01:02 / 19-04-2024
Konfrans liqası: "Fiorentina" 2 qolla qələbə qazanıb
00:35 / 19-04-2024
"Arsenal" türk oyunçunu "radar"a salıb
00:01 / 19-04-2024
ABŞ Fələstinin BMT-yə tam üzvlüyünə “yox” deyəcək
23:01 / 18-04-2024
Türkiyədə üç ard-arda güclü zəlzələ olub
21:24 / 18-04-2024
Bakıda litvalı dənizçi haqqında sənədli film nümayiş olunub
19:04 / 18-04-2024
Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradılıb
18:49 / 18-04-2024
Narkokuryer Hacıqabulda 12 kq narkotiklə saxlanılıb
18:03 / 18-04-2024
Bakıda qətl: Elvin Əsədovun cinayət işi məhkəməyə göndərilib
17:55 / 18-04-2024
ABŞ və Britaniya İrana qarşı sanksiyaları genişlənidirib
17:44 / 18-04-2024
Əfv edilənlərin içində niyə qadınlar az olur? - Açıqlama
17:40 / 18-04-2024
Kəmaləddin Heydərovun daha bir şirkəti məhkəməyə verilib
17:36 / 18-04-2024
Hacıqabulda qatar qadını vurub
16:31 / 18-04-2024
Makronun sözü ilə əməli uyğun gəlmir
16:29 / 18-04-2024
Səməd Seyidov: "Yeni Kaledoniyanın müstəqilliyini əldə edəcəyinə inanırıq"
16:15 / 18-04-2024
Prezident Nyu-Yorkda keçmiş prezidentlə görüşüb
16:01 / 18-04-2024
Bakıda iki nəfər dəm qazından ölüb
15:52 / 18-04-2024
Daha iki bankın əmlakları hərraca çıxarılıb
15:46 / 18-04-2024
Qubad İbadoğluya yekun ittiham aktı elan edilib
15:29 / 18-04-2024
Zəngilanda silah-sursat aşkarlanıb
15:13 / 18-04-2024
İcra başçısını söyən şəxsə 5 sutka həbs cəzası verilib
14:29 / 18-04-2024
Zaxarova: "Moskva Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər şeyi edib"
14:20 / 18-04-2024
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
14:12 / 18-04-2024
Raketlərə qarşı yeni silah hazırlanır
13:54 / 18-04-2024
Azərbaycan və Yeni Kaledoniya parlamentləri əməkdaşlıq memorandumu imzalayıb
13:39 / 18-04-2024
Məhkəmə kokain kralı ilə bağlı qərar verib
13:12 / 18-04-2024
İki kluba texniki məğlubiyyət verilib
12:58 / 18-04-2024
Süni intellektdən qoruna biləcək sahələr sadalanıb
12:48 / 18-04-2024
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması başlayır
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
18:06 / 14-04-2024
İordaniya Kralı COP29-a dəvət olunub
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
23:11 / 14-04-2024
Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14:18 / 14-04-2024
Azərbaycan və İordaniya müdafiə sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş imzalayıb
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
09:07 / 14-04-2024
Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
22:33 / 14-04-2024
İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
14:31 / 14-04-2024
Paris-2024: Azərbaycan millisi lisenziya qazanıb
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
Tramp dünyanı aldadıb
Tarix: 05-01-2019 21:19 | Bölmə: Slayd
Prezident Donald Tramp dekabrın 19-da bəyanat verərək, Suriyanın 1/3-nə nəzarət edən ABŞ qoşunlarını 60-90 gün ərzində bu ərazilərdən çıxaracağını bildirmişdi. Bunun ardınca, 24 saat ərzində ordunun arxa cəbhəsinin Suriyadan İraqa köçürülmə qərarı həyata keçirildi. Bundan bir neçə gün sonra isə Tramp İraqa səfər edib hərbçilərlə görüşdü, Ərdoğana güvəndiyini və Suriyada işlərinin bitdiyini açıq şəkildə bəyan elədi.
Trampın bu səfərindən sonra Suriyada aktiv təmsil olunan İran da hərbi müşavirlərini geri çağırdığını açıqladı. Rusiya isə ABŞ-dan boşalacaq ərazilərin gələcək taleyi ilə bağlı həm Türkiyəyə, həm də bölgədəki digər ölkələrə güc nümayiş etdirməyə başladı. Rəsmi Moskva açıq şəkildə bəyan elədi ki, ABŞ-ın tərk etdiyi ərazilər Suriya rejiminə təhvil verilməlidir.
Rəsmi Ankara isə bugünədək Suriyanın Menbiç bölgəsidəki PKK/YPG qüvvələrinin zərərsizləşdirilməsi üçün sərhəddə hərbi qüvvə toplayır. Eyni zamanda, Suriyada olan əsas güc sahibləri – Rusiya və İranla da danışıqları gücləndirir.
Amma Türkiyə son bir ayda dayanmadan sərhəddə ordu toplasa da, hələ ki hücuma keçə bilmir. ABŞ ordusunun polkovniki Duqlas Makqreqor bunu ciddi siyasi amillərlə bağlayıb. Ehtiyatda olan polkovnik deyib ki, ABŞ ordusunun Suriyadan çıxmasından sonra Rusiya özünün regiondakı müttəfiqləri arasında seçim etməli olacaq:
“Rusiya uzun müddət İran, Türkiyə və Suriyadakı müttəfiqləri arasında münasibətləri bərpa etməyə çalışıb. ABŞ ordusunun buradan çıxarılması Rusiyanın tərəflər arasında seçiminə səbəb olacaq. Biz mümkün olduğu qədər tez bir zamanda Şimali Suriyadan getməliyik. Ona görə ki, burada kürd terrorçularına hücum etməyə hazır olan on minlərlə türk əsgəri var. Biz Suriya hökumətini buraya daxil olmağa məcbur etdik, özümüz isə gedirik. Putin seçim etməli olacaq. Əgər Rusiya Türkiyəni Suriya ərazisinə buraxsa, suriyalılara və İrana təsirini itirəcək”.
Hadisələrin belə cərəyan etdiyi bir vaxtda ABŞ prezidenti daha bir gözlənilməz bəyanat verərək, həm müttəfiqlərini, həm də rəqiblərini növbəti dəfə çaşqın vəziyyətə salıb.
Reyting.az-ın məlumatına görə, D. Tramp Suriyadan tezliklə çıxacaqları haqda əvvəlki bəyanatını təkzib edib. Hətta “Mən Suriyanı 4 aya tərk edəcəyimizi deməmişəm”, - söyləyərək, əvvəlki açıqlamalarını danıb.
“Anadolu” agentliyinin məlumatına görə, terrorçu PKK/YPG-PYD qruplaşmasının Suriya ərazisindəki xam nefti İrana satmalarından danışan Tramp, eyni zamanda, bölgədə varlıqlarını hələ bir müddət sürdürəcəklərini deyib:
“Kürd döyüşçülərinin əlindəki nefti İrana satması xoşuma gəlmir. Biz onlardan satmamalarını istədik. Bizim kürd tərəfdaşlarımızın İrana xam neft satması məni qətiyyən sevindirmir. Ancaq ABŞ hərbçiləri Suriyadan çıxsa da, YPG/PYD-nin müdafiəsini təmin edəcəyik. Onlar Türkiyənin xoşuna gəlmirlər. Lakin onları başqaları bəyənir. Onlar çox yaxşı döyüşürlər. Biz kürdləri müdafiə edəcəyik. Mən Suriyada əbədi qalmaq istəmirəm. Ora qum və ölümdən ibarətdir”.
Tramp ABŞ hərbçilərinin 4 ay ərzində Suriyadan çıxarılma prosesinə də aydınlıq gətirib: “Mən ordunun Suriyadan tədricən və ya qısa müddətə çıxacağı barədə heç nə deməmişəm. Bəziləri iddia edir ki, mən 4 aya hərbçiləri çıxaracağımızı bildirmişəm. Mən bunu heç vaxt deməmişəm. Biz Suriyadan müəyyən edilmiş zamanda çıxacağıq”.
Trampın “Suriyada qalacağıq, kürdləri sonadək qoruyacağıq”,- bəyanatına hələlik nə rəsmi Ankaradan, nə də Moskvadan cavab verilib.
Lakin hər iki ölkənin iqtidara yaxın ekspertləri kürd məsələsinin Suriyada ən ciddi təhlükə mənbəyi olduğunu deyirlər.
Məsələn, rusiyalı politoloq Vladimir Şapovalov “Regnum” agentliyinə deyib ki, ABŞ-ın dəstəklədiyi YPG qüvvələrinin təhülkə saçmasının səbəblərindən biri Türkiyə ilə konfliktdir: “Digər səbəb kürd bölmələrinin ərəb əhalisinin sıx məskunlaşdığı Suriyanın şimal-şərqini tutması olub. Bu isə konflikt üçün kifayət qədər ciddi mənbədir. ABŞ-ın Suriyadan ordusunu çıxartmasından sonra kürdlər faktiki olaraq çətin vəziyyətə düşürlər. Kürd icması ilk dəfə deyil ki, belə vəziyyətlə üzləşir. Bundan öncə Afrin və İraq Kürdüstanı ilə bağlı da oxşar vəziyyət yaranıb. Hər ikisində ABŞ, faktiki olaraq kürdləri satıb və verdiyi vədi pozub. Belə vəziyyət üçüncü dəfə təkrarlanır”.
V. Şapovalovun fikrincə, kürdlər üçün iki ssenari var. Bunlardan biri hər kəslə qarşıdurmaya getmək, digəri isə kompromis variantıdır: “Mən hesab edirəm ki, hadisələr ikinci ssenari üzrə inkişaf edir. Bu isə kürdlərin öz strategiyasını dəyişməsinə səbəb ola bilər”.
Türkiyəli siyasət yazarı, təhlükəsizlik üzrə ekspert Mətin Gürcan isə Trampın ikibaşlı Suriya qərarından danışarkən bildirib ki, prezidentin hərbçilərin Suriyadan çıxarılması ilə bağlı qərarı ABŞ-ın dərin dövlətinə qarşı üsyandır: “2019-cu ildə Suriyada yarımçıq qalan işlərə baxanda təəssüf ki, gözümüzün önündə müsbət mənzərə canlanmır. Xüsusilə, Suriyanın şimalında iki kor düyün var - biri İdlib, digəri isə Fəratın şərqidir”.
O əlavə edib ki, Pentaqonun rəhbərliyi altında olan ABŞ dərin dövləti ilə Tramp arasında daxili gizli mübarizə gedir və birinci tərəf qoşunların Suriyadan çıxarılmasının tərəfdarı deyil: “Ərdoğanla telefon danışığından sonra Trampı razı saldılar. Məncə, son bir neçə gündə Trampın Suriya ilə bağlı ikibaşlı açıqlamaları bunun əyani göstəricisidir”.
Lakin rus və türk ekspertlərindən fərqli olaraq, Qərb mətbuatı Trampın son bəyanatını əsas götürüb, əksini iddia edirlər. Ekspertlər Trampın qeyri-müəyyən davranışlarını ölkəsində yaşanan istefa və gərginliklə əlaqələndirirlər. İddia olunur ki, Suriyadan çəkilmə qərarından sonra Pentaqonda baş verən istefalar və digər məqamlar Trampı Suriya planına yenidən baxmağa məcbur edib. Bu səbəbdən ABŞ öz ordusunu yaxın 3-4 ayda Suriyadan geri çəkməyəcək.
“Habertürk”ün Vaşinqton təmsilçisi Sərdar Turqut isə bildirir ki, hazırda ABŞ strateqləri Trampa Suriya ilə bağlı yeni plan hazrılamaqla məşğuldur.
S. Turqutun həm bu, həm də bölgədə yaşanan vəziyyətlə bağlı təmsil etdiyi portalda maraqlı yazısı yayılıb.
Həmin yazını qısa ixtisarla təqdim edirik:
Tətil dövrü olmasına rəğmən, normal halda səssiz olmalı olan Vaşinqton Suriya məsələsilə bağlı qaynayır. Ortada bir boşluq olduğunu və Orta Şərqin bu boşluğu qaldıra bilməyəcəyini bilən dövlət qurumları Suriya üçün prezident Trampı məmnun edəcək dövlət strategiyası formalaşdırmağa çalışırlar.
Milli təhlükəsizlik məsələlərində təsirə malik olan respublikaçı senator Lindsli Qrehem Baş qərargah rəisi Danfordla görüşdükdən sonra Ağ Evdə bu yaxınlarda Türkiyəyə gələcək Milli təhlükəsizlik müşaviri Con Boltonla görüşüb və strategiya məsələlərini müzakirə edib.
Bu görüşlərdən sızan, lakin hələ rəsmən təsdiq edilməyən məlumatlara görə, ABŞ rəhbərliyi cənuba çəkiləcək PYD ilə Türkiyə sərhəddi arasında bu təşkilatdan təmizlənmiş sahə – tampon bölgə yaratma planı üzərində işləyir.
Prezident Ərdoğan da Türkiyənin əsas hədəfinin öz sərhədlərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi olduğunu söylədiyinə görə, Amerikadakı qaynaqlar gəlinən bu nöqtənin Ankaranın tələblərinə cavab verəcəyinə ümid edirlər.
Vaşinqtonda PKK təsirindən “yaxşıca təmizlənmiş” Suriya kürdlərinin, Türkiyənin tələb etdiyi kimi, sərhəddən Ankara baxımından təhlükəsiz olan uzaqlığa – 30-40 km cənuba çəkilməsi üzərində düşünüldüyü söylənilir. Əgər Tramp bu plandan anidən vaz keçməzsə, bütün baş verənlər, mənim daha öncə yazdığım kimi, Rusiya ilə ABŞ-ın çox öncə əldə etdiyi ilkin anlaşmaya dayanır.
Gedişatın hansı yönə olduğunu açıqca göstərən ABŞ-dakı qaynaqlar bu mərhələdə Suriya haqqında əsas elementləri aşağıda göstərilən dövlət strategiyasının ortaya çıxmağa başladığını söyləyirlər:
1. Kürd əhali arasında PKK təsiri xeyli azaldıldıqdan sonra Rusiyanın istədiyi kimi, kürdlər Suriya rejimi ilə anlaşarsa, məhdud muxtariyyat verilmiş əhali Türkiyə sərhəddindən xeyli cənuba çəkilmiş bölgəyə gedəcək.
2. Rusiya, Türkiyə və ABŞ arasında koordinasiya da təmin edilərsə, muxtariyyat alan bölgə ilə Türkiyə arasında qalan sahədə Suriya rejiminin heç bir təsirinin olmaması üçün rejimin orada iştirakı Rusiya dəstəkli olacaq (yəni, formal xarakter daşıyacaq – tərc.). Vaşinqtonda düşünürlər ki, Suriyanın ərazi bütövlüyünü vurğulayan Türkiyə buna qarşı çıxmayacaq.
Vaşinqtona gələn məlumatlara görə, rejimlə kürdlər hazırda məhsuldar əkin və neft sahələrinin paylaşılması və istifadə olunması üçün danışıqlar aparırlar.
3. Muxtariyyat veriləcək bölgəyə keçişin yaxşı koordinasiya edilməsi üçün Pentaqon, hərbçilərin geri çəkilməsi müddətinin 1 aydan 4 aya çıxarılmasını istəyib. Qarşıdakı 4 ayda YPG-yə verilmiş silahların gələcəkdə təhlükə yaratmaması, eyni zamanda Rusiya və ya rejimin əlinə keçməməsi üçün bir qisminin ya geri alınması, ya da yararsız hala salınaraq, orada buraxılması planlaşdırılır. Pentaqon hazırda geri alınacaq silahların bölgədə haralarda yerləşdirilə biləcəyilə bağlı məsələ üzərində işləyir.
4. Ruslar bu modelə “Şimali İraq modeli”, amerikalılar isə “Qamışlı modeli” deyirlər. Rusiya və ABŞ bu modellə bağlı, təqribən, 11 aydır (2018-ci ilin fevralından – tərc.) ki, müzakirə aparırlar. Yeganə problem Türkiyəni narahat etməyəcək bir formulun tapılması idi.
Bunun üçün Rusiya, ABŞ və Türkiyə arasında uyumlu koordinasiyanın təmin edilməsi şərt idi. Ankara ilə onsuz da yaxşı ikitərəfli koordinasiyası olan Rusiya atılan son addımlardan, ABŞ isə Suriyadan hərbçilərin geri çəkilməsi haqqında qərar verməsindən sonra sahədə Türkiyə ilə əlaqəli hərəkət etməyə ümid edirlər.
5. ABŞ bölgədən tamamən çıxmır. Əgər ehtiyac olarsa, İraqdakı hərbi bazalarında olan xüsusi təyinatlıları ilə “nöqtəvi müdaxilələr” etməyi planlaşdırır.
Uzun müddətdir ki, bu məsələlər haqqında yazıram. İndi ümidim 2019-ci ildə Rusiya, ABŞ və Türkiyə arasında böyük uzlaşmanın uğurla əldə edilməsinə, Türkiyə sayəsində bir həll yolunun tapılmasınadır.
Reyting.az daha bir mənbəyə istinad edərək bildirir ki, hazırda Türkiyədə yaşayan professor Toğrul İsmayılın Axar.az-dakı açıqlamasına da diqqət yönəltmək vacibdir.
T. İsmayılın sözlərinə görə, 2019-cu ildə Türkiyə üçün yenə də əsas məsələ Yaxın Şərq olacaq: “Çünki artıq Suriya məsələsi tamamilə fərqli bir mərhələyə qədəm qoyub: amerikalılar gedir, Türkiyə isə artıq Moskva və Tehranla razılaşmalı olacaq. Mənim fikrimcə isə, ABŞ bu regionu tamamilə tərk etməyəcək”.
Professor deyib ki, Suriya məsələsində yeni xəritə formalaşır – yeni oyunçular, yeni manevrlər olacaq.
“2018-ci ilin sonunda İrana qarşı tətbiq edilən sanksiyalar Türkiyənin maraqlarına da zərbə vurur. ABŞ hər nə qədər Ankaranın maraqlarına toxunmamağa çalışsa da, İrana qarşı sanksiyalar 2019-cu ildə Türkiyə üçün iqtisadi cəhətdən əlverişli olmayacaq. Liderlərin sonuncu açıqlamalarını, həmçinin Putinin Ərdoğana təbrik məktubunu nəzərə alsaq, Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin 2019-cu ildə də inkişafa davam edəcəyini ehtimal etmək olar. Moskva və Ankara arasında həssas bir məqam da var – bu Suriya məsələsi, başqa sözlə, maraqların mümkün toqquşma yeridir”, - deyə, o, bildirib.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-01-2019 21:19 | Bölmə: Slayd
Prezident Donald Tramp dekabrın 19-da bəyanat verərək, Suriyanın 1/3-nə nəzarət edən ABŞ qoşunlarını 60-90 gün ərzində bu ərazilərdən çıxaracağını bildirmişdi. Bunun ardınca, 24 saat ərzində ordunun arxa cəbhəsinin Suriyadan İraqa köçürülmə qərarı həyata keçirildi. Bundan bir neçə gün sonra isə Tramp İraqa səfər edib hərbçilərlə görüşdü, Ərdoğana güvəndiyini və Suriyada işlərinin bitdiyini açıq şəkildə bəyan elədi.
