İranın Rusiyaya ixracatı Azərbaycandan asılıdır

Xəbər lenti

17:39 / 26-04-2024

"Beşiktaş" daha bir futbolçu ilə müqaviləni yeniləyib

17:30 / 26-04-2024

İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar

17:23 / 26-04-2024

Prezident İlham Əliyev BƏƏ-nin sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri ilə görüşüb

17:15 / 26-04-2024

Quba-Xaçmaz Regional filialına müdir təyinatı olub

16:58 / 26-04-2024

“Krokus”dakı terror aktına görə daha bir şübhəli saxlanılıb

16:56 / 26-04-2024

Prezident İlham Əliyev Almaniya XİN rəhbəri ilə görüşüb - Foto

16:11 / 26-04-2024

Azərbaycanda partiya rəhbəri həbs edilib

16:05 / 26-04-2024

Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb

15:52 / 26-04-2024

Qəzzada daha 51 dinc sakin həlak olub

15:46 / 26-04-2024

Avtomobil şirkəti daha bir yeniliyə imza atıb - Fotolar

15:33 / 26-04-2024

Keçmiş rektor son söz üçün məhkəmədən yenə vaxt istəyib

15:14 / 26-04-2024

Azərbaycan prezidenti Almaniya kansleri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar

14:43 / 26-04-2024

Türk dövlətləri parlamentlərinin komitə sədrləri Xankəndiyə gəliblər

14:06 / 26-04-2024

Rusiyanın yeni silahı ABŞ-a məxsus peykləri vura biləcək

13:54 / 26-04-2024

"Qarabağ" klubu cərimələnib

13:28 / 26-04-2024

Naxçıvan Nazirlər Kabinetinə Aparat rəhbəri təyin edilib

13:21 / 26-04-2024

Tehran-Tel-Əviv qarşıdurmasının növbəti dayanacağı haradadır?

13:07 / 26-04-2024

Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)

13:01 / 26-04-2024

Prezident: "Enerji təhlükəsizliyi məsələsi əhəmiyyətinə görə milli təhlükəsizliyə bərabər olmalıdır"

12:48 / 26-04-2024

Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz

12:43 / 26-04-2024

Əliyevin tarixi gedişi: Berlinə aparılan “qovluq”da nələr var?

12:34 / 26-04-2024

XİN: "Avropa Parlamentinin Azərbaycanla bağlı qətnaməsi əsassızdır"

12:29 / 26-04-2024

Kosmik Stansiyada tapılan təhlükəli bakteriyalar insanlar üçün əhəmiyyətli ola bilər

12:14 / 26-04-2024

İlham Əliyev: "Bizim Avropa bazarlarına nəql ediləcək resurslarımız var"

11:46 / 26-04-2024

Ukraynaya qarşı savaş Kremldəki kabinetlərə keçir - Politoloq

11:44 / 26-04-2024

Şirvanda əməliyyat: saxlanılanlar var

11:21 / 26-04-2024

“Neftçi”nin şikayəti təmin olunmayıb

11:21 / 26-04-2024

Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi fəaliyyətini dayandırıb - Fotolar

11:05 / 26-04-2024

Ən yaşlı albatros "aktiv görüş" rejiminə keçib

10:49 / 26-04-2024

İki elm adamı Ali Attestasiya Komissiyasını məhkəməyə verib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

18:56 / 22-04-2024

Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar

00:11 / 23-04-2024

Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı

18:01 / 21-04-2024

Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb

13:54 / 22-04-2024

Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)

09:53 / 22-04-2024

Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır

16:10 / 22-04-2024

Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib

14:10 / 23-04-2024

Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)

16:58 / 23-04-2024

İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)

14:03 / 24-04-2024

Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib

00:05 / 23-04-2024

Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək

00:02 / 23-04-2024

Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub

17:30 / 26-04-2024

İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar

İranın Rusiyaya ixracatı Azərbaycandan asılıdır – Təhlil
Tarix: 19-10-2021 16:18 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

Son bir neçə gündə İran İslam Respublikasının rəsmiləri, Azərbaycan ərazisindən keçmədən Rusiyaya mal ixrac etmək üçün bir neçə alternativ plan açıqlayıblar. Bu planlar nə dərəcədə həyata keçirilə bilər?

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Deutsche Welle” təhlil dərc edib.

Alman nəşri yazır:

“Mehr” Xəbər Agentliyi oktyabrın 14-də yol və şəhərsalma nazirinin müavini Xeyrullah Xademinin bununla əlaqədar Ermənistana səfər etdiyi barədə məlumat yayıb. Həmçinin yollar və şəhərsalma nazirinin müavini, Limanlar və Dəniz Təşkilatının baş direktoru Məhəmməd Rastad şimal limanları ilə İran ixracatını və tranzit mallarını köçürməyə hazır olduqlarını bildirib.

Yol nazirinin müavini Əlireza Peymanpak oktyabrın 9-da bildirib ki, malların Azərbaycandan keçməklə Rusiyaya ixracı üçün alternativ marşrutları aktivləşdirəcəyik. “Onlardan biri gələn ay ərzində aktivləşdiriləcək (Ermənistan), ikincisi isə dəniz marşrutudur”.

Tehran və Bakı hökumətləri arasındakı siyasi gərginliyi, həmçinin Gorus-Qafan yolunun Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərindən keçən hissəsində Azərbaycan Respublikasının sərhədçiləri tərəfindən İran yük maşınlarından gömrük rüsumlarının tələb olunması nəzərə alınmaqla, bu niyyətlər gerçək olar bilərmi?

İran Gömrük İdarəsinin sözçüsü Seyyid Ruhullah Teyfi iyulun 20-də İranın Rusiyaya 504.575.000 ABŞ dolları dəyərində 1.551.000 ton mal ixrac etdiyini, bunun 57 faizinin Rusiyaya Azərbaycan vasitəsilə ixrac edildiyini açıqlayıb.

Teyfi bildirib ki, İranın ötən il Rusiyaya ixrac etdiyi ümumi məhsulun 34 faizi Astara və Biləsvar sərhəd-keçid məntəqələri vasitəsilə Azərbaycana daxil olub və Azərbaycanın yolları ilə Rusiya ilə sərhəddə yerləşən Samur keçidinə çatıb.

İranın Rusiyaya ixracının 23 faizi Azərbaycan Respublikasının dəmir yolları vasitəsilə həyata keçirilib. İxracatın 42 faizi isə Xəzər dənizi vasitəsilə baş tutub. Beləliklə, İranın Rusiyaya ixracında Ermənistanın payı cəmi 1 faiz təşkil edib.

Ermənistanın İrana Rusiyaya ixrac etdiyi ümumi ixracda 1 faiz paya sahib olmasının səbəbi ölkənin malların tranziti üçün uyğun tutum və şəraitə malik yolların yoxluğu, digər tərəfdən, malların ixracı üçün şimal istiqamətində dəmir yolu xətlərinin olmamasıdır.

Bunu Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan oktyabrın 14-də Müstəqil Dövlətlər Birliyinin sammitində - azərbaycanlı və rusiyalı həmkarlarının da iştirak etdiyi tədbirdə - bildirib.

İkinci məqam ondan ibarətdir ki, Ermənistanın özünün Rusiya ilə ümumi sərhədi yoxdur, İran yük maşınları Ermənistan və Gürcüstandan keçərək Rusiyanın Dağıstan ərazisinə daxil olmalıdır. Bu marşrut Azərbaycandan Rusiya sərhədinə gedən marşrutdan iki dəfə uzundur.

Son 20 ildə Ermənistan ölkənin cənub sərhədini Gürcüstanla birləşdirmək üçün 3,2 milyard dollarlıq layihə planlaşdırmışdı, lakin indiyədək heç bir investisiya qoyulmayıb. Ermənistanın dağlıq ərazisi nəzərə alınmaqla, layihənin icrasının 6 ildən çox çəkəcəyi ehtimal olunur.

Digər tərəfdən, son 10 ildə İran cəmi 1 milyard dollar sərmayə tələb edən 167 kilometrlik Rəşt-Astara dəmir yolunun tikintisinə başlaya bilməyib. Milli dəmir yollarını Ermənistana uzatmaq üçün Tehran bu dəmir yolunun uzunluğunu iki dəfədən çox artırmalıdır.

Qeyd edildiyi kimi, İran keçən il Rusiyaya ixracatının 42 faizini Xəzər dənizi ilə həyata keçirib. Lakin yollar və şəhərsalma nazirinin müavini Xeyrullah Xademi də daxil olmaqla, İran rəsmiləri Xəzər dənizində dəniz tranzit qabiliyyətini artırmaq üçün "çoxsaylı maneələr" görürlər.

O, İranda bərə gəmilərin olmamasını İranın Xəzər dənizində dəniz tranzitinə mane olan əsas maneələrdən biri kimi xarakterizə edib. Bərə gəmiləri ilə yük maşınlarını Rusiya sahillərinə aparmaq imkanı var. Peymanpak da Xəzər dənizində dəniz tranzitini artırmaq üçün ən böyük maneə olaraq İran yük gəmilərinin olmamasını göstərib, yeni gəmilərin alınacağını və ya gəmilərin başqa ölkələrdən kirayə götürülməli olduğunu deyib.

İran Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi Şirkətinin Xəzər dənizində təxminən 22 gəmisi, üstəlik hər biri min ilə beş min ton arasında olan 10 özəl sektor gəmisi var. Beləliklə, Xəzər dənizindəki İran gəmilərinin sayı çox azdır, həm də onlar kiçik gəmilərdir.

204 gəmisi olan Azərbaycan ən böyük donanmaya malikdir və yeri gəlmişkən, Xəzər dənizində dəniz tranzitinin çox hissəsi Azərbaycan gəmiləri tərəfindən həyata keçirilir. Bütün Xəzəryanı dövlətlər Azərbaycanın yük gəmilərinin imkanlarından istifadə edirlər. Müstəqillikdən əvvəl ölkə həm də Sovet İttifaqının Xəzər dənizindəki donanmasının mərkəzi idi.

X. Xademinin qeyd etdiyi ikinci problem Rusiyanın Həştərxan limanının dərinliyidir. Bu limandakı suyun dərinliyi cəmi 5 metrdir və nəinki iri, hətta orta ölçülü gəmilər oraya lövbər ata bilmir. Həm də payızın ortalarından yazın ortalarına qədər bu ərazidə dəniz suyu donur.

Mahaçqala İran gəmilərini bütün il ərzində qəbul edə biləcək yeganə limandır. Amma məsələ ondadır ki, Xəzər dənizinin bu hissəsinə də çox kiçik gəmilər girə bilmir.

Azərbaycanla İran arasında siyasi gərginlik yeni deyil və çox güman ki, yaxın bir neçə həftə ərzində azalacaq. Məsələ burasındadır ki, İran son üç ildə Azərbaycanın tranzit infrastrukturuna müraciət edərək Rusiyaya ixracatını 2 dəfə artırıb və malların tranzitinin davam etməsinin pozulması 550 milyon dollarlıq bazarı İranın nəzarətindən çıxara bilər.

Digər tərəfdən, İranın ötən il Azərbaycana ixracı 380 milyon dollardan çox idi ki, bu da əhəmiyyətli rəqəmdir.

Əhmədinejadın ikinci dönəmində, yəni əvvəlki gərginlik dövründə İranın Azərbaycana ixracı cəmi bir il ərzində yarıyacan azalıb və son on ilin əvvəlində 200 milyon dolların altına düşüb. Son səkkiz ildə İran yenidən böyük səy və addım-addım Azərbaycana ixracını artırıb və bu bazarı yenidən itirmək riski çox yüksəkdir.

Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş əraziləri bərpa etmək üçün 20 milyard dollarlıq planı var. İranın Azərbaycana ən vacib ixracatı hələ də tikinti materialları və mühəndis kadrları ola bilər. Gərginliyin artması İranı 20 milyard dollarlıq layihədə iştirakdan məhrum edə bilər.

Ana səhifəyə dön