07:49 / 25-04-2024
Kuba prezidenti etiraz edir
Əsəd Moskvaya getdi, növbə Ərdoğanındır?
Tarix: 15-03-2023 11:32 | Bölmə: Slayd
Əsəd Moskvaya getdi, növbə Ərdoğanındır?

Martın 15-16-da Moskvada Rusiya, İran, Suriya və Türkiyə arasında danışıqlar gözlənilir. Danışıqlar Ankara ilə Dəməşq arasında ötən ilin sonunda başlayan rəsmi münasibətlərin normallaşması prosesinə həsr olunacaq. Gündəliyə Suriyanın şimal-şərqində fəaliyyət göstərən kürd birləşmələrinin problemi və siyasi prosesin taleyi kimi mövzular daxildir.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” (NG) yazıb.

Rus nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Ekspertlərin fikrincə, Türkiyədə may ayında keçirilməsi planlaşdırılan ümumi seçkilər prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğandan bu istiqamətdə ən azı minimum irəliləyiş tələb edir. Lakin bu, dialoqun faktorlarından yalnız biridir.

Moskvada keçirilən görüşün təşkili ilə bağlı ilk məlumatı türkdilli telekanallar verib. Onların fikrincə, dörd dövlətin xarici işlər nazirlərinin müavinləri səviyyəsində keçiriləcək danışıqlar texniki xarakter daşıyacaq: bu, artıq diplomatik departamentlərin rəhbərləri səviyyəsində danışıqların işlənməsi üçün əsas yaradacaq.

Rusiya tərəfdən bu həftə gözlənilən görüşdə prezidentin Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi, Rusiya Federasiyası xarici işlər nazirinin müavini Mixail Boqdanov iştirak edəcək.

Martın 14-də Rusiya agentlikləri ilə söhbətində rusiyalı diplomat dördtərəfli danışıqlara hazırlığın getdiyini təsdiqləyib, lakin nəticələrin çox güman ki, postdan sonra açıqlanacağını bildirib.

Moskva görüşü dekabrın 28-də Rusiya, Suriya və Türkiyə müdafiə nazirləri arasında daha dar məsləhətləşmələrin keçirildiyi zaman yaranan sürəti gücləndirmək üçün nəzərdə tutulub. Sonra onun nəticələrinə əsasən, birgə üçtərəfli komissiyanın yaradılması haqqında razılıq əldə olunub. Bundan sonra xarici işlər nazirləri arasında söhbətin yanvarda baş tutacağı barədə xəbərlər yayılsa da, sonradan onun tarixi dəyişdirilib.

Suriya rəhbərliyinə yaxın nəşrlər sonda məlumat verdilər ki, prezident Bəşər Əsəd Türkiyədə ümumi seçkilər keçirilməyənə qədər ikitərəfli yaxınlaşmaya daha bir təkan vermək istəmir, çünki onun fikrincə, əlaqələrin inkişafı Ərdoğanın xeyrinədir.

Ayrı-ayrılıqda, dialoq zamanı Ankara ilə Dəməşq arasında fikir ayrılıqlarının yarandığı bildirilib. Türkiyə telekanallarının dəqiqləşdirdiyi kimi, nazir müavinlərinin gözlənilən görüşündə bu ziddiyyətlərə diqqət yetiriləcək. Mövzular arasında Suriyada siyasi proseslərin canlanması və kürd silahlılarının fəaliyyəti də var.

Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun Ərəb və İslam Araşdırmaları Mərkəzinin elmi işçisi, Ali İqtisadiyyat Məktəbinin (AİM) baş müəllimi Qriqori Lukyanov “NG” ilə söhbətində bu sahədə əlverişli şəraitin yarandığını qeyd edib. Doğrudur, bəzi fikir ayrılıqlarını qalır.

Analitik deyib: "Qlobal siyasi və iqtisadi vəziyyət buna çox kömək edir. Digər tərəfdən, yeni regional tendensiyalar buna köməklik göstərir. Nəzərə almaq lazımdır ki, konkret ölkələrdə daxili vəziyyət də vacibdir. Qarşıdan Türkiyədə seçkilər gəlir. Ərdoğanın partiyasının müxalifətə qarşı mübarizədə əldə etdiyi müəyyən uğurlara baxmayaraq, müxalifət qüvvələrinin təzyiqlərini davam etdirdiyi bir sıra məsələlər var”.

“NG”-nin həmsöhbəti qeyd edir ki, bu məsələlərdən biri Suriya ilə münasibətlərdəki gərginlik mövzusudur. O, müxalifətin vahid namizədi Kamal Kılıçdaroğlunun daha əvvəl Türkiyədə qonşu ölkədən olan qaçqınların vətənə daha tez qayıdacağına zəmanət olaraq rəsmi Dəməşqlə münasibətlərin tezliklə bərpa edilməsi ideyasını irəli sürüb.

Lukyanovun fikrincə, Ərdoğan hakimiyyəti tənqid etdiyi demək olar ki, bütün əsas sahələrdə müxalifətlə mübarizə aparır və çox güman ki, xarici siyasətini yenidən qurmaq üçün opponentlərin arqumentlərindən istifadə edə bilər.

Ekspert qeyd edir ki, “bu şərtlər daxilində Türkiyədə belə danışıqların zəruriliyi ilə bağlı müəyyən anlaşma var”. “Seçkilərə qədər heç olmasa müəyyən nəticələr əldə olunmalı və ictimaiyyətə təqdim edilməlidir. İranın iştirakı olmadan bunu etmək kifayət qədər çətin olacaq, nəzərə alsaq ki, onun görüşdə iştirak etməməsi, məsələn, Türkiyə ilə dialoqun genişləndirilməsində maraqlı olmayan, ilk növbədə Suriyadakı elita qruplarına böyük imkanlar verəcək. Eyni zamanda, “NG”-nin həmsöhbəti Rusiya və İranın son illər yaxınlaşma siyasəti yürütdüyünə diqqəti çəkir və bu, həm də bir sıra məsələlər, o cümlədən Suriya üzrə dialoqun davam etdirilməsinə və genişlənməsinə kömək edir”.

Lukyanovun fikrincə, danışıqlar prosesini stimullaşdıran digər amil siyasi fikir ayrılıqlarına kölgə salan humanitar məsələlərdir. “Dağıdıcı zəlzələnin nəticələrinin aradan qaldırılması xərcləri son dərəcə yüksəkdir və həm Türkiyə, həm də Suriyanın hərbi əməliyyatlara resursları xərcləmək qabiliyyətini sual altına qoyur, - analitik bildirib. - Bu, Türkiyə rəhbərliyinin seçki kampaniyası kontekstində nəinki populyar olmayan, həm də çox baha başa gələn bir işdir”.

Son İran-Səudiyyə razılaşmasına gəlincə, bu, Suriya üzrə dialoqun dörd ölkənin taleyi kimi qalmamasına kömək edə biləcək amillərdən yalnız biridir, - deyə “NG” həmsöhbəti bildirib. Onun sözlərinə görə, Suriyanı yaxından izləyən və bunu ən mühüm ərəb işinin bir hissəsi kimi qəbul edən Körfəz ölkələri son illər ərzində Suriya rəhbərliyi ilə əlaqələri ardıcıl olaraq genişləndirib və yardımların həcmini artırıb, gələcəkdə Suriyanın yenidən qurulması ərəb dövlətlərinin üzərinə düşəcək.

“Yavaş-yavaş İranın Suriyanı tərk etməyə tələsmədiyi barədə məlumat artmaqdadır. Onun sırf ərəb ölkələrinin təsir dairəsinə çevrilməsini yaxın gələcəkdə təmin etmək mümkün olmayacaq. Bu anlayış BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanının yürütdüyü siyasətdə var”, - deyə mənbə əlavə edib.

Onun sözlərinə görə, bu yaxınlarda Çinin vasitəçiliyi ilə bağlanan İran-Səudiyyə sazişi prosesi Suriya üzrə də hərtərəfli və ictimai dialoq yoluna aparır. "Bu təsir, dolayı olsa da, digər amillər arasında vacibdir".

Y. QACAR
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}