08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:29 / 13-06-2025
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
18:23 / 13-06-2025
ABŞ İranı vurmaq üçün “yaşıl işıq” yandırıb
18:05 / 13-06-2025
Təl-Əvivdə kritik görüş başlayır
18:03 / 13-06-2025
Vilayət Eyvazov Gürcüstan DİN başçısı ilə görüşüb
17:58 / 13-06-2025
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
17:22 / 13-06-2025
Tramp: İrana 60 gün vaxt vermişdim, bu gün 61-ci gündür
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
17:03 / 13-06-2025
Qriqoryan: Paşinyan-Ərdoğan görüşünü inkar etmirəm
16:54 / 13-06-2025
Son 24 saatda Təbriz üçüncü dəfə hücuma məruz qalıb
16:50 / 13-06-2025
“Ulduz”lu görüşlər”in növbəti qonağı Nizami Cəfərov olub - Fotolar
16:44 / 13-06-2025
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
16:38 / 13-06-2025
AEBA: "İranın Natanzdakı nüvə obyekti ciddi şəkildə zədələnib"
16:24 / 13-06-2025
İsrailin Tehrana hücumu nəticəsində 78 nəfər ölüb
16:21 / 13-06-2025
Hikmət Hacıyev Çexiyaya səfər edib
16:09 / 13-06-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
15:30 / 13-06-2025
Axtarışda olan şəxslər Azərbaycana ekstradisiya edilib
13:02 / 13-06-2025
XİN: "İranda Azərbaycan vətəndaşları zərər çəkməyib"
12:57 / 13-06-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:48 / 13-06-2025
Dünən bank kartlarından 20 min manat oğurlanıb
12:34 / 13-06-2025
Trampın xüsusi nümayəndəsi iranlı diplomatlarla görüşmək niyyətindədir
13:07 / 10-06-2025

09:31 / 09-06-2025

22:32 / 09-06-2025

16:32 / 10-06-2025

21:10 / 09-06-2025

13:40 / 11-06-2025

18:45 / 10-06-2025

11:18 / 10-06-2025

09:22 / 09-06-2025

17:50 / 09-06-2025

14:57 / 12-06-2025

07:27 / 12-06-2025

Şərqlə Qərb arasında yeni gərginlik yaranacaq - Fotolar
Tarix: 13-06-2023 17:52 | Bölmə: Slayd

“Siyasi baxımdan Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika Respublikasından ibarət BRİKS qrupu daha ədalətli və təmsilçi qlobal idarəçiliyi hədəfləyir. Üzv ölkələr iddia edirlər ki, Qərbin hegemonluğu altındakı qlobal sistemdə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün daha çox təmsilçilik imkanları yaradılmalıdır. Bu baxımdan G7-nin qeyri-bərabər strukturları və qətnamələri BRİKS-in daim tənqid etdiyi məsələlər sırasındadır. Bir çox ekspertlər tərəfindən beynəlxalq sistemdə çoxqütblülük yaratmaq məqsədi daşıdığı kimi şərh edilən bu münasibət, üzvlərin BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatlar tələbləri və beynəlxalq hüququn tənqidi ilə ifadə olunur”.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu Afrika üzrə ekspert Huriye Yıldırım Çınar deyib.
Onun sözlərinə görə, iqtisadi baxımdan BRİKS öz kollektiv iqtisadi gücünün vacibliyini qəbul edir və onu qarşılıqlı fayda prinsipi altında gücləndirməyə çalışır. BRİKS infrastruktur, sənayeləşmə, texnologiya və innovasiya kimi sahələrdə təcrübə və biliklərin mübadiləsi yolu ilə üzvlərinin inkişafına dəstək verməyə çalışır. Bu kontekstdə 2015-ci ildə 5 təsisçi üzv inkişaf etməkdə olan ölkələrdəki inkişaf layihələrinə kredit vermək üçün Yeni İnkişaf Bankını (NDB) qurub.
Huriye Yıldırım Çınar bildirib ki, bu gün bank üzv ölkələrdə 96-dan çox layihəyə 33 milyard dollar kredit verib: “2021-ci ildə Banqladeş, Misir, Uruqvay və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) NDB-yə qoşulub. Hazırda NDB-yə qoşulmaq üçün 30-dan çox ölkənin müraciət etməsi barədə söhbət gedir. Demək olar ki, BRİKS-in iqtisadi məqsədləri Qərb hegemonluğu altında qlobal iqtisadi sistemin dominant valyutası olan ABŞ dollarını ləğv etməkdir. Braziliya prezidenti Luiz İnasio Lula da Silvanın formalaşması üçün ortaq valyuta təklifi və Çinin son dövrlərdə Çin yuanı ilə ticarət əməliyyatları həyata keçirmə səyləri də bu kontekstdə şərh edilə bilər”.

Huriye Yıldırım Çınar
Ekspert diqqəti ayın əvvəllərində baş tutan BRİKS ölkələrinin xarici işlər nazirlərinin toplantısına çəkib:
“İyunun 2-də Keyptaunda keçirilən BRİKS Xarici İşlər Nazirləri Toplantısına üzv ölkələrlə yanaşı Səudiyyə Ərəbistanı, İran, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ), Kuba da qatılıb. “BRİKS-in dostları” kimi tanınan Konqo, Komor, Qabon və Qazaxıstan da görüşə öz nümayəndələrini göndərib. O da məlumdur ki, BRİKS toplantılarında faktiki olaraq Misir, Argentina, Qvineya-Bisau və İndoneziya iştirak edib. İştirakçıların çox olduğu bu toplantıda müzakirə edilən mövzular arasında BMT Təhlükəsizlik Şurasının islahatı, çoxtərəfliliyin qorunması, beynəlxalq hüquq və sanksiyalar, regional və qlobal təhlükəsizlik problemləri, davamlı inkişaf, qlobal iqtisadiyyat, terrorizmlə mübarizə, iqlim və enerji təhlükəsizliyi kimi məsələlər olub.
Bu yaxınlarda Rusiya və Çinə sərt mesajlar verən G7 toplantısına cavab olaraq, topalantıda güclü anti-Qərb əhval-ruhiyyəsi hökm sürüb. Hətta iş o yerə çatıb ki, ev sahibi Cənubi Afrika Respublikasının xarici işlər naziri Naledi Pandor sammitin açılış nitqində deyib ki, inkişaf etməkdə olan ölkələr heç vaxt inkişaf etməkdə olan dünya qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirməyiblər”.
Mütəxəssis diqqətə çatdırıb ki, görüşdə diqqət çəkən digər məqam Rusiya prezidenti Vladimir Putinin avqust ayında Cənubi Afrikada keçiriləcək BRİKS liderlərinin sammitinə qatılacağı təqdirdə həbs olunub-olunmayacağı ilə bağlı gərgin fikirlər olub. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (ICC) üzvü olan Cənubi Afrika barəsində həbs qərarı çıxarılan Putinin sammitə qatılacağı təqdirdə həbs edilməsi üçün təzyiqlər edilir. Pandorun Putini qəbul etmək üçün qanuni variantları nəzərdən keçirdikləri barədə açıqlaması gözlənilən həbsin baş verməyəcəyi kimi şərh edilə bilər.
“İclasda bəlkə də ən həlledici mövzu təşkilatın genişlənmə tendensiyası ilə bağlı müzakirələr olub. Bu yaxınlarda Çinin vasitəçiliyi ilə 7 ildir davam edən münaqişəsinə son qoyan Səudiyyə Ərəbistanı və İranın görüşdə potensial iştirakçı kimi iştirak etməsi və təkbətək görüş keçirməsi də BRİKS-in genişlənməsi və gələcəyi ilə bağlı mühüm inkişaf kimi şərh edilir”,- deyə Çinar bildirib.
Türk mütəxəssi əlavə edib ki, Türkiyə də daxil olmaqla, ən azı 19 ölkə BRİKS-ə qoşulmaq niyyətindədir:
“İndiyədək Səudiyyə Ərəbistanı, İran, Əlcəzair, Argentina, Bəhreyn, İndoneziya, Misir və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri BRİKS-ə üzvlük üçün müraciət ediblər. Dünyanın ən böyük neft ixracatçılarından olan Səudiyyə Ərəbistanının BRİKS və NDB-də iştirakı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Səudiyyə Ərəbistanının iştirakı BRİKS-in qlobal iqtisadiyyatda Qərbin hökmranlığını qırmaq üçün zəruri hesab etdiyi neft-dollara son qoymaq üçün vacibdir. Çünki gələcəkdə Səudiyyə Ərəbistanı BRİKS çərçivəsində neft alveri edərkən, bir çox aktorlar, xüsusilə də neftə ehtiyacı olan Avropa ölkələri dollar əvəzinə yeni valyuta ilə ticarət edə bilərlər. Digər tərəfdən, BRİKS-in dünya əhalisi və iqtisadiyyatındakı təmsilçilik nisbətlərini nəzərə alsaq, Səudiyyə Ərəbistanı formalaşmaya qoşulduğu zaman geniş ticarət-iqtisadi şəbəkəyə çıxış əldə edə biləcək və Qərblə əlaqələrində danışıqlar sahəsi genişlənəcək.

Avqustda keçiriləcək sammitdən sonra BRİKS-də yaşanacaq genişlənmələrin qlobal sistemdə ciddi dəyişikliklərə səbəb olacağını söyləyə bilərik. Lakin bu dəyişiklik Çin, Rusiya və İranın gözlədiyi kimi ABŞ-ı devirməklə qlobal hegemonluğun əl dəyişdirməsi deyil. Səudiyyə Ərəbistanı, İran, Argentina, Venesuela və Əlcəzair kimi qlobal iqtisadiyyatın mühüm aktorlarının BRİKS-ə daxil edilməsi qısa və orta müddətli perspektivdə neft-dolları aradan qaldırmayacaq. Əksinə, qlobal iqtisadiyyatda yeni qütbləşməyə yol açmaqla Şərqlə Qərb arasında yeni gərginlik yarada bilər. Digər tərəfdən, bu prosesdən ən çox faydalanacaq iki dövlətin - Rusiya və Çin olduğunu söyləmək mümkündür. Çünki Çinin lider ölkəsi olduğu BRİKS-in genişlənməsi üçün uzun müddətdir davam edən genişlənmə strategiyasını nəzərəçarpacaq uğura çevirəcək. Rusiya isə BRİKS kanalları ilə Ukrayna müharibəsi səbəbindən Qərbin tətbiq etdiyi təcrid vəziyyətindən çıxa biləcək”.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-06-2023 17:52 | Bölmə: Slayd

“Siyasi baxımdan Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika Respublikasından ibarət BRİKS qrupu daha ədalətli və təmsilçi qlobal idarəçiliyi hədəfləyir. Üzv ölkələr iddia edirlər ki, Qərbin hegemonluğu altındakı qlobal sistemdə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün daha çox təmsilçilik imkanları yaradılmalıdır. Bu baxımdan G7-nin qeyri-bərabər strukturları və qətnamələri BRİKS-in daim tənqid etdiyi məsələlər sırasındadır. Bir çox ekspertlər tərəfindən beynəlxalq sistemdə çoxqütblülük yaratmaq məqsədi daşıdığı kimi şərh edilən bu münasibət, üzvlərin BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatlar tələbləri və beynəlxalq hüququn tənqidi ilə ifadə olunur”.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu Afrika üzrə ekspert Huriye Yıldırım Çınar deyib.
Onun sözlərinə görə, iqtisadi baxımdan BRİKS öz kollektiv iqtisadi gücünün vacibliyini qəbul edir və onu qarşılıqlı fayda prinsipi altında gücləndirməyə çalışır. BRİKS infrastruktur, sənayeləşmə, texnologiya və innovasiya kimi sahələrdə təcrübə və biliklərin mübadiləsi yolu ilə üzvlərinin inkişafına dəstək verməyə çalışır. Bu kontekstdə 2015-ci ildə 5 təsisçi üzv inkişaf etməkdə olan ölkələrdəki inkişaf layihələrinə kredit vermək üçün Yeni İnkişaf Bankını (NDB) qurub.
Huriye Yıldırım Çınar bildirib ki, bu gün bank üzv ölkələrdə 96-dan çox layihəyə 33 milyard dollar kredit verib: “2021-ci ildə Banqladeş, Misir, Uruqvay və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) NDB-yə qoşulub. Hazırda NDB-yə qoşulmaq üçün 30-dan çox ölkənin müraciət etməsi barədə söhbət gedir. Demək olar ki, BRİKS-in iqtisadi məqsədləri Qərb hegemonluğu altında qlobal iqtisadi sistemin dominant valyutası olan ABŞ dollarını ləğv etməkdir. Braziliya prezidenti Luiz İnasio Lula da Silvanın formalaşması üçün ortaq valyuta təklifi və Çinin son dövrlərdə Çin yuanı ilə ticarət əməliyyatları həyata keçirmə səyləri də bu kontekstdə şərh edilə bilər”.

Huriye Yıldırım Çınar
Ekspert diqqəti ayın əvvəllərində baş tutan BRİKS ölkələrinin xarici işlər nazirlərinin toplantısına çəkib:
“İyunun 2-də Keyptaunda keçirilən BRİKS Xarici İşlər Nazirləri Toplantısına üzv ölkələrlə yanaşı Səudiyyə Ərəbistanı, İran, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ), Kuba da qatılıb. “BRİKS-in dostları” kimi tanınan Konqo, Komor, Qabon və Qazaxıstan da görüşə öz nümayəndələrini göndərib. O da məlumdur ki, BRİKS toplantılarında faktiki olaraq Misir, Argentina, Qvineya-Bisau və İndoneziya iştirak edib. İştirakçıların çox olduğu bu toplantıda müzakirə edilən mövzular arasında BMT Təhlükəsizlik Şurasının islahatı, çoxtərəfliliyin qorunması, beynəlxalq hüquq və sanksiyalar, regional və qlobal təhlükəsizlik problemləri, davamlı inkişaf, qlobal iqtisadiyyat, terrorizmlə mübarizə, iqlim və enerji təhlükəsizliyi kimi məsələlər olub.
Bu yaxınlarda Rusiya və Çinə sərt mesajlar verən G7 toplantısına cavab olaraq, topalantıda güclü anti-Qərb əhval-ruhiyyəsi hökm sürüb. Hətta iş o yerə çatıb ki, ev sahibi Cənubi Afrika Respublikasının xarici işlər naziri Naledi Pandor sammitin açılış nitqində deyib ki, inkişaf etməkdə olan ölkələr heç vaxt inkişaf etməkdə olan dünya qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirməyiblər”.
Mütəxəssis diqqətə çatdırıb ki, görüşdə diqqət çəkən digər məqam Rusiya prezidenti Vladimir Putinin avqust ayında Cənubi Afrikada keçiriləcək BRİKS liderlərinin sammitinə qatılacağı təqdirdə həbs olunub-olunmayacağı ilə bağlı gərgin fikirlər olub. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (ICC) üzvü olan Cənubi Afrika barəsində həbs qərarı çıxarılan Putinin sammitə qatılacağı təqdirdə həbs edilməsi üçün təzyiqlər edilir. Pandorun Putini qəbul etmək üçün qanuni variantları nəzərdən keçirdikləri barədə açıqlaması gözlənilən həbsin baş verməyəcəyi kimi şərh edilə bilər.
“İclasda bəlkə də ən həlledici mövzu təşkilatın genişlənmə tendensiyası ilə bağlı müzakirələr olub. Bu yaxınlarda Çinin vasitəçiliyi ilə 7 ildir davam edən münaqişəsinə son qoyan Səudiyyə Ərəbistanı və İranın görüşdə potensial iştirakçı kimi iştirak etməsi və təkbətək görüş keçirməsi də BRİKS-in genişlənməsi və gələcəyi ilə bağlı mühüm inkişaf kimi şərh edilir”,- deyə Çinar bildirib.
Türk mütəxəssi əlavə edib ki, Türkiyə də daxil olmaqla, ən azı 19 ölkə BRİKS-ə qoşulmaq niyyətindədir:
“İndiyədək Səudiyyə Ərəbistanı, İran, Əlcəzair, Argentina, Bəhreyn, İndoneziya, Misir və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri BRİKS-ə üzvlük üçün müraciət ediblər. Dünyanın ən böyük neft ixracatçılarından olan Səudiyyə Ərəbistanının BRİKS və NDB-də iştirakı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Səudiyyə Ərəbistanının iştirakı BRİKS-in qlobal iqtisadiyyatda Qərbin hökmranlığını qırmaq üçün zəruri hesab etdiyi neft-dollara son qoymaq üçün vacibdir. Çünki gələcəkdə Səudiyyə Ərəbistanı BRİKS çərçivəsində neft alveri edərkən, bir çox aktorlar, xüsusilə də neftə ehtiyacı olan Avropa ölkələri dollar əvəzinə yeni valyuta ilə ticarət edə bilərlər. Digər tərəfdən, BRİKS-in dünya əhalisi və iqtisadiyyatındakı təmsilçilik nisbətlərini nəzərə alsaq, Səudiyyə Ərəbistanı formalaşmaya qoşulduğu zaman geniş ticarət-iqtisadi şəbəkəyə çıxış əldə edə biləcək və Qərblə əlaqələrində danışıqlar sahəsi genişlənəcək.

Avqustda keçiriləcək sammitdən sonra BRİKS-də yaşanacaq genişlənmələrin qlobal sistemdə ciddi dəyişikliklərə səbəb olacağını söyləyə bilərik. Lakin bu dəyişiklik Çin, Rusiya və İranın gözlədiyi kimi ABŞ-ı devirməklə qlobal hegemonluğun əl dəyişdirməsi deyil. Səudiyyə Ərəbistanı, İran, Argentina, Venesuela və Əlcəzair kimi qlobal iqtisadiyyatın mühüm aktorlarının BRİKS-ə daxil edilməsi qısa və orta müddətli perspektivdə neft-dolları aradan qaldırmayacaq. Əksinə, qlobal iqtisadiyyatda yeni qütbləşməyə yol açmaqla Şərqlə Qərb arasında yeni gərginlik yarada bilər. Digər tərəfdən, bu prosesdən ən çox faydalanacaq iki dövlətin - Rusiya və Çin olduğunu söyləmək mümkündür. Çünki Çinin lider ölkəsi olduğu BRİKS-in genişlənməsi üçün uzun müddətdir davam edən genişlənmə strategiyasını nəzərəçarpacaq uğura çevirəcək. Rusiya isə BRİKS kanalları ilə Ukrayna müharibəsi səbəbindən Qərbin tətbiq etdiyi təcrid vəziyyətindən çıxa biləcək”.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
Dünən, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
Dünən, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
Dünən, 17:06
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
Dünən, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
Dünən, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
Dünən, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
Dünən, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
3-06-2025, 11:57
Şəhidimiz Suraxanıda dəfn olunub - (Yenilənib) - Foto
3-06-2025, 10:34
Ərdoğan Zelenski, Putin və Trampla Türkiyədə görüşmək istəyir