Baydenin Yaxın Şərq səfəri uğursuz ola bilər
Tarix: 17-10-2023 15:16 | Bölmə: Slayd
Baydenin Yaxın Şərq səfəri uğursuz ola bilər

Amerikanın gərgin müharibə diplomatiyası hələ də Yaxın Şərqdəki ərəb ölkələrinə təsir göstərmir. Hətta prezident Co Baydenin regiona planlaşdırılan səfəri də buna kömək etməyə bilər.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Poltico” nəşri yazıb.

Qeyd olunur ki, ABŞ dövlət katibi Antoni Blinkenin Yaxın Şərqə səfəri də prosesə kömək etməyib. Yəni ABŞ rəsmiləri əksər ərəb liderlərini HƏMAS-ı İsrailə hücum etdiyinə görə qınamağa və ya İsrailin hərbi reaksiyasını dəstəkləyən bəyanatlar verməyə inandıra bilməyiblər.

Müşahidələr göstərir ki, Rusiya və Çinlə mübarizə apardığı bu regionda ABŞ-ın nüfuzu azalır. ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki münaqişələrdə tez-tez tutduğu daha incə mövqelərdən fərqli olaraq, İsrailə açıq dəstəyi münasibətlərin yaxşılaşmasına ən böyük maneələrdən biri ola bilər. Eyni zamanda qeyd olunur ki, hər iki ölkə Qəzza zolağına humanitar yardımın daxil olmasına icazə vermək üçün plan hazırlamaq barədə razılığa gəlib.

Buna baxmayaraq, iddia olunur ki, Baydenin çərşənbə günü bölgəyə planlaşdırılan səfəri işləri daha da çətinləşdirə bilər. HƏMAS da daxil olmaqla, Fələstin tərəfdarı olan silahlı qrupların bunu təxribat kimi qiymətləndirməsi mümkündür.

Məlumata görə, Bayden Yaxın Şərqə səfəri çərçivəsində əvvəlcə İordaniyada bəzi ərəb liderləri ilə görüşəcək, daha sonra həmrəylik nümayişi olaraq İsrailə səfər edəcək.

Vaşinqtondakı Demokratiyaları Müdafiə Fondunun analitiki Conatan Şenzer deyib ki, Baydenin Yaxın Şərqə gəlişi ABŞ-ın bu məsələdə İsrailin tərəfində olduğuna işarədir: “Bu isə ərəb dünyasının bəzi hissələrini qəzəbləndirəcək, lakin məncə, administrasiyanın tərəddüd etməməsi region üçün vacib olacaq”.

Rəsmilər və analitiklər hesab edirlər ki, pərdəarxası danışıqlar ictimai bəyanatlardan daha səmərəli ola bilər. Xüsusilə ərəb liderlərinin fələstinlilərə dəstəyin çox yüksək olduğu yerlərdə əhalini qəzəbləndirəcək işləri açıq şəkildə söyləmək və ya etməkdən çəkinməsi mümkündür.

Xatırlanır ki, ABŞ dövlət katibi Blinken son bir neçə gündə İsrailə və ərəblərin çoxluq təşkil etdiyi altı ölkəyə iki dəfə səfər edərək diplomatik kampaniyanın simasına çevrilib. O, İsrail və HƏMAS arasında münaqişənin daha geniş regional müharibəyə çevrilməsinin qarşısını almaq istəyi də daxil olmaqla, bəzi əsas məqsədlərdə əhəmiyyətli konsensusun olduğunu təkid edib. Lakin ABŞ-ın Misiri əcnəbi vətəndaşlığı olan fələstinlilərin Qəzza zolağından çıxmasına icazə vermək üçün sərhəd keçidini açmağa razı salmaq cəhdləri indiyədək nəticəsiz qalıb. Misir İsraili ittiham edir və deyir ki, onun bombalaması və digər hərəkətləri Qahirənin Qəzza zolağındakı ehtiyacı olan fələstinlilərə keçid vasitəsilə humanitar yardım göndərməsinə mane olur.

