HƏMAS və İsrail: kim haqlı, kim haqsızdır?
Tarix: 12-10-2023 11:40 | Bölmə: Slayd
HƏMAS və İsrail: kim haqlı, kim haqsızdır?

HƏMAS-ın İsrailə həyasız və amansız hücumları haqlı olaraq bütün dünya tərəfindən qınandı. Əgər bu müharibədirsə, hər iki tərəfin də razılaşdığı kimi, HƏMAS-ın qəsdən mülki insanları hədəf alması böyük müharibə cinayəti sayılır.

Amma HƏMAS-ın nümayiş etdirdiyi vəhşilik boşluqda ortaya çıxmadı. Hazırda İsrail və Qəzzada baş verənlərin dərsi ondan ibarətdir ki, zorakılıq daha çox zorakılıq doğurur.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

İsrail və HƏMAS arasındakı faciəli münaqişənin qarşısını almaq üçün son real şans bir nəfərin qətli ilə məhv edildi: 1995-ci ildə İsrailin baş naziri Yitzhak Rabin öldürüldü. Sui-qəsdçi fələstinli yaraqlı deyil, Oslo Sazişinə qarşı çıxan israilli ekstremist idi. Yəni Rabinin müqəddəs torpaqda yəhudi suverenliyinin müzakirə obyekti olmadığını düşünən İsrail radikalı. O, “sülh naminə torpaq” müqaviləsi əleyhdarı idi.

Yitzhaq Rabinə sui-qəsd, İsrail və fələstinlilər arasında hərbi əməliyyatların sona çatacağına ümid edən 100.000-dən çox israillinin qatıldığı sülh mitinqinin sonunda baş verdi. O vaxt bu ümid real görünürdü.

Sui-qəsddən böyük faydalananlar israilli irqçilər, hər şeydən əvvəl sağçı Likud partiyasının lideri Binyamin Netanyahu idi. Netanyahu Oslo sazişlərini rədd etmişdi, çünki onlar İsraildən 1967-ci ildə 6 günlük müharibədən sonra işğal etdiyi ərazilərdən çıxmağı tələb edirdilər. Sazişlərə və Rabinə etiraz olaraq Netanyahu tabutla tamamlanan saxta dəfn mərasiminə rəhbərlik etdi.

Rabinin öldürülməsindən sonrakı illərdə, xüsusən də 2000-ci ildə Kemp Deviddə sağçı ekstremistlər İsraildə hakimiyyət qazandılar və işğal olunmuş ərazilərdə yaşaya bilən Fələstin dövlətinə nail olmaq perspektivi tamamilə yox oldu. Eyni zamanda, Fələstin lideri Yasir Ərəfatın dünyəvi “Fəth” hərəkatının Fələstin dövlətçiliyini təmin etməkdə uğursuzluğu digər Fələstin təşkilatları ilə birlikdə öz legitimliyini israillilərin (həmçinin İsraillə əməkdaşlıqda ittiham olunanların) öldürülməsinə əsas verən islamçı HƏMAS-ı gücləndirdi.

HƏMAS təsirini 2007-ci ildən bəri nəzarətində olduğu Qəzzadan “Fəth”in nəzarətində olan Fələstin Administrasiyasının (FA) nominal olaraq idarə etdiyi İsrailin işğalı altındakı İordan çayının qərb sahilinə qədər genişləndirib və zorakılığı bu əraziyə ixrac etməklə Netanyahu repressiv tədbirləri dəstəkləyib. FA İordan çayının qərb sahilində yəhudi məskənlərinin amansız genişlənməsini dayandıra bilmədiyi üçün ekstremizm və zorakılıq dövrü davam etdi.

Netanyahu indi İsrail tarixində ən fanatik millətçi hökumətə, maliyyə naziri Bezalel Smotriçin də daxil olduğu hökumətə rəhbərlik edir və onun məsuliyyətlərinə işğal olunmuş İordan çayının böyük bir hissəsinin idarə olunması daxildir. Smotriç dəfələrlə fələstinlilərə qarşı zorakılığa təhrik edib.

