18:09 / 26-10-2025
"Neftçi" qələbə qazanıb
11:28 / 26-10-2025
İlham Əliyev Avstriya prezidentinə məktub göndərib
10:46 / 26-10-2025
Trampın iştirakı ilə sülh sazişi imzalanıb
10:27 / 26-10-2025
Azərbaycan millisinin üzvü əməliyyat olunub
23:17 / 25-10-2025
Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub
18:00 / 25-10-2025
Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var
17:55 / 25-10-2025
“Sputnik Azərbaycan”ın böyük redaktoru Rusiyaya gedib
15:45 / 25-10-2025
Onlayn qumar oyunları: 5 dəstə ifşa edilib
14:48 / 25-10-2025
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
13:09 / 25-10-2025
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
11:31 / 25-10-2025
Prezident İlham Əliyev Tokayevə məktub göndərib
11:01 / 25-10-2025
Metroda dava salan 4 nəfər saxlanılıb
10:34 / 25-10-2025
Bakıda Zəfər konserti və atəşfəşanlıq olacaq
10:17 / 25-10-2025
Azərbaycan XİN Qazaxıstana təbrik ünvanlayıb
10:02 / 25-10-2025
Rusiya üzərində 121 Ukrayna PUA-sı vurulub
09:30 / 25-10-2025
Rusiya Kiyevə zərbə endirib: yaralıların sayı artır - (Yenilənib)
09:05 / 25-10-2025
Premyer Liqa: bu gün 4 komanda qarşılaşacaq
00:13 / 25-10-2025
Prezident Qubadlı ilə bağlı video paylaşıb
00:01 / 25-10-2025
Qubadlı şəhərinin işğaldan azad olunmasından 5 il ötür
23:49 / 24-10-2025
Şahnaz Haşımova xəstəxanaya yerləşdirilib
20:54 / 24-10-2025
Azərbaycan BMT ilə 2026-2030-cu illər üçün Əməkdaşlığa dair Çərçivə Sənədi imzalayıb
18:03 / 24-10-2025
Ermənistan və İran sadələşdirilmiş gömrük dəhlizi üzrə saziş imzalayacaq
17:54 / 24-10-2025
“Bu dəfə əzrayılın əlindən qaçdım...” - Abid Şərifov
17:49 / 24-10-2025
Veteranlara verilən 80 manat artırılmayacaq
17:14 / 24-10-2025
Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)
16:54 / 24-10-2025
"Starlink" vasitəsilə kibercinayətkarlıq artıb - Foto
16:36 / 24-10-2025
Avropa yeni raketdaşıyıcısını təqdim edib - Fotolar
16:20 / 24-10-2025
Ceyhun Bayramov TDT Baş katibi ilə görüşüb
16:07 / 24-10-2025
Milli Məclisin növbəti iclasının vaxtı açıqlanıb
15:58 / 24-10-2025
Dövlət müəssisələrindən bir milyon manat mənimsəyənlərə cəza istənilib
11:29 / 24-10-2025
Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür
13:40 / 23-10-2025
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib) - Fotolar
14:48 / 25-10-2025
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
19:39 / 22-10-2025
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri Yerevanda görüşüblər - Fotolar
12:35 / 24-10-2025
Sülh savaşı - Zahid Oruc yazır
17:50 / 23-10-2025
On yeddi mindən çox müəllimin maaşı artacaq
14:16 / 23-10-2025
Hərbi ekspert: Azərbaycan Cənubi Qafqazda sabitliyi təmin edən əsas aktordur
17:14 / 24-10-2025
Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)
15:34 / 23-10-2025
Ərdoğan və Netanyahunun yeni döyüş meydanı - Kipr
18:00 / 25-10-2025
Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var
14:48 / 23-10-2025
Professor: Azərbaycan və Ermənistandakı partiyalar arasında da təmaslar olmalıdır
23:17 / 25-10-2025
Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub
VPN istifadəçilərinə xəbərdarlıq: provayderlər təhlükəsizliyi risk altında qoyur
Tarix: 07-04-2021 13:25 | Bölmə: Cəmiyyət
Hansısa sayta giriş məhdudlaşanda adamlar virtual xüsusi şəbəkələrdən (VPN-lər) istifadəyə ən operativ həll yolu kimi baxırlar. Bəs VPN-dən istifadə nə dərəcədə təhlükəsizdir? Bu xidməti təqdim edən provayderə etibar etmək olarmı? İstifadəçiyə aid məlumatlar VPN-də qorunurmu? Bizim internetdə qoyduğumuz izlər nədən ibarətdir? Problemin başqa həll yolu varmı? Almaniyanın “Deutsche Welle” kanalının internet səhifəsində yerləşdirilmiş məqalədə bu və digər suallara aydınlıq gətirilir. Reyting.az Novator.az-ın almancadan çevirdiyi məqaləni təqdim edir:
Getdikcə daha çox ölkə öz ərazisində xoşagəlməz saytları bloklamağa, yaxud internetdə müxalifətin və şikayətçi kütlənin paylaşdığı informasiyanı nəzarətdə saxlamağa başlayıb.
