17:55 / 24-10-2024
İranda zəlzələ baş verib
12:55 / 24-10-2024
Sabah yağış yağacaq
Yəhya Sinvarın ölümü Misir kəşfiyyatını silkələyib
Tarix: 24-10-2024 11:59 | Bölmə: Slayd
Yəhya Sinvarın ölümü Misir kəşfiyyatını silkələyib
Sinvar və general Kamil

Misir prezidenti Əbdülfəttah Sisinin çevrəsində səs-küylü istefa olub. 2018-ci ildən struktura rəhbərlik edən general Abbas Kamil Baş Kəşfiyyat Xidmətinin (CIS - “Muxabarat”) rəhbəri postunu tərk edib. Kamil prezidentin müşaviri, eləcə də təhlükəsizlik xidmətlərinin baş koordinatoru postunu tutacaq.

Baş verənlər ilk baxışdan fəxri təqaüdə bənzəyir, xüsusən də general əvvəllər dəfələrlə səhhətinin pisləşməsindən şikayətlənib və iş yükünün bir hissəsini ondan götürməyi xahiş edib. Digər tərəfdən, Qahirədə əhval-ruhiyyənin belə qəfil dəyişməsi İran və İsrail arasında artan qarşıdurma fonunda Qəzza üzrə danışıqlara yeni nəfəs vermək və regional proseslərə öz təsir imkanlarını genişləndirmək niyyəti ilə əlaqələndirilir.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, Sisi 2013-cü ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra Kamil Qahirənin siyasi həyatında demək olar, aparıcı rol oynayıb. 2018-ci ildə CIS rəhbərliyinə gətirilməzdən əvvəl o, hərbi kəşfiyyatda yüksək vəzifələr tutub:

Bundan əlavə, zirvələrdə və yüksək səviyyəli beynəlxalq görüşlərdə “Qahirənin səsi” kimi çıxış edən də məhz general Kamil idi. Sisi panislamist prezident Məhəmməd Mursinin devrilməsindən sonra hakimiyyətini daha çox onun əlləri ilə təsdiqləyib.

General Kamil, “Muxabarat”ı effektiv şəkildə yenidən işə sala bilib. Bir neçə il ərzində o, CIS-i daxili münaqişə vəziyyətindən çıxarıb və 2014-cü ildə işdən çıxarılan Məhəmməd Əhməd Fərid Əl-Tuhaminin təsirini qırıb.

Tuhami, Kamil kimi, prezident Sisinin “daxili çevrəsinin” bir hissəsi idi, lakin CIS-a rəhbərlik etdiyi 1 il ərzində daxili və xarici düşmənlərə qarşı sərt və barışmaz mübarizənin tərəfdarı olub.

Görünür, Sisi bu canfəşanlıqda öz təhlükəsizliyinə birbaşa təhlükə görürdü və buna görə də daha çevik silahdaşını vəzifəcə yüksəltdi.

Eyni zamanda, general Kamil Qahirəyə regional təsirinin bir hissəsi bahasına başa gələn bir neçə böyük səhv hesablamalar etdi. Bu yaxınlara qədər Misir “Muxabarat”ının ən həssas məğlubiyyəti Yaxın Şərqdə türk ekspansiyasına qarşı çıxan dövlətlərin qeyri-rəsmi birliyi olan “antitürk klubu”nun dağılmasıdır.

CIS rəhbəri Misirdən olan əsas müzakirəçi kimi Yunanıstan, Kipr, İordaniya və Fransanın Ankaranın təsirini cilovlamaq cəhdlərini öz xeyrinə çevirə bilmədi. Lakin “təslim olmaq üçün” Qahirə özünün strateji təsir zonasında (ilk növbədə, Liviyada) türk maraqlarının agentlərinin aktivləşməsinin qarşısını aldı.

Eyni kontekstdə Kamil hələ də “Hərbi Tayfa Şurası” konsepsiyasının uğursuzluğunu xatırladır. Liviyada misirpərəst tayfalara arxalanmağa çalışan Qahirə səylərinə baxmayaraq, münaqişənin aparıcı qüvvəsinə çevrilə bilmədi. Hərbi üstünlük Ankarada qaldı, Moskva və Əbu-Dabi diplomatik məkanda daha üstün mövqelərə sahib oldular.

Qəzza zolağında münaqişənin başlaması ilə Kamil Misirə danışıqlar aparan şəxs təyin edildi və İsraillə HƏMAS arasında qarşılıqlı əlaqəni “idarə etmək” öhdəliyi götürdü.

Təyinat heç bir sual yaratmadı: o vaxta qədər generalın oxşar böhran vəziyyətlərini həll etmək təcrübəsi var idi. Məsələn, 2021-ci ildə israillilər və fələstinlilər arasında atəşkəsə həlledici töhfə verən o oldu.

