11:50 / 17-06-2025
İlham Əliyev Assambleya sədrini qəbul edib
11:42 / 17-06-2025
"Mossad"ın binası vurulub
11:24 / 17-06-2025
Xarici vətəndaşların İrandan Azərbaycan vasitəsiylə təxliyəsi davam edir
11:19 / 17-06-2025
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
10:51 / 17-06-2025
Vətəndaşları aldadan qadın saxlanılıb
10:32 / 17-06-2025
“Azərbaycan-Almaniya Dostluq Həftəsi” keçiriləcək - Fotolar
10:26 / 17-06-2025
“Fənərbaxça”nın prezidenti Bakıya gəlib
10:23 / 17-06-2025
HƏMAS Rusiyanı İsrailə təsir göstərməyə çağırır
10:22 / 17-06-2025
Nazirliyin keçmiş vəzifəli şəxslərinin məhkəməsi başlayıb
10:11 / 17-06-2025
Naxçıvan Aqrar Sığorta Fondu ləğv edilib
09:59 / 17-06-2025
"WhatsApp"da yenilik: reklamlar və pullu abunəliklər gəlir
09:53 / 17-06-2025
2025-ci ilin büdcəsinə dəyişikliklər olacaq? - Açıqlama
09:40 / 17-06-2025
İran nüvə silahları ilə bağlı müqavilədən çıxa bilər
09:21 / 17-06-2025
İsmayıllıda oğul atasını öldürüb
08:25 / 17-06-2025
Hakan Fidan Tiranada Vyosa Osmani ilə görüşüb
08:17 / 17-06-2025
Varşava preventiv tədbirlərə əl atır
08:11 / 17-06-2025
Vaşinqton Tehranla danışıqlara tələsir
08:03 / 17-06-2025
Şakira: “ABŞ-da mühacir olmaq daim qorxu deməkdir”
07:51 / 17-06-2025
ABŞ Milli Təhlükəsizlik Şurası təcili Ağ evdə toplanır
07:44 / 17-06-2025
Kiyevə hücum: çoxmərtəbəli binalar dağılıb, ölən və çoxlu yaralı var - Foto
07:02 / 17-06-2025
Tramp sakinləri Tehranı təcili tərk etməyə çağırır
06:47 / 17-06-2025
Kəşfiyyat agentliyinə qadın rəhbərlik edəcək
22:43 / 16-06-2025
Zakir Həsənov Belarusa rəsmi səfər edib
22:33 / 16-06-2025
Xarici ölkə vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
20:27 / 16-06-2025
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
18:00 / 16-06-2025
Cüdoçumuz dünya çempionatının yarımfinalına yüksəlib
17:32 / 16-06-2025
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
15:28 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn: "Bu addım istefa anlamına gəlmir"
14:07 / 16-06-2025
İran prezidenti: "İran nüvə silahı hazırlamaq niyyətində deyil"
13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
17:51 / 12-06-2025
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
17:09 / 12-06-2025
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
Ankara və Bakının planları rəqib paytaxtlarda necə qarşılanır?
Tarix: 13-11-2021 10:40 | Bölmə: Slayd
Avrasiya şahmat taxtası başgicəlləndirici sürətlə dayanmadan hərəkət edir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Asia Times” (Honq-Konq) yazıb.
Çin nəşrinin mövzu ilə bağlı təhlilində deyilir:
Əfqanıstan şokundan sonra hamımız “Bir Kəmər-Bir Yol” Təşəbbüsü, Avrasiya İqtisadi İttifaqı (EAEU) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) mütərəqqi qarşılıqlı əlaqəsindən, Rusiya, Çin və İranın oynadığı əsas rollardan xəbərdarıq. Bunlar Yeni Böyük Oyunun sütunlarıdır.
İndi gəlin, oyunun Cənubi Qafqazdan Mərkəzi Asiyaya kimi nisbətən diqqətdən kənarda qalan, lakin heç də az əhəmiyyətli olmayan bəzi aspektlərinə diqqət yetirək.
İbrahim Rəisi administrasiyası dövründə İran ŞƏT-ə tamhüquqlu üzv qəbul edildikdən sonra indi Aİİ (Avrasiya İqtisadi İttifaqı) ilə artan ticarət və iqtisadi inteqrasiya yolundadır. Tehranın “Şərqə doğru” istiqaməti qida təhlükəsizliyi ilə yanaşı, gücləndirilmiş siyasi təhlükəsizliyi nəzərdə tutur.
Xəzər dənizi məhz burada əsas rol oynayır - Xəzər dənizi ticarət yolları Amerika sanksiyalarından və ya blokada cəhdlərindən tamamilə yan keçir.
Orta və uzunmüddətli perspektivdə qaçılmaz nəticə odur ki, Xəzərdə lövbər salan yenilənmiş strateji təhlükəsizliyi beş Xəzər qonşusundan ikisi: İran və Türkmənistanla həmsərhəd olan Əfqanıstana da yayılacaq və ona fayda gətirəcək.
Davam edən Avrasiya inteqrasiya prosesində əsas qovşaq kimi Çindəki Sincandan Mərkəzi Asiyaya, oradan Türkiyəyə, Şərqi Avropaya qədər Transxəzər dəhlizi var. Dəhliz üzərində iş gedir.
Bunun bir hissəsi strateji olaraq Çin, Monqolustan, Pakistan, Azərbaycan, Gürcüstan, beş Mərkəzi Asiya “ıstan”ı və Əfqanıstanı özündə birləşdirən CAREC (Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı) tərəfindən həyata keçirilir. Katibliyi Asiya İnkişaf Bankı (AİB) əlaqələndirir.
CAREC - Çin tərəfindən idarə olunan “Bir Kəmər-Bir Yol” və Asiya İnfrastruktur İnkişaf Bankı (AIIB) qurumu deyil. Bununla belə, çinlilər Qərb yönümlüdür, Manilada yerləşən AİB ilə konstruktiv şəkildə qarşılıqlı əlaqədə olurlar.
“Kəmər və Yol” Mərkəzi Asiya “stanları” və xüsusən də İrana qədər öz dəhlizlərini inkişaf etdirir. Tehran 400 milyard dollar investisiya ilə artıq Çinə bağlıdır.
Praktiki olaraq Transxəzər mövcud BRI dəhlizlərinə paralel olaraq işləyəcək və onları tamamlayacaq. Məsələn, Trans-Sibirdə yük qatarlarını yükləyən alman avtomobil sənayesi komponentləri Çindəki müştərək müəssisələrə qədər gedəcək. “Foxconn” və HP-nin Çunçində istehsal olunan noutbukları və printerləri Qərbi Avropaya başqa yolla gedir.
Xəzər dənizi 2018-ci ildə Qazaxıstanın Aktau şəhərində statusu nəhayət müəyyən edildikdən sonra Avrasiyanın əsas ticarət oyunçusuna çevrilir. Axı Xəzər eyni vaxtda Mərkəzi Asiya ilə Cənubi Qafqazı, Mərkəzi Asiya ilə Qərbi Asiyanı, Avrasiyanın şimal və cənubunu birləşdirən əsas yol kəsişməsidir.
O, Rusiya, İran, Azərbaycan və Hindistanın daxil olduğu Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin (INSTC) strateji qonşusudur, eyni zamanda Kəmər və Yol və Aİİ-ni birləşdirir.
Sadalanmış bütün qarşılıqlı əlaqələr, “Valday” diskussiyaları ilə yanaşı, Rusiyanın ən yüksək iqtisadi görüşləri olan Vladivostokda illik Sankt-Peterburq İqtisadi Forumunda və Şərq İqtisadi Forumunda müntəzəm olaraq müzakirə edilir və planlaşdırılır. Lakin sonra oyunçular arasında interpolyasiyalar da var; onlardan bəziləri Avrasiya inteqrasiyasının üç aparıcı üzvüdür və Rusiya, Çin və İran tərəfindən tam olaraq qiymətləndirilməyən mümkün tərəfdaşlıqlara gətirib çıxarır.
Məsələn, dörd ay əvvəl Qırğızıstanın xarici işlər naziri Ruslan Kazakbayev Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaz ölkələri arasında 5+3 adlanan strateji tərəfdaşlıq təklifi ilə bağlı Bakıya səfər edib.
Xüsusi problem ondan ibarətdir ki, həm Türkmənistan, həm də Azərbaycan NATO-nun hərbi konser olan “Sülh Naminə Tərəfdaşlıq” Proqramının, həmçinin, qətiyyətli genişlənməyə başlayan Türk Şurasının üzvüdür. Məsələni mürəkkəbləşdirmək üçün Rusiyanın Azərbaycanla da strateji tərəfdaşlığı var.
Türk Şurasının Avrasiya işlərinə atılan əsas açar kimi çıxış etmək potensialı mövcuddur. Şuranın 5 üzv var: Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan və Qırğızıstan. Türk Şurası Əfqanıstan, Türkmənistan, Ukrayna və Macarıstanı üzv olmaq üçün fəal şəkildə şirnikləndirməyə çalışır.
5+3 ideyasının Türkiyə üstünlüyü altında tezisdə Qara dənizdən Sincan sərhədlərinə qədər yeganə bir qurumun meydana gəlməsinə gətirib çıxaracaq cazibə qazanacağını fərz etsək, bu, NATO-nun üstünlüyü deməkdir.
Rusiya, Çin və İran bunu birmənalı qarşılamayacaq. 5+3-ün 8 üzvünün hamısı NATO-nun “Sülh Naminə Tərəfdaşlıq” Proqramının, yarısı isə (Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Ermənistan) Rusiyanın başçılıq etdiyi KTMT-nin də əks-çəkisinin üzvləridir.
Avrasiya oyunçuları çox yaxşı bilirlər ki, 2021-ci ilin əvvəlində NATO olduqca strateji əhəmiyyətə malik Çox Yüksək Hazırlıq Birgə İşçi Qrupunun komandanlığını Türkiyəyə keçirib. Ardınca Ankara ciddi diplomatik addım atıb: Türkiyənin müdafiə naziri Hulusi Akar Liviya, İraq, Qırğızıstan və Tacikistana səfər edib.
NATO gücünü Avrasiya boyu proyeksiya edən avropalılar deyil, Türkiyədir.
Buna xüsusi əməliyyatlar və hava döyüşlərinə yönəlmiş iki son hərbi təlimi də əlavə edin, “Anadolu-21” və “Anadolu Qartalı-2021”. “Anadolu-21” Türkiyə xüsusi təyinatlıları tərəfindən keçirilib. İştirakçıların siyahısı geosiyasi qövs baxımından kifayət qədərdir. Türkiyədən başqa, Albaniya, Azərbaycan, Pakistan, Qətər, Qazaxıstan, Özbəkistan; Monqolustan və Kosovo müşahidəçi qismində idi.
Bjezinski nostaljisinə yoluxanların uğurlu 5+3 və üstəgəl genişləndirilmiş Türk Şurasının Rusiyanın Avrasiyanın geniş ərazilərində təcrid olunmasına gətirib çıxaracağı ilə bağlı fərziyyələri mənasızdır.
Ankaranın neft və qaz dəhlizlərinə nəzarət edə biləcəyinə (bu, Rusiya və İranın əsas ərazisidir) və ya Xəzərin Qərb maraqlarına açılmasına təsir göstərə biləcəyinə dair heç bir sübut yoxdur (bu, bir daha Rusiya da daxil olmaqla, Xəzəryanı qonşuların məsələsidir). Tehran və Moskva Bakıda davamlı olaraq həyata keçirilən canlı Ərdoğan-Əliyev təmaslarının mahiyyətindən çox xəbərdardırlar.
Pakistan da öz növbəsində, Türkiyə və türk-azəri birləşmələri ilə sıx əlaqələrə malik ola bilər. Amma bu, İslamabadın Tehranla nəhəng hərbi müqavilə bağlamasına mane olmayıb.
Razılaşmaya əsasən, Pakistan iranlı qırıcı pilotları, İran isə Pakistanın terrorla mübarizə üzrə xüsusi qüvvələrini hazırlayacaq. Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri dünya səviyyəli təlim proqramına malikdir - Tehran isə İraq-Suriya, eləcə də Pakistan və Əfqanıstanla həssas sərhədlərində antiterror əməliyyatlarında birinci dərəcəli təcrübəyə malikdir.
Türk-Azəri kombinasiyası bilməlidir ki, Bakının Qafqazda ticarət-nəqliyyat dəhlizi qovşağı olmaq arzusu ancaq regional oyunçularla sıx koordinasiya şəraitində reallaşa bilər.
Türk-Azəri ticarət-bağlantı dəhlizinin Mərkəzi Asiyanın türk əsaslı mərkəzinə qədər genişləndirilməsi ehtimalı hələ də mövcuddur. Bununla belə, Dağlıq Qarabağdakı hərbi qələbədən sonra Bakının bu yaxınlarda atdığı sərt addımlar proqnozlaşdırıla bildiyi kimi, geri dönüş yaradıb. İran və Hindistan Şərqə və Qərbə gedən öz dəhliz ideyalarını inkişaf etdirir.
İranın Ticarətin Təşviqi Təşkilatının sədri Əlirza Peymanpak bildirib: “Azərbaycan marşrutunu iki alternativ İran-Avrasiya tranzit marşrutu ilə əvəzləyəcək”. Birincisi tezliklə “Ermənistan vasitəsilə”, ikincisi isə “dəniz yolu ilə bərə gəmilərin alınması və icarəsi yolu ilə”.
Bu, bir daha qaçılmaz Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinə birbaşa istinad idi: 7200 kilometrlik kəsişən və Rusiya, İran, Mərkəzi Asiya, Qafqaz, Hindistan və Qərbi Avropanı birləşdirən dəmir yolu, avtomobil və su yolları. INSTC (Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi) mövcud, dolaşıq marşrutlardan ən azı 30 faiz ucuz və 40 faiz qısadır.
Bakı və Ankara, hətta orijinal INSTC marşrutunun Hindistan, İran, Azərbaycan və Rusiyanı birləşdirdiyini nəzərə alsaq, qarşılıqlı əlaqədən kənarda qalmamaq üçün diplomatik baxımdan son dərəcə fərasətli olmalıdırlar.
Bu xüsusi məqamda iki düşərgə barışmaz görünür: bir tərəfdən Türkiyə-Azərbaycan, digər tərəfdən Hindistan-İran, ortada isə Pakistan.
Əsas inkişaf ondan ibarətdir ki, Dehli və Tehran İNSTC-nin Rusiyaya qədər Azərbaycandan yox, Ermənistandan keçəcəyinə qərar veriblər.
Bu, Ankara üçün dəhşətli xəbərdir, hətta genişləndirilmiş Türk Şurasının belə sağaldamayacağı yaradır. Bakı da öz növbəsində Avrasiyanın aparıcı oyunçuları tərəfindən etibarsız tərəfdaş kimi qəbul edilməsinin xoşagəlməz nəticələri ilə üzləşməli ola bilər.
Buxarest Doqquzluğunu da unutmamalıyıq: Bolqarıstan, Çexiya, Estoniya, Macarıstan, Latviya, Litva, Polşa, Rumıniya və Slovakiya. Bu, NATO-nun əsas arzusuna aiddir: İntermariumun son remiksi - faktiki olaraq Rusiyanın Avropadan çıxışına maneə. 5+3 və Buxarest 9-luğundan ibarət komanda Rusiyanı “təcrid etmək” baxımından ən yaxşı sancaq olacaq.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-11-2021 10:40 | Bölmə: Slayd
Avrasiya şahmat taxtası başgicəlləndirici sürətlə dayanmadan hərəkət edir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Asia Times” (Honq-Konq) yazıb.
Çin nəşrinin mövzu ilə bağlı təhlilində deyilir:
Əfqanıstan şokundan sonra hamımız “Bir Kəmər-Bir Yol” Təşəbbüsü, Avrasiya İqtisadi İttifaqı (EAEU) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) mütərəqqi qarşılıqlı əlaqəsindən, Rusiya, Çin və İranın oynadığı əsas rollardan xəbərdarıq. Bunlar Yeni Böyük Oyunun sütunlarıdır.
İndi gəlin, oyunun Cənubi Qafqazdan Mərkəzi Asiyaya kimi nisbətən diqqətdən kənarda qalan, lakin heç də az əhəmiyyətli olmayan bəzi aspektlərinə diqqət yetirək.
İbrahim Rəisi administrasiyası dövründə İran ŞƏT-ə tamhüquqlu üzv qəbul edildikdən sonra indi Aİİ (Avrasiya İqtisadi İttifaqı) ilə artan ticarət və iqtisadi inteqrasiya yolundadır. Tehranın “Şərqə doğru” istiqaməti qida təhlükəsizliyi ilə yanaşı, gücləndirilmiş siyasi təhlükəsizliyi nəzərdə tutur.
Xəzər dənizi məhz burada əsas rol oynayır - Xəzər dənizi ticarət yolları Amerika sanksiyalarından və ya blokada cəhdlərindən tamamilə yan keçir.
Orta və uzunmüddətli perspektivdə qaçılmaz nəticə odur ki, Xəzərdə lövbər salan yenilənmiş strateji təhlükəsizliyi beş Xəzər qonşusundan ikisi: İran və Türkmənistanla həmsərhəd olan Əfqanıstana da yayılacaq və ona fayda gətirəcək.
Davam edən Avrasiya inteqrasiya prosesində əsas qovşaq kimi Çindəki Sincandan Mərkəzi Asiyaya, oradan Türkiyəyə, Şərqi Avropaya qədər Transxəzər dəhlizi var. Dəhliz üzərində iş gedir.
Bunun bir hissəsi strateji olaraq Çin, Monqolustan, Pakistan, Azərbaycan, Gürcüstan, beş Mərkəzi Asiya “ıstan”ı və Əfqanıstanı özündə birləşdirən CAREC (Mərkəzi Asiya Regional İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı) tərəfindən həyata keçirilir. Katibliyi Asiya İnkişaf Bankı (AİB) əlaqələndirir.
CAREC - Çin tərəfindən idarə olunan “Bir Kəmər-Bir Yol” və Asiya İnfrastruktur İnkişaf Bankı (AIIB) qurumu deyil. Bununla belə, çinlilər Qərb yönümlüdür, Manilada yerləşən AİB ilə konstruktiv şəkildə qarşılıqlı əlaqədə olurlar.
“Kəmər və Yol” Mərkəzi Asiya “stanları” və xüsusən də İrana qədər öz dəhlizlərini inkişaf etdirir. Tehran 400 milyard dollar investisiya ilə artıq Çinə bağlıdır.
Praktiki olaraq Transxəzər mövcud BRI dəhlizlərinə paralel olaraq işləyəcək və onları tamamlayacaq. Məsələn, Trans-Sibirdə yük qatarlarını yükləyən alman avtomobil sənayesi komponentləri Çindəki müştərək müəssisələrə qədər gedəcək. “Foxconn” və HP-nin Çunçində istehsal olunan noutbukları və printerləri Qərbi Avropaya başqa yolla gedir.
Xəzər dənizi 2018-ci ildə Qazaxıstanın Aktau şəhərində statusu nəhayət müəyyən edildikdən sonra Avrasiyanın əsas ticarət oyunçusuna çevrilir. Axı Xəzər eyni vaxtda Mərkəzi Asiya ilə Cənubi Qafqazı, Mərkəzi Asiya ilə Qərbi Asiyanı, Avrasiyanın şimal və cənubunu birləşdirən əsas yol kəsişməsidir.
O, Rusiya, İran, Azərbaycan və Hindistanın daxil olduğu Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin (INSTC) strateji qonşusudur, eyni zamanda Kəmər və Yol və Aİİ-ni birləşdirir.
Sadalanmış bütün qarşılıqlı əlaqələr, “Valday” diskussiyaları ilə yanaşı, Rusiyanın ən yüksək iqtisadi görüşləri olan Vladivostokda illik Sankt-Peterburq İqtisadi Forumunda və Şərq İqtisadi Forumunda müntəzəm olaraq müzakirə edilir və planlaşdırılır. Lakin sonra oyunçular arasında interpolyasiyalar da var; onlardan bəziləri Avrasiya inteqrasiyasının üç aparıcı üzvüdür və Rusiya, Çin və İran tərəfindən tam olaraq qiymətləndirilməyən mümkün tərəfdaşlıqlara gətirib çıxarır.
Məsələn, dörd ay əvvəl Qırğızıstanın xarici işlər naziri Ruslan Kazakbayev Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaz ölkələri arasında 5+3 adlanan strateji tərəfdaşlıq təklifi ilə bağlı Bakıya səfər edib.
Xüsusi problem ondan ibarətdir ki, həm Türkmənistan, həm də Azərbaycan NATO-nun hərbi konser olan “Sülh Naminə Tərəfdaşlıq” Proqramının, həmçinin, qətiyyətli genişlənməyə başlayan Türk Şurasının üzvüdür. Məsələni mürəkkəbləşdirmək üçün Rusiyanın Azərbaycanla da strateji tərəfdaşlığı var.
Türk Şurasının Avrasiya işlərinə atılan əsas açar kimi çıxış etmək potensialı mövcuddur. Şuranın 5 üzv var: Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan və Qırğızıstan. Türk Şurası Əfqanıstan, Türkmənistan, Ukrayna və Macarıstanı üzv olmaq üçün fəal şəkildə şirnikləndirməyə çalışır.
5+3 ideyasının Türkiyə üstünlüyü altında tezisdə Qara dənizdən Sincan sərhədlərinə qədər yeganə bir qurumun meydana gəlməsinə gətirib çıxaracaq cazibə qazanacağını fərz etsək, bu, NATO-nun üstünlüyü deməkdir.
Rusiya, Çin və İran bunu birmənalı qarşılamayacaq. 5+3-ün 8 üzvünün hamısı NATO-nun “Sülh Naminə Tərəfdaşlıq” Proqramının, yarısı isə (Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Ermənistan) Rusiyanın başçılıq etdiyi KTMT-nin də əks-çəkisinin üzvləridir.
Avrasiya oyunçuları çox yaxşı bilirlər ki, 2021-ci ilin əvvəlində NATO olduqca strateji əhəmiyyətə malik Çox Yüksək Hazırlıq Birgə İşçi Qrupunun komandanlığını Türkiyəyə keçirib. Ardınca Ankara ciddi diplomatik addım atıb: Türkiyənin müdafiə naziri Hulusi Akar Liviya, İraq, Qırğızıstan və Tacikistana səfər edib.
NATO gücünü Avrasiya boyu proyeksiya edən avropalılar deyil, Türkiyədir.
Buna xüsusi əməliyyatlar və hava döyüşlərinə yönəlmiş iki son hərbi təlimi də əlavə edin, “Anadolu-21” və “Anadolu Qartalı-2021”. “Anadolu-21” Türkiyə xüsusi təyinatlıları tərəfindən keçirilib. İştirakçıların siyahısı geosiyasi qövs baxımından kifayət qədərdir. Türkiyədən başqa, Albaniya, Azərbaycan, Pakistan, Qətər, Qazaxıstan, Özbəkistan; Monqolustan və Kosovo müşahidəçi qismində idi.
Bjezinski nostaljisinə yoluxanların uğurlu 5+3 və üstəgəl genişləndirilmiş Türk Şurasının Rusiyanın Avrasiyanın geniş ərazilərində təcrid olunmasına gətirib çıxaracağı ilə bağlı fərziyyələri mənasızdır.
Ankaranın neft və qaz dəhlizlərinə nəzarət edə biləcəyinə (bu, Rusiya və İranın əsas ərazisidir) və ya Xəzərin Qərb maraqlarına açılmasına təsir göstərə biləcəyinə dair heç bir sübut yoxdur (bu, bir daha Rusiya da daxil olmaqla, Xəzəryanı qonşuların məsələsidir). Tehran və Moskva Bakıda davamlı olaraq həyata keçirilən canlı Ərdoğan-Əliyev təmaslarının mahiyyətindən çox xəbərdardırlar.
Pakistan da öz növbəsində, Türkiyə və türk-azəri birləşmələri ilə sıx əlaqələrə malik ola bilər. Amma bu, İslamabadın Tehranla nəhəng hərbi müqavilə bağlamasına mane olmayıb.
Razılaşmaya əsasən, Pakistan iranlı qırıcı pilotları, İran isə Pakistanın terrorla mübarizə üzrə xüsusi qüvvələrini hazırlayacaq. Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri dünya səviyyəli təlim proqramına malikdir - Tehran isə İraq-Suriya, eləcə də Pakistan və Əfqanıstanla həssas sərhədlərində antiterror əməliyyatlarında birinci dərəcəli təcrübəyə malikdir.
Türk-Azəri kombinasiyası bilməlidir ki, Bakının Qafqazda ticarət-nəqliyyat dəhlizi qovşağı olmaq arzusu ancaq regional oyunçularla sıx koordinasiya şəraitində reallaşa bilər.
Türk-Azəri ticarət-bağlantı dəhlizinin Mərkəzi Asiyanın türk əsaslı mərkəzinə qədər genişləndirilməsi ehtimalı hələ də mövcuddur. Bununla belə, Dağlıq Qarabağdakı hərbi qələbədən sonra Bakının bu yaxınlarda atdığı sərt addımlar proqnozlaşdırıla bildiyi kimi, geri dönüş yaradıb. İran və Hindistan Şərqə və Qərbə gedən öz dəhliz ideyalarını inkişaf etdirir.
İranın Ticarətin Təşviqi Təşkilatının sədri Əlirza Peymanpak bildirib: “Azərbaycan marşrutunu iki alternativ İran-Avrasiya tranzit marşrutu ilə əvəzləyəcək”. Birincisi tezliklə “Ermənistan vasitəsilə”, ikincisi isə “dəniz yolu ilə bərə gəmilərin alınması və icarəsi yolu ilə”.
Bu, bir daha qaçılmaz Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinə birbaşa istinad idi: 7200 kilometrlik kəsişən və Rusiya, İran, Mərkəzi Asiya, Qafqaz, Hindistan və Qərbi Avropanı birləşdirən dəmir yolu, avtomobil və su yolları. INSTC (Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi) mövcud, dolaşıq marşrutlardan ən azı 30 faiz ucuz və 40 faiz qısadır.
Bakı və Ankara, hətta orijinal INSTC marşrutunun Hindistan, İran, Azərbaycan və Rusiyanı birləşdirdiyini nəzərə alsaq, qarşılıqlı əlaqədən kənarda qalmamaq üçün diplomatik baxımdan son dərəcə fərasətli olmalıdırlar.
Bu xüsusi məqamda iki düşərgə barışmaz görünür: bir tərəfdən Türkiyə-Azərbaycan, digər tərəfdən Hindistan-İran, ortada isə Pakistan.
Əsas inkişaf ondan ibarətdir ki, Dehli və Tehran İNSTC-nin Rusiyaya qədər Azərbaycandan yox, Ermənistandan keçəcəyinə qərar veriblər.
Bu, Ankara üçün dəhşətli xəbərdir, hətta genişləndirilmiş Türk Şurasının belə sağaldamayacağı yaradır. Bakı da öz növbəsində Avrasiyanın aparıcı oyunçuları tərəfindən etibarsız tərəfdaş kimi qəbul edilməsinin xoşagəlməz nəticələri ilə üzləşməli ola bilər.
Buxarest Doqquzluğunu da unutmamalıyıq: Bolqarıstan, Çexiya, Estoniya, Macarıstan, Latviya, Litva, Polşa, Rumıniya və Slovakiya. Bu, NATO-nun əsas arzusuna aiddir: İntermariumun son remiksi - faktiki olaraq Rusiyanın Avropadan çıxışına maneə. 5+3 və Buxarest 9-luğundan ibarət komanda Rusiyanı “təcrid etmək” baxımından ən yaxşı sancaq olacaq.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 11:19
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
Bu gün, 08:11
Vaşinqton Tehranla danışıqlara tələsir
Bu gün, 07:02
Tramp sakinləri Tehranı təcili tərk etməyə çağırır
Dünən, 20:27
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
Dünən, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Dünən, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Dünən, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
15-06-2025, 12:59
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
