10:09 / 08-07-2025
Paytaxt şəhərinin adı rekordlar kitabına düşüb - Fotolar
09:55 / 08-07-2025
Misir piramidalarının daha sirri açılıb
09:42 / 08-07-2025
Biləsuvarda əməliyyat: Vüqar Quluzadə saxlanılıb
09:34 / 08-07-2025
Hikmət Hacıyev: "Sülh var, Ermənistan-Azərbaycan sərhədi sabitdir"
09:15 / 08-07-2025
Makronun Putinə zəng etməsinə səbəb nə olub?
09:10 / 08-07-2025
Avropa Rusiyaya qarşı daha sərt tədbirlər görəcək
09:08 / 08-07-2025
Alla Puqaçovanın səhhətində problemlər yaranıb
09:04 / 08-07-2025
İcra başçısının nümayəndəsi həbs edilib
08:59 / 08-07-2025
Netanyahu Trampla İranda hakimiyyət dəyişikliyindən danışıb
08:55 / 08-07-2025
Polşada Avropanın ən güclü ordusu yarana bilər
08:49 / 08-07-2025
Sərnişin qatarları yay qrafikinə keçir
08:44 / 08-07-2025
Pentaqon Ukraynaya yeni silah tədarükü elan edib
22:43 / 07-07-2025
Böyük Britaniya Rusiyaya yeni sanksiyalar tətbiq edib
20:50 / 07-07-2025
Baş naziri əsgər ölümlərinə görə ittiham edirlər
20:12 / 07-07-2025
DTX və DSX sərhəddə birgə əməliyyat keçirib - Foto
18:33 / 07-07-2025
Bu il sülh sazişi imzalana bilər
18:01 / 07-07-2025
Siyəzəndə qadın paraşütlə qayaya çırpılaraq ölüb
17:43 / 07-07-2025
Mirzoyan: "Biz Azərbaycanla sazişi imzalamağa hazırıq"
17:43 / 07-07-2025
Türkiyə hərbi büdcəni böyüdür
17:22 / 07-07-2025
Zooparkdan qaçan aslan insana hücum edib
17:19 / 07-07-2025
Nazir vəzifəsindən azad edilən şəxs özünü güllələyib
17:16 / 07-07-2025
Rusiyanın neft emalı zavodunu partladıblar
17:08 / 07-07-2025
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
17:03 / 07-07-2025
Pezeşkian: İsrail mənə sui-qəsdə cəhd etdi, amma...
17:03 / 07-07-2025
Rusiyanın fövqəladə hallar naziri Bakıya gəlib
16:49 / 07-07-2025
“İşsizlikdən sığorta vəsaitlərinin uçotu" barədə qaydaya dəyişiklik edilib
16:37 / 07-07-2025
Peskovdan Azərbaycan-Rusiya münasibətləri haqda - Açıqlama
16:25 / 07-07-2025
Dövlət Nəzarəti Xidmətində təyinatlar olub
16:18 / 07-07-2025
Direktor və müavinlərinin işə qəbulu üzrə müsabiqənin nəticələri açıqlanıb
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
14:40 / 03-07-2025
İlham Əliyev Qarabağa səfər edib - (Yenilənib+) - Fotolar
15:47 / 04-07-2025
Üç şəhidimiz Kəlbəcərdə dəfn edilib - Fotolar
08:03 / 04-07-2025
Ruslar Kiyevi “Xəncər”lə vurur
11:04 / 03-07-2025
Yaponiyada böyük fəlakət xəbərdarlığı: 298 min insan həyatını itirə bilər
11:51 / 04-07-2025
Avropada həyəcan təbili çalınır: ölənlər və xəstəxanaya yerləşdirilənlər var
13:08 / 03-07-2025
Ermənistan Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışır
19:14 / 04-07-2025
Ərdoğanı Füzulidən yola salıblar - (Yenilənib) - Foto
07:37 / 04-07-2025
Hollivudun ulduz aktyoru vəfat edib
13:08 / 04-07-2025
Professor: Xankəndidə müşahidə etdiklərimiz Azərbaycanın böyük uğurudur
14:34 / 03-07-2025
İki prezident Füzuli rayonuna səfər edib - Foto
Böyük Turan planına qoyulan sərmayə və kəşfiyyat savaşları - Təhlil
Tarix: 24-01-2022 13:54 | Bölmə: Siyasət
2022-ci il Qazaxıstanın Avrasiya inteqrasiyasının əsas mərkəzlərindən birinə qarşı ciddi hücumu ilə başladı. Biz yalnız bunun nə və necə baş verdiyini anlamağa çalışırıq.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “The Cradle” saytı üçün tanınmış jurnalist Pepe Eskobar yazıb.
Müəllif təhlilində qeyd edir:
Bazar ertəsi səhər Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) liderləri Qazaxıstanı müzakirə etmək üçün növbədənkənar sessiya keçirib. Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev baş verən hadisələrin səbəbini qısa şəkildə açıqlayıb.
İğtişaşlar “planlaşdırılmamış etirazların arxasında gizlənmişdi”. Məqsəd “hakimiyyəti ələ keçirmək” idi - çevriliş cəhdi. Fəaliyyətlər “vahid mərkəzdən əlaqələndirilirdi”. Və “iğtişaşlarda xarici yaraqlılar iştirak edirdi”.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin daha da irəli getdi: iğtişaşlar zamanı “Maydan texnologiyalarından istifadə edilib”, 2013-cü il etirazlarının NATO-ya dost olmayan hökuməti yerlə yeksan etdiyi Ukrayna Maydanı təcrübəsi.
KTMT sülhməramlı qüvvələrinin Qazaxıstana operativ müdaxiləsini müdafiə edən Putin deyib ki, “vaxt olmadan reaksiya vermək lazım idi”. KTMT “lazım olduğu qədər” ölkədə olacaq, lakin missiya yerinə yetirildikdən sonra “əlbəttə, bütün kontingent ölkədən çıxarılacaq”. Bu həftənin sonunda qüvvələrin çıxacağı gözlənilir.
Amma burada əsas məqam budur: “KTMT ölkələri öz sərhədləri daxilində xaos və “rəngli inqilab”ların həyata keçirilməsinə imkan verməyəcəklərini göstərdilər”.
Putin öz ölkəsində baş verən hadisələrə düzgün terminologiya tətbiq edən ilk şəxs olan Qazaxıstanın dövlət katibi Erlan Karinlə eyni fikirdədir: baş verənlər həm daxili, həm də xarici qüvvələrin hökuməti devirmək naminə “hibrid terror hücumu” idi.
Qarışıq hibrid şəbəkə
Bu barədə faktiki olaraq heç kim bilmir. Lakin ötən ilin dekabrında Qırğızıstanın paytaxtı Bişkekdə daha bir çevrilişin qarşısı gizli şəkildə alındı. Qırğızıstanın kəşfiyyat mənbələri “mühəndisliyi” Britaniya və Türkiyə ilə bağlı QHT-lərlə əlaqələndirirlər. Bu, “Geniş mənzərə”nin tamamilə əsas cəhətini təqdim edir: NATO ilə əlaqəli kəşfiyyat və onların aktivləri Mərkəzi Asiya boyu eyni vaxtda “rəngli inqilab” hücumu hazırlamış ola bilər.
2019-cu ilin sonlarında, COVİD-dən əvvəl Orta Asiya səyahətlərim zamanı qərb QHT-lərinin - Hibrid Müharibə cəbhələrinin həm Qırğızıstanda, həm də Qazaxıstanda necə son dərəcə güclü olduğunu görmək mümkün idi. Bununla belə, onlar Mərkəzi Asiya və Qərbi Asiyada yayılan Hibrid Müharibə dumanının Qərb dumanlığında yalnız bir əlaqəsidir. Burada biz CIA və ABŞ “dərin dövləti”nin MI6 və türk kəşfiyyatının müxtəlif istiqamətlərinin kəsişdirdiyini görürük.
Mərkəzi Asiyadakı yüksək səviyyəli kəşfiyyat mənbəsinə görə, prezident Tokayev “vahid mərkəz”dən danışarkən, Almatının cənubundakı biznes mərkəzində olan indiyədək “gizli” ABŞ-Türkiyə-İsrail hərbi-kəşfiyyat “otağı”nı nəzərdə tuturdu. Bu “mərkəzdə” 22 amerikalı, 16 türk və 6 israilli təxribat dəstələrini koordinasiya edirdi: türklər tərəfindən Qərbi Asiyada təlim keçmiş, sonra isə Almatıya gətirilən dəstələr.
Qazax qüvvələri Rusiya/KTMT kəşfiyyatının köməyi ilə xaricdən hərbi təchizatların qəbulu mərkəzinə çevrilməli olan, vandalizmə məruz qalmış Almatı hava limanına nəzarəti bərpa etdikdən sonra əməliyyat biryolluq dağılmağa başladı.
Qərbin Hibrid Müharibəsi KTMT-nin Qazax əməliyyatını bu cür ildırım sürəti ilə dayandırmasından heyrətə gəlməli və heyrətə gəlməli idi. Əsas element ondan ibarətdir ki, Rusiya Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Nikolay Patruşev illər əvvəl “Geniş mənzərə”ni görüb.
Beləliklə, Rusiyanın aerokosmik və aero-nəqliyyat qüvvələrinin, üstəlik nəhəng zəruri dəstək infrastrukturunun niyə praktiki olaraq getməyə hazır olması sirr deyil.
Hələ noyabr ayında Patruşevin lazeri artıq Əfqanıstanda təhlükəsizlik vəziyyətinə yönəlmişdi. Tacik politoloq Pərviz Mullojanov Suriya və İraqdan “siçovul xətti” ilə göndərilən 8000-ə yaxın sələfi-cihadçı aktivinin Əfqanıstanın şimalında cəmləşdiyini vurğulayan çox az adamdan biri idi. Bu, İŞİD-Xorasanın və ya Türkmənistan sərhədləri yaxınlığında yenidən qurulan İŞİD-in əsas hissəsidir. Onların bir qismi lazımi qaydada Qırğızıstana aparılıb. Oradan Bişkekdən sərhədi keçib, Almatıda görünmələri təəccüblü deyildi.
Patruşev və komandasına Kabildən geri çəkildikdən sonra Rusiya ilə Mərkəzi Asiya “stanları” arasındakı 7500 km-lik sərhəd boyunca bu cihadçı ehtiyat ordusunun necə istifadə ediləcəyini anlamaq üçün vaxt lazım olmadı. Bu, digər şeylərlə yanaşı, 2021-ci ilin sonunda Rusiyanın Tacikistandakı 210-cu hərbi bazasında keçirilən rekord sayda hazırlıq təlimini izah edir.
Ceyms Bond türkcə danışır
Qarışıq Qazaxıstan əməliyyatının dağılması mütləq qaydada bir şübhəlidən başlayır: ABŞ “dərin dövləti”. O, 2019-cu ildə RAND korporasiyasının “Rusiyanın genişləndirilməsi” hesabatında öz strategiyasını “oxuyub”. “Geosiyasi tədbirlər”lə bağlı 4-cü fəsildə “Ukraynaya ölümcül yardımın göstərilməsi”, “Belarusda rejim dəyişikliyinin təşviqi” və “Suriya üsyançılarına dəstəyin artırılması” - bütün əsas uğursuzluqlar - “Rusiyanın Mərkəzi Asiyada təsirinin azaldılmasına qədər” hər şey təfərrüatlı qeyd olunub. Bu, əsas konsepsiya idi. İcra üçün MI6-Türk MİT-i əlaqəsi də düşünülüb.
CIA və MI6 ən azı 2005-ci ildən, o zamanlar “Taliban”a yaxın olan Özbəkistan İslam Hərəkatını (ÖİH) Qırğızıstanın cənubunda təxribat törətməyə təşviq etdikdən sonra Mərkəzi Asiyada yaraqlılara sərmayə qoyurlar.
2021-ci ilin may ayına qədər, MI6-nın əməkdaşı Conatan Pauell İdlib yaxınlığında Türkiyə-Suriya sərhəddində bir çox orta asiyalı cihadçıların məskunlaşdığı “Cəbhət ən-Nusra”nın rəhbərliyi ilə görüşəndə tamamilə fərqli bir hekayət yaranmışdı. Razılaşma ondan ibarət idi ki, bu “mötədil üsyançılar” - ABŞ terminologiyası ilə NATO-nun anti-Rusiya gündəliyinə əməl etdikcə, “terrorçu” kimi tanınmalarına son qoyulacaq. Bu, Mərkəzi Asiyanın şaxələnməsi ilə birlikdə Əfqanıstana gedən cihadçıların əsas hazırlıq addımlarından biri idi.
Hücumun genezisi 2020-ci ilin iyununda, 2014-2018-ci illərdə Türkiyədəki keçmiş səfir Riçard Murun MI6-nın rəhbəri təyin edildiyi zaman axtarılmalıdır.
Murun Kim Filbinin oxşarı olmaya bilər, amma o, profilə uyğundur: ifrat rusofob və Qərbi Asiyadan və Qafqazdan Asiya və hətta Volqadakı Rusiya respublikaları ilə birlikdə – Orta Asiyaya qədər türkdilli xalqların pantürk konfederasiyasını təbliğ edən “Böyük Turan” fantaziyasının tərəfdarı.
MI6, Türkmənistan istisna olmaqla, bütün “stanlarda” dərin kök salıb - Rusiya və Çinə qarşı mübarizə aparmaq üçün.
Ərdoğanın özü, xüsusən də 2009-cu ildə Türk Şurasının yaradılmasından sonra sərt Böyük Turan planına sərmayə qoyulub. Ən başlıcası gələn ilin martında Türkdilli Dövlətlərin Konfederasiya Şurasının - Türk Şurasının yeni denominasiyasının -Qazaxıstanda sammiti keçiriləcək. Qazaxıstanın cənubunda yerləşən Türküstan şəhərinin türk dünyasının mənəvi paytaxtı adlandırılacağı gözlənilir. Burada “Türk dünyası” Rusiyanın inteqrasiya edən Böyük Avrasiya Tərəfdaşlığı konsepsiyası və hətta Türkiyəni üzv kimi qəbul etməyən Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) ilə cəbhə xəttində toqquşmaya girir.
Ərdoğanın qısamüddətli ambissiyası ilk baxışda yalnız kommersiya xarakterli görünür: Azərbaycan Qarabağ müharibəsində qalib gəldikdən sonra o, Türkiyənin Qazaxıstan və Özbəkistana hərbi texnologiyaları sənaye-hərbi kompleks satışı ilə başa çatdırmaqla Xəzər dənizi vasitəsilə Orta Asiyaya çıxış əldə etmək üçün Bakıdan istifadə etmək istəyir.
Türkiyə şirkətləri artıq daşınmaz əmlaka və infrastruktura böyük sərmayələr qoyurlar. Paralel olaraq, Ankaranın yumşaq gücü həddən artıq güclənir və nəhayət, məsələn, Qazaxıstanda 2023-cü ildən başlayaraq kiril qrafikasından latın əlifbasına keçidi sürətləndirmək üçün böyük təzyiq göstərməyin bəhrələrini toplayır.
Ancaq həm Rusiya, həm də Çin çox yaxşı bilirlər ki, Türkiyə mahiyyətcə Orta Asiyaya daxil olan NATO-nu təmsil edir. Türk dövlətlərinin təşkilatlanması gizli şəkildə Qazaxıstan əməliyyatı “yanacaq etirazları” adlandırılır.
“Troya atı”
Hər rəngli inqilab üçün “Maksimum” “Troya atı” lazımdır. Bu, deyəsən, hazırda həbsdə olan və dövlətə xəyanətdə ittiham edilən DTN-nin (Milli Təhlükəsizlik Komitəsinin - MTK) keçmiş rəhbəri Kərim Məsimovun roludur.
Çox iddialı olan Məsimov yarıuyğurdur və bu, nəzəri olaraq onun hakimiyyətə əvvəlcədən təyin edilmiş yüksəlişinə mane oldu. Co Bayden və oğlu ilə rahat münasibətindən fərqli olaraq, onun türk kəşfiyyatı ilə əlaqələri hələ tam təfərrüatlı deyil.
Keçmiş Daxili işlər və dövlət təhlükəsizliyi naziri, general-leytenant Feliks Kulov “rəngli inqilab”a daxil olan “çevrilişin” mümkün daxili dinamikasını izah edən maraqlı dolaşıq şəbəkə toxuyub. Kulovun sözlərinə görə, Məsimov və bu yaxınlarda devrilmiş Qazaxıstan Təhlükəsizlik Şurasının sədri Nursultan Nazarbayevin qardaşı oğlu S. Abiş iğtişaşlar zamanı “saqqallılar”ın “gizli” bölmələrinə boyunlarına qədər nəzarət ediblər. MTK bilavasitə ötən həftəyə qədər Təhlükəsizlik Şurasının sədri olmuş Nazarbayevə tabe idi.
Tokayev çevrilişin mexanizmini başa düşəndə həm Məsimovu, həm də S. Abişi vəzifələrindən kənarlaşdırdı. Sonra Nazarbayev Təhlükəsizlik Şurasına ömürlük sədrlikdən “könüllü” istefa verdi. S. Abiş daha sonra “saqqallıları” dayandıracağını, sonra isə istefa verəcəyini vəd etdi.
Bu, birbaşa Nazarbayev-Tokayev toqquşmasına işarə edərdi. Nazarbayevin 29 illik hakimiyyəti dövründə çox qərbləşmiş və Qazaxıstana heç də faydası olmayan çoxvektorlu oyun oynaması məntiqlidir. O, Britaniya qanunlarını qəbul etdi, Ərdoğanla pantürk kartı oynadı və QHT-lərin Atlantikçi gündəmi təbliğ etmək üçün “sunamisinə” icazə verdi.
Tokayev çox ağıllı oyunçudur. O, keçmiş SSRİ-nin xarici xidməti tərəfindən təlim keçib, rus və Çin dillərini mükəmməl bilir, Rusiya və Çin ilə tamamilə uyğundur, yəni BRI, Avrasiya İqtisadi İttifaqı və ŞƏT-in baş planına tam uyğun gəlir.
Tokayev, Putin və Si kimi, bu BRI/EAEU/ŞƏT triadasının son imperiya kabusunu necə təmsil etdiyini və üçlüyün əsas aktoru olan Qazaxıstanda sabitliyin pozulmasının Avrasiya inteqrasiyasına qarşı ölümcül çevriliş olacağını başa düşür.
Nəticə etibarı ilə Qazaxıstan Mərkəzi Asiyanın ÜDM-nin 60 faizini, nəhəng neft/qaz və mineral ehtiyatları, qabaqcıl yüksək texnologiyalı sənayeləri təmsil edir: zəngin mədəni irsə malik dünyəvi, unitar, konstitusiya respublikası.
Tokayevin dərhal KTMT-ni xilas etməyə çağırmağın mahiyyətini başa düşməsi çox çəkmədi: axı Tokayev öz hökumətinə qarşı xaricdən gələn çevrilişlə mübarizə aparırdı. Qazaxıstan müqaviləni hələ 1994-cü ildə imzalayıb.
Putin, digərləri ilə yanaşı, Qazaxıstanın rəsmi təhqiqatının məsələnin mahiyyətinə varmaq hüququna malik olduğunu vurğuladı.
İğtişaşlara kimin və nə dərəcədə sponsorluq etdiyi hələ də bəlli deyil. Motivlər çoxdur: Rusiyayönlülər/Çin hökumətinin təxribatı, Rusiyanın təxribatı, BRI-nin təxribatı, mineral ehtiyatları talama cəhdi, Səud tərzində “İslamlaşma”...
Cenevrədə Rusiya-ABŞ “təhlükəsizlik zəmanətləri”nin başlamasına cəmi bir neçə gün qalmış bu “rəngli inqilab” NATO quruluşunun bir növ əks-ultimatumunu çıxılmaz vəziyyətdə əks etdirdi.
Mərkəzi Asiya, Qərbi Asiya və Qlobal Cənubun böyük əksəriyyəti KTMT qoşunlarının ildırım sürəti ilə Avrasiya reaksiyasının şahidi oldular.
Bu, sonuncu “rəngli inqilab” da ola bilər.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-01-2022 13:54 | Bölmə: Siyasət
2022-ci il Qazaxıstanın Avrasiya inteqrasiyasının əsas mərkəzlərindən birinə qarşı ciddi hücumu ilə başladı. Biz yalnız bunun nə və necə baş verdiyini anlamağa çalışırıq.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “The Cradle” saytı üçün tanınmış jurnalist Pepe Eskobar yazıb.
Müəllif təhlilində qeyd edir:
Bazar ertəsi səhər Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) liderləri Qazaxıstanı müzakirə etmək üçün növbədənkənar sessiya keçirib. Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev baş verən hadisələrin səbəbini qısa şəkildə açıqlayıb.
İğtişaşlar “planlaşdırılmamış etirazların arxasında gizlənmişdi”. Məqsəd “hakimiyyəti ələ keçirmək” idi - çevriliş cəhdi. Fəaliyyətlər “vahid mərkəzdən əlaqələndirilirdi”. Və “iğtişaşlarda xarici yaraqlılar iştirak edirdi”.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin daha da irəli getdi: iğtişaşlar zamanı “Maydan texnologiyalarından istifadə edilib”, 2013-cü il etirazlarının NATO-ya dost olmayan hökuməti yerlə yeksan etdiyi Ukrayna Maydanı təcrübəsi.
KTMT sülhməramlı qüvvələrinin Qazaxıstana operativ müdaxiləsini müdafiə edən Putin deyib ki, “vaxt olmadan reaksiya vermək lazım idi”. KTMT “lazım olduğu qədər” ölkədə olacaq, lakin missiya yerinə yetirildikdən sonra “əlbəttə, bütün kontingent ölkədən çıxarılacaq”. Bu həftənin sonunda qüvvələrin çıxacağı gözlənilir.
Amma burada əsas məqam budur: “KTMT ölkələri öz sərhədləri daxilində xaos və “rəngli inqilab”ların həyata keçirilməsinə imkan verməyəcəklərini göstərdilər”.
Putin öz ölkəsində baş verən hadisələrə düzgün terminologiya tətbiq edən ilk şəxs olan Qazaxıstanın dövlət katibi Erlan Karinlə eyni fikirdədir: baş verənlər həm daxili, həm də xarici qüvvələrin hökuməti devirmək naminə “hibrid terror hücumu” idi.
Qarışıq hibrid şəbəkə
Bu barədə faktiki olaraq heç kim bilmir. Lakin ötən ilin dekabrında Qırğızıstanın paytaxtı Bişkekdə daha bir çevrilişin qarşısı gizli şəkildə alındı. Qırğızıstanın kəşfiyyat mənbələri “mühəndisliyi” Britaniya və Türkiyə ilə bağlı QHT-lərlə əlaqələndirirlər. Bu, “Geniş mənzərə”nin tamamilə əsas cəhətini təqdim edir: NATO ilə əlaqəli kəşfiyyat və onların aktivləri Mərkəzi Asiya boyu eyni vaxtda “rəngli inqilab” hücumu hazırlamış ola bilər.
2019-cu ilin sonlarında, COVİD-dən əvvəl Orta Asiya səyahətlərim zamanı qərb QHT-lərinin - Hibrid Müharibə cəbhələrinin həm Qırğızıstanda, həm də Qazaxıstanda necə son dərəcə güclü olduğunu görmək mümkün idi. Bununla belə, onlar Mərkəzi Asiya və Qərbi Asiyada yayılan Hibrid Müharibə dumanının Qərb dumanlığında yalnız bir əlaqəsidir. Burada biz CIA və ABŞ “dərin dövləti”nin MI6 və türk kəşfiyyatının müxtəlif istiqamətlərinin kəsişdirdiyini görürük.
Mərkəzi Asiyadakı yüksək səviyyəli kəşfiyyat mənbəsinə görə, prezident Tokayev “vahid mərkəz”dən danışarkən, Almatının cənubundakı biznes mərkəzində olan indiyədək “gizli” ABŞ-Türkiyə-İsrail hərbi-kəşfiyyat “otağı”nı nəzərdə tuturdu. Bu “mərkəzdə” 22 amerikalı, 16 türk və 6 israilli təxribat dəstələrini koordinasiya edirdi: türklər tərəfindən Qərbi Asiyada təlim keçmiş, sonra isə Almatıya gətirilən dəstələr.
Qazax qüvvələri Rusiya/KTMT kəşfiyyatının köməyi ilə xaricdən hərbi təchizatların qəbulu mərkəzinə çevrilməli olan, vandalizmə məruz qalmış Almatı hava limanına nəzarəti bərpa etdikdən sonra əməliyyat biryolluq dağılmağa başladı.
Qərbin Hibrid Müharibəsi KTMT-nin Qazax əməliyyatını bu cür ildırım sürəti ilə dayandırmasından heyrətə gəlməli və heyrətə gəlməli idi. Əsas element ondan ibarətdir ki, Rusiya Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Nikolay Patruşev illər əvvəl “Geniş mənzərə”ni görüb.
Beləliklə, Rusiyanın aerokosmik və aero-nəqliyyat qüvvələrinin, üstəlik nəhəng zəruri dəstək infrastrukturunun niyə praktiki olaraq getməyə hazır olması sirr deyil.
Hələ noyabr ayında Patruşevin lazeri artıq Əfqanıstanda təhlükəsizlik vəziyyətinə yönəlmişdi. Tacik politoloq Pərviz Mullojanov Suriya və İraqdan “siçovul xətti” ilə göndərilən 8000-ə yaxın sələfi-cihadçı aktivinin Əfqanıstanın şimalında cəmləşdiyini vurğulayan çox az adamdan biri idi. Bu, İŞİD-Xorasanın və ya Türkmənistan sərhədləri yaxınlığında yenidən qurulan İŞİD-in əsas hissəsidir. Onların bir qismi lazımi qaydada Qırğızıstana aparılıb. Oradan Bişkekdən sərhədi keçib, Almatıda görünmələri təəccüblü deyildi.
Patruşev və komandasına Kabildən geri çəkildikdən sonra Rusiya ilə Mərkəzi Asiya “stanları” arasındakı 7500 km-lik sərhəd boyunca bu cihadçı ehtiyat ordusunun necə istifadə ediləcəyini anlamaq üçün vaxt lazım olmadı. Bu, digər şeylərlə yanaşı, 2021-ci ilin sonunda Rusiyanın Tacikistandakı 210-cu hərbi bazasında keçirilən rekord sayda hazırlıq təlimini izah edir.
Ceyms Bond türkcə danışır
Qarışıq Qazaxıstan əməliyyatının dağılması mütləq qaydada bir şübhəlidən başlayır: ABŞ “dərin dövləti”. O, 2019-cu ildə RAND korporasiyasının “Rusiyanın genişləndirilməsi” hesabatında öz strategiyasını “oxuyub”. “Geosiyasi tədbirlər”lə bağlı 4-cü fəsildə “Ukraynaya ölümcül yardımın göstərilməsi”, “Belarusda rejim dəyişikliyinin təşviqi” və “Suriya üsyançılarına dəstəyin artırılması” - bütün əsas uğursuzluqlar - “Rusiyanın Mərkəzi Asiyada təsirinin azaldılmasına qədər” hər şey təfərrüatlı qeyd olunub. Bu, əsas konsepsiya idi. İcra üçün MI6-Türk MİT-i əlaqəsi də düşünülüb.
CIA və MI6 ən azı 2005-ci ildən, o zamanlar “Taliban”a yaxın olan Özbəkistan İslam Hərəkatını (ÖİH) Qırğızıstanın cənubunda təxribat törətməyə təşviq etdikdən sonra Mərkəzi Asiyada yaraqlılara sərmayə qoyurlar.
2021-ci ilin may ayına qədər, MI6-nın əməkdaşı Conatan Pauell İdlib yaxınlığında Türkiyə-Suriya sərhəddində bir çox orta asiyalı cihadçıların məskunlaşdığı “Cəbhət ən-Nusra”nın rəhbərliyi ilə görüşəndə tamamilə fərqli bir hekayət yaranmışdı. Razılaşma ondan ibarət idi ki, bu “mötədil üsyançılar” - ABŞ terminologiyası ilə NATO-nun anti-Rusiya gündəliyinə əməl etdikcə, “terrorçu” kimi tanınmalarına son qoyulacaq. Bu, Mərkəzi Asiyanın şaxələnməsi ilə birlikdə Əfqanıstana gedən cihadçıların əsas hazırlıq addımlarından biri idi.
Hücumun genezisi 2020-ci ilin iyununda, 2014-2018-ci illərdə Türkiyədəki keçmiş səfir Riçard Murun MI6-nın rəhbəri təyin edildiyi zaman axtarılmalıdır.
Murun Kim Filbinin oxşarı olmaya bilər, amma o, profilə uyğundur: ifrat rusofob və Qərbi Asiyadan və Qafqazdan Asiya və hətta Volqadakı Rusiya respublikaları ilə birlikdə – Orta Asiyaya qədər türkdilli xalqların pantürk konfederasiyasını təbliğ edən “Böyük Turan” fantaziyasının tərəfdarı.
MI6, Türkmənistan istisna olmaqla, bütün “stanlarda” dərin kök salıb - Rusiya və Çinə qarşı mübarizə aparmaq üçün.
Ərdoğanın özü, xüsusən də 2009-cu ildə Türk Şurasının yaradılmasından sonra sərt Böyük Turan planına sərmayə qoyulub. Ən başlıcası gələn ilin martında Türkdilli Dövlətlərin Konfederasiya Şurasının - Türk Şurasının yeni denominasiyasının -Qazaxıstanda sammiti keçiriləcək. Qazaxıstanın cənubunda yerləşən Türküstan şəhərinin türk dünyasının mənəvi paytaxtı adlandırılacağı gözlənilir. Burada “Türk dünyası” Rusiyanın inteqrasiya edən Böyük Avrasiya Tərəfdaşlığı konsepsiyası və hətta Türkiyəni üzv kimi qəbul etməyən Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) ilə cəbhə xəttində toqquşmaya girir.
Ərdoğanın qısamüddətli ambissiyası ilk baxışda yalnız kommersiya xarakterli görünür: Azərbaycan Qarabağ müharibəsində qalib gəldikdən sonra o, Türkiyənin Qazaxıstan və Özbəkistana hərbi texnologiyaları sənaye-hərbi kompleks satışı ilə başa çatdırmaqla Xəzər dənizi vasitəsilə Orta Asiyaya çıxış əldə etmək üçün Bakıdan istifadə etmək istəyir.
Türkiyə şirkətləri artıq daşınmaz əmlaka və infrastruktura böyük sərmayələr qoyurlar. Paralel olaraq, Ankaranın yumşaq gücü həddən artıq güclənir və nəhayət, məsələn, Qazaxıstanda 2023-cü ildən başlayaraq kiril qrafikasından latın əlifbasına keçidi sürətləndirmək üçün böyük təzyiq göstərməyin bəhrələrini toplayır.
Ancaq həm Rusiya, həm də Çin çox yaxşı bilirlər ki, Türkiyə mahiyyətcə Orta Asiyaya daxil olan NATO-nu təmsil edir. Türk dövlətlərinin təşkilatlanması gizli şəkildə Qazaxıstan əməliyyatı “yanacaq etirazları” adlandırılır.
“Troya atı”
Hər rəngli inqilab üçün “Maksimum” “Troya atı” lazımdır. Bu, deyəsən, hazırda həbsdə olan və dövlətə xəyanətdə ittiham edilən DTN-nin (Milli Təhlükəsizlik Komitəsinin - MTK) keçmiş rəhbəri Kərim Məsimovun roludur.
Çox iddialı olan Məsimov yarıuyğurdur və bu, nəzəri olaraq onun hakimiyyətə əvvəlcədən təyin edilmiş yüksəlişinə mane oldu. Co Bayden və oğlu ilə rahat münasibətindən fərqli olaraq, onun türk kəşfiyyatı ilə əlaqələri hələ tam təfərrüatlı deyil.
Keçmiş Daxili işlər və dövlət təhlükəsizliyi naziri, general-leytenant Feliks Kulov “rəngli inqilab”a daxil olan “çevrilişin” mümkün daxili dinamikasını izah edən maraqlı dolaşıq şəbəkə toxuyub. Kulovun sözlərinə görə, Məsimov və bu yaxınlarda devrilmiş Qazaxıstan Təhlükəsizlik Şurasının sədri Nursultan Nazarbayevin qardaşı oğlu S. Abiş iğtişaşlar zamanı “saqqallılar”ın “gizli” bölmələrinə boyunlarına qədər nəzarət ediblər. MTK bilavasitə ötən həftəyə qədər Təhlükəsizlik Şurasının sədri olmuş Nazarbayevə tabe idi.
Tokayev çevrilişin mexanizmini başa düşəndə həm Məsimovu, həm də S. Abişi vəzifələrindən kənarlaşdırdı. Sonra Nazarbayev Təhlükəsizlik Şurasına ömürlük sədrlikdən “könüllü” istefa verdi. S. Abiş daha sonra “saqqallıları” dayandıracağını, sonra isə istefa verəcəyini vəd etdi.
Bu, birbaşa Nazarbayev-Tokayev toqquşmasına işarə edərdi. Nazarbayevin 29 illik hakimiyyəti dövründə çox qərbləşmiş və Qazaxıstana heç də faydası olmayan çoxvektorlu oyun oynaması məntiqlidir. O, Britaniya qanunlarını qəbul etdi, Ərdoğanla pantürk kartı oynadı və QHT-lərin Atlantikçi gündəmi təbliğ etmək üçün “sunamisinə” icazə verdi.
Tokayev çox ağıllı oyunçudur. O, keçmiş SSRİ-nin xarici xidməti tərəfindən təlim keçib, rus və Çin dillərini mükəmməl bilir, Rusiya və Çin ilə tamamilə uyğundur, yəni BRI, Avrasiya İqtisadi İttifaqı və ŞƏT-in baş planına tam uyğun gəlir.
Tokayev, Putin və Si kimi, bu BRI/EAEU/ŞƏT triadasının son imperiya kabusunu necə təmsil etdiyini və üçlüyün əsas aktoru olan Qazaxıstanda sabitliyin pozulmasının Avrasiya inteqrasiyasına qarşı ölümcül çevriliş olacağını başa düşür.
Nəticə etibarı ilə Qazaxıstan Mərkəzi Asiyanın ÜDM-nin 60 faizini, nəhəng neft/qaz və mineral ehtiyatları, qabaqcıl yüksək texnologiyalı sənayeləri təmsil edir: zəngin mədəni irsə malik dünyəvi, unitar, konstitusiya respublikası.
Tokayevin dərhal KTMT-ni xilas etməyə çağırmağın mahiyyətini başa düşməsi çox çəkmədi: axı Tokayev öz hökumətinə qarşı xaricdən gələn çevrilişlə mübarizə aparırdı. Qazaxıstan müqaviləni hələ 1994-cü ildə imzalayıb.
Putin, digərləri ilə yanaşı, Qazaxıstanın rəsmi təhqiqatının məsələnin mahiyyətinə varmaq hüququna malik olduğunu vurğuladı.
İğtişaşlara kimin və nə dərəcədə sponsorluq etdiyi hələ də bəlli deyil. Motivlər çoxdur: Rusiyayönlülər/Çin hökumətinin təxribatı, Rusiyanın təxribatı, BRI-nin təxribatı, mineral ehtiyatları talama cəhdi, Səud tərzində “İslamlaşma”...
Cenevrədə Rusiya-ABŞ “təhlükəsizlik zəmanətləri”nin başlamasına cəmi bir neçə gün qalmış bu “rəngli inqilab” NATO quruluşunun bir növ əks-ultimatumunu çıxılmaz vəziyyətdə əks etdirdi.
Mərkəzi Asiya, Qərbi Asiya və Qlobal Cənubun böyük əksəriyyəti KTMT qoşunlarının ildırım sürəti ilə Avrasiya reaksiyasının şahidi oldular.
Bu, sonuncu “rəngli inqilab” da ola bilər.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 09:10
Avropa Rusiyaya qarşı daha sərt tədbirlər görəcək
Bu gün, 08:55
Polşada Avropanın ən güclü ordusu yarana bilər
Dünən, 17:03
Pezeşkian: İsrail mənə sui-qəsdə cəhd etdi, amma...
Dünən, 17:03
Rusiyanın fövqəladə hallar naziri Bakıya gəlib
Dünən, 10:43
İmaməddin Əlimanovun işi üzrə proses başlayıb
Dünən, 08:20
Tramp Putinlə danışıqdan məyus olub
6-07-2025, 09:47
Azərbaycan ilə Ermənistan arasında sülh sazişinə mane olan səbəblər açıqlanıb - Foto
4-07-2025, 18:25
Müsavat Rusiya səfirliyi qarşısında aksiya keçirmək istəyir
4-07-2025, 16:31
Ərdoğan ilə Pezeşkian Xankəndidə görüşüblər
4-07-2025, 16:17
Azərbaycan diaspor rəhbəri Rusiya vətəndaşlığından çıxarılıb
4-07-2025, 13:52
Rusiya kimyəvi silahdan istifadəni artırır
4-07-2025, 10:37
Ceyhun Bayramov Pakistan XİN başçısı ilə görüşüb
4-07-2025, 08:15
Avropa Putin və Trampın planından xəbər tutub
4-07-2025, 08:03
Ruslar Kiyevi “Xəncər”lə vurur
3-07-2025, 13:52
İsrail iki ölkə barədə Rusiya ilə gizli danışıqlar aparıb
3-07-2025, 12:13
İrana qarşı təhlükəli planı reallaşdırmaq istəyirlər - Foto
3-07-2025, 10:00
Avropa İttifaqı Çinə sərt xəbərdarlıq edib
2-07-2025, 17:54
Əli Əsədov Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini ilə görüşüb
2-07-2025, 14:03
Politoloq Azər Qasımlı hakim qarşısına çıxarılıb
2-07-2025, 09:51
Zahid Oruc: "Kreml anti-rusiyaçılığı təşviq edən xətdən imtina etməlidir, yoxsa..."
2-07-2025, 08:05
Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar müzakirə olunur
2-07-2025, 00:12
Azərbaycan diasporunun lideri sərbəst buraxılıb - (Yenilənib)
1-07-2025, 23:39
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstə üzvləri həbs olunub - (Yenilənib) - Fotolar
1-07-2025, 21:50
Milli Məclis dezinformasiya kampaniyasına dair açıqlama yayıb
1-07-2025, 17:45
İşğal Azərbaycana 150 milyard dollar zərər vurub
1-07-2025, 17:31
Moskva ilə münasibətlər niyə pisləşir?
1-07-2025, 16:16
Rusiya NATO ölkələrinə təhdidlərini davam etdirir
1-07-2025, 11:56
Deputat azərbaycanlılara qarşı törədilmiş cinayəti pisləyir
1-07-2025, 09:39
DTX dövlətə xəyanətdə ittiham olunan şəxsi saxlayıb
1-07-2025, 08:05
KTMT-çilər artan təhlükədən ciddi narahatdırlar
1-07-2025, 07:52
ABŞ gözlənilmədən Moskvaya ultimatum verib
1-07-2025, 07:39
İlon Mask “Amerika” Partiyası yaradacaq?
30-06-2025, 23:24
Rus İcmasının Mədəniyyət Mərkəzi bağlanıb?
30-06-2025, 13:13
Mirzoyan Lavrova xəbərdarlıq edib
30-06-2025, 10:37
Keçmiş deputat Hüseyn Abdullayevin şikayəti təmin olunmayıb
30-06-2025, 09:24
Fransa Ermənistanın Azərbaycanla şərti sərhədinə yaxın ərazilərə nüvə tullantıları daşıyır
30-06-2025, 08:02
Putinin Çinə səfəri planlaşdırılıb
29-06-2025, 16:18
Deputatlarımızın Moskvaya səfəri ləğv olunub
28-06-2025, 18:01
Səbinə Əliyeva Rusiya Ombudsmanına məktub ünvanlayıb
28-06-2025, 13:41
Hacızadə: İran səfirinin Qərbi Azərbaycan İcması ilə bağlı təhrifəri qəzəb doğurur
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