Trampın bu səfərindən sonra Suriyada aktiv təmsil olunan İran da hərbi müşavirlərini geri çağırdığını açıqladı. Rusiya isə ABŞ-dan boşalacaq ərazilərin gələcək taleyi ilə bağlı həm Türkiyəyə, həm də bölgədəki digər ölkələrə güc nümayiş etdirməyə başladı. Rəsmi Moskva açıq şəkildə bəyan elədi ki, ABŞ-ın tərk etdiyi ərazilər Suriya rejiminə təhvil verilməlidir.
Rəsmi Ankara isə bugünədək Suriyanın Menbiç bölgəsidəki PKK/YPG qüvvələrinin zərərsizləşdirilməsi üçün sərhəddə hərbi qüvvə toplayır. Eyni zamanda, Suriyada olan əsas güc sahibləri – Rusiya və İranla da danışıqları gücləndirir.
Amma Türkiyə son bir ayda dayanmadan sərhəddə ordu toplasa da, hələ ki hücuma keçə bilmir. ABŞ ordusunun polkovniki Duqlas Makqreqor bunu ciddi siyasi amillərlə bağlayıb. Ehtiyatda olan polkovnik deyib ki, ABŞ ordusunun Suriyadan çıxmasından sonra Rusiya özünün regiondakı müttəfiqləri arasında seçim etməli olacaq:
“Rusiya uzun müddət İran, Türkiyə və Suriyadakı müttəfiqləri arasında münasibətləri bərpa etməyə çalışıb. ABŞ ordusunun buradan çıxarılması Rusiyanın tərəflər arasında seçiminə səbəb olacaq. Biz mümkün olduğu qədər tez bir zamanda Şimali Suriyadan getməliyik. Ona görə ki, burada kürd terrorçularına hücum etməyə hazır olan on minlərlə türk əsgəri var. Biz Suriya hökumətini buraya daxil olmağa məcbur etdik, özümüz isə gedirik. Putin seçim etməli olacaq. Əgər Rusiya Türkiyəni Suriya ərazisinə buraxsa, suriyalılara və İrana təsirini itirəcək”.
Hadisələrin belə cərəyan etdiyi bir vaxtda ABŞ prezidenti daha bir gözlənilməz bəyanat verərək, həm müttəfiqlərini, həm də rəqiblərini növbəti dəfə çaşqın vəziyyətə salıb.
Reyting.az-ın məlumatına görə, D. Tramp Suriyadan tezliklə çıxacaqları haqda əvvəlki bəyanatını təkzib edib. Hətta “Mən Suriyanı 4 aya tərk edəcəyimizi deməmişəm”, - söyləyərək, əvvəlki açıqlamalarını danıb.
“Anadolu” agentliyinin məlumatına görə, terrorçu PKK/YPG-PYD qruplaşmasının Suriya ərazisindəki xam nefti İrana satmalarından danışan Tramp, eyni zamanda, bölgədə varlıqlarını hələ bir müddət sürdürəcəklərini deyib:
“Kürd döyüşçülərinin əlindəki nefti İrana satması xoşuma gəlmir. Biz onlardan satmamalarını istədik. Bizim kürd tərəfdaşlarımızın İrana xam neft satması məni qətiyyən sevindirmir. Ancaq ABŞ hərbçiləri Suriyadan çıxsa da, YPG/PYD-nin müdafiəsini təmin edəcəyik. Onlar Türkiyənin xoşuna gəlmirlər. Lakin onları başqaları bəyənir. Onlar çox yaxşı döyüşürlər. Biz kürdləri müdafiə edəcəyik. Mən Suriyada əbədi qalmaq istəmirəm. Ora qum və ölümdən ibarətdir”.
Tramp ABŞ hərbçilərinin 4 ay ərzində Suriyadan çıxarılma prosesinə də aydınlıq gətirib: “Mən ordunun Suriyadan tədricən və ya qısa müddətə çıxacağı barədə heç nə deməmişəm. Bəziləri iddia edir ki, mən 4 aya hərbçiləri çıxaracağımızı bildirmişəm. Mən bunu heç vaxt deməmişəm. Biz Suriyadan müəyyən edilmiş zamanda çıxacağıq”.
Trampın “Suriyada qalacağıq, kürdləri sonadək qoruyacağıq”,- bəyanatına hələlik nə rəsmi Ankaradan, nə də Moskvadan cavab verilib.
Lakin hər iki ölkənin iqtidara yaxın ekspertləri kürd məsələsinin Suriyada ən ciddi təhlükə mənbəyi olduğunu deyirlər.
Məsələn, rusiyalı politoloq Vladimir Şapovalov “Regnum” agentliyinə deyib ki, ABŞ-ın dəstəklədiyi YPG qüvvələrinin təhülkə saçmasının səbəblərindən biri Türkiyə ilə konfliktdir: “Digər səbəb kürd bölmələrinin ərəb əhalisinin sıx məskunlaşdığı Suriyanın şimal-şərqini tutması olub. Bu isə konflikt üçün kifayət qədər ciddi mənbədir. ABŞ-ın Suriyadan ordusunu çıxartmasından sonra kürdlər faktiki olaraq çətin vəziyyətə düşürlər. Kürd icması ilk dəfə deyil ki, belə vəziyyətlə üzləşir. Bundan öncə Afrin və İraq Kürdüstanı ilə bağlı da oxşar vəziyyət yaranıb. Hər ikisində ABŞ, faktiki olaraq kürdləri satıb və verdiyi vədi pozub. Belə vəziyyət üçüncü dəfə təkrarlanır”.
V. Şapovalovun fikrincə, kürdlər üçün iki ssenari var. Bunlardan biri hər kəslə qarşıdurmaya getmək, digəri isə kompromis variantıdır: “Mən hesab edirəm ki, hadisələr ikinci ssenari üzrə inkişaf edir. Bu isə kürdlərin öz strategiyasını dəyişməsinə səbəb ola bilər”.
Türkiyəli siyasət yazarı, təhlükəsizlik üzrə ekspert Mətin Gürcan isə Trampın ikibaşlı Suriya qərarından danışarkən bildirib ki, prezidentin hərbçilərin Suriyadan çıxarılması ilə bağlı qərarı ABŞ-ın dərin dövlətinə qarşı üsyandır: “2019-cu ildə Suriyada yarımçıq qalan işlərə baxanda təəssüf ki, gözümüzün önündə müsbət mənzərə canlanmır. Xüsusilə, Suriyanın şimalında iki kor düyün var - biri İdlib, digəri isə Fəratın şərqidir”.
O əlavə edib ki, Pentaqonun rəhbərliyi altında olan ABŞ dərin dövləti ilə Tramp arasında daxili gizli mübarizə gedir və birinci tərəf qoşunların Suriyadan çıxarılmasının tərəfdarı deyil: “Ərdoğanla telefon danışığından sonra Trampı razı saldılar. Məncə, son bir neçə gündə Trampın Suriya ilə bağlı ikibaşlı açıqlamaları bunun əyani göstəricisidir”.
Lakin rus və türk ekspertlərindən fərqli olaraq, Qərb mətbuatı Trampın son bəyanatını əsas götürüb, əksini iddia edirlər. Ekspertlər Trampın qeyri-müəyyən davranışlarını ölkəsində yaşanan istefa və gərginliklə əlaqələndirirlər. İddia olunur ki, Suriyadan çəkilmə qərarından sonra Pentaqonda baş verən istefalar və digər məqamlar Trampı Suriya planına yenidən baxmağa məcbur edib. Bu səbəbdən ABŞ öz ordusunu yaxın 3-4 ayda Suriyadan geri çəkməyəcək.
“Habertürk”ün Vaşinqton təmsilçisi Sərdar Turqut isə bildirir ki, hazırda ABŞ strateqləri Trampa Suriya ilə bağlı yeni plan hazrılamaqla məşğuldur.
S. Turqutun həm bu, həm də bölgədə yaşanan vəziyyətlə bağlı təmsil etdiyi portalda maraqlı yazısı yayılıb.
Həmin yazını qısa ixtisarla təqdim edirik:
Tətil dövrü olmasına rəğmən, normal halda səssiz olmalı olan Vaşinqton Suriya məsələsilə bağlı qaynayır. Ortada bir boşluq olduğunu və Orta Şərqin bu boşluğu qaldıra bilməyəcəyini bilən dövlət qurumları Suriya üçün prezident Trampı məmnun edəcək dövlət strategiyası formalaşdırmağa çalışırlar.
Milli təhlükəsizlik məsələlərində təsirə malik olan respublikaçı senator Lindsli Qrehem Baş qərargah rəisi Danfordla görüşdükdən sonra Ağ Evdə bu yaxınlarda Türkiyəyə gələcək Milli təhlükəsizlik müşaviri Con Boltonla görüşüb və strategiya məsələlərini müzakirə edib.
