22:16 / 17-09-2025
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesi başlayır
18:00 / 17-09-2025
1, 3 və 5 qəpikliklər dövriyyədən çıxarılacaq? - Açıqlama
17:54 / 17-09-2025
Prezident Dövlət Proqramını təsdiqləyib
17:50 / 17-09-2025
Maşın alverçiləri həbs olunub - Yarım milyonluq dələduzluq işi
17:44 / 17-09-2025
Fətəli xan Xoyskinin 150 illik yubileyi keçiriləcək - Sərəncam
17:26 / 17-09-2025
Aktyorun adı ilə dələduzluq ediblər
16:59 / 17-09-2025
Məşhur aktrisalar yenidən cadugərlik edəcəklər - Fotolar
16:56 / 17-09-2025
Aİ komissarı Azərbaycana gəlir
16:39 / 17-09-2025
Keçmiş səfirin qızına cinayət işi açılıb
16:27 / 17-09-2025
Qarabağ Universitetinin yataqxanası istifadəyə verilib - Fotolar
16:23 / 17-09-2025
Azərbaycanlı deputatın şirkətinə cinayət işi açılıb
16:02 / 17-09-2025
Bakı metrosunda iş rejimi uzadılıb
15:57 / 17-09-2025
Azərbaycan Kubokunun 2025/2026 mövsümünün püşkü atılıb
15:30 / 17-09-2025
Yağışlı hava sentyabrın 21-dək davam edəcək
15:17 / 17-09-2025
Alim Qasımov: "Arvaddır, boşayıram, yenə alacağam..."
15:01 / 17-09-2025
Vəkil Cavidan Osmanlıya cinayət işi açılıb
14:49 / 17-09-2025
Azərbaycanlı diaspor sədrinin vətəndaşlığı ləğv edilib
14:27 / 17-09-2025
Toxunuş qızılın kütləsini azaldır
14:00 / 17-09-2025
Müdafiə nazirinin mərhum müavininin cinayət işi üzrə məhkəmə yekunlaşıb
14:00 / 17-09-2025
Rusiya Ukraynanın nəqliyyat arteriyalarını sıradan çıxarmaq istəyir
13:54 / 17-09-2025
Məhkəmə hüquq müdafiəçisi barəsində qərar verib
13:49 / 17-09-2025
"Bakı Kart"a digər şəxs rəhbərlik edəcək
13:44 / 17-09-2025
"Azərpoçt"un adından saxta mesajlar yayılır
13:23 / 17-09-2025
Cəlaloğlu: Regionumuzun gələcək taleyi bu seçkilərdən asılıdır
13:18 / 17-09-2025
"Qarabağ" Çempionlar Liqasında "Barselona"nın nailiyyətini təkrarlayıb
13:03 / 17-09-2025
Ceyms Kemeron "Terminator 7" üzərində işləyir
12:47 / 17-09-2025
Sabah bəzi rayonlara leysan yağacaq - Proqnoz
12:44 / 17-09-2025
Rusların aldadaraq müharibəyə gətirdiyi keniyalı əsir düşüb
12:43 / 17-09-2025
Bir neçə qurum onlayn rejimə keçib - Siyahı
12:39 / 17-09-2025
Deputat: “Güzəşt müddəti uzadılsın”
13:31 / 16-09-2025
Zülfüqarov: Xankəndidə terror törətməklə bir neçə məqsədə çatmaq istəyiblər
20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
18:40 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
15:37 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavəndin Qırmızı Bazar qəsəbəsində olub - Fotolar
13:50 / 14-09-2025
İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində olub - (Yenilənib) - Fotolar
13:02 / 15-09-2025
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
13:17 / 14-09-2025
Prezident Füzulidə - Qaraxanbəyli kəndinin təməli qoyulub - Fotolar
15:11 / 15-09-2025
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
13:27 / 13-09-2025
İlk köç karvanı Xocalının Seyidbəyli kəndinə çatıb - (Yenilənib)
00:04 / 16-09-2025
Qurban Qurbanov: “Benfika” ilə oyuna yaxşı hazırlaşa bilmədik”
VPN istifadəçilərinə xəbərdarlıq: provayderlər təhlükəsizliyi risk altında qoyur
Tarix: 07-04-2021 13:25 | Bölmə: Cəmiyyət
Hansısa sayta giriş məhdudlaşanda adamlar virtual xüsusi şəbəkələrdən (VPN-lər) istifadəyə ən operativ həll yolu kimi baxırlar. Bəs VPN-dən istifadə nə dərəcədə təhlükəsizdir? Bu xidməti təqdim edən provayderə etibar etmək olarmı? İstifadəçiyə aid məlumatlar VPN-də qorunurmu? Bizim internetdə qoyduğumuz izlər nədən ibarətdir? Problemin başqa həll yolu varmı? Almaniyanın “Deutsche Welle” kanalının internet səhifəsində yerləşdirilmiş məqalədə bu və digər suallara aydınlıq gətirilir. Reyting.az Novator.az-ın almancadan çevirdiyi məqaləni təqdim edir:
Getdikcə daha çox ölkə öz ərazisində xoşagəlməz saytları bloklamağa, yaxud internetdə müxalifətin və şikayətçi kütlənin paylaşdığı informasiyanı nəzarətdə saxlamağa başlayıb.
İnternetə dövlət nəzarəti artdıqca istifadəçilər problemlərlə qarşılaşır, məsələn, “Deutsche Welle” və digər özəl saytlardan istifadə edə bilmirlər. Müxalif fəalların qısa müddət əvvəl etiraz aksiyaları təşkil etmək üçün istifadə etdikləri sosial media platformaları birdən-birə oflayn rejimə keçir.
Operativ həll yolu: VPN
Hökumət çətin vəziyyətlərdə internetə senzura tətbiq etdikdə çarəsiz qalmış bir çox istifadəçi sadə həll yollarına üz tutur. Bu sadə həll yollarından ən birincisi virtual xüsusi şəbəkələrdir (VPN-lər).
VPN-lərin yaradılmasında əsas məqsəd müxtəlif yerlərdə fəaliyyət göstərən şirkətlərə internetdə şifrlənmiş kanallar vasitəsilə öz daxili şəbəkələrinə (intranetlərə) qoşulmaq imkanı yaratmaq idi. VPN-lər həmçinin eyni prinsipdən istifadə edərək şəxsi kompüteri hökumətin nəzarətində olan ödənişli şəbəkədən ödənişsiz internetdəki serverə qoşmaq üçün də istifadə oluna bilər.
Provayderlər böyük vədlər verirlər
Artıq VPN-lərdən hər kəs istifadə edə bilir. VPN-ə qoşulmaq üçün proqramlar pulsuz təqdim olunur. VPN üzrə tətbiqi proqramlar hətta bəzi reytinqlərdə üst pillələri tutur. Lakin istifadəçilər bir qayda olaraq bu vəziyyətdə mövcud riskləri nəzərə almırlar.
VPN üzrə tətbiqi proqramların sayı-hesabı yoxdur. Provayderlər isə çox böyük vədlər verirlər. Onlar iddia edirlər ki, əgər öz mobil telefonlarınızda onların proqram təminatını quraşdırsanız internetdən tam təhlükəsiz şəkildə istifadə edə biləcəksiniz. Bundan başqa, provayderlər sizin şəxsi məlumatlarınızın potensial təhlükəli qüvvələrin əlinə keçməyəcəyini vəd edirlər.
Biz VPN barədə onu bilirik ki, əgər VPN işləyirsə, digər ölkələrdən ötürülən xidmətlərdən istifadə edə, hökumət senzurasından keçə və bloklanmış saytlara daxil ola bilərik.
VPN-lər necə işləyir?
VPN sizin smartfonunuzdan və ya kompüterinizdən kənar VPN serverinə şifrlənmiş tunel yaradır. Siz bu son nöqtədən internetə ümumi çıxış imkanı əldə edə bilərsiniz. İnternetdən istifadə etdiyiniz zaman saytların operatorları sizin kompüterinizi VPN serveri kimi görür.
Məsələn, əgər siz öz kompüterinizdən, yaxud smartfonunuzdan Almaniyada istifadə edirsinizsə, lakin VPN serveriniz Yaponiyada yerləşirsə, daxil olmaq istədiyiniz saytların operatorları sizin Yaponiyada olduğunuzu düşünəcək. Çünki gizlənqaç oyununu xatırladan bu prosesdə siz internetə öz İP ünvanınızdan (internet şəbəkəsinə qoşulmuş hər bir kompüterin rəqəmlərdən ibarət elektron ünvanı) deyil, VPN serverinin İP ünvanından istifadə etməklə daxil olursunuz.
