08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:29 / 13-06-2025
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
18:23 / 13-06-2025
ABŞ İranı vurmaq üçün “yaşıl işıq” yandırıb
18:05 / 13-06-2025
Təl-Əvivdə kritik görüş başlayır
18:03 / 13-06-2025
Vilayət Eyvazov Gürcüstan DİN başçısı ilə görüşüb
17:58 / 13-06-2025
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
17:22 / 13-06-2025
Tramp: İrana 60 gün vaxt vermişdim, bu gün 61-ci gündür
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
17:03 / 13-06-2025
Qriqoryan: Paşinyan-Ərdoğan görüşünü inkar etmirəm
16:54 / 13-06-2025
Son 24 saatda Təbriz üçüncü dəfə hücuma məruz qalıb
16:50 / 13-06-2025
“Ulduz”lu görüşlər”in növbəti qonağı Nizami Cəfərov olub - Fotolar
16:44 / 13-06-2025
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
16:38 / 13-06-2025
AEBA: "İranın Natanzdakı nüvə obyekti ciddi şəkildə zədələnib"
16:24 / 13-06-2025
İsrailin Tehrana hücumu nəticəsində 78 nəfər ölüb
16:21 / 13-06-2025
Hikmət Hacıyev Çexiyaya səfər edib
16:09 / 13-06-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
15:30 / 13-06-2025
Axtarışda olan şəxslər Azərbaycana ekstradisiya edilib
13:02 / 13-06-2025
XİN: "İranda Azərbaycan vətəndaşları zərər çəkməyib"
12:57 / 13-06-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:48 / 13-06-2025
Dünən bank kartlarından 20 min manat oğurlanıb
12:34 / 13-06-2025
Trampın xüsusi nümayəndəsi iranlı diplomatlarla görüşmək niyyətindədir
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
09:31 / 09-06-2025
Naxçıvanda kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
22:32 / 09-06-2025
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
21:10 / 09-06-2025
Professor Tamilla Məmmədova vəfat edib
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
11:18 / 10-06-2025
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
09:22 / 09-06-2025
Fransa şirkəti Ukraynada dron istehsal edəcək
17:50 / 09-06-2025
Leninin heykəlini şəhər kənarına köçürürlər - Foto
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
Niyə məhz indi Azərbaycan Qarabağı ağuşuna qaytara bildi?
Tarix: 18-10-2023 11:07 | Bölmə: Slayd
Vətəndaş müharibələri kimi, etnik və dini münaqişələr də, adətən, bir yolla başa çatır: bir tərəfin tam məğlubiyyəti ilə. Bu toqquşmalar o qədər güclü ehtiraslar oyadır ki, sülh sazişləri ilə danışıqlar aparmaq son dərəcə çətindir və onlar əldə edildikdə onlar kökündən kövrək olur, praktiki olaraq həyata keçirilməsi qeyri-mümkündür və dağılma ehtimalı yüksəkdir. Əksəriyyəti müsəlman olan Azərbaycanın ərazisində 120 minə yaxın xristian erməninin yaşadığı anklav olan Qarabağ uğrunda müharibə də istisna deyil.
1980-ci illərin sonu və 1990-cı illərin əvvəllərində Dağlıq Qarabağ qanlı qarşılıqlı etnik təmizləmə kampaniyasının yeri idi. Onilliklər ərzində, sonsuz vasitəçiliyə və bir sıra sülh təkliflərinə baxmayaraq, gərginlik ara-sıra zorakılığa çevrilib. 2020-ci ildə altı həftəlik amansız döyüşlərdə minlərlə insan öldürüldü.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Sentyabrın sonunda Azərbaycan 24 saatlıq hərbi hücumla əraziyə nəzarəti bərpa etdi və bu, qondarma respublikanın prezidenti Samvel Şahramanyanı dövlət qurumlarının ləğvi haqqında fərman imzalamağa vadar etdi. “Fərman” gələn ildən etibarən ermənilərin “Artsax Respublikası” kimi tanıdığı “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın “mövcudluğunu dayandıracağını” təsdiq edir. Artıq anklavın demək olar ki, bütün sakinləri Ermənistana qaçıblar.
30 illik separatçı hakimiyyətdən sonra niyə məhz indi?
Azərbaycan hökuməti ilə separatçılar arasında həmişə güc balanssızlığı olub. Lakin 1991-ci ildə müstəqilliyini elan edəndən bəri “Dağlıq Qarabağ” Rusiyanın ənənəvi xristian müttəfiqi və Rusiyanın rəhbərlik etdiyi Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının bir hissəsi olan Ermənistanın himayəsindən istifadə edirdi.
Keçən il Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsi ilə hər şey dəyişdi. Dünyadan təcrid olunmuş Rusiya həm regionda öz mövqelərini möhkəmləndirməyə, həm də Qərb sanksiyalarından yan keçməyə kömək edəcək yeni müttəfiqlər axtarır. Azərbaycan ideal namizəd idi.
Əslində, Rusiya hələ Ukrayna müharibəsinə görə üzləşəcəyi sanksiyaların miqyasını bilməmişdən əvvəl Azərbaycanla əlaqələri dərinləşdirirdi. İşğaldan bir neçə gün əvvəl iki ölkə, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin sözlərinə görə, tamhüquqlu müttəfiqlik təşkil edən siyasi-hərbi müqavilə imzaladı. Müqavilə o vaxtdan bəri kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi və iqtisadi sövdələşmələri, xüsusən də enerji sektoru ilə bağlı genişləndi.
Bununla da Rusiya faktiki olaraq Qarabağdan imtina etdi. Rusiya 2020-ci ildə Qarabağın Ermənistana şah damarı olan Laçın dəhlizini qorumaq üçün sülhməramlı qüvvələrini yerləşdirdiyi halda, ötən ilin dekabrında Azərbaycanın bu dəhlizi bağlamasının qarşısını almaq üçün heç nə etmədi. Anklavın dağılmasının qarşısını almaq üçün barmağını da silkələmədi.
Azərbaycan üçün Rusiya münaqişənin ədalətli danışıqlar yolu ilə həllində təkid edən Qərbə xoş alternativ təklif etdi. Keçən ay Azərbaycan Qarabağa güc tətbiq etmək üçün öz ordusunu göndərəndə Amerika və digər Qərb diplomatları Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında sülh sazişi imzalamağa cəhd edirdilər.
Azərbaycan Qərbi tamamilə özündən uzaqlaşdırmaq istəmir, ən azı ona görə ki, ABŞ ona hər il milyonlarla dollarlıq hərbi yardım göndərir. Lakin onun Qərblə əlaqəyə yanaşması aldadıcı idi: Avropa Rusiyadan asılılığını aradan qaldırmaq üçün alternativ qaz tədarükləri axtararkən Azərbaycan ixracını artırdı, lakin Rusiyadan idxal etdiyi qazdan qismən istifadə etdi. İstənilən halda o, Qərbin vasitəçiliyi ilə bağlanmış sülh sazişi naminə “ərazi bütövlüyünü” güzəştə getməyə hazırlaşmırdı.
“Qarabağ xalqı”na gəlincə, Şahramanyan etiraf etdi ki, Qarabağın tam dövlətçilik tələbləri beynəlxalq hüququn tətbiqi ilə bağlı qeyri-real gözləntilərə əsaslanır.
Gücün üstünlüyü sonda qalib gəldi.
Qərbin Bosniya və ya Kosovoya verdiyi dəstək sözügedən anklava göstərilmədi. O, Rusiyaya öz sülhməramlılarından və Əliyevlə strateji anlaşmadan istifadə edərək vəziyyətə nəzarət etməkdə sərbəst buraxdı.
Qafqazda yeni vəziyyətin yaranmasında İsrailin də “günahı” var. O, İrana qarşı Azərbaycanla ittifaqı möhkəmləndirir. Bu gün İsrail Azərbaycan silahlarının təxminən 70 faizini təmin edir. Bunun müqabilində Azərbaycan İsrailin enerji tələbatının təxminən 40 faizini təmin edir, İran sərhəddində strateji forpost təklif edir və İsrailin Azərbaycanın yaxın müttəfiqi Türkiyə ilə yeni yaxınlaşmasını möhkəmləndirməyə kömək edir. İsrail-Türkiyə barışığı Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas məqsədi idi.
ABŞ Azərbaycana sanksiya tətbiq etməyi və Ermənistanla təhlükəsizlik və iqtisadi əlaqələri dərinləşdirməyə çalışmağı nəzərdən keçirə bilər. Lakin Rusiya nə qədər tükənsə də, Cənubi Qafqaz öz təsir dairəsinin təbii hissəsi və Ukrayna müharibəsində mühüm cinah olaraq qalır. Kremlin bölgədəki təsirini zəiflətmək demək olar ki, mümkün olmayacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-10-2023 11:07 | Bölmə: Slayd
Vətəndaş müharibələri kimi, etnik və dini münaqişələr də, adətən, bir yolla başa çatır: bir tərəfin tam məğlubiyyəti ilə. Bu toqquşmalar o qədər güclü ehtiraslar oyadır ki, sülh sazişləri ilə danışıqlar aparmaq son dərəcə çətindir və onlar əldə edildikdə onlar kökündən kövrək olur, praktiki olaraq həyata keçirilməsi qeyri-mümkündür və dağılma ehtimalı yüksəkdir. Əksəriyyəti müsəlman olan Azərbaycanın ərazisində 120 minə yaxın xristian erməninin yaşadığı anklav olan Qarabağ uğrunda müharibə də istisna deyil.
1980-ci illərin sonu və 1990-cı illərin əvvəllərində Dağlıq Qarabağ qanlı qarşılıqlı etnik təmizləmə kampaniyasının yeri idi. Onilliklər ərzində, sonsuz vasitəçiliyə və bir sıra sülh təkliflərinə baxmayaraq, gərginlik ara-sıra zorakılığa çevrilib. 2020-ci ildə altı həftəlik amansız döyüşlərdə minlərlə insan öldürüldü.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Sentyabrın sonunda Azərbaycan 24 saatlıq hərbi hücumla əraziyə nəzarəti bərpa etdi və bu, qondarma respublikanın prezidenti Samvel Şahramanyanı dövlət qurumlarının ləğvi haqqında fərman imzalamağa vadar etdi. “Fərman” gələn ildən etibarən ermənilərin “Artsax Respublikası” kimi tanıdığı “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın “mövcudluğunu dayandıracağını” təsdiq edir. Artıq anklavın demək olar ki, bütün sakinləri Ermənistana qaçıblar.
30 illik separatçı hakimiyyətdən sonra niyə məhz indi?
Azərbaycan hökuməti ilə separatçılar arasında həmişə güc balanssızlığı olub. Lakin 1991-ci ildə müstəqilliyini elan edəndən bəri “Dağlıq Qarabağ” Rusiyanın ənənəvi xristian müttəfiqi və Rusiyanın rəhbərlik etdiyi Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının bir hissəsi olan Ermənistanın himayəsindən istifadə edirdi.
Keçən il Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsi ilə hər şey dəyişdi. Dünyadan təcrid olunmuş Rusiya həm regionda öz mövqelərini möhkəmləndirməyə, həm də Qərb sanksiyalarından yan keçməyə kömək edəcək yeni müttəfiqlər axtarır. Azərbaycan ideal namizəd idi.
Əslində, Rusiya hələ Ukrayna müharibəsinə görə üzləşəcəyi sanksiyaların miqyasını bilməmişdən əvvəl Azərbaycanla əlaqələri dərinləşdirirdi. İşğaldan bir neçə gün əvvəl iki ölkə, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin sözlərinə görə, tamhüquqlu müttəfiqlik təşkil edən siyasi-hərbi müqavilə imzaladı. Müqavilə o vaxtdan bəri kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi və iqtisadi sövdələşmələri, xüsusən də enerji sektoru ilə bağlı genişləndi.
Bununla da Rusiya faktiki olaraq Qarabağdan imtina etdi. Rusiya 2020-ci ildə Qarabağın Ermənistana şah damarı olan Laçın dəhlizini qorumaq üçün sülhməramlı qüvvələrini yerləşdirdiyi halda, ötən ilin dekabrında Azərbaycanın bu dəhlizi bağlamasının qarşısını almaq üçün heç nə etmədi. Anklavın dağılmasının qarşısını almaq üçün barmağını da silkələmədi.
Azərbaycan üçün Rusiya münaqişənin ədalətli danışıqlar yolu ilə həllində təkid edən Qərbə xoş alternativ təklif etdi. Keçən ay Azərbaycan Qarabağa güc tətbiq etmək üçün öz ordusunu göndərəndə Amerika və digər Qərb diplomatları Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında sülh sazişi imzalamağa cəhd edirdilər.
Azərbaycan Qərbi tamamilə özündən uzaqlaşdırmaq istəmir, ən azı ona görə ki, ABŞ ona hər il milyonlarla dollarlıq hərbi yardım göndərir. Lakin onun Qərblə əlaqəyə yanaşması aldadıcı idi: Avropa Rusiyadan asılılığını aradan qaldırmaq üçün alternativ qaz tədarükləri axtararkən Azərbaycan ixracını artırdı, lakin Rusiyadan idxal etdiyi qazdan qismən istifadə etdi. İstənilən halda o, Qərbin vasitəçiliyi ilə bağlanmış sülh sazişi naminə “ərazi bütövlüyünü” güzəştə getməyə hazırlaşmırdı.
“Qarabağ xalqı”na gəlincə, Şahramanyan etiraf etdi ki, Qarabağın tam dövlətçilik tələbləri beynəlxalq hüququn tətbiqi ilə bağlı qeyri-real gözləntilərə əsaslanır.
Gücün üstünlüyü sonda qalib gəldi.
Qərbin Bosniya və ya Kosovoya verdiyi dəstək sözügedən anklava göstərilmədi. O, Rusiyaya öz sülhməramlılarından və Əliyevlə strateji anlaşmadan istifadə edərək vəziyyətə nəzarət etməkdə sərbəst buraxdı.
Qafqazda yeni vəziyyətin yaranmasında İsrailin də “günahı” var. O, İrana qarşı Azərbaycanla ittifaqı möhkəmləndirir. Bu gün İsrail Azərbaycan silahlarının təxminən 70 faizini təmin edir. Bunun müqabilində Azərbaycan İsrailin enerji tələbatının təxminən 40 faizini təmin edir, İran sərhəddində strateji forpost təklif edir və İsrailin Azərbaycanın yaxın müttəfiqi Türkiyə ilə yeni yaxınlaşmasını möhkəmləndirməyə kömək edir. İsrail-Türkiyə barışığı Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas məqsədi idi.
ABŞ Azərbaycana sanksiya tətbiq etməyi və Ermənistanla təhlükəsizlik və iqtisadi əlaqələri dərinləşdirməyə çalışmağı nəzərdən keçirə bilər. Lakin Rusiya nə qədər tükənsə də, Cənubi Qafqaz öz təsir dairəsinin təbii hissəsi və Ukrayna müharibəsində mühüm cinah olaraq qalır. Kremlin bölgədəki təsirini zəiflətmək demək olar ki, mümkün olmayacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
Dünən, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
Dünən, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
Dünən, 17:06
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
Dünən, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
Dünən, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
Dünən, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
Dünən, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
3-06-2025, 11:57
Şəhidimiz Suraxanıda dəfn olunub - (Yenilənib) - Foto
3-06-2025, 10:34
Ərdoğan Zelenski, Putin və Trampla Türkiyədə görüşmək istəyir
3-06-2025, 09:58
Türkiyədə güclü zəlzələ olub - Ölən və xəsarət alanlar var
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