Belə görünür ki, ABŞ-ın İsrail üzərində müəyyən təsiri var. ABŞ və digər xarici rəsmilər İsraili Qəzza zolağının şimalında yaşayan təxminən 1 milyon insan üçün ilkin 24 saatlıq təxliyə bildirişini ləğv etməyə inandırmaq üçün pərdəarxasında uğurla çalışıblar.

“Onlar ABŞ hökumətindən bu planla bağlı narahatlıqları eşitdilər”,- Bayden administrasiyasının rəsmisi deyib.

Çərşənbə axşamı səhər tezdən Blinken Tel-Əvivdə bəyan edib ki, Birləşmiş Ştatlar və İsrail donor ölkələr və çoxmillətli təşkilatların humanitar yardımının Qəzza zolağındakı mülki şəxslərə çatmasına imkan verəcək bir plan hazırlamağa razılaşıblar.

Bayden administrasiyasının məyusluğuna görə (mütləq sürpriz olmasa da) ərəb ölkələri HƏMAS-ı qınamağa gəldikdə ya qarşıdurma mövqeyi tuturlar, ya da susurlar.

Blinken ərəb rəsmilərinə bildirib ki, gələcəkdə HƏMAS həmişəki kimi davranmamalıdır.

Lakin bu hökumətlərdən bəzilərinin HƏMAS ilə əlaqələri var və onların liderləri yaxşı bilirlər ki, bir çox sadə ərəb vətəndaşları HƏMAS-ın uğrunda mübarizə apardığını dediyi Fələstin məsələsini güclü şəkildə dəstəkləyir. Məsələn, Qətər HƏMAS-ın bəzi yüksək səviyyəli liderlərinin və siyasi ofisinin evidir. Kiçik ərəb dövləti indi ABŞ və digər ölkələrin əsas diplomatik prioritetində vasitəçi kimi çıxış edir.

Eyni zamanda Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi aparıcı ərəb ölkələri HƏMAS-ın əsas himayədarı olan İrandan ciddi şəkildə ehtiyat edirlər. İran İsraillə münaqişəyə girən Livan qruplaşması olan “Hizbullah”ı da dəstəkləyir.

Son günlərdə Bayden Fələstinin mülki vətəndaşlarının müdafiəsi ilə bağlı narahatlıqları ehtiva etmək üçün hücumdan sonra İsrailə açıq dəstəkdən uzaqlaşıb, həmçinin İsrailə xəbərdarlıq edib ki, Qəzzanı işğal etmək böyük səhv olardı. Lakin Bayden və Birləşmiş Ştatlar uzun müddətdir ki, Fələstin tərəfdarlarından daha çox İsrail tərəfdarı kimi görünürlər ki, bu da regionda narazılığı artırır.

Onu da qeyd edək ki, ötən həftə regiona səfər edən Blinken bəzi ərəb liderlərinin kobud rəftarı ilə qarşılanıb. Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi Blinkenə İsrailin işğalı altında olan fələstinlilərin əzabları haqqında mühazirə oxuyub, həmçinin Misirdə yəhudilərin heç vaxt zülmə məruz qalmadığı barədə “dərs keçib”. Səudiyyənin vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salman isə bazar günü görüşməzdən əvvəl Blinkeni bir neçə saat gözlədib. Səudiyyə Ərəbistanının açıqladığı iclas protokollarına görə, vəliəhd İsrailin hücumuna faktiki müqavimət göstərərək, “günahsız insanların həyatı bahasına başa gələn hərbi əməliyyatları” dayandırmağa çağırış edib.

Bu arada səudiyyəlilərin İsraillə diplomatik münasibətləri normallaşdırmaq üçün ABŞ-ın dəstəklədiyi danışıqları dayandırdığı barədə də xəbərlər var. Üstəlik, ötən həftə Səudiyyə və İran arasında yüksək səviyyəli görüş baş tutub. Yəməndə qanlı vəkalət müharibəsi ilə nəticələnən uzun sürən rəqabətə baxmayaraq, Səudiyyə Ərəbistanı və İran bu yaxınlarda illər əvvəl kəsilmiş diplomatik əlaqələri bərpa edərək, bölgədəki rəqabət və maraqlar məsələsində ziddiyyətlərini dərinləşdiriblər.

Y. QACAR
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər