Almazı əldə etməyin asan yolu tapılıb - Fotolar
Tarix: 02-06-2025 20:18 | Bölmə: Cəmiyyət
Almazı əldə etməyin asan yolu tapılıb

Almazları istilik sistemi olmadan yaratmağın yeni yolunu tapıblar. Artıq onları artırmaq mümkün olacaq.

Reyting.az
-ın məlumatına görə, mütəxəssislər bildiriblər ki, atəş olmadan almaz daşını əldə etmək son vaxtalara qədər müasir elm aləmində qeyri-mümkün görünsə də, indi bu, reallığa çevrilib.

Otaq temperaturunda istehsal edilə bilən almazlar artıq fantastika yox, elmi yenilikdir.

Avstraliya Milli Universitetinin professoru Codi Bredbinin rəhbərlik etdiyi alimlər qrupu tamamilə normal bir temperaturda süni almazların sintezini yaradıblar. Ənənəvi olaraq bu bahalı kristalları meydana gətirmək üçün tələb olunan ultra yüksək temperatur olmayan bir şəraitdə alimlər eyni anda iki növ daş - klassik kubik və nadir almaz sayılan altıbucaqlı lonsdaleit əldə ediblər.



Mütəxəssislərin fikrincə, əslində, almazın, qrafitin "ekiz qardaş" kimi qəbul edilməsi və hər ikisinin tərkibinə görə, tamamilə saf karbondan (C) ibarət olduğu, həm də almazın ən sərt mineral olaraq "Mohs" şkalası üzrə 10 ballıq şəraitdə bərkidiyini, üstəlik, qrafitin ən yumşaq minerallardan biri (1 bal şkalası ilə) olduğu məlum olsa da, yeni süni almazlar onlardan qətiyyən fərqlənmir.

Elm adamlarının sözlərinə görə, almazlar kəşf üçün çox faydalı kristallar hesab oluna bilər. Çünki əsl almazların yalnız 20 faizi zinət əşyalarıdır. Qalan 80 faiz isə sənayedə kəsmə, qazma, tibbi alətlər və hətta kvant kompüterləri yaratmaq üçün istifadə edilir.

Mütəxəssislər uğurla sınaqdan keçirilmiş yeni süni almazların da müasir texnologiyada fayda verəcək bir kristal ola biləcəyinə ümid bəsləyirlər.

Alimlər qeyd ediblər ki, təbiətdə almazlar böyük təzyiqdə, 1000°C-dən yuxarı temperaturda və yerin tam dərinliklərində əmələ gəlir. Lakin bu yeni daş "Lonsdaleit" adi almazdan çox fərqli bir kristal qəfəsə malikdir və olduqca nadirdir - yalnız meteoritlərin düşdüyü yerlərdə tapılmış nümunələrdir.

Uzun müddət laboratoriya şəraitində bu nadir "lonsdaleit" daşının ərsəyə gəlməsi qeyri-mümkün sayılsa da, oddan istifadə etmədən onu bir neçə dəqiqə ərzində yetişdirmək mümkün olub.

"Bu proses həm də sübut etdi ki, istilik temperaturu qətiyyən həlledici, mühüm amil deyil. Daha çox vacib olan isə kəsmə qüvvəsidir. Məhz bu cür kəsici qüvvə Yer planetinə meteoritlər düşəndə və karbon təbəqələri toqquşduqda, eyni zamanda müxtəlif tərəfdən sıxıldıqda təbii almazın yaranması prosesi meydana gəlir", - deyə alimlərdən biri söyləyib.

Tədqiqatçılar oxşar prosesi təqlid edib və qrafit güclü kəsmə hərəkətinə nəhəng təzyiqə məruz qalıb. Nəticədə, mikroskop altında almaz kristalları görünüb. Onların hamısı kub şəklində, nazik kapilyar kimi lonsdaleit təbəqələri arasında gizlənib.



Bu yeni brilyantı yaratmaq üçün alimlərə təxminən otaq temperaturunda cəmi 80 gigapaskal təzyiq lazım olub. Tədqiqatçılar qrupu müqayisə üçün bildirib ki, belə qeyri-adi və heyrətamiz göstərici əslində, adi balet çəkməsinin ucuna çox asanlıqla yerləşən, tarazlığını saxlaya bilən 640 Afrika filinin gücünə bənzəyir. C. Bredbinin sözlərinə görə, onların bu yeni kəşfi daha çox kəsmə üsulu sayəsində reallaşıb.

Bredbi bildirib ki, gələcəkdə texnologiya məhz bu qeyri-adi yenilik sayəsində öz uğurlu sənaye tətbiqini tapacaq. Alim əlavə edib ki, onların yaratdığı brilyant növü xüsusilə güclü materialların kütləvi sintezi üçün yararlı ola bilər.

Oqtay QORÇU





Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 12:59 Sabah yağış yağacaq