İranın konsorsium ideyası... - Tehran Körfəz qonşularına arxalanmaq istəyir
Tarix: 17-05-2025 19:28 | Bölmə: Slayd
İranın konsorsium ideyası... - Tehran Körfəz qonşularına arxalanmaq istəyir

Prezident Donald Tramp administrasiyası bütün sanksiyaları dərhal ləğv edərsə, İran günü bu gün ABŞ ilə nüvə sazişi imzalaya bilər. Bunu İranın ali dini liderinin siyasi müşaviri Əli Şəmxani deyib. Onun sözlərinə görə, İslam Respublikası yüksək zənginləşdirilmiş uranından imtina etməyə və beynəlxalq müfəttişlərin bütün nüvə obyektlərinə çıxışını təmin etməyə hazırdır.

Şəmxaninin bəyanatı ABŞ-nın 47-ci prezidentinin Suriyaya qarşı bütün sanksiyaları ilkin şərt olmadan ləğv etməyə razılıq verməsindən iki gün sonraya təsadüf edib.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Kommersant” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, Tehranın bu mövqeyini NBC kanalı ilə söhbətində Əli Şamxani açıqlayıb:

İran Ali dini liderinin müşaviri deyib ki, onun ölkəsi ABŞ ilə nüvə silahı proqramından imtina etmək, yüksək zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarından xilas olmaq, nüvə materialını mülki proqram üçün lazım olan ən aşağı səviyyəyə qədər zənginləşdirməyə razılıq vermək və beynəlxalq müfəttişlərin prosesə nəzarətinə icazə verməyə hazırdır. Bunun müqabilində Tehran Vaşinqtondan bütün iqtisadi sanksiyaları dərhal ləğv edəcəyini gözləyir.

Teleaparıcının bu şərtlər yerinə yetirildiyi təqdirdə İranın bu gün də sövdələşmə bağlaya biləcəyini soruşduqda, cənab Şəmxani müsbət cavab verib.

NBC telekanalı Xamnəinin müşavirinin şərhini “İranın gözləntiləri və razılığa gəlmək istəyi ilə bağlı ali rəhbərin yaxın çevrəsinin indiyədək ən aydın ictimai bəyanatı” adlandırır. Maraqlıdır ki, cənab Şəmxaninin sözləri Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın şəxsi xahişi ilə Donald Trampın Suriyaya qarşı bütün sanksiyaları əvvəlcədən ləğv etmək barədə geniş müzakirə olunan qərarı fonunda səsləndirilib.

Cənab Şəmxani NBC telekanalında Amerika liderini İranı açıq şəkildə hədələməyə davam etdiyinə görə qınayıb. Trampın səfəri ilə bağlı Dohada keçirilən ziyafət zamanı ABŞ prezidenti qeyd edib: "Siz, Qətər rəhbərliyi İranla saziş üzrə danışıqlarda da bizimlə çox sıx işləyirsiniz, bu, əlbəttə, dostluq kursudur. Mən yalnız iki kurs görürəm. Üç deyil, dörd deyil, beş deyil, cəmi iki: dostluq kursu və dost olmayan kurs".

Ağ evin sahibi izah edib ki, qeyri-dost kurs, onun anlayışına görə, zorakılıq yoludur. Tramp İrana qarşı hərbi ssenariyə toxunaraq, "Mən bunu istəmirəm, - deyib. - Onlar (İran hakimiyyəti – red.) irəliyə doğru hərəkət etməlidir”.

Mayın 11-də Omanda keçirilən ABŞ-İran nüvə danışıqlarının dördüncü raundundan sonra bir sıra Qərb mediası İranın təkliflərinin mahiyyətini açıqlayıb. Bu məlumatlara görə, Tehran Vaşinqtona uranın zənginləşdirilməsi üzrə regional konsorsium yaratmaq ideyasını təqdim edib ki, bu konsorsiumda təkcə İran deyil, həm də ərəb dövlətləri - Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ də iştirak edəcək. İranın təşəbbüsü ilə konsorsium İranın nüvə infrastrukturunun istehsal gücündən istifadə edə, zənginləşdirilmiş uran isə digər konsorsium üzvləri tərəfindən mülki məqsədlər üçün ixrac edilə bilər. Eyni zamanda, uranın zənginləşdirilməsi 3,67 faiz səviyyəsində həyata keçirilə bilər ki, bu da 2015-ci ilin əvvəlki nüvə sazişinin şərtlərinə uyğundur.

İran hazırda uranı 60 faizə qədər zənginləşdirir ki, bu da silah səviyyəsinə yaxındır. Eyni zamanda, o, nüvə proqramının mülki olduğunu rəsmən bəyan edir.

Britaniyanın “The Guardian” qəzetinin aydınlaşdırdığı kimi, Amerika-İran danışıqlarında təqdim olunan layihə çərçivəsində Səudiyyə və Əmirlik tərəfləri bütün müəssisənin səhmdarları və sponsorları kimi çıxış etməlidirlər. Onların İran texnologiyalarına çıxış əldə edəcəyi gözlənilir.

Beləliklə, İslam Respublikası təkcə ərəb dövlətlərini maraqlandırmaq deyil, həm də onların iştirakını nüvə proqramı üçün əlavə toxunulmazlıq təminatına çevirmək istəyir.

İran tərəfi konsorsium sazişinin daimi olmasını təklif edir.

BƏƏ rəsmi olaraq nüvə proqramına 2007-ci ildə başlayıb. Onun formatı ərəb dövlətinin uranı müstəqil zənginləşdirməkdən imtina etməsini nəzərdə tutur. Əvəzində Əbu-Dabi materialı xaricdən idxal edir. Ayrı-ayrılıqda, BƏƏ səlahiyyətliləri nüvə silahı istehsalında istifadə edilə bilən hissəcikləri çıxarmaq üçün işlənmiş yanacağın təkrar emal olunmaması barədə öhdəlik götürüblər.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər