00:04 / 08-09-2025
Alim Qasımov villasını satır - Fotolar
18:05 / 07-09-2025
Şəmkirdə təcili yardım maşını körpüdən aşıb, xəsarət alanlar var
18:00 / 07-09-2025
Sumqayıtda 72 yaşlı kişi dənizdə boğulub
16:15 / 07-09-2025
Gəncədə uçqun olub, ölən var
13:20 / 07-09-2025
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
12:15 / 07-09-2025
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
11:33 / 07-09-2025
Nəriman Axundzadə millinin heyətindən kənarlaşdırılıb
10:47 / 07-09-2025
Kiyev "İskəndər" raketlərinin hədəfinə çevrilib - Foto
09:32 / 07-09-2025
Bu axşam “Qanlı Ay” görünəcək
18:25 / 06-09-2025
Ukrayna və Rusiya yeni əsir mübadilələrinə hazırlaşır
17:35 / 06-09-2025
Bakıda və rayonlarda xüsusi əməliyyat: kriminal şəxslər tutulub - Video
15:29 / 06-09-2025
Azərbaycanın ŞƏT-ə üzvlüyünə Rusiya da mane olub
15:11 / 06-09-2025
Kafedə iki nəfəri güllələyiblər - Yenilənib
12:12 / 06-09-2025
Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib
09:52 / 06-09-2025
Aleksey Overçuk “Tramp marşrutu”na müsbət yanaşır
09:44 / 06-09-2025
Fernandu Santuş: "Axı nəyə görə istefa verməliyəm?"
08:51 / 06-09-2025
Qayınata kürəkənini qətlə yetirib - Yenilənib
08:36 / 06-09-2025
Tramp Venesuelaya zərbə endirməyi düşünür
22:31 / 05-09-2025
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
22:21 / 05-09-2025
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
18:42 / 05-09-2025
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
18:05 / 05-09-2025
Britaniya baş nazirinin müavini istefa verib
17:49 / 05-09-2025
Astarada kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
17:32 / 05-09-2025
Azərbaycan və Macarıstan arasında yeni sənədlər imzalanıb
17:30 / 05-09-2025
Bəxtiyar Məmmədova Alay komandiri vəzifəsi həvalə olunub
17:07 / 05-09-2025
Əli Əsədov qərar imzalayıb
16:58 / 05-09-2025
Qadını maşınla vuran sürücü döyülüb
16:41 / 05-09-2025
Bakıda evlərə girən qadın saxlanııb - Video
16:11 / 05-09-2025
Atletlər Komissiyanın sədri dəyişib
15:46 / 05-09-2025
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
11:53 / 04-09-2025
100 min əsgər hücuma hazırlaşır
11:13 / 04-09-2025
ŞƏT-də daxili didişmələr: Azərbaycan hansı tərəfdədir?
16:06 / 04-09-2025
Çin dünyaya meydan oxuyur - Hərbi ekspert
18:03 / 03-09-2025
Putin Zelenskini Moskvaya dəvət edib
00:18 / 04-09-2025
Millimiz qalib gəlib
18:25 / 06-09-2025
Ukrayna və Rusiya yeni əsir mübadilələrinə hazırlaşır
08:05 / 03-09-2025
Aktrisa bikinidə fotosunu paylaşıb
18:12 / 04-09-2025
Konfrans Liqası: "Samsunspor"un heyəti bəlli olub
22:31 / 05-09-2025
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
18:42 / 05-09-2025
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
19:50 / 03-09-2025
Prezident İlham Əliyevin Çinə səfəri başa çatıb - Fotolar
13:20 / 07-09-2025
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
Qocalmanın qarşısını almaq mümkün olacaq
Tarix: 23-07-2025 08:56 | Bölmə: Slayd
Dünyada xüsusi insan kateqoriyası var ki, onlar 110 il və daha çox yaşayırlar. Belə uzun ömür sürən fərdlər qocalma mexanizmlərinin öyrənilməsi üçün tədqiqatçıların canlı laboratoriyası olublar. Araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, onların orqanizmi qocalma proseslərini yavaşıdır, yaşla bağlı xəstəliklərə davamlı olur və onilliklər ərzində həyati funksiyalarını qoruyub saxlamağı bacarır.
Reyting.az-ın məlumatına görə, elmi araşdırmalar göstərir ki, bu cür superuzunömürlülərdə həm də xüsusi genetik profil mövcuddur. Sanki onların hüceyrələri "yavaş rejimdə işləmək" üçün təlimat alıb və bu da, onların yaşlanmanın dağıdıcı təsirinə qarşı formalaşmış təbii müqavimətini daha da artırır.