VPN-dən istifadə edərkən sizi tapa bilərlərmi?
Əslində, internet trafikini nəzarətdə saxlayan hökumətlər VPN-dən istifadə edən şəxsləri tapmaq imkanına malikdirlər. Lakin onlar VPN vasitəsilə hansı əməliyyatları apardığınızı öyrənə bilməzlər. Məsələn, VPN tuneli ilə hansı məlumatların daxil olduğunu və göndərildiyini aşkarlamaq mümkün deyil.
Məhz bu səbəbdən diktator rejiminin hökm sürdüyü bəzi ölkələr VPN-dən istifadəyə qadağa qoyub. Belə rejimlər həmçinin xaricdəki VPN serverlərinə çıxışı bloklayır, hətta çox nadir hallarda da olsa, ayrı-ayrı istifadəçiləri təqib edir. Xarici şirkətlərin əksəriyyəti şirkət daxilində əlaqə vasitəsi kimi VPN-lərdən istifadəyə üstünlük verdiklərinə görə hökumətlər bütün VPN serverlərinə qadağa qoya bilmirlər.
Hökumətlər öz şəbəkə mühafizə sistemlərində xarici VPN serverlərinin İP ünvanlarını siyahıya almayıblarsa və bloklamayıblarsa, o vaxtacan senzuradan yayınmaq üçün bu serverlərdən istifadə etmək mümkün olacaq.
Məlumatların təhlükəsizliyi VPN-də nə dərəcədə təmin olunur?
Məlumatların təhlükəsizliyi VPN-lərlə bağlı ikinci zəif məqamdır: sizin bütün məlumatlarınız VPN provayderinin əlinin altından keçir. Bəs siz bu provayderi tanıyırsınızmı? Onun hansı məqsədlə fəaliyyət göstərdiyini bilirsinizmi? Əslində, məlumatların məxfiliyini qorumaq üçün provayderinizə etibar etməli olacaqsınız.
Tuneli məhz provayder idarə etdiyinə görə o, hansı saytlara nə vaxt və hansı aralıqda daxil olduğunuzu görə bilir. Provayder həmçinin yazışmalarınızın şifrlənməmiş məzmununu, məsələn, adi elektron məktubları görmək imkanına malikdir.
Bu məlumatlar saxlanıla bilər. Xüsusilə də hansı internet resurslarından istifadə etdiyiniz barədə məlumatların marketinq məqsədilə satılması mümkündür. Məlumatların satılması VPN provayderləri üçün uğurlu biznes modeli ola bilər. Provayderlər VPN-dən istifadə qarşılığında müştəridən abunə haqqı alaraq pul qazanır. Eyni zamanda onlar internetdən istifadə barədə məlumatları reklam sənayesinə sataraq gəlir əldə edirlər.
Ən təhlükəli vəziyyət odur ki, provayderlər bu məlumatları hökumət orqanlarına sata, yaxud təqdim edə bilərlər. Provayderlər məlumatlarınızı satmayacaqlarına söz versələr də, məlumatların onlar tərəfindən saxlanılması təhlükəsizliyinizi risk altında qoyur. Hər gün həm təhlükəsizlik tədbirlərinin lazımi səviyyədə olmaması səbəbindən, həm də haker hücumları nəticəsində məlumatların məxfiliyinin pozulduğu barədə xəbərlər eşidirik.
Ən yaxşı həll yolu: “Tor” dizayn məxfiliyi
Ən yaxşısı odur ki, serverdə heç bir məlumat toplanmasın. Əgər VPN provayderi məlumatlarınızı toplamayacağını vəd edirsə, ona inanmaq olar. Lakin sizdən heç bir məlumat tələb etməyən sistem daha təhlükəsiz hesab olunur.
“Tor” məhz bunun üçün nəzərdə tutulub. “Tor” birbaşa “Tor” brauzerinin vasitəsilə üçqat tunel yaradır. “Tor”un əsas funksiyası tunellərlə deyil, şifrləmə qatları ilə əlaqəlidir. “Tor” sözü ingilis dilində “çoxqatlı marşrutlaşdırma” mənasını verən “The Onion Routing” ifadəsindən götürülüb.
