22:15 / 17-06-2025
Ruben Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslərin ifadələri dinlənilib
21:50 / 17-06-2025
İsazadə: İrandakı rejimin dəyişməsinə yalnız daxili proseslər təsir göstərə bilər
21:23 / 17-06-2025
İranın keçmiş prezidenti Tehranda öldürülüb
18:48 / 17-06-2025
Rusiya Ayda hərbi təyinatlı obyekt tikəcək
18:34 / 17-06-2025
XİN sözçüsü: "Qaynar xətlərə daxil olan müraciətlərə gündəlik baxılır"
18:00 / 17-06-2025
Natiq Cəfərli: "İran daxilində daha maraqlı proseslərin şahidi olacağıq”
17:48 / 17-06-2025
“Tiktok”da vətəndaşları aldadan şəxs saxlanılıb
17:42 / 17-06-2025
İrandakı rejimi dəyişirlər?
17:17 / 17-06-2025
Dörd şəhər psixopatlar üçün daha əlverişlidir
17:09 / 17-06-2025
Avropa Liqası: "Sabah"ın rəqibi bəlli olub
16:37 / 17-06-2025
Ukrayna daha 428 hava hədəfini zərərsizləşdirib
16:32 / 17-06-2025
Ölkəmizdə dörd gün ardıcıl iş olmayacaq
16:19 / 17-06-2025
Partiya sədri azadlığa buraxılıb
16:19 / 17-06-2025
İran internetə qoşulan cihazlardan istifadəni qadağan edib
16:09 / 17-06-2025
Kamran Əliyev iki rayona prokuror təyin edib
16:03 / 17-06-2025
Mollazadə: İrana qarşı hərbi əməliyyat məcburiyyətdən irəli gəlir
15:22 / 17-06-2025
Paşinyan iyunun 20-də Türkiyəyə səfər edəcək
14:57 / 17-06-2025
Katz Xamnəini hədələyir: “Axırın Səddamın axırı kimi olacaq”
14:47 / 17-06-2025
İlham Əliyevin Türkiyəyə səfəri gözlənilir
14:46 / 17-06-2025
İran nüvə silahı əldə edib? - ABŞ kəşfiyyatı son məlumatını paylaşıb - Foto
14:36 / 17-06-2025
"Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişib
14:32 / 17-06-2025
Azərbaycan əhalisi artıb
14:15 / 17-06-2025
Rusiya bütün təyyarələrini əsas aviabazadan çıxarıb
13:55 / 17-06-2025
Qazaxıstan və Azərbaycan Xəzərdə birgə hərbi təlimə başlayıb
13:51 / 17-06-2025
İlham Əliyev daha bir qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
13:48 / 17-06-2025
Çinin 40-a yaxın vətəndaşı Azərbaycan vasitəsilə İrandan təxliyə olunub
13:26 / 17-06-2025
Professor: İranı beş yerə bölmək istəyirlər
13:01 / 17-06-2025
AYNA-nın tenderi ləğv olunub
12:54 / 17-06-2025
Sabah yağış yağacaq
12:50 / 17-06-2025
İki neft tankeri toqquşub
08:07 / 14-06-2025

11:37 / 16-06-2025

07:23 / 13-06-2025

17:06 / 13-06-2025

18:49 / 13-06-2025

17:43 / 13-06-2025

08:47 / 16-06-2025

09:27 / 13-06-2025

08:51 / 14-06-2025

11:06 / 16-06-2025

16:50 / 13-06-2025

10:02 / 13-06-2025

Türkiyənin Ermənistanla barışması nə zaman mümkündür?
Tarix: 23-09-2021 15:48 | Bölmə: Slayd

Türkiyə-Ermənistan münasibətlərində irəliləyişin olması barədə şayiələrin heç bir əsası yoxdur. Türkiyə və Ermənistan Azərbaycanı daxil etmədən münasibətlərini normallaşdırmağı öhdəsinə götürə bilməz. Cənubi Qafqazda sabitlik və təhlükəsizlik, Türkiyə-Azərbaycan-Ermənistan arasında üçtərəfli dialoq üçün Ermənistan “Böyük Ermənistan” xəyallarından əl çəkməlidir.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Hurriyet Daily”də tanınmış ukraynalı analitik Taras Kuzio yazıb.
Müəllif qeyd edir ki, Türkiyə, Azərbaycan və Ermənistan arasında üçtərəfli dialoqa ehtiyacın səbəbi ikiqatlıdır:
Birincisi, Ermənistan SSRİ-dən miras qalmış sərhədləri ilə barışmır. Ermənistandakı millətçilər və erməni diasporu Türkiyə və Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları ilə “Böyük Ermənistan” ideyasından əl çəkməyib. Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan münasibətləri normallaşdırmaq üçün atılan addımları alqışlayaraq, hər iki tərəfin "bir-birlərinin ərazi bütövlüyünə hörmət etməli" olduğunu ifadə edib. Təəccüblüdür ki, "Qərbi Ermənistan” adlandırdıqları Türkiyənin şərqindəki ərazini təhvil verməyi tələb edən bəzi diaspora erməniləri hələ də qalmaqdadır.

