20:01 / 02-12-2024
Suriyadakı gərginlik Rusiyanın mövqelərini zəiflədəcək
19:40 / 02-12-2024
Rusiya Bəşər Əsədi dəstəkləməyə davam edəcək
19:39 / 02-12-2024
Ceyhun Bayramov Gürcüstanın yeni XİN başçısı ilə telefonda danışıb
19:31 / 02-12-2024
Volfoviç: Ermənistanın KTMT-nin iclasından yayınması...
18:49 / 02-12-2024
Karabük Universitetinin diplomları saxta çıxıb
18:03 / 02-12-2024
Litva İvanişviliyə sanksiya tətbiq edib
17:48 / 02-12-2024
Daha 3 nəfər müğənni Dəniz Əsədovaya qarşı iddia qaldırıb
17:40 / 02-12-2024
Bağça direktorunun məhkəməsi başlayır -100-dən çox zərərçəkən var
17:20 / 02-12-2024
Emin Ağalarov Azərbaycan-Rusiya İşgüzar Şurasının sədri təyin olunub
17:15 / 02-12-2024
Astarada yeniyetmənin meyiti tapılıb
16:49 / 02-12-2024
Müğənninin ölkədən çıxışına qadağa qoyulub
16:42 / 02-12-2024
MSK bələdiyyə seçkilərinə xaricdən müşahidəçi dəvət etməyəcək
16:16 / 02-12-2024
Bələdiyyə seçkiləri: seçiləcək bələdiyyə üzvlərinin sayı məlum olub
16:16 / 02-12-2024
Bütün zamanların ən böyük müğənnisi seçilib
16:09 / 02-12-2024
Livanda 15,6 mindən çox ev dağılıb
15:55 / 02-12-2024
İran Suriyaya ordu göndərir?
15:45 / 02-12-2024
AXCP sədri Əli Kərimli 1500 manat cərimələnib
15:37 / 02-12-2024
AFFA Elşən Mirzəyevi 3 oyunluq cəzalandırıb
15:36 / 02-12-2024
Prezident İlham Əliyev vergi ilə bağlı fərman imzalayıb
15:18 / 02-12-2024
Bələdiyyələrlə bağlı yeni qanuna daha bir dəyişiklik edilib
15:00 / 02-12-2024
Qarabağ bölgəsində daha 4707,4 hektar ərazi minalardan təmizlənib
14:54 / 02-12-2024
Prezident bələdiyyələrlə bağlı yeni qaydaları təsdiqləyib - (Yenilənib)
14:36 / 02-12-2024
Bir qrup vəzifəli şəxs həbs edilib - Təfərrüat
14:28 / 02-12-2024
Gürcüstanda müxalifət lideri aksiyada saxlanılıb
14:27 / 02-12-2024
Nazirliyə əlavə səlahiyyət verilib - Fərman
14:10 / 02-12-2024
Zelenski: Ukraynanın kapitulyasiyası olmayacaq
14:00 / 02-12-2024
Bir asteroid 10 kvintilyon dollardır
13:56 / 02-12-2024
Abşeronda iki məktəbdə yanğın olub
13:11 / 02-12-2024
Cəbrayıla daha 34 ailə köçürülüb - (Yenilənib)
13:03 / 02-12-2024
Qurban Məmmədov və həyat yoldaşı məhkəməyə verilib
15:13 / 28-11-2024
Dörd baş redaktor həbs olunub
12:05 / 01-12-2024
SDU tələbələrinin məqaləsi ABŞ-da nəşr edilib - Fotolar
22:45 / 27-11-2024
Tovuzda ağır qəza: 5 hərbçi həyatını itirib - (Yenilənib)
09:12 / 29-11-2024
Narkotiklə dolu avtomobili evakuatorla paytaxta gətirmək istəyən dəstə üzvləri saxlanılıblar - Fotolar
14:08 / 29-11-2024
DTX polkovnikin 70 kq qızılla İstanbulda saxlanılması barədə məlumat yayıb
13:30 / 30-11-2024
DAMMİB İH-yə yeni sədr və üzvlər seçilib
15:10 / 29-11-2024
Faiq Ağayev yeni klipini təqdim edib - Video
14:15 / 29-11-2024
Növbəti köç karvanı Cəbrayıl şəhərinə çatıb - (Yenilənib)
13:22 / 28-11-2024
Akademik Sudeyf İmamverdiyev məhkəməyə verilib
17:03 / 29-11-2024
Agentlikdə qanunsuzluq: tender keçirmədən 42 milyonluq müqavilə imzalanıb
12:50 / 28-11-2024
Azərbaycanın dövlət borcu açıqlanıb
Kainatın böyük modelini yaradıblar - Foto
Tarix: 01-12-2024 10:24 | Bölmə: Slayd
ABŞ alimləri superkompüterdən istifadə etməklə, elm tarixində ilk dəfə kainatın ən böyük modelini yaradıblar. Bu model qaranlıq maddənin öyrənilməsinə kömək edəcək.
