23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:29 / 13-06-2025
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
18:23 / 13-06-2025
ABŞ İranı vurmaq üçün “yaşıl işıq” yandırıb
18:05 / 13-06-2025
Təl-Əvivdə kritik görüş başlayır
18:03 / 13-06-2025
Vilayət Eyvazov Gürcüstan DİN başçısı ilə görüşüb
17:58 / 13-06-2025
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
17:22 / 13-06-2025
Tramp: İrana 60 gün vaxt vermişdim, bu gün 61-ci gündür
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
17:03 / 13-06-2025
Qriqoryan: Paşinyan-Ərdoğan görüşünü inkar etmirəm
16:54 / 13-06-2025
Son 24 saatda Təbriz üçüncü dəfə hücuma məruz qalıb
16:50 / 13-06-2025
“Ulduz”lu görüşlər”in növbəti qonağı Nizami Cəfərov olub - Fotolar
16:44 / 13-06-2025
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
16:38 / 13-06-2025
AEBA: "İranın Natanzdakı nüvə obyekti ciddi şəkildə zədələnib"
16:24 / 13-06-2025
İsrailin Tehrana hücumu nəticəsində 78 nəfər ölüb
16:21 / 13-06-2025
Hikmət Hacıyev Çexiyaya səfər edib
16:09 / 13-06-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
15:30 / 13-06-2025
Axtarışda olan şəxslər Azərbaycana ekstradisiya edilib
13:02 / 13-06-2025
XİN: "İranda Azərbaycan vətəndaşları zərər çəkməyib"
12:57 / 13-06-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:48 / 13-06-2025
Dünən bank kartlarından 20 min manat oğurlanıb
12:34 / 13-06-2025
Trampın xüsusi nümayəndəsi iranlı diplomatlarla görüşmək niyyətindədir
12:22 / 13-06-2025
“Mossad” agentləri İran ərazisində PUA bazası qurublar
12:11 / 13-06-2025
İran BMT TŞ-dan fövqəladə iclas tələb edir
11:55 / 13-06-2025
İrana səfərdən çəkinmək tövsiyə olunur
11:49 / 13-06-2025
Qanunsuz aborta görə cəzalar sərtləşdirilir
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
09:31 / 09-06-2025
Naxçıvanda kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
22:32 / 09-06-2025
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
08:48 / 09-06-2025
Ronaldunun karyerası sona yaxınlaşır
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
21:10 / 09-06-2025
Professor Tamilla Məmmədova vəfat edib
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
11:18 / 10-06-2025
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
09:22 / 09-06-2025
Fransa şirkəti Ukraynada dron istehsal edəcək
17:50 / 09-06-2025
Leninin heykəlini şəhər kənarına köçürürlər - Foto
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
Astana üçlüyü: Xamenei Suriyadan cox Cənubi Qafqazdan narahatdır
Tarix: 20-07-2022 15:18 | Bölmə: Slayd
Rusiya, İran və Türkiyə prezidentləri Vladimir Putin, İbrahim Rəisi və Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakı ilə Suriya nizamlanması üzrə Astana üçlüyünün görüşü gerçəkləşib. Görüşün sonunda birgə bəyannamə qəbul olunub:
Birincisi, bəyannaməyə əsasən, Rusiya, İran və Türkiyə Suriyaya qarşı bütün birtərəfli sanksiyaları rədd edir.
İkincisi, tərəflər Suriyanın suverenliyinə, müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə sadiq qalır və hesab edirlər ki, Suriya münaqişəsinin hərbi yolla həlli yoxdur.
Üçüncüsü, İran və Türkiyə liderləri Putinin dəvəti ilə növbəti üçtərəfli sammitin Rusiyada keçirilməsinə razılıq veriblər.
Astana formatı Suriya düyününü aça biləcək?
Rusiya, İran və Türkiyə prezidentlərinin görüşünün hələ 2020-ci ildə Tehranda keçirilməsi planlaşdırılsa da, koronavirus pandemiyası səbəbindən tədbir bir neçə dəfə təxirə salınmışdı.
Astana üçlüyünün görüşü sonrası tərəflər bəyannamə qəbul etsələr də, format Suriya münaqişəsinin nizamlanmasında elə də effektiv deyil. Rusiya, İran və Türkiyənin Suriya üzərində maraqları ayrıdır. Düzdür, dünyada və regionda baş verən son hadisələr tərəflərin uzlaşmağa yaxın olduğu təəssüratını yaratsa da, Tehran, Moskva və Ankaranın milli və geosiyasi maraqları kəskin fərqlənir. Misal üçün, Türkiyənin Suriyadakı maraqları həm də ABŞ-NATO kontekstində dəyərləndirilməlidir. ABŞ və NATO faktoru isə özlüyündə Tehran və Kreml ilə fikir ayrılığına səbəb olur.
Bəyannaməyə əsasən, Rusiya, İran və Türkiyə Suriyaya qarşı bütün birtərəfli sanksiyaları rədd edir. Halbuki Qərbin və ABŞ-ın Suriyaya tədbiq etdiyi əksər sanksiyalara Türkiyə də qoşulub. Türkiyə birtərəfli sanksiyaları rədd etsə də, kollektiv sanksiyalardan yayına bilməyəcək. NATO və ABŞ-ın əksər sanksiyaları konketiv sanksiyalardır.
Digər tərəfdən, tərəflər Suriyanın suverenliyinə, müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə sadiq qalır və hesab edirlər ki, Suriya münaqişəsinin hərbi yolla həlli yoxdur. Prinsip etibarilə hər üç ölkənin bu gün Suriyada hərbi kontingenti, hətta bazası var. Bundan başqa, hər üç ölkənin dəstəklədiyi qruplar da mövcuddur.
Moskva və Tehran Əsədi dəstəkləsə də Ankara bu məsələdə Qərb ilə ortaq hərəkət edir. Digər tərəfdən, prezident Ərdoğanın Əsəd əleyhinə dediyi ağır ittihamlar da məlumdur. Ümumilikdə isə Türkiyə Suriyanın ərazi bütövlüyünə sadiqdir və bunu hər zaman dilə gətirib. Yəni Suriyanın ərazi bütövlüyü deyərkən top Ankaranın üzərinə atılır.
O ki qaldı Rusiya prezidenti türkiyəli və iranlı həmkarını növbəti görüş üçün Rusiyaya dəvət etməsinə, bu görüşün də İrandan fərqli nəticələr ilə yadda qalacağını düşünmürəm. Ən azından Suriya ətrafında aparılacaq müzakirələr üçün bu belə olacaq.
Ərdoğan-Xamenei görüşü
Ərdoğan Tehrana səfəri çərçivəsində İranın Ali dini lideri Əli Xamenei ilə də görüşüb. Görüş zamanı ikitərəfli əlaqələr, regional məsələlər müzakirə edilib. Görüşdə İran prezidenti İbrahim Rəisi də iştirak edib.
Əli Xamenei İranda siyasi hakimiyyət pramidasının ən üst nöqtəsində olduğu üçün Ərdoğanın səfərini İbrahim Rəisi görüşü kontekstində deyil, məhz Xamenei görüşü kontekstində izah edilməlidir.
Aydındır ki, İran başda Türkiyənin Suriyanın şimalında antiterror əməliyyatı keçirməsi olmaqla bir çox məsələdə Türkiyədən narazıdır. Bu narahatlığı vaxtaşırı başda İran Ali dini lideri olmaqla, siyasi elitanın əksər nümayəndələri də dilə gətirirlər. Təsadüfi deyil ki, Xamenei Türkiyə prezidenti ilə görüşdə narazı olduğu bir çox məqamları qeyd etdi.
Xamenei-Ərdoğan görüşünün bəlkə də ən diqqətçəkən məqamı tərəflərin Cənubi Qafqaz ətrafında məsələləri müzakirə etmələri oldu. Rəsmi Tehran Ankara və Bakının regionda yaratdığı yeni reallıqlardan narahatdır. Bunu İran liderinin diplomatik tərzdə təhdid qarışıq gündəmə gətirməsi də təsdiqləyir.
Görüş sonrası İran mediası yazır ki, Ali dini lider Ərdoğana belə deyib: “Qarabağın Azərbaycana qaytarılmasından məmnunuq. Əlbəttə, İranla Ermənistan arasında sərhədin bağlanması siyasəti olarsa, İslam Respublikası buna qarşı çıxacaq, çünki bu sərhəd min illərdir kommunikasiya yoludur”.
Göründüyü kimi, Xamenei 1920-ci ildə Zəngəzurun Ermənistana verilməsi ilə yaranmış sərhədi “min illərdir” adlandırıb.
İran Zəngəzur dəhlizinə qarşıdır və bunu necəsə bu və ya başqa formada əsaslandırmağa çalışır. Ancaq Xomeneinin nə deməsinin heç bir mənası yoxdur. Məsələ ondadır ki, 10 noyabr bəyanatında bu məsələ öz əksini tapıb və başda Rusiya olmaqla Türkiyə və Ermənistan tərəfindən də qəbul edib.
İrana gəldikdə, 1920-ci ildə regionda süni şəkildə dəyişdirilən siyasi reallıqları Tehran qəbul etdiyi kimi, bugünkü reallıqları da qəbul etməlidir.
Turan RZAYEV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 20-07-2022 15:18 | Bölmə: Slayd
Rusiya, İran və Türkiyə prezidentləri Vladimir Putin, İbrahim Rəisi və Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakı ilə Suriya nizamlanması üzrə Astana üçlüyünün görüşü gerçəkləşib. Görüşün sonunda birgə bəyannamə qəbul olunub:
Birincisi, bəyannaməyə əsasən, Rusiya, İran və Türkiyə Suriyaya qarşı bütün birtərəfli sanksiyaları rədd edir.
İkincisi, tərəflər Suriyanın suverenliyinə, müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə sadiq qalır və hesab edirlər ki, Suriya münaqişəsinin hərbi yolla həlli yoxdur.
Üçüncüsü, İran və Türkiyə liderləri Putinin dəvəti ilə növbəti üçtərəfli sammitin Rusiyada keçirilməsinə razılıq veriblər.
Astana formatı Suriya düyününü aça biləcək?
Rusiya, İran və Türkiyə prezidentlərinin görüşünün hələ 2020-ci ildə Tehranda keçirilməsi planlaşdırılsa da, koronavirus pandemiyası səbəbindən tədbir bir neçə dəfə təxirə salınmışdı.
Astana üçlüyünün görüşü sonrası tərəflər bəyannamə qəbul etsələr də, format Suriya münaqişəsinin nizamlanmasında elə də effektiv deyil. Rusiya, İran və Türkiyənin Suriya üzərində maraqları ayrıdır. Düzdür, dünyada və regionda baş verən son hadisələr tərəflərin uzlaşmağa yaxın olduğu təəssüratını yaratsa da, Tehran, Moskva və Ankaranın milli və geosiyasi maraqları kəskin fərqlənir. Misal üçün, Türkiyənin Suriyadakı maraqları həm də ABŞ-NATO kontekstində dəyərləndirilməlidir. ABŞ və NATO faktoru isə özlüyündə Tehran və Kreml ilə fikir ayrılığına səbəb olur.
Bəyannaməyə əsasən, Rusiya, İran və Türkiyə Suriyaya qarşı bütün birtərəfli sanksiyaları rədd edir. Halbuki Qərbin və ABŞ-ın Suriyaya tədbiq etdiyi əksər sanksiyalara Türkiyə də qoşulub. Türkiyə birtərəfli sanksiyaları rədd etsə də, kollektiv sanksiyalardan yayına bilməyəcək. NATO və ABŞ-ın əksər sanksiyaları konketiv sanksiyalardır.
Digər tərəfdən, tərəflər Suriyanın suverenliyinə, müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə sadiq qalır və hesab edirlər ki, Suriya münaqişəsinin hərbi yolla həlli yoxdur. Prinsip etibarilə hər üç ölkənin bu gün Suriyada hərbi kontingenti, hətta bazası var. Bundan başqa, hər üç ölkənin dəstəklədiyi qruplar da mövcuddur.
Moskva və Tehran Əsədi dəstəkləsə də Ankara bu məsələdə Qərb ilə ortaq hərəkət edir. Digər tərəfdən, prezident Ərdoğanın Əsəd əleyhinə dediyi ağır ittihamlar da məlumdur. Ümumilikdə isə Türkiyə Suriyanın ərazi bütövlüyünə sadiqdir və bunu hər zaman dilə gətirib. Yəni Suriyanın ərazi bütövlüyü deyərkən top Ankaranın üzərinə atılır.
O ki qaldı Rusiya prezidenti türkiyəli və iranlı həmkarını növbəti görüş üçün Rusiyaya dəvət etməsinə, bu görüşün də İrandan fərqli nəticələr ilə yadda qalacağını düşünmürəm. Ən azından Suriya ətrafında aparılacaq müzakirələr üçün bu belə olacaq.
Ərdoğan-Xamenei görüşü
Ərdoğan Tehrana səfəri çərçivəsində İranın Ali dini lideri Əli Xamenei ilə də görüşüb. Görüş zamanı ikitərəfli əlaqələr, regional məsələlər müzakirə edilib. Görüşdə İran prezidenti İbrahim Rəisi də iştirak edib.
Əli Xamenei İranda siyasi hakimiyyət pramidasının ən üst nöqtəsində olduğu üçün Ərdoğanın səfərini İbrahim Rəisi görüşü kontekstində deyil, məhz Xamenei görüşü kontekstində izah edilməlidir.
Aydındır ki, İran başda Türkiyənin Suriyanın şimalında antiterror əməliyyatı keçirməsi olmaqla bir çox məsələdə Türkiyədən narazıdır. Bu narahatlığı vaxtaşırı başda İran Ali dini lideri olmaqla, siyasi elitanın əksər nümayəndələri də dilə gətirirlər. Təsadüfi deyil ki, Xamenei Türkiyə prezidenti ilə görüşdə narazı olduğu bir çox məqamları qeyd etdi.
Xamenei-Ərdoğan görüşünün bəlkə də ən diqqətçəkən məqamı tərəflərin Cənubi Qafqaz ətrafında məsələləri müzakirə etmələri oldu. Rəsmi Tehran Ankara və Bakının regionda yaratdığı yeni reallıqlardan narahatdır. Bunu İran liderinin diplomatik tərzdə təhdid qarışıq gündəmə gətirməsi də təsdiqləyir.
Görüş sonrası İran mediası yazır ki, Ali dini lider Ərdoğana belə deyib: “Qarabağın Azərbaycana qaytarılmasından məmnunuq. Əlbəttə, İranla Ermənistan arasında sərhədin bağlanması siyasəti olarsa, İslam Respublikası buna qarşı çıxacaq, çünki bu sərhəd min illərdir kommunikasiya yoludur”.
Göründüyü kimi, Xamenei 1920-ci ildə Zəngəzurun Ermənistana verilməsi ilə yaranmış sərhədi “min illərdir” adlandırıb.
İran Zəngəzur dəhlizinə qarşıdır və bunu necəsə bu və ya başqa formada əsaslandırmağa çalışır. Ancaq Xomeneinin nə deməsinin heç bir mənası yoxdur. Məsələ ondadır ki, 10 noyabr bəyanatında bu məsələ öz əksini tapıb və başda Rusiya olmaqla Türkiyə və Ermənistan tərəfindən də qəbul edib.
İrana gəldikdə, 1920-ci ildə regionda süni şəkildə dəyişdirilən siyasi reallıqları Tehran qəbul etdiyi kimi, bugünkü reallıqları da qəbul etməlidir.
Turan RZAYEV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
Bu gün, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
Bu gün, 17:06
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
Bu gün, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
Bu gün, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
Bu gün, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
Bu gün, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
Bu gün, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
Dünən, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
Dünən, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
Dünən, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
Dünən, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
3-06-2025, 11:57
Şəhidimiz Suraxanıda dəfn olunub - (Yenilənib) - Foto
3-06-2025, 10:34
Ərdoğan Zelenski, Putin və Trampla Türkiyədə görüşmək istəyir
3-06-2025, 09:58
Türkiyədə güclü zəlzələ olub - Ölən və xəsarət alanlar var
3-06-2025, 08:26
Yerin maqnit qasırğası artıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