Lakin Təl-Əvivin sərt mövqeyi səbəbindən danışıqlar dalana dirəndi və Qahirə nə Filadelfiya dəhlizində, nə də “Netzarim oxu”nda güzəşt əldə edə bildi. Misirin iştirakı ilə “paket” sazişi hazırlamaq cəhdləri də nəticə vermədi.

Son damla HƏMAS Siyasi Bürosunun rəhbəri Yəhya Sinvarın qəfil ölümü oldu. O, Misir sərhədi yaxınlığında, Təl əl-Sultan bölgəsində israillilər tərəfindən öldürülüb. Ağzıgöyçəklər Sinvarın misirlilərin həssas məsələlərdə güzəştlər müqabilində Təl-Əvivə “satıldığını” iddia etməyə tələsdilər. Guya bu, generalın göstərişi ilə edilib.

Bununla belə, həm toqquşmanın xarakteri, həm də öldürülən HƏMAS Siyasi Büro rəhbərinin şəxsiyyətinin müəyyən edilməsi ilə bağlı sonrakı problemlər göstərir ki, Sinvar israillilər tərəfindən təsadüfən aşkar edilib və “Muxabarat”ın ləğvetmə prosesində iştirakı ehtimalı azdır.

Bu halda belə, JRF-nin tənqidi səngimir - Fələstinli həmkarları Misir təhlükəsizlik qüvvələrinin “sövdələşmənin” əsas iştirakçılarından birinin təhlükəsizliyini təmin edə bilməməsindən narazıdırlar.

Necə olursa-olsun, Siyasi Büro rəhbərinin ölümü Qəzza ilə bağlı danışıqları yenidən dalana dirədi və Qahirə “1 nömrəli müzakirəçini” dəyişmə yolunu seçdi.

“Muxabarat” rəhbəri kimi general Kamilin varisi əvvəllər xidmət rəisinin müavini vəzifəsində çalışmış Həsən Mahmud Rəşaddır. Onun keçmişi haqqında çox az şey məlumdur, lakin ərəb mətbuatı onu artıq öz müdirinin “güzgüsü” adlandırır. Bu mövqe, CIS-ın yeni rəhbərinin əvvəllər “ehtimal olunan düşmən”lə dialoqu davam etdirməyə çalışması ilə bağlıdır - o, Türkiyə və İranla münasibətlərin bərpasına cavabdeh idi.

Bu kontekstdə Rəşadın “1 nömrəli müzakirəçi” təyin edilməsi digər məsələlərlə yanaşı, iştirakçıların sayını genişləndirmədən, Qəzza ilə bağlı danışıqlarda Ankara və Tehrana “söz demə imkanı” cəhdi kimi şərh edilməlidir.

Bundan əlavə, Misir açıq şəkildə İran-İsrail qarşıdurmasının gedişatına öz kanalları vasitəsilə diqqətlə təsir göstərməyə, Tehran və Təl-Əvivi irimiqyaslı toqquşmalardan qorumağa ümid edir, lakin çox açıq şəkildə deyil, həmsöhbətlərdən heç biri ilə münasibətlərin korlanmaması üçün.

General Rəşad, Kamillə müqayisədə, Təl-Əvivin maraqları ilə bağlı daha sərt mövqe ilə tanınır. Bu, artıq onun israilli vəzifədaşları ilə ilk görüşündə də aydın görünürdü.

İsrail Baş Təhlükəsizlik Xidmətinin (“Şin Bet”) rəhbəri Ronen Bar, əvvəlki kursa dəstək zəmanəti əvəzinə misirlilərdən "sürünən barışıq" - bir neçə girovun azad edilməsinə keçmək təkliflərini alıb. Həm də atəşkəsin hər bir neçə günü üçün.

“Rəşad planı”nı israillilər son dərəcə qeyri-müəyyən sayır: ifrat sağçı siyasətçilər gözlənildiyi kimi, buna qarşı çıxdılar və Qahirənin göstərişinə uymamağı tələb etdilər. Lakin bu konsepsiya uzun sürən münaqişəyə son qoymaq şansı görən hərbi rəhbərlik tərəfindən dəstəkləndi. Vaşinqton da Qahirənin ideyalarına müsbət cavab verib.

İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahuya gəlincə, o, hələ dəqiq mövqe barədə qərar verməyib və “şahinlər”lə təhlükəsizlik qüvvələri arasında tələsir. Böyük ehtimal var ki, sonda İsrail rəhbərliyi HƏMAS-la danışıqların görünüşünü qorumaq və girovların qohumlarının qəzəbinə tuş gəlməmək üçün “sürünən atəşkəsi” seçəcək. Bu halda da razılaşmaların uzun müddət davam edəcəyi ehtimalı yoxdur. Təl-Əviv rejimin ilk pozuntularından istifadə edərək onu çökdürmək istəyir.

E. KAMAL




Bölməyə aid digər xəbərlər
20-10-2024, 10:17 Bölgələrə qar yağıb

{sape_links}{sape_article}