“Tor”un müsbət cəhəti ondadır ki, onun şifrləmə qatlarının heç biri sizin kimliyiniz və istifadə etdiyiniz internet resursları barədə məlumat toplamır. Sizin baxdığınız internet səhifələri, bu səhifələrə nə vaxt və hansı ardıcıllıqla daxil olduğunuz barədə məlumatlar saxlanmır, çünki sistem bu cür məlumatları ümumiyyətlə toplamır. Ona görə də bütün bu funksiyalar “dizayn məxfiliyi” adlanır.
“Tor” könüllülər tərəfindən idarə olunan və maliyyələşdirilən qeyri-kommersiya layihəsidir. “Tor” istifadəçilərə tamamilə pulsuz təqdim olunur. Lakin bu layihədə çox kiçik bir çatışmazlıq var: internet bağlantısı bəzən kəsilə bilər. Təəssüf ki, təhlükəsizlik və məxfiliyi belə yüksək səviyyədə təmin edən bu sistem sürət və rahatlıq baxımından heç də əlverişli deyil.
Xarici İP ünvanından istifadə edərək brauzerinizlə internetə rahat şəkildə daxil olmaq istəyirsinizsə və məxfiliyin qorunmasına ehtiyac duymursunuzsa, ən çox etibar etdiyiniz VPN provayderindən istifadə edə bilərsiniz. Lakin bu zaman öz reytinq cədvəlində hər hansı VPN provayderini yüksək qiymətləndirən VPN müqayisə portallarına etibar etməmək tövsiyə olunur.
Çünki bir çox halda bu portalların reytinqi həqiqəti əks etdirmir və orada sponsorluq əsasında VPN provayderlərinə keçid təqdim olunur. Bunun əvəzinə, rəqəmsal təhlükəsizlik üzrə etibarlı mütəxəssislərin fikrini öyrənmək və ya nüfuzlu jurnallardan mövcud VPN-lər barədə rəyləri oxumaq daha yaxşıdır.
Bizim internetdə qoyduğumuz izlər
Bir kompüterdən digərinə internet vasitəsilə məlumat ötürülən zaman İP ünvanları həmişə mübadilə edilir. İP ünvanı yoxdursa, internetdən istifadə də mümkün deyil. Lakin bəzən İP ünvanı vasitəsilə şəxsin kimliyinin müəyyənləşdirilməsi məsələsi həddən artıq şişirdilir. İP ünvanları çox nadir hallarda konkret şəxslərlə əlaqəli olur.
Eyni vəziyyət kukilər (ingiliscə “cookies” sözündən götürülüb, “kiçik mətn faylları” deməkdir) üçün də keçərlidir. İstifadəçi kukiləri söndürə bilər. Kukilər, çoxdandır ki, “Facebook” və “Google” kimi internet nəhəngləri üçün öz əhəmiyyətini itirib. Bu fakt “Google” şirkətinin ən son bəyanatında da əksini tapıb. Bəyanatda “Google” şirkəti öz “Chrome” brauzerlərində 3-cü tərəflərin kukilərini saxlamaq istəmədiklərini qeyd edir.
Həmçinin internet istifadəçilərinin şəxsiyyəti artıq daktiloskopik proseslərin köməyilə daha dəqiq müəyyənləşdirilə bilər. Brauzerlər saat qurşağı, klaviaturanın sxemi, quraşdırılmış proqram modulları və qrafik elementlərin yaradılması haqqında məlumatları toplayır.
Barmaq izləri istifadəçilərin kimliyini yüz faizədək dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan verir. Böyük internet şirkətlərində bu metoddan geniş istifadə olunur. Məsələn, “Amazon” və ya “Google”da giriş üçün tələb olunan barmaq izi şəxsin həqiqi kimliyi ilə birbaşa əlaqələndirilir.
Bu barmaq izləri yalnız internet nəhənglərinin saytında deyil, həmçinin üçüncü tərəf saytlarda da qeydə alınır.
Məsələn, əgər siz üçüncü tərəf serverin təqdim etdiyi təsvirlər və ya “jаvascript” kimi elementlərin mövcud olduğu www.xyz.com saytına baş çəksəniz, həmin server sizin məlumatlarınızı www.xyz.com saytının gördüyü kimi görəcək.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-04-2021 13:25 | Bölmə: Cəmiyyət
Hansısa sayta giriş məhdudlaşanda adamlar virtual xüsusi şəbəkələrdən (VPN-lər) istifadəyə ən operativ həll yolu kimi baxırlar. Bəs VPN-dən istifadə nə dərəcədə təhlükəsizdir? Bu xidməti təqdim edən provayderə etibar etmək olarmı? İstifadəçiyə aid məlumatlar VPN-də qorunurmu? Bizim internetdə qoyduğumuz izlər nədən ibarətdir? Problemin başqa həll yolu varmı? Almaniyanın “Deutsche Welle” kanalının internet səhifəsində yerləşdirilmiş məqalədə bu və digər suallara aydınlıq gətirilir. Reyting.az Novator.az-ın almancadan çevirdiyi məqaləni təqdim edir:
Getdikcə daha çox ölkə öz ərazisində xoşagəlməz saytları bloklamağa, yaxud internetdə müxalifətin və şikayətçi kütlənin paylaşdığı informasiyanı nəzarətdə saxlamağa başlayıb.
İnternetə dövlət nəzarəti artdıqca istifadəçilər problemlərlə qarşılaşır, məsələn, “Deutsche Welle” və digər özəl saytlardan istifadə edə bilmirlər. Müxalif fəalların qısa müddət əvvəl etiraz aksiyaları təşkil etmək üçün istifadə etdikləri sosial media platformaları birdən-birə oflayn rejimə keçir.
Operativ həll yolu: VPN
Hökumət çətin vəziyyətlərdə internetə senzura tətbiq etdikdə çarəsiz qalmış bir çox istifadəçi sadə həll yollarına üz tutur. Bu sadə həll yollarından ən birincisi virtual xüsusi şəbəkələrdir (VPN-lər).
VPN-lərin yaradılmasında əsas məqsəd müxtəlif yerlərdə fəaliyyət göstərən şirkətlərə internetdə şifrlənmiş kanallar vasitəsilə öz daxili şəbəkələrinə (intranetlərə) qoşulmaq imkanı yaratmaq idi. VPN-lər həmçinin eyni prinsipdən istifadə edərək şəxsi kompüteri hökumətin nəzarətində olan ödənişli şəbəkədən ödənişsiz internetdəki serverə qoşmaq üçün də istifadə oluna bilər.
Provayderlər böyük vədlər verirlər
Artıq VPN-lərdən hər kəs istifadə edə bilir. VPN-ə qoşulmaq üçün proqramlar pulsuz təqdim olunur. VPN üzrə tətbiqi proqramlar hətta bəzi reytinqlərdə üst pillələri tutur. Lakin istifadəçilər bir qayda olaraq bu vəziyyətdə mövcud riskləri nəzərə almırlar.
VPN üzrə tətbiqi proqramların sayı-hesabı yoxdur. Provayderlər isə çox böyük vədlər verirlər. Onlar iddia edirlər ki, əgər öz mobil telefonlarınızda onların proqram təminatını quraşdırsanız internetdən tam təhlükəsiz şəkildə istifadə edə biləcəksiniz. Bundan başqa, provayderlər sizin şəxsi məlumatlarınızın potensial təhlükəli qüvvələrin əlinə keçməyəcəyini vəd edirlər.
Biz VPN barədə onu bilirik ki, əgər VPN işləyirsə, digər ölkələrdən ötürülən xidmətlərdən istifadə edə, hökumət senzurasından keçə və bloklanmış saytlara daxil ola bilərik.
VPN-lər necə işləyir?
VPN sizin smartfonunuzdan və ya kompüterinizdən kənar VPN serverinə şifrlənmiş tunel yaradır. Siz bu son nöqtədən internetə ümumi çıxış imkanı əldə edə bilərsiniz. İnternetdən istifadə etdiyiniz zaman saytların operatorları sizin kompüterinizi VPN serveri kimi görür.
Məsələn, əgər siz öz kompüterinizdən, yaxud smartfonunuzdan Almaniyada istifadə edirsinizsə, lakin VPN serveriniz Yaponiyada yerləşirsə, daxil olmaq istədiyiniz saytların operatorları sizin Yaponiyada olduğunuzu düşünəcək. Çünki gizlənqaç oyununu xatırladan bu prosesdə siz internetə öz İP ünvanınızdan (internet şəbəkəsinə qoşulmuş hər bir kompüterin rəqəmlərdən ibarət elektron ünvanı) deyil, VPN serverinin İP ünvanından istifadə etməklə daxil olursunuz.