İnternetə dövlət nəzarəti artdıqca istifadəçilər problemlərlə qarşılaşır, məsələn, “Deutsche Welle” və digər özəl saytlardan istifadə edə bilmirlər. Müxalif fəalların qısa müddət əvvəl etiraz aksiyaları təşkil etmək üçün istifadə etdikləri sosial media platformaları birdən-birə oflayn rejimə keçir.
Operativ həll yolu: VPN
Hökumət çətin vəziyyətlərdə internetə senzura tətbiq etdikdə çarəsiz qalmış bir çox istifadəçi sadə həll yollarına üz tutur. Bu sadə həll yollarından ən birincisi virtual xüsusi şəbəkələrdir (VPN-lər).
VPN-lərin yaradılmasında əsas məqsəd müxtəlif yerlərdə fəaliyyət göstərən şirkətlərə internetdə şifrlənmiş kanallar vasitəsilə öz daxili şəbəkələrinə (intranetlərə) qoşulmaq imkanı yaratmaq idi. VPN-lər həmçinin eyni prinsipdən istifadə edərək şəxsi kompüteri hökumətin nəzarətində olan ödənişli şəbəkədən ödənişsiz internetdəki serverə qoşmaq üçün də istifadə oluna bilər.
Provayderlər böyük vədlər verirlər
Artıq VPN-lərdən hər kəs istifadə edə bilir. VPN-ə qoşulmaq üçün proqramlar pulsuz təqdim olunur. VPN üzrə tətbiqi proqramlar hətta bəzi reytinqlərdə üst pillələri tutur. Lakin istifadəçilər bir qayda olaraq bu vəziyyətdə mövcud riskləri nəzərə almırlar.
VPN üzrə tətbiqi proqramların sayı-hesabı yoxdur. Provayderlər isə çox böyük vədlər verirlər. Onlar iddia edirlər ki, əgər öz mobil telefonlarınızda onların proqram təminatını quraşdırsanız internetdən tam təhlükəsiz şəkildə istifadə edə biləcəksiniz. Bundan başqa, provayderlər sizin şəxsi məlumatlarınızın potensial təhlükəli qüvvələrin əlinə keçməyəcəyini vəd edirlər.
Biz VPN barədə onu bilirik ki, əgər VPN işləyirsə, digər ölkələrdən ötürülən xidmətlərdən istifadə edə, hökumət senzurasından keçə və bloklanmış saytlara daxil ola bilərik.
VPN-lər necə işləyir?
VPN sizin smartfonunuzdan və ya kompüterinizdən kənar VPN serverinə şifrlənmiş tunel yaradır. Siz bu son nöqtədən internetə ümumi çıxış imkanı əldə edə bilərsiniz. İnternetdən istifadə etdiyiniz zaman saytların operatorları sizin kompüterinizi VPN serveri kimi görür.
Məsələn, əgər siz öz kompüterinizdən, yaxud smartfonunuzdan Almaniyada istifadə edirsinizsə, lakin VPN serveriniz Yaponiyada yerləşirsə, daxil olmaq istədiyiniz saytların operatorları sizin Yaponiyada olduğunuzu düşünəcək. Çünki gizlənqaç oyununu xatırladan bu prosesdə siz internetə öz İP ünvanınızdan (internet şəbəkəsinə qoşulmuş hər bir kompüterin rəqəmlərdən ibarət elektron ünvanı) deyil, VPN serverinin İP ünvanından istifadə etməklə daxil olursunuz.
VPN-dən istifadə edərkən sizi tapa bilərlərmi?
Əslində, internet trafikini nəzarətdə saxlayan hökumətlər VPN-dən istifadə edən şəxsləri tapmaq imkanına malikdirlər. Lakin onlar VPN vasitəsilə hansı əməliyyatları apardığınızı öyrənə bilməzlər. Məsələn, VPN tuneli ilə hansı məlumatların daxil olduğunu və göndərildiyini aşkarlamaq mümkün deyil.
Məhz bu səbəbdən diktator rejiminin hökm sürdüyü bəzi ölkələr VPN-dən istifadəyə qadağa qoyub. Belə rejimlər həmçinin xaricdəki VPN serverlərinə çıxışı bloklayır, hətta çox nadir hallarda da olsa, ayrı-ayrı istifadəçiləri təqib edir. Xarici şirkətlərin əksəriyyəti şirkət daxilində əlaqə vasitəsi kimi VPN-lərdən istifadəyə üstünlük verdiklərinə görə hökumətlər bütün VPN serverlərinə qadağa qoya bilmirlər.
Hökumətlər öz şəbəkə mühafizə sistemlərində xarici VPN serverlərinin İP ünvanlarını siyahıya almayıblarsa və bloklamayıblarsa, o vaxtacan senzuradan yayınmaq üçün bu serverlərdən istifadə etmək mümkün olacaq.
Məlumatların təhlükəsizliyi VPN-də nə dərəcədə təmin olunur?
Məlumatların təhlükəsizliyi VPN-lərlə bağlı ikinci zəif məqamdır: sizin bütün məlumatlarınız VPN provayderinin əlinin altından keçir. Bəs siz bu provayderi tanıyırsınızmı? Onun hansı məqsədlə fəaliyyət göstərdiyini bilirsinizmi? Əslində, məlumatların məxfiliyini qorumaq üçün provayderinizə etibar etməli olacaqsınız.
Tuneli məhz provayder idarə etdiyinə görə o, hansı saytlara nə vaxt və hansı aralıqda daxil olduğunuzu görə bilir. Provayder həmçinin yazışmalarınızın şifrlənməmiş məzmununu, məsələn, adi elektron məktubları görmək imkanına malikdir.
Bu məlumatlar saxlanıla bilər. Xüsusilə də hansı internet resurslarından istifadə etdiyiniz barədə məlumatların marketinq məqsədilə satılması mümkündür. Məlumatların satılması VPN provayderləri üçün uğurlu biznes modeli ola bilər. Provayderlər VPN-dən istifadə qarşılığında müştəridən abunə haqqı alaraq pul qazanır. Eyni zamanda onlar internetdən istifadə barədə məlumatları reklam sənayesinə sataraq gəlir əldə edirlər.
Ən təhlükəli vəziyyət odur ki, provayderlər bu məlumatları hökumət orqanlarına sata, yaxud təqdim edə bilərlər. Provayderlər məlumatlarınızı satmayacaqlarına söz versələr də, məlumatların onlar tərəfindən saxlanılması təhlükəsizliyinizi risk altında qoyur. Hər gün həm təhlükəsizlik tədbirlərinin lazımi səviyyədə olmaması səbəbindən, həm də haker hücumları nəticəsində məlumatların məxfiliyinin pozulduğu barədə xəbərlər eşidirik.
Ən yaxşı həll yolu: “Tor” dizayn məxfiliyi
Ən yaxşısı odur ki, serverdə heç bir məlumat toplanmasın. Əgər VPN provayderi məlumatlarınızı toplamayacağını vəd edirsə, ona inanmaq olar. Lakin sizdən heç bir məlumat tələb etməyən sistem daha təhlükəsiz hesab olunur.
“Tor” məhz bunun üçün nəzərdə tutulub. “Tor” birbaşa “Tor” brauzerinin vasitəsilə üçqat tunel yaradır. “Tor”un əsas funksiyası tunellərlə deyil, şifrləmə qatları ilə əlaqəlidir. “Tor” sözü ingilis dilində “çoxqatlı marşrutlaşdırma” mənasını verən “The Onion Routing” ifadəsindən götürülüb.
“Tor”un müsbət cəhəti ondadır ki, onun şifrləmə qatlarının heç biri sizin kimliyiniz və istifadə etdiyiniz internet resursları barədə məlumat toplamır. Sizin baxdığınız internet səhifələri, bu səhifələrə nə vaxt və hansı ardıcıllıqla daxil olduğunuz barədə məlumatlar saxlanmır, çünki sistem bu cür məlumatları ümumiyyətlə toplamır. Ona görə də bütün bu funksiyalar “dizayn məxfiliyi” adlanır.
“Tor” könüllülər tərəfindən idarə olunan və maliyyələşdirilən qeyri-kommersiya layihəsidir. “Tor” istifadəçilərə tamamilə pulsuz təqdim olunur. Lakin bu layihədə çox kiçik bir çatışmazlıq var: internet bağlantısı bəzən kəsilə bilər. Təəssüf ki, təhlükəsizlik və məxfiliyi belə yüksək səviyyədə təmin edən bu sistem sürət və rahatlıq baxımından heç də əlverişli deyil.
Xarici İP ünvanından istifadə edərək brauzerinizlə internetə rahat şəkildə daxil olmaq istəyirsinizsə və məxfiliyin qorunmasına ehtiyac duymursunuzsa, ən çox etibar etdiyiniz VPN provayderindən istifadə edə bilərsiniz. Lakin bu zaman öz reytinq cədvəlində hər hansı VPN provayderini yüksək qiymətləndirən VPN müqayisə portallarına etibar etməmək tövsiyə olunur.
Çünki bir çox halda bu portalların reytinqi həqiqəti əks etdirmir və orada sponsorluq əsasında VPN provayderlərinə keçid təqdim olunur. Bunun əvəzinə, rəqəmsal təhlükəsizlik üzrə etibarlı mütəxəssislərin fikrini öyrənmək və ya nüfuzlu jurnallardan mövcud VPN-lər barədə rəyləri oxumaq daha yaxşıdır.
Bizim internetdə qoyduğumuz izlər
Bir kompüterdən digərinə internet vasitəsilə məlumat ötürülən zaman İP ünvanları həmişə mübadilə edilir. İP ünvanı yoxdursa, internetdən istifadə də mümkün deyil. Lakin bəzən İP ünvanı vasitəsilə şəxsin kimliyinin müəyyənləşdirilməsi məsələsi həddən artıq şişirdilir. İP ünvanları çox nadir hallarda konkret şəxslərlə əlaqəli olur.
Eyni vəziyyət kukilər (ingiliscə “cookies” sözündən götürülüb, “kiçik mətn faylları” deməkdir) üçün də keçərlidir. İstifadəçi kukiləri söndürə bilər. Kukilər, çoxdandır ki, “Facebook” və “Google” kimi internet nəhəngləri üçün öz əhəmiyyətini itirib. Bu fakt “Google” şirkətinin ən son bəyanatında da əksini tapıb. Bəyanatda “Google” şirkəti öz “Chrome” brauzerlərində 3-cü tərəflərin kukilərini saxlamaq istəmədiklərini qeyd edir.
Həmçinin internet istifadəçilərinin şəxsiyyəti artıq daktiloskopik proseslərin köməyilə daha dəqiq müəyyənləşdirilə bilər. Brauzerlər saat qurşağı, klaviaturanın sxemi, quraşdırılmış proqram modulları və qrafik elementlərin yaradılması haqqında məlumatları toplayır.
Barmaq izləri istifadəçilərin kimliyini yüz faizədək dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan verir. Böyük internet şirkətlərində bu metoddan geniş istifadə olunur. Məsələn, “Amazon” və ya “Google”da giriş üçün tələb olunan barmaq izi şəxsin həqiqi kimliyi ilə birbaşa əlaqələndirilir.
Bu barmaq izləri yalnız internet nəhənglərinin saytında deyil, həmçinin üçüncü tərəf saytlarda da qeydə alınır.
Məsələn, əgər siz üçüncü tərəf serverin təqdim etdiyi təsvirlər və ya “jаvascript” kimi elementlərin mövcud olduğu www.xyz.com saytına baş çəksəniz, həmin server sizin məlumatlarınızı www.xyz.com saytının gördüyü kimi görəcək.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-04-2021 13:25 | Bölmə: Cəmiyyət
Hansısa sayta giriş məhdudlaşanda adamlar virtual xüsusi şəbəkələrdən (VPN-lər) istifadəyə ən operativ həll yolu kimi baxırlar. Bəs VPN-dən istifadə nə dərəcədə təhlükəsizdir? Bu xidməti təqdim edən provayderə etibar etmək olarmı? İstifadəçiyə aid məlumatlar VPN-də qorunurmu? Bizim internetdə qoyduğumuz izlər nədən ibarətdir? Problemin başqa həll yolu varmı? Almaniyanın “Deutsche Welle” kanalının internet səhifəsində yerləşdirilmiş məqalədə bu və digər suallara aydınlıq gətirilir. Reyting.az Novator.az-ın almancadan çevirdiyi məqaləni təqdim edir:
Getdikcə daha çox ölkə öz ərazisində xoşagəlməz saytları bloklamağa, yaxud internetdə müxalifətin və şikayətçi kütlənin paylaşdığı informasiyanı nəzarətdə saxlamağa başlayıb.
İnternetə dövlət nəzarəti artdıqca istifadəçilər problemlərlə qarşılaşır, məsələn, “Deutsche Welle” və digər özəl saytlardan istifadə edə bilmirlər. Müxalif fəalların qısa müddət əvvəl etiraz aksiyaları təşkil etmək üçün istifadə etdikləri sosial media platformaları birdən-birə oflayn rejimə keçir.
Operativ həll yolu: VPN
Hökumət çətin vəziyyətlərdə internetə senzura tətbiq etdikdə çarəsiz qalmış bir çox istifadəçi sadə həll yollarına üz tutur. Bu sadə həll yollarından ən birincisi virtual xüsusi şəbəkələrdir (VPN-lər).
VPN-lərin yaradılmasında əsas məqsəd müxtəlif yerlərdə fəaliyyət göstərən şirkətlərə internetdə şifrlənmiş kanallar vasitəsilə öz daxili şəbəkələrinə (intranetlərə) qoşulmaq imkanı yaratmaq idi. VPN-lər həmçinin eyni prinsipdən istifadə edərək şəxsi kompüteri hökumətin nəzarətində olan ödənişli şəbəkədən ödənişsiz internetdəki serverə qoşmaq üçün də istifadə oluna bilər.
Provayderlər böyük vədlər verirlər
Artıq VPN-lərdən hər kəs istifadə edə bilir. VPN-ə qoşulmaq üçün proqramlar pulsuz təqdim olunur. VPN üzrə tətbiqi proqramlar hətta bəzi reytinqlərdə üst pillələri tutur. Lakin istifadəçilər bir qayda olaraq bu vəziyyətdə mövcud riskləri nəzərə almırlar.
VPN üzrə tətbiqi proqramların sayı-hesabı yoxdur. Provayderlər isə çox böyük vədlər verirlər. Onlar iddia edirlər ki, əgər öz mobil telefonlarınızda onların proqram təminatını quraşdırsanız internetdən tam təhlükəsiz şəkildə istifadə edə biləcəksiniz. Bundan başqa, provayderlər sizin şəxsi məlumatlarınızın potensial təhlükəli qüvvələrin əlinə keçməyəcəyini vəd edirlər.
Biz VPN barədə onu bilirik ki, əgər VPN işləyirsə, digər ölkələrdən ötürülən xidmətlərdən istifadə edə, hökumət senzurasından keçə və bloklanmış saytlara daxil ola bilərik.
VPN-lər necə işləyir?
VPN sizin smartfonunuzdan və ya kompüterinizdən kənar VPN serverinə şifrlənmiş tunel yaradır. Siz bu son nöqtədən internetə ümumi çıxış imkanı əldə edə bilərsiniz. İnternetdən istifadə etdiyiniz zaman saytların operatorları sizin kompüterinizi VPN serveri kimi görür.
Məsələn, əgər siz öz kompüterinizdən, yaxud smartfonunuzdan Almaniyada istifadə edirsinizsə, lakin VPN serveriniz Yaponiyada yerləşirsə, daxil olmaq istədiyiniz saytların operatorları sizin Yaponiyada olduğunuzu düşünəcək. Çünki gizlənqaç oyununu xatırladan bu prosesdə siz internetə öz İP ünvanınızdan (internet şəbəkəsinə qoşulmuş hər bir kompüterin rəqəmlərdən ibarət elektron ünvanı) deyil, VPN serverinin İP ünvanından istifadə etməklə daxil olursunuz.
VPN-dən istifadə edərkən sizi tapa bilərlərmi?
