Ərdoğan İsraillə bağlı köhnə siyasətə qayıdır?
Tarix: 27-10-2023 11:15 | Bölmə: Slayd
Ərdoğan İsraillə bağlı köhnə siyasətə qayıdır?

Türkiyə rəhbərliyi Fələstinin müdafiəçisi imicini gücləndirmək üçün İsraillə münasibətlərin bərpası prosesini qurban vermək qərarına gəlib. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan Qəzza zolağı ətrafında vəziyyətin gərginləşməsini şərh edərkən, HƏMAS yaraqlılarını “mücahidlər” adlandırdıqdan və Benyamin Netanyahu hökumətinə beynəlxalq təzyiqlərə çağırdıqdan sonra İsrail tərəfi Aralıq dənizi qonşusunu təhrikdə ittiham edib.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” (NG) yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Xarici İşlər Nazirliyi bəyan edib ki, İsrail Türkiyə ilə qəti şəkildə razı deyil. Departamentin bəyanatında deyilir:

“İsrail Türkiyə prezidentinin HƏMAS terrorçuları ilə bağlı iyrənc bəyanatlarını qəzəblə rədd edir. HƏMAS körpələri, uşaqları, qadınları və qocaları qəddarcasına və qəsdən öldürən, dinc sakinləri girov götürən və qəsdən öldürən İŞİD-dən daha iyrənc terror təşkilatıdır, xalqından canlı qalxan kimi istifadə edir”.

İsrail Xarici İşlər Nazirliyi Ərdoğanın sözlərini və onun təhrikinin bütün dünyanın gördüyü dəhşətləri dəyişməyəcəyini vurğulayıb.

Qalmaqala səbəb Ərdoğanın Ədalət və İnkişaf Partiyasından (AKP) olan yoldaşları qarşısında çıxışı olub, orada HƏMAS-ı “mücahid” adlandırıb və Netanyahunun kabinetinə qlobal təzyiq göstərməyə çağırıb. Eyni zamanda, o, rəsmilərin İsrailə, o cümlədən ən yüksək səviyyədə planlaşdırılan səfərlərinin ləğv edildiyini açıqlayıb. Ayrı-ayrılıqda Türkiyə mediası İsraillə ortaq enerji layihələrinin həyata keçirilməsi üzrə əməkdaşlığın dayandırıldığını yazıb.

Məlumatlara görə, Türkiyənin Energetika Nazirliyinin rəhbəri Alparslan Bayraktar noyabr ayına planlaşdırılan İsrail səfərini ləğv edib, səfər zamanı tərəflər qazın alınması və onun Avropaya tranziti ilə bağlı danışıqlar aparmalı idilər.

Müxalifət siyasi düşərgəsini təmsil edən Türkiyənin İraqdakı keçmiş səfiri Ünal Çeviköz İsrailə qarşı daha sərt ritorika ilə yanaşı, Ərdoğanın İsveçin NATO-ya üzv olmaq ərizəsini bəyənməsinə diqqət çəkib.

Onun sözlərinə görə, bu yolla Türkiyə prezidenti Qərbə bir siqnal verə bilərdi:

“Biz İsveçə yaxşı deyəcəyik, amma regional işlərimizdən uzaq dur”.

Çeviköz hesab edir ki, Ərdoğanın çıxışı milli iqtisadiyyatın sürətli dirçəlməsinə mane ola bilər, bunun ətrafında Qərb biznes nəşrləri artıq müsbət əlamətlər görüblər.

Ərdoğanın AKP üzvləri qarşısında çıxışı fonunda ticarətin avtomatik bağlanması sisteminin işə düşməsi səbəbindən İstanbul Birjasının (BIST) işi bir müddət dayandırılıb. Yerli nəşrlərin qeyd etdiyi kimi, bu, əsas BIST100 birja indeksi 5 faiz ucuzlaşdıqdan sonra baş verib.

Eyni zamanda, müşahidəçilər BIST100-ün ticarət gününü 7,08 faiz enişlə başa vurmasına diqqət çəkirlər. Bu, fevral ayından bəri ən nəzərə çarpan çöküşdür. Analitiklər arasında türk ritorikasının radikallaşmasının xarici investorları özündən uzaqlaşdıracağına dair spekulyasiyalar getdikcə artır.

Türkiyəli politoloq Kərim Has qeyd edib ki, Ərdoğanın hərəkətləri onun ritorikasından uzaqlaşa bilər.

"Mən onun İsrailə qarşı sərt addımlar atacağını düşünmürəm, - deyə analitik izah edib. - Ərdoğan heç vaxt İsrailə qarşı konkret addım atmayıb. Əksinə, o, İsrailin potensial rəqiblərinin cəbhəsini məhv etmək mexanizmlərindən birini yaradıb. Təkcə Suriyanın yada salın. İndi o, təkbaşına özünü müdafiə edə bilmir. Bu, Türkiyənin onilliklər ərzində İsrailin təhlükəsizliyinə verdiyi böyük töhfədir”.

Bundan əlavə, NG-nin həmsöhbətinin fikrincə, Ərdoğan İsrail bazarına neft tədarükünə kömək edir və onun regional qonşunun enerji təhlükəsizliyinə töhfəsi böyükdür.

Eyni zamanda, Kərim Has hesab edir ki, Türkiyə ilə HƏMAS qruplaşmasının zirvəsi arasındakı yaxın münasibətlər İsrail rəhbərliyinin əlinə işləyib.

“Netanyahu dəfələrlə qeyd edib ki, HƏMAS-a dəstək konsepsiyasının özü müstəqil Fələstin dövlətinin yaradılmasına mane olur. Yəni əgər siz Fələstin Muxtariyyətindən daha çox HƏMAS-ı təbliğ edirsinizsə, bu, əslində fələstinlilərin vəziyyətinin radikallaşması və marginallaşmasıdır”.

Ekspertin sözlərinə görə, hətta Türkiyənin Şərqi Aralıq dənizindəki siyasəti ona gətirib çıxarıb ki, Ankaranın əsas antaqonistləri Amerikanın himayəsi altında siyasi və iqtisadi baxımdan İsraillə yaxınlaşmağa məcbur olub. Bu, ilk növbədə Kipr və Yunanıstana aiddir.

Has xatırladır ki, Türkiyə hətta 2010-cu ildən, İsrailin Qəzza zolağının blokadasını yarmaq məqsədi ilə onun sahillərindən “Azadlıq Donanması” göndərildikdən sonra da İsrailə qarşı ciddi embarqo tətbiq etməyib. İki ölkə arasında münasibətlər sərt qarşıdurma rejiminə keçib. “Sonra Türkiyə ilə İsrail arasında ticarətin həcmi 3,5 dəfə artıb, idxal və ixrac göstəriciləri də”, - ekspert qeyd edir.

NG-nin həmsöhbəti diqqəti Ərdoğanın ABŞ-dakı İsrail lobbiçiləri ilə yaxşı əlaqələrinə də çəkir: "Bu, türk tamaşaçılarını onun fələstinlilərin əsas müdafiəçisi olduğuna inandırmağa çalışmaq fonunda baş verir".

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər