamental prinsiplər onların münasibətlərinin inkişafında yeganə konstruktiv istiqaməti müəyyən edir. Sonuncuları qorumaq lazımdır, çünki qeyri-regional qüvvələr Cənubi Qafqazda sülhü pozmaq cəhdlərindən əl çəkməyəcəklər. Buna baxmayaraq, həm Moskva, həm də Bakı öz milli maraqlarını və müttəfiqlərinin maraqlarını müdafiə etməyə alışıblar.
Y. QACAR
Redaksiyanın qeydi: məqalənin əvvəlki hissəsini oxumaq üçün aşağıdakı linkə daxil olun:
My Webpage
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 23-02-2024 11:45 | Bölmə: Slayd
(İkinci hissə)
Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən sağlam olması, daha çox onun ayıqlığı və məsuliyyət hissi ilə bağlıdır. Respublikanın üstünlüyü onun karbohidrogen sərvətindədir, lakin birincisi, bu əmtəələr hələ də alıcılara çatdırılmalıdır, ikincisi, neft və qaz ehtiyatları son nəticədə tükənməkdədir, ona görə də iqtisadiyyat mümkün qədər geniş şəkildə şaxələndirilməlidir.
Hər iki problemi həll etmək üçün Azərbaycan hakimiyyəti beynəlxalq səviyyədə böyük infrastruktur layihələrinin təşəbbüskarı, təşkili və həyata keçirilməsi ilə məşğuldur. Azərbaycan qazı Cənub Qaz Dəhlizi ilə İtaliya və Balkan yarımadasına axır, Azərbaycan nefti Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri ilə Aralıq dənizi sahillərinə çatır, hər ikisi Bakının 21-ci əsr layihələridir.
Azərbaycan xaricdən təklif və maliyyə gəlməsini gözləməkdənsə, öz potensialını üzə çıxarmaqda fəaldır. Bu fəal mövqe sayəsində hazırda ölkə ərazisindən iki qlobal logistik marşrut keçir. Söhbət quru üzərindən Rusiya üçün İran və Pakistana çıxışı (və İran limanları vasitəsilə Hindistana dənizə çıxış) açan Şimal-Cənub dəhlizindən gedir; və Çin və Mərkəzi Asiyaya yüklərin Türkiyə və Avropaya daşınmasına imkan verən Şərq-Qərb dəhlizi.
Bakı öz öhdəliklərini tam və vaxtından əvvəl yerinə yetirir, məsələn, Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin bir hissəsi olan dəmir yolunun Azərbaycan hissəsi artıq tikilib, onun işə salınması yalnız İranın süründürməçiliyi üzündən ləngiyib. Şərq-Qərb marşrutu çərçivəsində Azərbaycan Orta Dəhliz layihəsini inkişaf etdirir, onun əməliyyat hissəsi olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu; Zəngəzur dəhlizi layihəsinə - Azərbaycan hissəsinə gəlincə, plan onun artıq 2024-cü ilin yayında tamamlanmasını nəzərdə tutur.
İşgüzar əməkdaşlıq məkanının genişləndiyini nəzərə alsaq, Rusiya üçün Azərbaycanın iqtisadi möhkəmliyi dəyərlidir. Azərbaycan Rusiya müəssisələrinə 1 milyard ABŞ dollarından çox, Rusiya şirkətləri isə Azərbaycan layihələrinə 4 milyard dollardan çox sərmayə qoyub. Ticarət dövriyyəsi ikirəqəmli sürətlə artır: 2022-ci ildə artım tempi 23,9% (3,71 milyard ABŞ dolları), 2023-cü ildə 17,5% (4,358 milyard ABŞ dolları) təşkil edib, bu həcmin dörddə üçü Rusiya ixracının payına düşür. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən birgə müəssisələrin və Rusiya şirkətlərinin sayı 1000-i ötüb.
Moskvanın Şimal-Astara-Rəşt dəmir yolu hissəsinin tamamlanmasında Tehrana yardım etməsindən fərqli olaraq, Bakının başlanmış layihələrin bir hissəsini öz vəsaitləri hesabına həyata keçirməsi son dərəcə vacibdir və Rusiya ona maliyyə yardımı etmək məcburiyyətində deyil.
Azərbaycanın Rusiyaya qarşı mehriban olması həm də onun ayıqlığının və məsuliyyət daşımasının nəticəsidir. Rusiya və Azərbaycan çoxəsrlik əlaqələri birləşdirən Cənubi Qafqazda və Xəzər dənizində bir-biri ilə həmsərhəddir. Tarixi və humanitar amillərin hakimiyyətin Avro-Atlantik inteqrasiya layihələrinə can atmasına mane olmadığı qonşu Gürcüstan və Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycan Rusiyanı təbii olaraq prioritet tərəfdaş kimi görür.
Başqa bir fərqləndirici xüsusiyyəti rus dilinə vurğunluqdur: 4500 Azərbaycan məktəbindən 340-da (bu, 140 min uşaq və ya bütün şagirdlərin təxminən 10%-ini təşkil edir) rus dilində tədris olunur; digər 3000 məktəbdə rus dili xarici dil kimi öyrənilir; Azərbaycan ali məktəblərinin rus dili fakültələrində 15 mindən çox tələbə təhsil alır. Təbii ki, bütün millətlərə, dinlərə və dillərə hörmətlə özünü büruzə verən Azərbaycanda multikulturalizm ənənələri də böyük rol oynayır, lakin rusdilli təhsillə bağlı statistik məlumatlar göstərir ki, Azərbaycan rəhbərliyi Rusiyanın xüsusi yerini tanıyır və təşviq edir.
Azərbaycanın Rusiya ilə dostluğu fenomenində şəxsiyyət faktorunu qeyd etməmək mümkün deyil. Prezident Vladimir Putinlə prezident İlham Əliyev arasında qarşılıqlı anlaşma hətta Rusiya liderinin Rusiyanın inteqrasiya layihələrində iştirak edən digər xalqların rəhbərliyi ilə təmasları fonunda da nəzərə çarpır. Həssas məsələlərdən qaçaraq həmişə əməkdaşlığı müzakirə edirlər.
İlham Əliyev atası Heydər Əliyevin yolunu davam etdirərək Azərbaycanın müasir xarici siyasət kursunun müəllifidir və Rusiya ilə münasibətlərin dərinləşməsinə diqqət yetirmək onun düşünülmüş seçimidir. Onun son illərin ən güclü qərarı 2022-ci il fevralın 22-də Rusiya ilə Azərbaycan arasında Müttəfiqlik Əməkdaşlığı haqqında Bəyannamənin imzalanması oldu. İlham Əliyevin 20 illik prezidentliyi dövründə Azərbaycan özünü Rusiyanın etibarlı tərəfdaşı və müttəfiqi kimi aparıb.
Sülh dövründə planlar
İndi – “Qarabağ məsələsi” həll olunandan və fevral-mart aylarında Rusiya və Azərbaycanda keçiriləcək prezident seçkilərindən sonra Moskva və Bakı birlikdə nə işlə məşğul olacaq?
Hər iki dövlət sabit olduğundan və seçkidən sonrakı dövrdə sabit qalmaq ehtimalı çox yüksək olduğundan, ilk növbədə, 2018-ci ilin Yol Xəritələri və Müttəfiq Əməkdaşlıq Bəyannaməsinin müddəalarının icrası sürətlənəcək. Cənubi Qafqazda sülh dövründə iki xalq arasında münasibətlərin etibarlılığı bu yaxınlarda Bakıda 2024-2026-cı illər üçün əməkdaşlıq planını müəyyən edən daha ətraflı iqtisadi və sosial-humanitar yol xəritəsinin imzalanması ilə təsdiqləndi. Yeni yol xəritəsi Rusiya-Azərbaycan iqtisadi əlaqələrinin miqyasını nümayiş etdirir: hökumətlər kiçik və orta sahibkarlıq, sənaye istehsalı (ilk növbədə neft və qaz, eləcə də kənd təsərrüfatı maşınqayırması), qarşılıqlı ixrac-idxal sahələrində ikitərəfli əməkdaşlığı dəstəkləmək niyyətindədirlər (Ərzaq və digər kənd təsərrüfatı məhsulları, satış bazarlarının yaxşılaşdırılması və turist axınının qarşılıqlı artması). Sahibkarlıq əlaqələri biznes missiyalarının və regionlararası forumların təşkili vasitəsilə hər iki hökumət tərəfindən dəstəklənəcək. Həmçinin Rusiya universitetlərində azərbaycanlı tələbələrin sayının artırılması, məktəb müəllimləri üçün ixtisasartırma kurslarının və bir sıra idman və gənclər tədbirlərinin keçirilməsi, ixtisaslaşdırılmış nazirliklərin təhsil sahəsində birgə layihələrin hazırlanmasına diqqətinin artırılması nəzərdə tutulur.
Qlobal infrastruktur layihələri üzrə işlərin başa çatdırılması yeni dövrdə xüsusi prioritetdir. İran Rusiyanın yardımı ilə Astara-Rəşt dəmir yolu hissəsinin tikintisinə hazırlaşdığı bir vaxtda Rusiya və Azərbaycan Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin yollarının və gömrük orqanlarının sərhədə giriş məntəqələrini və ona bitişik yol infrastrukturunun yenidən qurulması ilə məşğul olacaqlar.
Zəngəzur dəhlizinə gəlincə, tərəflər hələ də Meğridən keçən hissəsinin tikintisinə başlamamış Ermənistana birgə təsir göstərəcək və İran hissəsində körpülərin tikintisini öz nəzarətində saxlayacaq.
Bu gün Azərbaycanın malların ixrac-idxalında logistik imkanları Rusiya üçün həmişəkindən daha vacibdir - Zəngəzur dəhlizinin işə salınması və Bakı-Tbilisi-Qars marşrutunun təkmilləşdirilməsi yeni qlobal Şimal-Qərb marşrutu yaradacaq.
Siyasi sahədə Moskva və Bakı hələ də İrəvanı sülh müqaviləsi imzalamağa məcbur edə bilməyiblər. İqtisadi sahədə olduğu kimi burada da Rusiya və Azərbaycanın mövqeləri üst-üstə düşür və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsinin zəruriliyi ilə bağlı son bəyanatı (burada Qarabağa iddialar var) onların birgə səylərinin nəticə verdiyini deməyə əsas verir.
Rusiyanın vəzifəsi Ermənistan hakimiyyətini həddindən artıq Qərbə meyl etməkdən saxlamaqdır, Azərbaycanın məqsədi isə Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların yenidən oraya qayıtması prosesini başlatmaqdır. Müttəfiqlər bu məsələlərdə kömək üçün bir-birlərinə müraciət edə bilərlər. Bakıya Qarabağ müharibəsinin nəticələrinin müdafiəsində Moskvanın, Moskvaya isə regionda anti-Rusiya meylləri ilə mübarizədə Bakının köməyinə zəmanət verilir.
Cənubi Qafqazın dinc mövcudluğu hələ konseptuallaşdırılmayıb. Uzun illər davam edən qarşıdurmaların sona çatmasından sonra bəzilərinin təsəvvür edə biləcəyi “tarixin sonu” şübhəsiz ki, olmayacaq. Sovet dövründə salınmış siyasi mina sahəsi zərərsizləşdirildikdən sonra regionda postsovet keçidinin başa çatması göz qabağındadır. Ancaq bu son deyil, qarşıda daha yaxşı bir həyatın başlanğıcıdır.
Rusiya və Azərbaycanın həyata keçirdiyi xarici siyasətdə fundamental prinsiplər onların münasibətlərinin inkişafında yeganə konstruktiv istiqaməti müəyyən edir. Sonuncuları qorumaq lazımdır, çünki qeyri-regional qüvvələr Cənubi Qafqazda sülhü pozmaq cəhdlərindən əl çəkməyəcəklər. Buna baxmayaraq, həm Moskva, həm də Bakı öz milli maraqlarını və müttəfiqlərinin maraqlarını müdafiə etməyə alışıblar.
Y. QACAR
Redaksiyanın qeydi: məqalənin əvvəlki hissəsini oxumaq üçün aşağıdakı linkə daxil olun:
My Webpage
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
Dünən, 13:19
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