Əslində, internet trafikini nəzarətdə saxlayan hökumətlər VPN-dən istifadə edən şəxsləri tapmaq imkanına malikdirlər. Lakin onlar VPN vasitəsilə hansı əməliyyatları apardığınızı öyrənə bilməzlər. Məsələn, VPN tuneli ilə hansı məlumatların daxil olduğunu və göndərildiyini aşkarlamaq mümkün deyil.
Məhz bu səbəbdən diktator rejiminin hökm sürdüyü bəzi ölkələr VPN-dən istifadəyə qadağa qoyub. Belə rejimlər həmçinin xaricdəki VPN serverlərinə çıxışı bloklayır, hətta çox nadir hallarda da olsa, ayrı-ayrı istifadəçiləri təqib edir. Xarici şirkətlərin əksəriyyəti şirkət daxilində əlaqə vasitəsi kimi VPN-lərdən istifadəyə üstünlük verdiklərinə görə hökumətlər bütün VPN serverlərinə qadağa qoya bilmirlər.
Hökumətlər öz şəbəkə mühafizə sistemlərində xarici VPN serverlərinin İP ünvanlarını siyahıya almayıblarsa və bloklamayıblarsa, o vaxtacan senzuradan yayınmaq üçün bu serverlərdən istifadə etmək mümkün olacaq.
Məlumatların təhlükəsizliyi VPN-də nə dərəcədə təmin olunur?
Məlumatların təhlükəsizliyi VPN-lərlə bağlı ikinci zəif məqamdır: sizin bütün məlumatlarınız VPN provayderinin əlinin altından keçir. Bəs siz bu provayderi tanıyırsınızmı? Onun hansı məqsədlə fəaliyyət göstərdiyini bilirsinizmi? Əslində, məlumatların məxfiliyini qorumaq üçün provayderinizə etibar etməli olacaqsınız.
Tuneli məhz provayder idarə etdiyinə görə o, hansı saytlara nə vaxt və hansı aralıqda daxil olduğunuzu görə bilir. Provayder həmçinin yazışmalarınızın şifrlənməmiş məzmununu, məsələn, adi elektron məktubları görmək imkanına malikdir.
Bu məlumatlar saxlanıla bilər. Xüsusilə də hansı internet resurslarından istifadə etdiyiniz barədə məlumatların marketinq məqsədilə satılması mümkündür. Məlumatların satılması VPN provayderləri üçün uğurlu biznes modeli ola bilər. Provayderlər VPN-dən istifadə qarşılığında müştəridən abunə haqqı alaraq pul qazanır. Eyni zamanda onlar internetdən istifadə barədə məlumatları reklam sənayesinə sataraq gəlir əldə edirlər.
Ən təhlükəli vəziyyət odur ki, provayderlər bu məlumatları hökumət orqanlarına sata, yaxud təqdim edə bilərlər. Provayderlər məlumatlarınızı satmayacaqlarına söz versələr də, məlumatların onlar tərəfindən saxlanılması təhlükəsizliyinizi risk altında qoyur. Hər gün həm təhlükəsizlik tədbirlərinin lazımi səviyyədə olmaması səbəbindən, həm də haker hücumları nəticəsində məlumatların məxfiliyinin pozulduğu barədə xəbərlər eşidirik.
Ən yaxşı həll yolu: “Tor” dizayn məxfiliyi
Ən yaxşısı odur ki, serverdə heç bir məlumat toplanmasın. Əgər VPN provayderi məlumatlarınızı toplamayacağını vəd edirsə, ona inanmaq olar. Lakin sizdən heç bir məlumat tələb etməyən sistem daha təhlükəsiz hesab olunur.
“Tor” məhz bunun üçün nəzərdə tutulub. “Tor” birbaşa “Tor” brauzerinin vasitəsilə üçqat tunel yaradır. “Tor”un əsas funksiyası tunellərlə deyil, şifrləmə qatları ilə əlaqəlidir. “Tor” sözü ingilis dilində “çoxqatlı marşrutlaşdırma” mənasını verən “The Onion Routing” ifadəsindən götürülüb.
“Tor”un müsbət cəhəti ondadır ki, onun şifrləmə qatlarının heç biri sizin kimliyiniz və istifadə etdiyiniz internet resursları barədə məlumat toplamır. Sizin baxdığınız internet səhifələri, bu səhifələrə nə vaxt və hansı ardıcıllıqla daxil olduğunuz barədə məlumatlar saxlanmır, çünki sistem bu cür məlumatları ümumiyyətlə toplamır. Ona görə də bütün bu funksiyalar “dizayn məxfiliyi” adlanır.
“Tor” könüllülər tərəfindən idarə olunan və maliyyələşdirilən qeyri-kommersiya layihəsidir. “Tor” istifadəçilərə tamamilə pulsuz təqdim olunur. Lakin bu layihədə çox kiçik bir çatışmazlıq var: internet bağlantısı bəzən kəsilə bilər. Təəssüf ki, təhlükəsizlik və məxfiliyi belə yüksək səviyyədə təmin edən bu sistem sürət və rahatlıq baxımından heç də əlverişli deyil.
Xarici İP ünvanından istifadə edərək brauzerinizlə internetə rahat şəkildə daxil olmaq istəyirsinizsə və məxfiliyin qorunmasına ehtiyac duymursunuzsa, ən çox etibar etdiyiniz VPN provayderindən istifadə edə bilərsiniz. Lakin bu zaman öz reytinq cədvəlində hər hansı VPN provayderini yüksək qiymətləndirən VPN müqayisə portallarına etibar etməmək tövsiyə olunur.
Çünki bir çox halda bu portalların reytinqi həqiqəti əks etdirmir və orada sponsorluq əsasında VPN provayderlərinə keçid təqdim olunur. Bunun əvəzinə, rəqəmsal təhlükəsizlik üzrə etibarlı mütəxəssislərin fikrini öyrənmək və ya nüfuzlu jurnallardan mövcud VPN-lər barədə rəyləri oxumaq daha yaxşıdır.
Bizim internetdə qoyduğumuz izlər
Bir kompüterdən digərinə internet vasitəsilə məlumat ötürülən zaman İP ünvanları həmişə mübadilə edilir. İP ünvanı yoxdursa, internetdən istifadə də mümkün deyil. Lakin bəzən İP ünvanı vasitəsilə şəxsin kimliyinin müəyyənləşdirilməsi məsələsi həddən artıq şişirdilir. İP ünvanları çox nadir hallarda konkret şəxslərlə əlaqəli olur.
Eyni vəziyyət kukilər (ingiliscə “cookies” sözündən götürülüb, “kiçik mətn faylları” deməkdir) üçün də keçərlidir. İstifadəçi kukiləri söndürə bilər. Kukilər, çoxdandır ki, “Facebook” və “Google” kimi internet nəhəngləri üçün öz əhəmiyyətini itirib. Bu fakt “Google” şirkətinin ən son bəyanatında da əksini tapıb. Bəyanatda “Google” şirkəti öz “Chrome” brauzerlərində 3-cü tərəflərin kukilərini saxlamaq istəmədiklərini qeyd edir.
Həmçinin internet istifadəçilərinin şəxsiyyəti artıq daktiloskopik proseslərin köməyilə daha dəqiq müəyyənləşdirilə bilər. Brauzerlər saat qurşağı, klaviaturanın sxemi, quraşdırılmış proqram modulları və qrafik elementlərin yaradılması haqqında məlumatları toplayır.
Barmaq izləri istifadəçilərin kimliyini yüz faizədək dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan verir. Böyük internet şirkətlərində bu metoddan geniş istifadə olunur. Məsələn, “Amazon” və ya “Google”da giriş üçün tələb olunan barmaq izi şəxsin həqiqi kimliyi ilə birbaşa əlaqələndirilir.
Bu barmaq izləri yalnız internet nəhənglərinin saytında deyil, həmçinin üçüncü tərəf saytlarda da qeydə alınır.
Məsələn, əgər siz üçüncü tərəf serverin təqdim etdiyi təsvirlər və ya “jаvascript” kimi elementlərin mövcud olduğu www.xyz.com saytına baş çəksəniz, həmin server sizin məlumatlarınızı www.xyz.com saytının gördüyü kimi görəcək.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 13:09
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
Dünən, 11:01
Metroda dava salan 4 nəfər saxlanılıb
24-10-2025, 17:49
Veteranlara verilən 80 manat artırılmayacaq
24-10-2025, 16:54
"Starlink" vasitəsilə kibercinayətkarlıq artıb - Foto
24-10-2025, 15:58
Dövlət müəssisələrindən bir milyon manat mənimsəyənlərə cəza istənilib
24-10-2025, 14:28
Şuşa ilə bağlı Tədbirlər Planı təsdiqlənib
24-10-2025, 14:17
“Quş qripi” Almaniyanı təhdid edir
24-10-2025, 12:51
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
24-10-2025, 12:01
Azərbaycana 14 kq-dan çox narkotik keçirmək istəyiblər
24-10-2025, 10:25
Sumqayıt, Xırdalan və Masazır üzrə avtobuslara hərəkət zolağı yaradılıb
23-10-2025, 16:52
Dörd min kosmik güzgünün yerləşdirilməsi etirazla qarşılanır
23-10-2025, 15:59
Kamran Əliyev “Belem Bəyannaməsi”ni imzalayıb
23-10-2025, 15:09
Bakının iki rayonundakı qəzalı binalar sökülür
23-10-2025, 12:41
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
23-10-2025, 12:13
İrandan Azərbaycana 35 kq narkotik keçirmək istəyiblər
23-10-2025, 12:09
Şirvanda 87 min manatlıq dələduzluq: Günalp Abdullayev saxlanılıb
23-10-2025, 11:32
Şəmkirdə maskalı şəxs evə basqın edib - Foto
23-10-2025, 11:14
Quldurlar avtobus sərnişinlərini qarət ediblər
23-10-2025, 09:30
Bakıda avtomobildə partlayış olub, yaralı var
23-10-2025, 09:29
Daxili İşlər Nazirliyi sürücülərə çağırış edib - Video
22-10-2025, 17:49
Bələdiyyə sədrinin ölkədən çıxışına "stop" qoyulub
22-10-2025, 17:42
“QHT işi” üzrə daha bir məhkəmə başlayıb
22-10-2025, 17:19
Nazir işçilərinə maşın yuduzduranı direktor təyin edib
22-10-2025, 15:49
SLS raketi astronavtları Aya aparmağa hazırdır - Foto
22-10-2025, 14:50
Mərkəzi Xəstəxananın direktoru vəzifədən azad olunub
22-10-2025, 12:41
Sabah bəzi ərazilərə yağış yağacaq
22-10-2025, 12:39
Axtarışda olan 4 nəfər Azərbaycana gətirilib
22-10-2025, 09:44
19 yaşlı qızın intiharı: “Gəlinliyə görə oğlan evi dava saldı, dedilər, açıq-saçıqdır”
22-10-2025, 07:34
NASA Maskın şirkətindən imtina edə bilər - Foto
21-10-2025, 23:28
Biləsuvarda 45 yaşlı kişi bıçaqlanıb
21-10-2025, 17:48
Muxtar Babayev keçmiş işçisinə vəzifə verib
21-10-2025, 17:11
Bıçaqlanan mətbuat katibi evə buraxılıb
21-10-2025, 16:23
Sumqayıtda iynə vurulan 43 yaşlı kişi ölüb
21-10-2025, 13:12
Daş Veysəlli kəndində Şəhidlər Abidə Kompleksi yaradılıb - Fotolar
21-10-2025, 12:48
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
21-10-2025, 11:20
Yavər Camalovun ailəsinə ağır itki üz verib
21-10-2025, 10:24
"SpaceX" 10 000-ci peykini orbitə çıxardıb - Foto
20-10-2025, 17:11
Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
20-10-2025, 16:56
Bulvar İdarəsinin sabiq sədri hakim qarşısına çıxarılıb
20-10-2025, 14:42
AZAL təyyarəsi Sankt-Peterburqa qayıtmağa məcbur olub - Yenilənib
20-10-2025, 12:37
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
20-10-2025, 12:14
Xaçmazda 34 yaşlı şəxs güllələnib
20-10-2025, 11:21
Ötən ay xaricdə təhsil almış 108 nəfərin diplomu tanınmayıb
20-10-2025, 10:46
Su anbarında meyit tapılıb
20-10-2025, 09:40
Gəncədə 25 yaşlı gənc toyda bıçaqlanıb
20-10-2025, 09:20
Şəmkirdə kişi avtomobil qaldırıcısının altında qalaraq ölüb
17-10-2025, 19:38
Deportasiyadan bəhs edən kitabın təqdimatı olub - Fotolar
17-10-2025, 18:02
DİN-də kollegiya iclası keçirilib
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