VPN-dən istifadə edərkən sizi tapa bilərlərmi?
Əslində, internet trafikini nəzarətdə saxlayan hökumətlər VPN-dən istifadə edən şəxsləri tapmaq imkanına malikdirlər. Lakin onlar VPN vasitəsilə hansı əməliyyatları apardığınızı öyrənə bilməzlər. Məsələn, VPN tuneli ilə hansı məlumatların daxil olduğunu və göndərildiyini aşkarlamaq mümkün deyil.
Məhz bu səbəbdən diktator rejiminin hökm sürdüyü bəzi ölkələr VPN-dən istifadəyə qadağa qoyub. Belə rejimlər həmçinin xaricdəki VPN serverlərinə çıxışı bloklayır, hətta çox nadir hallarda da olsa, ayrı-ayrı istifadəçiləri təqib edir. Xarici şirkətlərin əksəriyyəti şirkət daxilində əlaqə vasitəsi kimi VPN-lərdən istifadəyə üstünlük verdiklərinə görə hökumətlər bütün VPN serverlərinə qadağa qoya bilmirlər.
Hökumətlər öz şəbəkə mühafizə sistemlərində xarici VPN serverlərinin İP ünvanlarını siyahıya almayıblarsa və bloklamayıblarsa, o vaxtacan senzuradan yayınmaq üçün bu serverlərdən istifadə etmək mümkün olacaq.
Məlumatların təhlükəsizliyi VPN-də nə dərəcədə təmin olunur?
Məlumatların təhlükəsizliyi VPN-lərlə bağlı ikinci zəif məqamdır: sizin bütün məlumatlarınız VPN provayderinin əlinin altından keçir. Bəs siz bu provayderi tanıyırsınızmı? Onun hansı məqsədlə fəaliyyət göstərdiyini bilirsinizmi? Əslində, məlumatların məxfiliyini qorumaq üçün provayderinizə etibar etməli olacaqsınız.
Tuneli məhz provayder idarə etdiyinə görə o, hansı saytlara nə vaxt və hansı aralıqda daxil olduğunuzu görə bilir. Provayder həmçinin yazışmalarınızın şifrlənməmiş məzmununu, məsələn, adi elektron məktubları görmək imkanına malikdir.
Bu məlumatlar saxlanıla bilər. Xüsusilə də hansı internet resurslarından istifadə etdiyiniz barədə məlumatların marketinq məqsədilə satılması mümkündür. Məlumatların satılması VPN provayderləri üçün uğurlu biznes modeli ola bilər. Provayderlər VPN-dən istifadə qarşılığında müştəridən abunə haqqı alaraq pul qazanır. Eyni zamanda onlar internetdən istifadə barədə məlumatları reklam sənayesinə sataraq gəlir əldə edirlər.
Ən təhlükəli vəziyyət odur ki, provayderlər bu məlumatları hökumət orqanlarına sata, yaxud təqdim edə bilərlər. Provayderlər məlumatlarınızı satmayacaqlarına söz versələr də, məlumatların onlar tərəfindən saxlanılması təhlükəsizliyinizi risk altında qoyur. Hər gün həm təhlükəsizlik tədbirlərinin lazımi səviyyədə olmaması səbəbindən, həm də haker hücumları nəticəsində məlumatların məxfiliyinin pozulduğu barədə xəbərlər eşidirik.
Ən yaxşı həll yolu: “Tor” dizayn məxfiliyi
Ən yaxşısı odur ki, serverdə heç bir məlumat toplanmasın. Əgər VPN provayderi məlumatlarınızı toplamayacağını vəd edirsə, ona inanmaq olar. Lakin sizdən heç bir məlumat tələb etməyən sistem daha təhlükəsiz hesab olunur.
“Tor” məhz bunun üçün nəzərdə tutulub. “Tor” birbaşa “Tor” brauzerinin vasitəsilə üçqat tunel yaradır. “Tor”un əsas funksiyası tunellərlə deyil, şifrləmə qatları ilə əlaqəlidir. “Tor” sözü ingilis dilində “çoxqatlı marşrutlaşdırma” mənasını verən “The Onion Routing” ifadəsindən götürülüb.
“Tor”un müsbət cəhəti ondadır ki, onun şifrləmə qatlarının heç biri sizin kimliyiniz və istifadə etdiyiniz internet resursları barədə məlumat toplamır. Sizin baxdığınız internet səhifələri, bu səhifələrə nə vaxt və hansı ardıcıllıqla daxil olduğunuz barədə məlumatlar saxlanmır, çünki sistem bu cür məlumatları ümumiyyətlə toplamır. Ona görə də bütün bu funksiyalar “dizayn məxfiliyi” adlanır.
“Tor” könüllülər tərəfindən idarə olunan və maliyyələşdirilən qeyri-kommersiya layihəsidir. “Tor” istifadəçilərə tamamilə pulsuz təqdim olunur. Lakin bu layihədə çox kiçik bir çatışmazlıq var: internet bağlantısı bəzən kəsilə bilər. Təəssüf ki, təhlükəsizlik və məxfiliyi belə yüksək səviyyədə təmin edən bu sistem sürət və rahatlıq baxımından heç də əlverişli deyil.
Xarici İP ünvanından istifadə edərək brauzerinizlə internetə rahat şəkildə daxil olmaq istəyirsinizsə və məxfiliyin qorunmasına ehtiyac duymursunuzsa, ən çox etibar etdiyiniz VPN provayderindən istifadə edə bilərsiniz. Lakin bu zaman öz reytinq cədvəlində hər hansı VPN provayderini yüksək qiymətləndirən VPN müqayisə portallarına etibar etməmək tövsiyə olunur.
Çünki bir çox halda bu portalların reytinqi həqiqəti əks etdirmir və orada sponsorluq əsasında VPN provayderlərinə keçid təqdim olunur. Bunun əvəzinə, rəqəmsal təhlükəsizlik üzrə etibarlı mütəxəssislərin fikrini öyrənmək və ya nüfuzlu jurnallardan mövcud VPN-lər barədə rəyləri oxumaq daha yaxşıdır.
Bizim internetdə qoyduğumuz izlər
Bir kompüterdən digərinə internet vasitəsilə məlumat ötürülən zaman İP ünvanları həmişə mübadilə edilir. İP ünvanı yoxdursa, internetdən istifadə də mümkün deyil. Lakin bəzən İP ünvanı vasitəsilə şəxsin kimliyinin müəyyənləşdirilməsi məsələsi həddən artıq şişirdilir. İP ünvanları çox nadir hallarda konkret şəxslərlə əlaqəli olur.
Eyni vəziyyət kukilər (ingiliscə “cookies” sözündən götürülüb, “kiçik mətn faylları” deməkdir) üçün də keçərlidir. İstifadəçi kukiləri söndürə bilər. Kukilər, çoxdandır ki, “Facebook” və “Google” kimi internet nəhəngləri üçün öz əhəmiyyətini itirib. Bu fakt “Google” şirkətinin ən son bəyanatında da əksini tapıb. Bəyanatda “Google” şirkəti öz “Chrome” brauzerlərində 3-cü tərəflərin kukilərini saxlamaq istəmədiklərini qeyd edir.
Həmçinin internet istifadəçilərinin şəxsiyyəti artıq daktiloskopik proseslərin köməyilə daha dəqiq müəyyənləşdirilə bilər. Brauzerlər saat qurşağı, klaviaturanın sxemi, quraşdırılmış proqram modulları və qrafik elementlərin yaradılması haqqında məlumatları toplayır.
Barmaq izləri istifadəçilərin kimliyini yüz faizədək dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan verir. Böyük internet şirkətlərində bu metoddan geniş istifadə olunur. Məsələn, “Amazon” və ya “Google”da giriş üçün tələb olunan barmaq izi şəxsin həqiqi kimliyi ilə birbaşa əlaqələndirilir.
Bu barmaq izləri yalnız internet nəhənglərinin saytında deyil, həmçinin üçüncü tərəf saytlarda da qeydə alınır.