Reyting.az bildirir ki, fiziklər genişlənən və əngin kainatın müasir elm tarixində ən böyük kompüter modelini yaratmaqla, kosmik tədqiqatda irəliləyişə nail olublar.
Elm adamları ABŞ-nın "Oak Ridge" Milli Laboratoriyasındakı böyük Frontier superkompüterində 9000 hesablama qovşağından istifadə edib və bununla da 31 milyard kub meqaparsekdən çox həcmin simulyasiyasını bacarıblar.
"ExaSky" adlanan bu elmi layihə kainatın təkamülünü və yalnız cazibə qüvvəsi ilə qarşılıqlı əlaqəli sirli komponentlər olan qaranlıq maddəni ətraflı öyrənmək məqsədi daşıyır.
Arqon Milli Laboratoriyasının mütəxəssisi, layihə rəhbəri Salman Həbib deyib ki, kainatın nizamının necə olduğunu, necə işlədiyini anlamaq üçün cazibə qüvvəsini, ulduzların, qara dəliklərin, qalaktikaların əmələ gəlməsi də daxil olmaqla, hər şey nəzərə alınmalıdır:
“Modelləşdirmə prosesi mürəkkəb riyazi hesablamalar və yüksək məhsuldarlıq tələb edirdi. Əvvəlki dövrdə belə simulyasiyalar tez-tez hidrodinamik təsirləri istisna etməklə sadələşdirilirdi. Lakin bütün bunlarla yanaşı, uğurla bizə belə bir elmi imkan yaradan "Frontier"-in təkmilləşdirilmiş proqram təminatı, eləcə də onun sürətləndirilməsindən tamamilə istifadə etməklə, alimlər kainatda əmələ gələn isti qazın davranışını, mərhələlərlə ulduz yaranışının fizikası kimi əlavə elmi parametrləri modelə daxil edə bildilər".
Bu elmi yeniliyi qiymətləndirən, belə bir modelin icad olunmasını təqdir edən, lakin bu mövzuya özünəməxsus şəkildə yanaşan astrofizik Bronson Messer deyib:
"Simulyasiyanın tərkib hissəsi kimi, belə bir kainat modeli yaradan elm adamları 64 x 64 x 76 meqaparsek, yaxud da 311 296 kub meqaparsek ölçüdə olan, fəzada əmələ gələn nəhəng qalaktika klasterini göstərən video hazırladılar. Məncə, onun görüntüsü çox heyranedicidir. Bu həcmdə kompüterin qurduğu həmin yeni kainat modeli bütün simulyasiyanın yalnız bir hissəsini - 0,001 faizini təşkil edir. Bu isə bir daha tam öyrənə bilməyəcəyimiz və sonsuz olduğu qədər də mükəmməl olan, eyni zamanda tamamilə sərhədsiz, həmçinin sirli kainatın nəhəng miqyasından xəbər verir”.
B. Messerin sözlərinə görə, kompüterin icad etdiyi kainat modeli söz yox ki, nələrisə anlada bilir: “Lakin hələ ki, bu, hər şey deyil. Düşünürəm ki, biz təkcə modelləşdirmənin həcminə görə də deyil, həmçinin realistik fizikanın əlavə edilməsi hesabına müasir elm aləmində inanılmaz bir addım atmışıq. Mənə görə, həqiqətən də belə bir yeni və müasir kəşf "Frontier" superkompüteri üçün tarixi, həmçinin böyük texnoloji nailiyyətdir".
Astrofizik əlavə edib ki, bu tədqiqatın nəticələri kainatı və onun quruluşunu öyrənməyi, kainata nəzarət edən proseslər barədə yeni elmi anlayışı indən sonra genişləndirməyi vəd edir: “Bu səviyyəli elmi simulyasiyalar gələcək astronomik kəşflər, kainatın daha dərindən və ətraflı öyrənilməsinə yeni üfüqlər açır”.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-12-2024 10:24 | Bölmə: Slayd
ABŞ alimləri superkompüterdən istifadə etməklə, elm tarixində ilk dəfə kainatın ən böyük modelini yaradıblar. Bu model qaranlıq maddənin öyrənilməsinə kömək edəcək.
Reyting.az bildirir ki, fiziklər genişlənən və əngin kainatın müasir elm tarixində ən böyük kompüter modelini yaratmaqla, kosmik tədqiqatda irəliləyişə nail olublar.
Elm adamları ABŞ-nın "Oak Ridge" Milli Laboratoriyasındakı böyük Frontier superkompüterində 9000 hesablama qovşağından istifadə edib və bununla da 31 milyard kub meqaparsekdən çox həcmin simulyasiyasını bacarıblar.
"ExaSky" adlanan bu elmi layihə kainatın təkamülünü və yalnız cazibə qüvvəsi ilə qarşılıqlı əlaqəli sirli komponentlər olan qaranlıq maddəni ətraflı öyrənmək məqsədi daşıyır.
Arqon Milli Laboratoriyasının mütəxəssisi, layihə rəhbəri Salman Həbib deyib ki, kainatın nizamının necə olduğunu, necə işlədiyini anlamaq üçün cazibə qüvvəsini, ulduzların, qara dəliklərin, qalaktikaların əmələ gəlməsi də daxil olmaqla, hər şey nəzərə alınmalıdır:
“Modelləşdirmə prosesi mürəkkəb riyazi hesablamalar və yüksək məhsuldarlıq tələb edirdi. Əvvəlki dövrdə belə simulyasiyalar tez-tez hidrodinamik təsirləri istisna etməklə sadələşdirilirdi. Lakin bütün bunlarla yanaşı, uğurla bizə belə bir elmi imkan yaradan "Frontier"-in təkmilləşdirilmiş proqram təminatı, eləcə də onun sürətləndirilməsindən tamamilə istifadə etməklə, alimlər kainatda əmələ gələn isti qazın davranışını, mərhələlərlə ulduz yaranışının fizikası kimi əlavə elmi parametrləri modelə daxil edə bildilər".
Bu elmi yeniliyi qiymətləndirən, belə bir modelin icad olunmasını təqdir edən, lakin bu mövzuya özünəməxsus şəkildə yanaşan astrofizik Bronson Messer deyib:
"Simulyasiyanın tərkib hissəsi kimi, belə bir kainat modeli yaradan elm adamları 64 x 64 x 76 meqaparsek, yaxud da 311 296 kub meqaparsek ölçüdə olan, fəzada əmələ gələn nəhəng qalaktika klasterini göstərən video hazırladılar. Məncə, onun görüntüsü çox heyranedicidir. Bu həcmdə kompüterin qurduğu həmin yeni kainat modeli bütün simulyasiyanın yalnız bir hissəsini - 0,001 faizini təşkil edir. Bu isə bir daha tam öyrənə bilməyəcəyimiz və sonsuz olduğu qədər də mükəmməl olan, eyni zamanda tamamilə sərhədsiz, həmçinin sirli kainatın nəhəng miqyasından xəbər verir”.
B. Messerin sözlərinə görə, kompüterin icad etdiyi kainat modeli söz yox ki, nələrisə anlada bilir: “Lakin hələ ki, bu, hər şey deyil. Düşünürəm ki, biz təkcə modelləşdirmənin həcminə görə də deyil, həmçinin realistik fizikanın əlavə edilməsi hesabına müasir elm aləmində inanılmaz bir addım atmışıq. Mənə görə, həqiqətən də belə bir yeni və müasir kəşf "Frontier" superkompüteri üçün tarixi, həmçinin böyük texnoloji nailiyyətdir".
Astrofizik əlavə edib ki, bu tədqiqatın nəticələri kainatı və onun quruluşunu öyrənməyi, kainata nəzarət edən proseslər barədə yeni elmi anlayışı indən sonra genişləndirməyi vəd edir: “Bu səviyyəli elmi simulyasiyalar gələcək astronomik kəşflər, kainatın daha dərindən və ətraflı öyrənilməsinə yeni üfüqlər açır”.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 14:36
Bir qrup vəzifəli şəxs həbs edilib - Təfərrüat
Bu gün, 14:27
Nazirliyə əlavə səlahiyyət verilib - Fərman
Bu gün, 13:11
Cəbrayıla daha 34 ailə köçürülüb - (Yenilənib)
Bu gün, 13:01
Məhkəmə Qubad İbadoğlunun şikayətinə baxacaq
Bu gün, 12:58
SOCAR Slovakiyaya təbii qaz tədarükünə başlayıb
Bu gün, 11:57
İlham Əliyev nümayəndə heyətini qəbul edib - (Yenilənib)
Bu gün, 11:39
İdlibə hücum: niyə məhz indi?
Dünən, 10:24
Kainatın böyük modelini yaradıblar - Foto
Dünən, 00:31
Laçının işğaldan azad edilməsindən 4 il ötür
30-11-2024, 09:12
Rusiya nüvə sınağını bərpa edir
30-11-2024, 08:10
Bakı metrosunda qatarların hərəkət qrafiki dəyişib
29-11-2024, 13:28
AES-lərdə nüvə təhlükəsizliyi böyük risk altındadır - Xəbərdarlıq
29-11-2024, 11:57
Orta Dəhlizin ən böyük düşməni... - Xəzərin dayazlaşması mühüm tranzitə ciddi problem yaradır
29-11-2024, 11:35
Bir qrup sahibkara cinayət işi açılıb
29-11-2024, 09:24
Rus ordusu Donetskdə irəliləyib
29-11-2024, 09:07
Sərhəd pozucuları narkotiklə tutulublar - Fotolar
28-11-2024, 15:13
Dörd baş redaktor həbs olunub
28-11-2024, 14:08
Prezident Mərkəzi Nəbatat Bağının açılışında iştirak edib
28-11-2024, 12:50
Azərbaycanın dövlət borcu açıqlanıb
28-11-2024, 12:26
Avropa Rusiya ilə müharibə vəziyyətindədir
28-11-2024, 10:57
Almaniya kəşfiyyatının rəhbəri: Rusiya NATO-nu parçalamağa çalışacaq
28-11-2024, 09:33
Məhkəmə 1 milyon 515 min manat tələb olunan sahibkara bəraət verib
28-11-2024, 09:14
Putin təhdid edir: Səbrimiz bir gün mütləq tükənəcək
27-11-2024, 22:45
Tovuzda ağır qəza: 5 hərbçi həyatını itirib - (Yenilənib)
27-11-2024, 17:42
Polşa prezidentinin Azərbaycanla sərhədə gəlməsi etirazla qarşılanıb
27-11-2024, 17:23
Bələdiyyə seçkiləri: namizədlərin qeydə alınması nə vaxt başlayacaq?
27-11-2024, 16:22
Bələdiyyə seçkilərinin keçiriləcəyi tarix açıqlanıb
27-11-2024, 15:36
Prezident Milli Konservatoriyaya rektor təyin edib - Sərəncam
27-11-2024, 13:56
Partiya sədri, deputat qızı və ailənin digər üzvləri məhkəməyə verilib
27-11-2024, 13:14
Yunanıstan “S-300”-ləri Ermənistana göndərir
27-11-2024, 12:24
Ravvinin qətli: Türkiyə kəşfiyyatı 3 şübhəlini BƏƏ-yə təhvil verib
27-11-2024, 11:13
Arıqlama dərmanları ölüm riskini azaldır
27-11-2024, 08:20
İsrail və Livan atəşkəs elan edib
26-11-2024, 18:04
Rusiyanın 300 milyard dolları Ukraynaya verilə bilər
26-11-2024, 15:58
Milli Məclis gələn ilin dövlət büdcəsini I oxunuşda qəbul edib
26-11-2024, 14:20
70 kq qızılla həbs olunan hərbi attaşe akademikin qardaşıdır - Foto
26-11-2024, 14:00
Trampın Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya siyasəti necə olacaq?
26-11-2024, 12:23
Vəzifəli şəxslər həbs olunub
26-11-2024, 11:14
Tramp üç ölkəyə xəbərdarlıq edib
25-11-2024, 22:45
İlham Əliyevlə Donald Tramp arasında telefon danışığı olub
25-11-2024, 18:00
Hərbi ekspert Ədalət Verdiyev həbs edilib
25-11-2024, 15:39
Ukraynaya qoşun göndərilməsi ilə bağlı müzakirələr başlayıb
25-11-2024, 14:10
Azərbaycanda yeni bələdiyyələr yaradılıb - Siyahı
25-11-2024, 13:49
Kəşfiyyat araşdırır: “Xabad” elçisinin qətlində “Özbəkistan izi” var
25-11-2024, 12:38
Bir qrup vəzifəli şəxs hakim qarşısına çıxarılır
25-11-2024, 08:28
COP29 - Dünyanı sevindirən 13 gün: nəticələr və perspektivlər
24-11-2024, 18:07
İlham Əliyev: “COP29 iqlim diplomatiyasında dönüş nöqtəsidir!”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
