16:45 / 28-03-2024
Sabiq naziirn oğlu dindirilib - Bakı Şəhər Halqasında korrupsiya
16:37 / 28-03-2024
Nazirlər Kabineti taksilərlə bağlı yeni tələbləri təsdiqləyib
16:05 / 28-03-2024
Əli Əsədov peşə təhsili ilə bağlı qərar imzalayıb
16:03 / 28-03-2024
Rusiya-Ukrayna müharibəsinin dondurulmasına çağırış edirlər
15:57 / 28-03-2024
Latviyanın xarici işlər naziri istefa verib
15:14 / 28-03-2024
34 qazi polisə işə götürülüb - Video
14:54 / 28-03-2024
Prezident İlham Əliyev “Avtomobil yolları haqqında” qanuna dəyişiklik edib
14:25 / 28-03-2024
Yeni Kaledoniyada yenə Azərbaycan bayrağı qaldırılıb
14:13 / 28-03-2024
Kəşfiyyat rəhbəri: “Terrorla bağlı Rusiyada əvvəlcədən dəqiq məlumat olub”
13:47 / 28-03-2024
Qazaxda 25 yaşlı gənc bacısının gözləri qarşısında öldürülüb
13:34 / 28-03-2024
Baş Prokurorluğun keçmiş mətbuat katibi vəfat edib
13:10 / 28-03-2024
İstehsalat birliyində yoxlamalar başlayıb, vəzifədən kənarlaşdırılanlar var
12:56 / 28-03-2024
Daha bir bankın əmlakları təkrar hərraca çıxarılır
12:55 / 28-03-2024
Quranı yandıran şəxs İsveçdən çıxarılıb
12:43 / 28-03-2024
Köçəryan: “Sülh üçün bir yoldan keçmək lazımdır”
12:41 / 28-03-2024
Gimnastlarımız Qran-pri turnirinə qatılacaq
12:21 / 28-03-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:13 / 28-03-2024
Paşinyan: Ermənistan mühacirətdə olan “Dağlıq Qarabağ hökuməti"ni tanımır
12:07 / 28-03-2024
Məktəblərə işə qəbul müsabiqəsi üzrə təkrar müsahibə keçiriləcək
12:04 / 28-03-2024
“Azneft”in baş direktoru vəzifəsindən azad edilib - Yeni təyinat
11:59 / 28-03-2024
Səbinə Əliyeva Xankəndidə erməni əsilli sakinlərlə görüşüb
11:34 / 28-03-2024
Sərhədlərin delimitasiyası: Bakı tələsdirir, İrəvan vaxtı uzadır
11:10 / 28-03-2024
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsi barədə qərar verib
11:00 / 28-03-2024
Magistraturaya qəbul üçün qeydiyyat başlayıb
10:54 / 28-03-2024
Ağdərədə qumbaraatan və pulemyot tapılıb
10:37 / 28-03-2024
PKK tərəfdarları Fransada hava limanını dağıdıb
10:29 / 28-03-2024
Lənkərandakı qəzada bir ailənin iki üzvü ölüb - Fotolar
10:25 / 28-03-2024
Xankəndidə silah-sursat aşkarlanıb
10:10 / 28-03-2024
Xarkov və Zaporojyeyə hücum olub
10:04 / 28-03-2024
Terrorda ittiham olunan qardaşların kiçiyi dindirilir
18:40 / 24-03-2024
Rusiyada terror aktı: ölənlərin sayı dəqiqləşib - Həbslər var (Yenilənib) - Video
01:29 / 24-03-2024
Rusiya və daha bir neçə ölkədə milli matəm başlayıb
01:09 / 24-03-2024
Bağanis-Ayrım soyqırımından 34 il ötür
01:32 / 25-03-2024
Qanlı qarşıdurmalar Hollivud ulduzları arasında fikir ayrılığına səbəb olub
23:09 / 24-03-2024
Hərbi qulluqçumuz özünü öldürüb
00:53 / 25-03-2024
Erməni kanalları Azərbaycanla bağlı yalan məlumat yayıb
23:38 / 23-03-2024
Slovakiyada prezident seçkiləri keçirilir
23:46 / 23-03-2024
Blinkendən Netanyahuya Rəfahla bağlı xəbərdarlıq
23:28 / 23-03-2024
Xavyer Miley İlham Əliyevə təbrik məktubu göndərib
00:07 / 24-03-2024
Şəmkirdə 3 maşın toqquşub - İki nəfər ölüb, yaralılar var
22:31 / 25-03-2024
Azərbaycan millisi Bolqarıstan yığması ilə qarşılaşıb - Yenilənib
17:13 / 23-03-2024
Putin: “Krokus”a hücum edənlərin Ukraynaya qaçması üçün “pəncərə” hazırlanıb
Hədəflərə çatmağın köçəri quş yolu - Vahid Qazi yazır
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbərlər
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbərlər
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 16:05
Əli Əsədov peşə təhsili ilə bağlı qərar imzalayıb
Bu gün, 12:55
Quranı yandıran şəxs İsveçdən çıxarılıb
Bu gün, 10:25
Xankəndidə silah-sursat aşkarlanıb
Bu gün, 10:10
Xarkov və Zaporojyeyə hücum olub
Bu gün, 09:44
Baltikyanı ölkələrdə rusofobiya təhlükəli həddə çatıb
Bu gün, 09:25
ABŞ husilərə zərbələr endirib
Bu gün, 09:17
BMT-nin sammitində vacib qərarlar veriləcək
Bu gün, 00:18
Makronun davranışı müttəfiqlərini qəzəbləndirib
Bu gün, 00:05
Rusiyalı diplomatı Latviyadan qovurlar
Dünən, 23:01
Ramazanın 18-ci günü: imsak və iftar vaxtları
Dünən, 16:22
Kamran Əliyev vəzifəsindən azad edilib
Dünən, 15:21
Cevdet Yılmaz: "Türkiyəni parçalamaq istəyənlər var"
Dünən, 14:37
BMU-ya prorektor təyin olunub
Dünən, 13:43
Lerikdə 11 nəfər qidadan zəhərlənib - Yenilənib
Dünən, 10:44
Kolleclərə tələbə qəbulu elan edilib
Dünən, 10:18
ABŞ bombardmançı təyyarələri Rusiyaya yaxınlaşıb
Dünən, 10:01
Qubadlı rayonunda sursat aşkar olunub
Dünən, 09:58
“Krokus”da həlak olanların siyahısı yenilənib
Dünən, 09:47
Macarlar Orbana etiraz edir
Dünən, 00:05
Qəzzada 5 min 826 şagird və 264 müəllim həlak olub
26-03-2024, 21:14
Suriyada İranın daha bir hərbi müşaviri öldürülüb
26-03-2024, 21:03
Lukaşenko: “Terrorçular Belarusa qaçmaq istəyib”
26-03-2024, 17:36
Biləsuvarda 25 yaşlı qadın qətlə yetirilib
26-03-2024, 11:21
UEFA "Qarabağ"ı cərimələyib
25-03-2024, 21:14
Rusiyada terror aktı: daha bir nəfər həbs olunub
25-03-2024, 13:52
40 israilli 700 fələstinli ilə dəyişdirilir
24-03-2024, 13:26
Bakıya yağış, rayonlara qar yağacaq
24-03-2024, 11:29
Dağlıq rayonlarda güclü qar yağıb
24-03-2024, 10:36
Xəzər dənizində zəlzələ olub
23-03-2024, 23:38
Slovakiyada prezident seçkiləri keçirilir
23-03-2024, 18:12
Xədicə İsmayılın ölkədən çıxışı qadağan edilib
23-03-2024, 17:26
Rusiya Ukraynaya hücumları artıracaq
23-03-2024, 17:06
Martın 24-ü Rusiyada milli matəm günüdür
23-03-2024, 17:01
Brüssel Moskvadakı terror aktını pisləyir
23-03-2024, 11:21
İlham Əliyev Pakistanın baş nazirini təbrik edib
23-03-2024, 10:38
Emin Ağalarov: "Bu terror hər kəs üçün dəhşətli faciədir"
23-03-2024, 10:22
Aralıq dənizində zəlzələ olub
23-03-2024, 00:26
Rusiya məşhur şəxsləri "xarici agent"lər siyahısına salıb
22-03-2024, 23:49
Röya Ayxanın Moskvadakı konserti təxirə salınıb
22-03-2024, 18:00
Məşhur vəkil evində həbs olunub
22-03-2024, 16:34
Ərdoğan İlham Əliyevi təbrik edib
22-03-2024, 12:57
Ukrayna ilə bağlı yeni təklif Berlin və Parisi qorxudur
22-03-2024, 09:54
"Apple" şirkəti fırıldaqçılıqda ittiham olunur
22-03-2024, 09:11
Türk ordusu Kosovaya daxil olub
21-03-2024, 12:28
8,2 milyonluq qalmaqal: Yasəmən Gündoğan həbs edilib
21-03-2024, 12:18
Ruslar Kiyevə və digər şəhərlərə hücum edib
20-03-2024, 20:36
Keçmiş prezidenti 12 il həbs cəzası gözləyir
20-03-2024, 13:48
Daxili İşlər Nazirliyində iki təyinat olub