Məsələn, əgər siz üçüncü tərəf serverin təqdim etdiyi təsvirlər və ya “jаvascript” kimi elementlərin mövcud olduğu www.xyz.com saytına baş çəksəniz, həmin server sizin məlumatlarınızı www.xyz.com saytının gördüyü kimi görəcək.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 22:16
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesi başlayır
Bu gün, 16:02
Bakı metrosunda iş rejimi uzadılıb
Bu gün, 15:30
Yağışlı hava sentyabrın 21-dək davam edəcək
Bu gün, 13:44
"Azərpoçt"un adından saxta mesajlar yayılır
Bu gün, 12:47
Sabah bəzi rayonlara leysan yağacaq - Proqnoz
Bu gün, 12:35
Oğruların 15 milyon tələb etdiyi biznesmen xilas edilib
Bu gün, 12:18
Daşkəsən sakini 12 kq narkotiklə tutulub
Dünən, 21:03
Sumqayıtda yaşayış binasında yanğın olub
Dünən, 17:08
Sabah leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
Dünən, 16:35
Zaqatala sakini bağında döyülüb
Dünən, 13:27
Sabah yağış yağacaq
Dünən, 12:39
“Qərbi Azərbaycanın Səsi”nin əhəmiyyəti hiss olunur
Dünən, 09:49
Biləsuvar sakini 6 kq narkotiklə saxlanılıb
Dünən, 09:40
Feldşer Müdafiə Nazirliyini məhkəməyə verib
Dünən, 08:06
Dini liderlər Astanada toplaşıb
15-09-2025, 16:52
İcra başçısının sabiq müavini dələduzluqda ittiham olunur
15-09-2025, 16:39
Mərkəzi Bank üç kredit ittifaqına icrası məcburi göstəriş verib
15-09-2025, 15:00
Həkim Azər Maqsudovun məhkəməsi qapalı keçiriləcək
15-09-2025, 13:13
Masazırda 57 yaşlı kişini "tok" vurub
15-09-2025, 12:58
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
15-09-2025, 10:28
Sabirabadda 42 yaşlı şəxs qətlə yetirilib
15-09-2025, 09:14
Məşhur media şirkəti "Google"-ni məhkəməyə verib
15-09-2025, 08:13
Çində uçan naməlum obyekt vurulub?
14-09-2025, 13:22
Sabah yağış yağacaq
13-09-2025, 15:48
Sabah Bakıda intensiv yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
12-09-2025, 18:29
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
12-09-2025, 17:23
Xırdalan–Sumqayıt–Xırdalan xətti üzrə sərnişin qatarlarının fəaliyyəti dayandırılır
12-09-2025, 16:15
BDU-da bəzi ixtisaslar üzrə dərslər 4 gün keçiriləcək
12-09-2025, 14:35
Bakıda 35 min manatlıq dələduzluq edən şəxslər saxlanılıb
12-09-2025, 14:18
Gəncədə evdə partlayış olub, xəsarət alan var
12-09-2025, 12:53
Sabah yağış yağacaq
12-09-2025, 11:16
Bakıda güclü külək ağacı yola aşırıb
12-09-2025, 10:51
Elektron Təhlükəsizlik Xidmətində təyinat olub
12-09-2025, 10:01
Lənkəran sakini 13 kq narkotiklə saxlanılıb
12-09-2025, 00:55
Çimərlikdə qadınları videoya çəkən şəxs həbs edilib - Foto
11-09-2025, 22:53
Qubada güclü sel körpünü dağıdıb
11-09-2025, 17:43
Keçmiş sevgilisindən Hidayətə ittihamlar - “550 min pulumu ələ keçirib, məni dəfələrlə döyüb”
11-09-2025, 17:06
Onlayn bilet satışı adı altında kiberdələduzluq halları artır
11-09-2025, 12:13
Mars üçün könüllülər seçiblər - Foto
11-09-2025, 10:13
“Habertürk” və “Show TV” dövlət nəzarətinə götürülüb
11-09-2025, 09:28
Dövlət sərhədimizi pozan iki iranlı saxlanılıb
10-09-2025, 17:54
Prokurorluq keçmiş memarın barəsindəki hökmdən protest verib
10-09-2025, 17:16
"Coca-Cola" Rusiya şirkətini məhkəməyə verib
10-09-2025, 12:59
Azərbaycanda havadan su əldə ediləcək
10-09-2025, 12:14
Sabah hava yağışlı olacaq - Proqnoz
10-09-2025, 11:03
Ağdamda 16 yaşlı qızı zorlayıblar - 4 nəfər saxlanılıb
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