Bu görüşlərdən sızan, lakin hələ rəsmən təsdiq edilməyən məlumatlara görə, ABŞ rəhbərliyi cənuba çəkiləcək PYD ilə Türkiyə sərhəddi arasında bu təşkilatdan təmizlənmiş sahə – tampon bölgə yaratma planı üzərində işləyir.
Prezident Ərdoğan da Türkiyənin əsas hədəfinin öz sərhədlərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi olduğunu söylədiyinə görə, Amerikadakı qaynaqlar gəlinən bu nöqtənin Ankaranın tələblərinə cavab verəcəyinə ümid edirlər.
Vaşinqtonda PKK təsirindən “yaxşıca təmizlənmiş” Suriya kürdlərinin, Türkiyənin tələb etdiyi kimi, sərhəddən Ankara baxımından təhlükəsiz olan uzaqlığa – 30-40 km cənuba çəkilməsi üzərində düşünüldüyü söylənilir. Əgər Tramp bu plandan anidən vaz keçməzsə, bütün baş verənlər, mənim daha öncə yazdığım kimi, Rusiya ilə ABŞ-ın çox öncə əldə etdiyi ilkin anlaşmaya dayanır.
Gedişatın hansı yönə olduğunu açıqca göstərən ABŞ-dakı qaynaqlar bu mərhələdə Suriya haqqında əsas elementləri aşağıda göstərilən dövlət strategiyasının ortaya çıxmağa başladığını söyləyirlər:
1. Kürd əhali arasında PKK təsiri xeyli azaldıldıqdan sonra Rusiyanın istədiyi kimi, kürdlər Suriya rejimi ilə anlaşarsa, məhdud muxtariyyat verilmiş əhali Türkiyə sərhəddindən xeyli cənuba çəkilmiş bölgəyə gedəcək.
2. Rusiya, Türkiyə və ABŞ arasında koordinasiya da təmin edilərsə, muxtariyyat alan bölgə ilə Türkiyə arasında qalan sahədə Suriya rejiminin heç bir təsirinin olmaması üçün rejimin orada iştirakı Rusiya dəstəkli olacaq (yəni, formal xarakter daşıyacaq – tərc.). Vaşinqtonda düşünürlər ki, Suriyanın ərazi bütövlüyünü vurğulayan Türkiyə buna qarşı çıxmayacaq.
Vaşinqtona gələn məlumatlara görə, rejimlə kürdlər hazırda məhsuldar əkin və neft sahələrinin paylaşılması və istifadə olunması üçün danışıqlar aparırlar.
3. Muxtariyyat veriləcək bölgəyə keçişin yaxşı koordinasiya edilməsi üçün Pentaqon, hərbçilərin geri çəkilməsi müddətinin 1 aydan 4 aya çıxarılmasını istəyib. Qarşıdakı 4 ayda YPG-yə verilmiş silahların gələcəkdə təhlükə yaratmaması, eyni zamanda Rusiya və ya rejimin əlinə keçməməsi üçün bir qisminin ya geri alınması, ya da yararsız hala salınaraq, orada buraxılması planlaşdırılır. Pentaqon hazırda geri alınacaq silahların bölgədə haralarda yerləşdirilə biləcəyilə bağlı məsələ üzərində işləyir.
4. Ruslar bu modelə “Şimali İraq modeli”, amerikalılar isə “Qamışlı modeli” deyirlər. Rusiya və ABŞ bu modellə bağlı, təqribən, 11 aydır (2018-ci ilin fevralından – tərc.) ki, müzakirə aparırlar. Yeganə problem Türkiyəni narahat etməyəcək bir formulun tapılması idi.
Bunun üçün Rusiya, ABŞ və Türkiyə arasında uyumlu koordinasiyanın təmin edilməsi şərt idi. Ankara ilə onsuz da yaxşı ikitərəfli koordinasiyası olan Rusiya atılan son addımlardan, ABŞ isə Suriyadan hərbçilərin geri çəkilməsi haqqında qərar verməsindən sonra sahədə Türkiyə ilə əlaqəli hərəkət etməyə ümid edirlər.
5. ABŞ bölgədən tamamən çıxmır. Əgər ehtiyac olarsa, İraqdakı hərbi bazalarında olan xüsusi təyinatlıları ilə “nöqtəvi müdaxilələr” etməyi planlaşdırır.
Uzun müddətdir ki, bu məsələlər haqqında yazıram. İndi ümidim 2019-ci ildə Rusiya, ABŞ və Türkiyə arasında böyük uzlaşmanın uğurla əldə edilməsinə, Türkiyə sayəsində bir həll yolunun tapılmasınadır.
Reyting.az daha bir mənbəyə istinad edərək bildirir ki, hazırda Türkiyədə yaşayan professor Toğrul İsmayılın Axar.az-dakı açıqlamasına da diqqət yönəltmək vacibdir.
T. İsmayılın sözlərinə görə, 2019-cu ildə Türkiyə üçün yenə də əsas məsələ Yaxın Şərq olacaq: “Çünki artıq Suriya məsələsi tamamilə fərqli bir mərhələyə qədəm qoyub: amerikalılar gedir, Türkiyə isə artıq Moskva və Tehranla razılaşmalı olacaq. Mənim fikrimcə isə, ABŞ bu regionu tamamilə tərk etməyəcək”.
Professor deyib ki, Suriya məsələsində yeni xəritə formalaşır – yeni oyunçular, yeni manevrlər olacaq.
“2018-ci ilin sonunda İrana qarşı tətbiq edilən sanksiyalar Türkiyənin maraqlarına da zərbə vurur. ABŞ hər nə qədər Ankaranın maraqlarına toxunmamağa çalışsa da, İrana qarşı sanksiyalar 2019-cu ildə Türkiyə üçün iqtisadi cəhətdən əlverişli olmayacaq. Liderlərin sonuncu açıqlamalarını, həmçinin Putinin Ərdoğana təbrik məktubunu nəzərə alsaq, Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin 2019-cu ildə də inkişafa davam edəcəyini ehtimal etmək olar. Moskva və Ankara arasında həssas bir məqam da var – bu Suriya məsələsi, başqa sözlə, maraqların mümkün toqquşma yeridir”, - deyə, o, bildirib.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
Dünən, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
Dünən, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
Dünən, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
Dünən, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
Dünən, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
Dünən, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
17-04-2024, 10:53
Ermənistanın kvadrokopteri zərərsizləşdirilib - Fotolar
17-04-2024, 10:48
İrana yeni sanksiyalar tətbiq olunacaq
17-04-2024, 10:42
Fransa Azərbaycan-Ermənistan əlaqələrinin normallaşmasına imkan vermir
17-04-2024, 10:33
Kəşfiyyat Komitəsi Kiyevə yardımı dəstəkləməyə çağırır
17-04-2024, 09:33
Ərdoğan Putini Türkiyədə gözləyir
16-04-2024, 19:15
Siqaretin insan orqanizminə daha bir zərəri üzə çıxıb
16-04-2024, 16:27
Ukraynanın ikinci böyük şəhərini ələ keçirmək istəyirlər
16-04-2024, 13:34
Yaxın Şərq böyük müharibəyə daha yaxındır
16-04-2024, 13:25
İlham Əliyev Şirvan suvarma kanalının təməlini qoyub, tədbirdə çıxış edib - (Yenilənib)
16-04-2024, 11:57
Qarabağ Universiteti ilə bağlı daha bir qərar verilib
16-04-2024, 11:05
İsrail İrandan qisas almağa hazırlaşır
16-04-2024, 10:42
MAQATE İranın nüvə proqramından məlumatsızdır
15-04-2024, 20:08
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
15-04-2024, 18:20
Ordunun illik xərci: İran 9, İsrail 24 milyard dollar ayırıb
15-04-2024, 17:41
Britaniya Rusiyanın aktivlərini müsadirə edə bilməyəcək
15-04-2024, 12:27
Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?
15-04-2024, 12:07
Bayden vəziyyətə nəzarəti itirib
15-04-2024, 11:52
COP29-un keçiriləcəyi tarix bəlli olub
15-04-2024, 11:46
Yadplanetlilərin daha bir sirri açılır - Foto
15-04-2024, 11:24
Nazirlər Kabineti komitənin departamentini ləğv edib
15-04-2024, 11:08
Saxta müfəttişlər sahibkarları cərimə ilə təhdid edərək yoxlama aparıb
15-04-2024, 08:41
Yaxın Şərq dünya müharibəsi ilə üz-üzədir
14-04-2024, 00:07
İran İsrailə PUA-larla hücum edib
13-04-2024, 09:44
Tovuzun kəndi atəşə tutulub
12-04-2024, 20:16
Rusiyanın vaxtı daralır: 2025-ci ildə köhnə tanklar qalmayacaq
12-04-2024, 19:51
Ermənistan Rusiya ilə müzakirələrdən yayınır - Politoloq
12-04-2024, 19:33
İran İsrailə hücuma hazırlaşır
10-04-2024, 23:21
Paşinyan: “Qarabağ məsələsi çoxdan həll edilib”
10-04-2024, 18:06
Ermənilərdən daha bir təxribat: sərhədçimiz yaralanıb
9-04-2024, 18:36
Ermənilər növbəti təxribata əl atıb
9-04-2024, 15:38
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
9-04-2024, 13:41
İran Cənubi Qafqazda dəyişmiş geosiyasi mənzərəyə uyğunlaşır
9-04-2024, 11:56
İsrail İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyə hazırlaşır
9-04-2024, 11:39
Prezident İlham Əliyev bölgələrdə səfərdədir - (Yenilənib) - Foto
9-04-2024, 09:12
Laçında mövqelərimiz atəşə tutulub
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