Genetiklər, həmçinin qocalma prosesləri zamanı çox böyük həlledici rol oynayan bir neçə əsas geni də müəyyən ediblər. Onların arasında "FOXO3", o cümlədən "SIRT1" genləri xüsusi yer tutur. Elmdə isə bu genlərə "uzunömürlülük genləri" deyilir.
"FOXO3" geni digər genləri idarə etməyi bacarır, eləcə də orqanizmin stressə, yəni zədələrə qarşı güclü və davamlı mübarizə qabiliyyətinə böyük təsir göstəririr. Tədqiqatlar göstərib ki, bu genin müəyyən variantları eyni zamanda bir insanın ömrünün uzunluğu ilə birbaşa əlaqəlidir. Bu fakt bir daha sübut edir ki, əslində, "FOXO3"-un qoruyucu variantlarına sahib insanlar uzunömürlü olurlar.
"SIRT1" geni isə elm aləmində "Sirtuin 1" adlanan zülalı kodlaşdırır. Alimlərin fikrincə, həmin zülal fasiləsiz şəkildə qocalma ilə əlaqəli çoxsaylı hüceyrəvi prosesləri tənzimləyir. O, hüceyrələrin özünübərpa mexanizmlərini aktivləşdirməklə yanaşı, həm də onları ağır zədələrdən qoruyur. Dünya genetiklərinin sözlərinə görə, artıq şübhə yoxdur ki, "SIRT1"-in beyin hüceyrələrində aktivləşdirilməsi insanın ömrünü daha əhəmiyyətli dərəcədə uzada bilər.
Alimlər vurğulayıblar ki, qocalma ilə bağlı əsas açar kəşflərdən biri telomerlərin rolunun başa düşülməsi olub. Çünki telomerlər xromosomların uclarında yerləşən qoruyucu strukturlar hesab edilirlər. Onlar isə molekulyar saat kimi fəaliyyət göstərir və proseslərin gedişi zamanı hüceyrə hər bölündükcə qısalmağa başlayırlar. Telomerlər tənqidi dərəcədə qısaldıqda hüceyrə bölünməni dayandırır və qocalır.
Buna görə də yavaş qocalan insanlardakı telomerlər bir ömür boyu adi insanlara nisbətən daha uzun qalır. Genetiklərin fikrincə, bunun səbəbi telomerlərin uzunluğunu bərpa etmə qabiliyyətinə malik telomeraza fermentinin yüksək aktivliyidir.
Rus alim Aleksey Olovnikov ilk dəfə telomer nəzəriyyəsini irəli sürüb. Olovnikovun nəzəriyyəsi uzunömürlülük mexanizmlərinin əsasını təşkil edə elmi özülə çevrilib.
Daha bir inqilabi kəşf epigenetik saatlar anlayışıdır. Bu sistem orqanizmin bioloji yaşını xronoloji yaşdan asılı olmayaraq müəyyən etməyə imkan verir. Bu saatlar, insan yaşa dolduqca, DNT-də baş verən tənzimləyici dəyişikliklərə əsaslanır.
Elm adamlarının gəldiyi qənaətə görə, ümumiyyətlə, qocalmanın sürəti cəmi 20 faizi genetikadan, qalan 80 faizdən çoxu epigenetik amillərdən, həyat tərzi və qidalanma, yuxu, eləcə də ruhi, fiziki aktivlikdən asılıdır. Bu isə o deməkdir ki, qocalma prosesini əhəmiyyətli dərəcədə yavaşlatmaq və yaxud sürətləndirmək mümkündür. Alimlər bunun üçün əsas rol oynayan şərtləri də sadalayıblar:
1. Bioloji yaş və xronoloji yaş fərqi
2. Bioloji yaşa təsir edən əsas amillər
3. Uzunömürlülüyə genin təsiri.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 23-07-2025 08:56 | Bölmə: Slayd
Dünyada xüsusi insan kateqoriyası var ki, onlar 110 il və daha çox yaşayırlar. Belə uzun ömür sürən fərdlər qocalma mexanizmlərinin öyrənilməsi üçün tədqiqatçıların canlı laboratoriyası olublar. Araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, onların orqanizmi qocalma proseslərini yavaşıdır, yaşla bağlı xəstəliklərə davamlı olur və onilliklər ərzində həyati funksiyalarını qoruyub saxlamağı bacarır.
Reyting.az-ın məlumatına görə, elmi araşdırmalar göstərir ki, bu cür superuzunömürlülərdə həm də xüsusi genetik profil mövcuddur. Sanki onların hüceyrələri "yavaş rejimdə işləmək" üçün təlimat alıb və bu da, onların yaşlanmanın dağıdıcı təsirinə qarşı formalaşmış təbii müqavimətini daha da artırır.
Genetiklər, həmçinin qocalma prosesləri zamanı çox böyük həlledici rol oynayan bir neçə əsas geni də müəyyən ediblər. Onların arasında "FOXO3", o cümlədən "SIRT1" genləri xüsusi yer tutur. Elmdə isə bu genlərə "uzunömürlülük genləri" deyilir.
"FOXO3" geni digər genləri idarə etməyi bacarır, eləcə də orqanizmin stressə, yəni zədələrə qarşı güclü və davamlı mübarizə qabiliyyətinə böyük təsir göstəririr. Tədqiqatlar göstərib ki, bu genin müəyyən variantları eyni zamanda bir insanın ömrünün uzunluğu ilə birbaşa əlaqəlidir. Bu fakt bir daha sübut edir ki, əslində, "FOXO3"-un qoruyucu variantlarına sahib insanlar uzunömürlü olurlar.
"SIRT1" geni isə elm aləmində "Sirtuin 1" adlanan zülalı kodlaşdırır. Alimlərin fikrincə, həmin zülal fasiləsiz şəkildə qocalma ilə əlaqəli çoxsaylı hüceyrəvi prosesləri tənzimləyir. O, hüceyrələrin özünübərpa mexanizmlərini aktivləşdirməklə yanaşı, həm də onları ağır zədələrdən qoruyur. Dünya genetiklərinin sözlərinə görə, artıq şübhə yoxdur ki, "SIRT1"-in beyin hüceyrələrində aktivləşdirilməsi insanın ömrünü daha əhəmiyyətli dərəcədə uzada bilər.
Alimlər vurğulayıblar ki, qocalma ilə bağlı əsas açar kəşflərdən biri telomerlərin rolunun başa düşülməsi olub. Çünki telomerlər xromosomların uclarında yerləşən qoruyucu strukturlar hesab edilirlər. Onlar isə molekulyar saat kimi fəaliyyət göstərir və proseslərin gedişi zamanı hüceyrə hər bölündükcə qısalmağa başlayırlar. Telomerlər tənqidi dərəcədə qısaldıqda hüceyrə bölünməni dayandırır və qocalır.
Buna görə də yavaş qocalan insanlardakı telomerlər bir ömür boyu adi insanlara nisbətən daha uzun qalır. Genetiklərin fikrincə, bunun səbəbi telomerlərin uzunluğunu bərpa etmə qabiliyyətinə malik telomeraza fermentinin yüksək aktivliyidir.
Rus alim Aleksey Olovnikov ilk dəfə telomer nəzəriyyəsini irəli sürüb. Olovnikovun nəzəriyyəsi uzunömürlülük mexanizmlərinin əsasını təşkil edə elmi özülə çevrilib.
Daha bir inqilabi kəşf epigenetik saatlar anlayışıdır. Bu sistem orqanizmin bioloji yaşını xronoloji yaşdan asılı olmayaraq müəyyən etməyə imkan verir. Bu saatlar, insan yaşa dolduqca, DNT-də baş verən tənzimləyici dəyişikliklərə əsaslanır.
Elm adamlarının gəldiyi qənaətə görə, ümumiyyətlə, qocalmanın sürəti cəmi 20 faizi genetikadan, qalan 80 faizdən çoxu epigenetik amillərdən, həyat tərzi və qidalanma, yuxu, eləcə də ruhi, fiziki aktivlikdən asılıdır. Bu isə o deməkdir ki, qocalma prosesini əhəmiyyətli dərəcədə yavaşlatmaq və yaxud sürətləndirmək mümkündür. Alimlər bunun üçün əsas rol oynayan şərtləri də sadalayıblar:
1. Bioloji yaş və xronoloji yaş fərqi
2. Bioloji yaşa təsir edən əsas amillər
3. Uzunömürlülüyə genin təsiri.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 13:20
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
Dünən, 09:32
Bu axşam “Qanlı Ay” görünəcək
5-09-2025, 22:21
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
5-09-2025, 15:46
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
5-09-2025, 12:56
Rusiya XİN AZAL-ın vurulan təyyarəsi ilə bağlı yalan məlumat yayıb
5-09-2025, 11:39
Ukraynaya 10 min sülhməramlı yerləşdirmək istəyirlər
5-09-2025, 11:19
Əfqanıstanda zəlzələ: 2200-dən çox insan ölüb
4-09-2025, 16:06
Çin dünyaya meydan oxuyur - Hərbi ekspert
4-09-2025, 11:53
100 min əsgər hücuma hazırlaşır
4-09-2025, 11:13
ŞƏT-də daxili didişmələr: Azərbaycan hansı tərəfdədir?