Fevral ayında bir fələstinlinin iki israilli mühaciri güllələməsindən sonra yüzlərlə israilli Fələstin kəndi Huvaraya soxulmuşdu. Bu, bir əsrdən çox əvvəl Rusiyada yəhudi yaşayış məntəqələrində kazakların törətdiyi qırğınları xatırladırdı. İsraillilər Huvaranı yandırıb, bir kənd sakini ölüb, digərləri yaralanıb. Talan zamanı Rusiya polisi kimi, ərazidəki İsrail qüvvələri də sakinləri qorumaq və ya cinayətkarları həbs etmək üçün müdaxilə etməyib.

Bunların heç biri qadın və uşaqlar da daxil olmaqla, əksəriyyəti müdafiəsiz dinc sakinlərdən ibarət 1000-dən çox israillini qətlə yetirən HƏMAS terrorçularının mülki İsrail vətəndaşlarına qarşı törətdiyi vəhşiliklərə əsas vermir. Dəhşətli videolarda HƏMAS silahlılarının musiqi festivalında gəncləri soyuqqanlılıqla güllələməsi göstərilir. Əhalinin bir hissəsi olaraq, bu hücum “Əl-Qaidə”nin 2001-ci il sentyabrın 11-də Dünya Ticarət Mərkəzinə və Pentaqona hücumlarından on dəfə çox insanın ölümünə səbəb oldu.

HƏMAS mülki İsrail vətəndaşlarına hücum edərkən, bunun Qəzzada İsrailin əks-hücumlarına səbəb olacağını bilir ki, bu da çoxlu mülki vətəndaşı öldürmək və yaralamaq məcburiyyətidir. HƏMAS hərbi obyektlərini yaşayış məntəqələrində yerləşdirir və ümid edir ki, bu taktika İsrailin hücumlarının qarşısını alacaq və ya heç olmasa İsrailə beynəlxalq dəstəyi azaldacaq.

HƏMAS 150-yə yaxın girov saxlayıb və bildirib ki, İsrail hər dəfə xəbərdarlıq etmədən Qəzzanın evini bombalayanda bir nəfəri öldürəcək. Onun liderləri, şübhəsiz, xatırlayırlar ki, 2011-ci ildə Netanyahu baş nazir kimi bircə əsir İsrail əsgəri Gilad Şalitin azad edilməsi müqabilində bəziləri terrorçu olan 1000-dən çox fələstinli məhbusu azad etməyə hazır idi. Bunun fonunda onlar İsrailin hərbi məqsədlərinə çatmaq üçün girovların həyatını qurban verməyə hazır olmayacağına inana bilərlər.

İsrailin HƏMAS-ı hərbi qüvvə kimi aradan qaldıra bilməyəcəyi hələ də məlum deyil, lakin aydındır ki, bu məqsədə çatmaq üçün döyüşdə İsrail çox güman ki, həm əsgərləri, həm də girovları itirməyə hazır olmalıdır.

İsrailin Qəzzanın çoxu uşaq olan iki milyon vətəndaşına elektrik enerjisi, yanacaq, yemək və su verilməməsi niyyəti ilə nə qədər irəli gedəcəyini bilmək çətindir. Amma HƏMAS-ın vəhşi cinayətləri İsrailə uşaqları ac qoymağa haqq vermir.

Bir çox kənar müşahidəçilərin nəzərində Fələstin muxtariyyəti və dövlətçiliyi məsələsi uzun müddətdir ki, yüksək mənəvi mövqe tutur. İndi bu səbəb onun adına həyata keçirilən dəhşətli qətllər və oğurluqlarla ləkələnib; onların çoxu videoya çəkilib. Paradoksal olaraq, fələstinlilər nə vaxtsa mənəvi yüksək mövqeləri bərpa etmək istəyirlərsə, HƏMAS-ın məhvinə ümid etməlidirlər. Nə qədər ki, HƏMAS onları təmsil etdiyini iddia edə bilər, onun törətdiyi şər işlərini ləkələyəcək.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər