20:06 / 03-10-2025
Sabiq səhiyyə naziri Oqtay Şirəliyev vəfat edib
18:43 / 03-10-2025
Danimarka kəşfiyyatı təxribat barədə xəbərdarlıq edib
18:00 / 03-10-2025
DTX-nın əməliyyatı: 4 nəfər dövlətə xəyanət ittihamı ilə həbs olunub
17:56 / 03-10-2025
Kopenhagen sammiti: sülhə mane olanlar İlham Əliyevin sülh gündəliyinə təslim olub
17:45 / 03-10-2025
Aytac Əlisultanlı yeni vəzifəyə təyin olunub
17:34 / 03-10-2025
Yaxın üç gün ərzində hava necə olacaq? - Proqnoz
17:23 / 03-10-2025
Peşə tanınması imtahanlarının nəticələri elan olunub
17:11 / 03-10-2025
Bəzi dərman vasitələrinin qiyməti artıb
17:02 / 03-10-2025
Elm və Təhsil Nazirliyinin vəzifəli şəxsinin evindən 340 min oğurlanıb
16:58 / 03-10-2025
İcra başçısının “Vikipediya” səhifəsi barədə maraqlı xəbər yayılıb
16:30 / 03-10-2025
III MDB Oyunları: idmançımız qızıl medal qazanıb
16:06 / 03-10-2025
Qazaxıstan prezidenti Azərbaycana gəlir
15:50 / 03-10-2025
İrandan Azərbaycana gətirilən məhsulda bakteriya aşkarlanıb
15:38 / 03-10-2025
Mübahisəli heykəli əvvəlki yerinə qaytarıblar
15:34 / 03-10-2025
Bakıda 52 yaşlı kişi kafedə bıçaqlanıb
15:26 / 03-10-2025
Nazir polkovniki vəzifədən azad edib - Yeni təyinat
15:22 / 03-10-2025
Litvalı Ayana Ginnesin ikiqat rekordçusudur
15:18 / 03-10-2025
ADSEA: "Su tariflərində differensiallaşma aşağı gəlirli təbəqəni qoruyacaq"
15:07 / 03-10-2025
Belçikada hərbi bazanın üzərində 15 dron aşkarlanıb
15:02 / 03-10-2025
Rus ordusu Verbove kəndində məğlub olub
14:53 / 03-10-2025
Çexiyada anti-Ukrayna mövqeli partiyalar hakimiyyətə gəlir
14:46 / 03-10-2025
Xəzər dənizinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirilib
14:43 / 03-10-2025
Arzu Əliyeva VII Bakı Beynəlxalq Memarlıq Müsabiqəsinə qatılıb
14:42 / 03-10-2025
Taylandın baş naziri təyyarəsində orqan daşıyıb
14:22 / 03-10-2025
Rusiya üçün ən böyük təhlükə - demoqrafik böhran
14:16 / 03-10-2025
III MDB Oyunları: Özbəkistan Qırğızıstan millisini məğlub edib
13:59 / 03-10-2025
Departament rəhbəri vəzifədən azad olunub
13:27 / 03-10-2025
Milli mətbuatın yubiley medalına namizədlər müəyyənləşdirilib
13:26 / 03-10-2025
Deputat: Prezidentin Kopengahen səfəri Azərbaycanın yüksək nüfuzunu göstərdi
21:29 / 29-09-2025
Əməkdar artist Cabir İmanov vəfat edib - Yenilənib
14:02 / 29-09-2025
Hərbi ekspert: Dünya növbəti müharibə ərəfəsindədir
22:59 / 28-09-2025
FİFA futbol qaydalarını dəyişəcək
11:22 / 29-09-2025
Avtobus və metroda gediş haqqı bahalaşıb - Qərar
18:31 / 01-10-2025
QHT rəhbərləri cinayət məsuliyyətinə cəlb ediliblər - Foto
09:47 / 30-09-2025
Ən güclü mafiyalar - Onların şəbəkələri sərhədləri aşır
16:58 / 30-09-2025
Prezident prokurora general-mayor rütbəsi verib - Foto
22:31 / 28-09-2025
Prezident və xanımı III MDB Oyunlarının açılışında - Fotolar
09:11 / 29-09-2025
Qadın şıltaqlığı, yoxsa... - Hekayə
23:06 / 29-09-2025
Xalq artisti Ramiz Quliyev xəstəxanaya yerləşdirilib
22:34 / 29-09-2025
Bakıda Ermənistan vətəndaşlarının məhkəməsi keçirilib
00:10 / 02-10-2025
Təhsilin İnkişafı Fondunun rəhbəri vəzifədən azad edilib
İsrail-Fələstin müharibəsi: İrana bu savaş niyə lazım deyil?
Tarix: 22-11-2023 12:15 | Bölmə: Slayd
1979-cu ildə İranda baş verən İslam inqilabının hökumətə və millətə iki böyük təsiri oldu: ideoloji maraqların obyektiv və maddi maraqlardan üstün olması və İslam dünyasından kənarda da İslami hərəkatlara dəstək. Lakin son 40 ildə Tehranın idealizm əvəzinə praqmatizmə üstünlük verdiyinə dair bir neçə hal olub və onlardan ən sonuncusu Qəzza münaqişəsidir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Middle East Eye” yazıb.
Britaniya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Müharibədən təxminən bir ay yarım keçsə də, Tehran birbaşa münaqişəyə girməyib və onun Livan müttəfiqi “Hizbullah” da İsraillə genişmiqyaslı müharibəyə başlayıb.
Bəzi Qərb media orqanları İranın Fələstin müttəfiqini tərk etdiyini iddia edir. Əslində, belə görünür ki, Tehranın məqsədi HƏMAS-a müharibəni dayandırmağa və özünü xilas etməyə köməkdir.
Qəzza münaqişəsi Tehran üçün iki potensial nəticə təqdim edir, onun planı hər ikisini ən az zərərlə idarə etməkdir.
Birincisi, İranın Fələstində müttəfiqi kimi HƏMAS-ı itirmək riskidir.
“Hizbullah” İranın tacıdır, lakin işğal olunmuş Fələstin ərazilərində HƏMAS-ın mövcudluğuna görə Tel-Əvivi nəzarət altına almaqda əsas oyunçudur.
Müharibənin əvvəlində İranın Ali dini lideri Əli Xamenei 7 oktyabr hücumunda hər hansı rol oynadığını inkar edib, lakin deyib: “Sionist rejimə hücumu planlaşdıranların əllərindən öpürük”. Onun sözləri İranın Qəzza müharibəsinə birbaşa girmək istəməməsinə işarə edib.
Regional təsir
Proksi müharibə onilliklər ərzində İranın regional təsir əldə etmək üçün əsas taktikası olub. Qəzza münaqişəsi ilə bağlı İranın ən yaxşı variantı İsrail və ola bilsin ABŞ ilə birbaşa qarşı-qarşıya gəlməkdənsə, müttəfiqə güvənmək olardı.
İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir-Abdallahian ölkəsinin müharibənin yayılmasını istəmədiyini deyib, lakin əlavə edib: “Region qaynama nöqtəsindədir və bu, hər an qaçılmaz ola bilər. Bu baş verərsə, bütün tərəflər nəzarəti itirəcək”.
Nazirin sözlərinə görə, Livan, Yəmən, İraq və Suriyadakı silahlı qruplar İsrailə qarşı çoxsaylı cəbhələr aça bilər.
Əlavə cəbhələrin açılması İsrailə təzyiqi artırmaq və onun HƏMAS-la mübarizə imkanlarını məhdudlaşdırmaqla, Tehrana kömək edə bilər. Eyni zamanda, Pentaqonun məlumatına görə, ABŞ-ın İraq və Suriyadakı bazaları son bir ayda 55 dəfə hədəfə alınıb. Tehran istəyir ki, Vaşinqton İsraili dəstəkləməyə davam etməsinin əvəzini ödəsin.
Bu regional eskalasiya riski həm də Tehrana bir çoxları iddialı iqtisadi inkişaf proqramlarında iştirak edən və müharibənin yayılmasını istəməyən qonşu ərəb dövlətləri üzərində təsir alətləri verir.
İran öz diplomatiyasına arxalanır, Əmir-Abdallahian Fələstin xalqına dəstək qazanmaq üçün regional tur təşkil edir. Prezident İbrahim Rəisi müxtəlif regional və qlobal liderlərlə danışıqlar aparıb, o cümlədən Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salman ilə telefon danışığı iki liderin ikitərəfli əlaqələrin bərpasından sonra ilk dəfə olub.
Rəisi bu ayın əvvəlində Ər-Riyadda ərəb və müsəlman liderlərinin fövqəladə sammitində də iştirak edib - bu, 15 ildən artıq müddətdə krallığa ilk belə səfərdir. Bütün bunlar qlobal etirazların artması və İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahuya istefa verməsi üçün təzyiqlərin artması ilə baş verir. HƏMAS tərəfindən tutulan girovların ailələri və dostları hökumətin onların azadlığa buraxılmamasına etiraz olaraq Tel-Əvivdən Qüdsə 5 günlük yürüş keçirib.
Bölünmüş ictimai rəy
Qəzza müharibəsinin Tehran üçün ikinci potensial nəticəsi İranın ictimai imicinin və etibarının pisləşməsidir. İndi dünyaya ötürülən mesaj ondan ibarətdir ki, İran “müqavimət oxunun” rəhbəri kimi Fələstin və HƏMAS-dan imtina edərək, bu oxun tərəfdarları arasında etibarını zədələyib.
Ölkədə ictimai rəy üç kateqoriyaya bölünür.
Birincisi, 2022-ci il etirazlarının ziyalı və ya icra orqanını formalaşdıranlardır. Əksəriyyəti gənclərdən ibarət olan bu təbəqə artıq inqilabçılıqdan yorulub və rejimin ideologiyasını qəbul etmir. Bəziləri hesab edir ki, İran Fələstin məsələsinə milli maraqlardan daha çox dəyər verir, daxili sərvətlərini ərəb ideologiyasına qurban verir.
Rejimin mövqeyinin əleyhdarları hətta idman tədbirlərində Fələstin bayrağının nümayişinə etiraz edərək, İran cəmiyyətinin bu məsələdə artan qütbləşməsinə diqqət çəkiblər.
İkinci kateqoriyaya İranın Qüdsü “azad etmək” kimi inqilabi borcunu yerinə yetirmədiyinə inanan fundamentalistlər daxildir. Qəzzada HƏMAS-ın döyüşünə qoşulmaq üçün iranlıların işə götürülməsi kampaniyasının üç milyondan çox könüllünün cəlb olunduğu bildirilir.
Rejimin dəstəklədiyi üçüncü qrupa İranın fələstinlilərə dəstək üçün islami və milli həmrəylik təklif edə biləcəyini, lakin döyüşə qoşulmaq üçün qoşun göndərməməli olduğuna inanan mötədillər daxildir.
İran Çin və Rusiya ilə birlikdə Vaşinqtonun müharibəni dayandırmaq üçün üzərinə düşən vəzifəni yerinə yetirə bilmədiyi və özünün qeyri-sabitlik mənbəyi olduğu fikrini gücləndirməyə çalışır. Bu fərziyyəyə görə, ABŞ İsrailə qərəzli dəstəyi ilə müharibəyə şərait yaradır, “Şərq” isə neytral vasitəçilik üçün yeni qüvvədir.
İran Qəzza müharibəsinə hərbi yolla girmək əvəzinə dolayı mövcudluğu seçib. Tehran HƏMAS-ın sağ qalmasını təmin etməyə çalışır. Lakin onun bütün regional etibarlı qüvvələrinə nəzarət edə bilməyəcəyi qorxusu fonunda, davam edən münaqişənin Yaxın Şərqdə daha geniş müharibəyə çevrilməsi riski hələ də var.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-11-2023 12:15 | Bölmə: Slayd
1979-cu ildə İranda baş verən İslam inqilabının hökumətə və millətə iki böyük təsiri oldu: ideoloji maraqların obyektiv və maddi maraqlardan üstün olması və İslam dünyasından kənarda da İslami hərəkatlara dəstək. Lakin son 40 ildə Tehranın idealizm əvəzinə praqmatizmə üstünlük verdiyinə dair bir neçə hal olub və onlardan ən sonuncusu Qəzza münaqişəsidir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Middle East Eye” yazıb.
Britaniya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Müharibədən təxminən bir ay yarım keçsə də, Tehran birbaşa münaqişəyə girməyib və onun Livan müttəfiqi “Hizbullah” da İsraillə genişmiqyaslı müharibəyə başlayıb.
Bəzi Qərb media orqanları İranın Fələstin müttəfiqini tərk etdiyini iddia edir. Əslində, belə görünür ki, Tehranın məqsədi HƏMAS-a müharibəni dayandırmağa və özünü xilas etməyə köməkdir.
Qəzza münaqişəsi Tehran üçün iki potensial nəticə təqdim edir, onun planı hər ikisini ən az zərərlə idarə etməkdir.
Birincisi, İranın Fələstində müttəfiqi kimi HƏMAS-ı itirmək riskidir.
“Hizbullah” İranın tacıdır, lakin işğal olunmuş Fələstin ərazilərində HƏMAS-ın mövcudluğuna görə Tel-Əvivi nəzarət altına almaqda əsas oyunçudur.
Müharibənin əvvəlində İranın Ali dini lideri Əli Xamenei 7 oktyabr hücumunda hər hansı rol oynadığını inkar edib, lakin deyib: “Sionist rejimə hücumu planlaşdıranların əllərindən öpürük”. Onun sözləri İranın Qəzza müharibəsinə birbaşa girmək istəməməsinə işarə edib.
Regional təsir
Proksi müharibə onilliklər ərzində İranın regional təsir əldə etmək üçün əsas taktikası olub. Qəzza münaqişəsi ilə bağlı İranın ən yaxşı variantı İsrail və ola bilsin ABŞ ilə birbaşa qarşı-qarşıya gəlməkdənsə, müttəfiqə güvənmək olardı.
İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir-Abdallahian ölkəsinin müharibənin yayılmasını istəmədiyini deyib, lakin əlavə edib: “Region qaynama nöqtəsindədir və bu, hər an qaçılmaz ola bilər. Bu baş verərsə, bütün tərəflər nəzarəti itirəcək”.
Nazirin sözlərinə görə, Livan, Yəmən, İraq və Suriyadakı silahlı qruplar İsrailə qarşı çoxsaylı cəbhələr aça bilər.
Əlavə cəbhələrin açılması İsrailə təzyiqi artırmaq və onun HƏMAS-la mübarizə imkanlarını məhdudlaşdırmaqla, Tehrana kömək edə bilər. Eyni zamanda, Pentaqonun məlumatına görə, ABŞ-ın İraq və Suriyadakı bazaları son bir ayda 55 dəfə hədəfə alınıb. Tehran istəyir ki, Vaşinqton İsraili dəstəkləməyə davam etməsinin əvəzini ödəsin.
Bu regional eskalasiya riski həm də Tehrana bir çoxları iddialı iqtisadi inkişaf proqramlarında iştirak edən və müharibənin yayılmasını istəməyən qonşu ərəb dövlətləri üzərində təsir alətləri verir.
İran öz diplomatiyasına arxalanır, Əmir-Abdallahian Fələstin xalqına dəstək qazanmaq üçün regional tur təşkil edir. Prezident İbrahim Rəisi müxtəlif regional və qlobal liderlərlə danışıqlar aparıb, o cümlədən Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salman ilə telefon danışığı iki liderin ikitərəfli əlaqələrin bərpasından sonra ilk dəfə olub.
Rəisi bu ayın əvvəlində Ər-Riyadda ərəb və müsəlman liderlərinin fövqəladə sammitində də iştirak edib - bu, 15 ildən artıq müddətdə krallığa ilk belə səfərdir. Bütün bunlar qlobal etirazların artması və İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahuya istefa verməsi üçün təzyiqlərin artması ilə baş verir. HƏMAS tərəfindən tutulan girovların ailələri və dostları hökumətin onların azadlığa buraxılmamasına etiraz olaraq Tel-Əvivdən Qüdsə 5 günlük yürüş keçirib.
Bölünmüş ictimai rəy
Qəzza müharibəsinin Tehran üçün ikinci potensial nəticəsi İranın ictimai imicinin və etibarının pisləşməsidir. İndi dünyaya ötürülən mesaj ondan ibarətdir ki, İran “müqavimət oxunun” rəhbəri kimi Fələstin və HƏMAS-dan imtina edərək, bu oxun tərəfdarları arasında etibarını zədələyib.
Ölkədə ictimai rəy üç kateqoriyaya bölünür.
Birincisi, 2022-ci il etirazlarının ziyalı və ya icra orqanını formalaşdıranlardır. Əksəriyyəti gənclərdən ibarət olan bu təbəqə artıq inqilabçılıqdan yorulub və rejimin ideologiyasını qəbul etmir. Bəziləri hesab edir ki, İran Fələstin məsələsinə milli maraqlardan daha çox dəyər verir, daxili sərvətlərini ərəb ideologiyasına qurban verir.
Rejimin mövqeyinin əleyhdarları hətta idman tədbirlərində Fələstin bayrağının nümayişinə etiraz edərək, İran cəmiyyətinin bu məsələdə artan qütbləşməsinə diqqət çəkiblər.
İkinci kateqoriyaya İranın Qüdsü “azad etmək” kimi inqilabi borcunu yerinə yetirmədiyinə inanan fundamentalistlər daxildir. Qəzzada HƏMAS-ın döyüşünə qoşulmaq üçün iranlıların işə götürülməsi kampaniyasının üç milyondan çox könüllünün cəlb olunduğu bildirilir.
Rejimin dəstəklədiyi üçüncü qrupa İranın fələstinlilərə dəstək üçün islami və milli həmrəylik təklif edə biləcəyini, lakin döyüşə qoşulmaq üçün qoşun göndərməməli olduğuna inanan mötədillər daxildir.
İran Çin və Rusiya ilə birlikdə Vaşinqtonun müharibəni dayandırmaq üçün üzərinə düşən vəzifəni yerinə yetirə bilmədiyi və özünün qeyri-sabitlik mənbəyi olduğu fikrini gücləndirməyə çalışır. Bu fərziyyəyə görə, ABŞ İsrailə qərəzli dəstəyi ilə müharibəyə şərait yaradır, “Şərq” isə neytral vasitəçilik üçün yeni qüvvədir.
İran Qəzza müharibəsinə hərbi yolla girmək əvəzinə dolayı mövcudluğu seçib. Tehran HƏMAS-ın sağ qalmasını təmin etməyə çalışır. Lakin onun bütün regional etibarlı qüvvələrinə nəzarət edə bilməyəcəyi qorxusu fonunda, davam edən münaqişənin Yaxın Şərqdə daha geniş müharibəyə çevrilməsi riski hələ də var.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 14:22
Rusiya üçün ən böyük təhlükə - demoqrafik böhran
Dünən, 18:19
Prezident Əliyev Makronla görüşüb - Foto
Dünən, 12:57
ABŞ İrana qarşı yeni əməliyyat keçirə bilər
1-10-2025, 14:17
Orta Asiya və Cənubi Qafqaz üçün rəqabət güclənir
1-10-2025, 11:54
Avropa ölkələrinə giriş üçün yeni qaydalar tətbiq olunacaq
1-10-2025, 08:19
Dallas sirri - Prezident Kennedinin qətli
30-09-2025, 16:30
Professor: Trampın sülh planı reallaşa bilər
30-09-2025, 12:43
Türk dünyası inteqrasiyanı gücləndirir
30-09-2025, 11:05
Ukrayna daha bir yaşayış məntəqəsini itirib - Foto
30-09-2025, 09:47
Ən güclü mafiyalar - Onların şəbəkələri sərhədləri aşır
29-09-2025, 14:02
Hərbi ekspert: Dünya növbəti müharibə ərəfəsindədir
29-09-2025, 13:04
Qandinin qətli - Hindistanın vicdanına atılan güllə
29-09-2025, 12:47
Ərdoğan Trampla görüşdən nə qazandı? - Legitimlik, yoxsa...
29-09-2025, 11:22
Avtobus və metroda gediş haqqı bahalaşıb - Qərar
29-09-2025, 11:13
BMT qərargahını İstanbula köçürə bilərlər
29-09-2025, 10:39
NATO Rusiya təyyarələrini vurmağa hazırlaşır
29-09-2025, 10:03
Zəngəzur dəhlizi türk dövlətlərinə yeni imkanlar yaradacaq
29-09-2025, 09:18
Bakıda İqlim Fəaliyyəti Həftəsi başlayıb
29-09-2025, 08:14
Sel və daşqınlar İspaniyanı cənginə alıb
28-09-2025, 22:31
Prezident və xanımı III MDB Oyunlarının açılışında - Fotolar
27-09-2025, 14:31
Prezident Gəncəyə gedib, yeni açılışlar olub - (Yenilənib) - Fotolar
27-09-2025, 12:00
Prezident İlham Əliyev Yevlaxda - Fotolar
27-09-2025, 10:15
Mafiya qaydaları dəyişib: cinayətkarların yeni üsulu daha gəlirlidir
26-09-2025, 16:11
Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyində qanunsuzluqlar üzə çıxarılıb
26-09-2025, 15:22
Aqrar Xidmətlər Agentliyində nöqsanlar aşkarlanıb
26-09-2025, 14:57
Sarayevo atəşi - Birinci Dünya müharibəsinin fitili - Fotolar
26-09-2025, 13:55
Əliyevin çıxışı dünya ictimaiyyətinin Azərbaycana rəğbətini daha da artıracaq - Deputat
26-09-2025, 11:25
Sülh prosesi: Paşinyan üçün risklər artır
26-09-2025, 10:24
BMT Baş Assambleyasını saymırlar - Professor
26-09-2025, 09:28
Ərdoğan-Tramp görüşünün nəticələri yaxın vaxtlarda özünü göstərəcək
26-09-2025, 08:27
NASA nüvə silahından istifadə edə bilər
26-09-2025, 07:30
Avropalı diplomatlar Moskvaya xəbərdarlıq ediblər
25-09-2025, 16:46
Ərdoğan Trampla anlaşa biləcəkmi?
25-09-2025, 14:24
Professor: Azərbaycan prezidenti BMT-də yeni dünya liderlərindən kimi təqdim olunur
25-09-2025, 14:11
Bakıdan Ağdama müntəzəm avtobus reysi fəaliyyətə başlayır
25-09-2025, 13:10
Azərbaycanda terror planlaşdıran şəxsə hökm oxunub
25-09-2025, 11:16
Bakıda yeni metro stansiyaları tikiləcək
25-09-2025, 10:24
İmişlidə toyda kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
25-09-2025, 07:54
Son 24 saatda Günəşdə ikinci güclü partlayış olub
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