4-09-2025, 10:22
ABŞ nümayəndələri Zəngəzur dəhlizini müzakirə etməyə gəlirlər
4-09-2025, 08:01
Asteroid Yer kürəsinin yanından keçib
3-09-2025, 19:08
Putin: Azərbaycanla Rusiya arasında problemlər var, amma...
3-09-2025, 18:40
Universitetlərin boş qalan yerlərinə qəbulun nəticələri elan olunub
3-09-2025, 18:03
Putin Zelenskini Moskvaya dəvət edib
3-09-2025, 13:51
İsrail təyyarələri Türkiyə səmasından istifadə edirmi?
3-09-2025, 12:48
Dünyanı məhv etmək gücünə malik raketlər nümayiş olunub
3-09-2025, 12:27
Daha bir güclü zəlzələ: 1400-dən çox insan həyatını itirib
2-09-2025, 16:05
Cəlaloğlu: Milli Məclis aprel işğalına siyasi qiymət verməlidir
2-09-2025, 15:28
Deputat: Hindistan Cənubi Qafqazda gərginlik yaratmağa çalışır
2-09-2025, 13:56
Rusiya Avropanın iki ölkəsində gərginlik yaradıb
2-09-2025, 12:16
Kiyevə hücum: insanlar metro stansiyalarına sığınıb
2-09-2025, 11:47
ABŞ və İsrailin müdaxiləsi: İranda nə rejim dəyişdi, nə də...
2-09-2025, 11:19
Elm və Təhsil Nazirliyində iki təyinat olub - Fotolar
2-09-2025, 07:40
Yerdə güclü geomaqnit qasırğası başlayıb
2-09-2025, 07:33
Masazırdakı yanğında iki nəfər ölüb - (Video)
1-09-2025, 18:10
Keçmiş sovet ölkələri sürətlə Rusiyadan uzaqlaşmağa məcburdur
1-09-2025, 16:45
Çində Azərbaycanla bağlı tarixi qərar verilə bilər
1-09-2025, 15:17
ATƏT-in Minsk Prosesi bağlanır - Qərar verilib
1-09-2025, 13:53
Kriminal avtoritet həbs olunub - Foto
1-09-2025, 12:31
Ərəb dünyası İsraildən uzaqlaşır, bəs Azərbaycan və Qazaxıstan?
1-09-2025, 08:55
Çində Əliyev-Ərdoğan görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Foto
1-09-2025, 07:23
20-yə yaxın gəmi Qəzzanın blokadasını yarmağa gedir
31-08-2025, 15:02
İlham Əliyev Çində görüşlər keçirib - (Yenilənib) - Fotolar
31-08-2025, 08:49
Prezident İlham Əliyevin Çin lideri Si Cinpin ilə görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Fotolar
30-08-2025, 00:10
Azərbaycanla ABŞ arasında Anlaşma Memorandumu imzalanlb
29-08-2025, 16:23
Hərbi xidmətə çağırış başlayır
29-08-2025, 15:41
Cümşüd Nuriyev: Bizi təxribata çəkə bilməzlər
29-08-2025, 13:34
BMT-nin İrana qarşı sanksiyaları bərpa olunur
29-08-2025, 13:06
“İşğal” sözü Rusiyanı qəzəbləndirib
29-08-2025, 12:51
Avropa bufer zona yaratmaq istəyir
29-08-2025, 11:50
Rusiya Minsk qrupunun buraxılmasını dəstəkləyir
29-08-2025, 11:00
Yeri fəlakət gözləyir?
29-08-2025, 10:45
Günəşdə güclü partlayış qeydə alınıb
29-08-2025, 10:15
Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanətində Türkiyə əsas rolu oynayır
28-08-2025, 18:43
Azərbaycan səfirliyinə zərər dəyib - XİN Rusiyanın Kiyevə hücumu ilə bağlı məlumat yayıb
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