İkincisi, Türkiyə və Azərbaycan iyun ayında ortaq bir Şuşa Bəyannaməsi imzalayıb ki, bu da onları strateji tərəfdaşlığa bağlamağa məcbur edib. Buna görə də Ermənistan Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmalıdır.
Beynəlxalq tanınmış sərhədlərin toxunulmazlığı Şuşa Bəyannaməsində dörd dəfə qeyd edilib. Şuşa Bəyannaməsi terrorun bütün formaları və təzahürləri daxil olmaqla süverenliyə, ərazi bütövlüyünə, sərhədlərin toxunulmazlığına, sabitliyə və təhlükəsizliyə qarşı yönəlmiş hər hansı bir fəaliyyətin qınanmasını ehtiva edir və Türkiyə Cümhuriyyətinin terrora qarşı mübarizəsini qətiyyətlə dəstəkləyir. Bu sənəd 1920-ci il Sevr müqaviləsində Ermənistanın ərazi iddialarını təkzib edir.
Baş nazir Nikol Paşinyan Ermənistanın Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa hazır olduğunu, millətçi və diaspor təzyiqlərinə görə Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamaq istəmədiyini və ya edə bilmədiyini açıqlayır. Ermənistan-Azərbaycan sülh müqaviləsi SSRİ-nin daxili respublika sərhədlərini postsovet beynəlxalq sərhədləri kimi tanımalıdır.

Buna görə də, Paşinyanın "avtomobil və dəmir yolu əlaqələrinin bərpasına" diqqət yetirməsi, Ermənistanın əsrlər boyu “Böyük Ermənistan”ı dəstəkləmək fantaziyasından əl çəkməyə hazır olub-olmaması ilə bağlı daha vacib məsələni bir kənara qoyur.
Əslində, Paşinyan Ermənistanın Rusiya ilə köhnə ittifaqından heç şübhəsiz öyrəndiyi köhnə imperiya "ayır və buyur" siyasətindən istifadə edərək Türkiyə ilə Azərbaycanı parçalamaq istəyir. Ermənistanın yanaşmasının işlədiyini görmək çətindir.
Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin normallaşması ilə bağlı yanaşma ziddiyyətlidir. Bir tərəfdən də Rusiya böyük güc olduğu üçün Cənubi Qafqaza hakim olmaq hüququna sahib olduğunu və NATO üzvü Türkiyənin varlığından narahatlığını düşünür. Digər tərəfdən, Türkiyə-Ermənistan sərhədinin yenidən açılması Türkiyənin Rusiyanın rəhbərlik etdiyi Avrasiya İqtisadi Birliyi ilə ticarətini artıracaq, bəlkə də daha dərin inteqrasiyaya və AB ilə əlaqələrin azalmasına səbəb olacaq.
Bu geosiyasi oyunların qarşısı, Rusiyanın 2020-ci ilin noyabr atəşkəs razılaşmasının vacib müddəalarını tətbiq etmədiyi, Rusiyanın Qarabağda qondarma "sülhməramlı" səyləridir. Rusiyanın "sülhməramlıları" Ermənistan təhlükəsizlik qüvvələrini geri çəkməklə Qarabağın silahsızlaşdırılmasında israr etmir; bunun əvəzində Laçın dəhlizi vasitəsilə Ermənistanın Qarabağ separatçılarına hərbi təchizat verməsinə göz yumurlar.
Fransa və ABŞ-ın mövqeləri bəlli deyil. Qərb ölkələri Cənubi Qafqazda uzunmüddətli sülh nizamlanmasını görmək istəsələr də, eyni zamanda uzun müddət Cənubi Qafqazdan ayrıldılar. Türkiyəni cəzalandırmaq üçün bu ilin aprel ayında Co Bayden 1915-ci il hadisələrini soyqırım kimi tanıyan ilk ABŞ prezidentidir. Vaşinqtonun Ermənistanı, NATO-da ikinci ən böyük ordusu olan və ABŞ-ın nüvə silahına sahib olan Türkiyədən strateji baxımdan daha əhəmiyyətli hesab etdiyi görünür.

Prezident Emmanul Makronun Ermənistanı dəstəkləməsi səbəbindən həm Türkiyə, həm də Azərbaycan haqlı olaraq Fransaya güvənmir. Azərbaycan artıq Fransanı Minsk Qrupuna daxil etmək istəmir və onu beynəlxalq təşkilat kimi AB əvəz etməlidir.
ABŞ əvvəlcə Türkiyə ilə münasibətlərini düzəltmədən və yalnız bundan sonra Türkiyə ilə Ermənistan arasındakı münasibətlərin normallaşmasına kömək etmədən Cənubi Qafqaza qarışacağına ümid edə bilməz. Əfqanıstandan xaotik şəkildə geri çəkilmə və xarici müdaxilələrə son qoyulmasını elan etdikdən sonra, Baydenin daha təcridçi və realist prezidentliyinin Cənubi Qafqazla maraqlanıb-maraqlanmayacağı hələ aydın deyil.
Paşinyan Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyi Ermənistan hakimiyyətinin uzunmüddətli strategiyası saydığını iddia etsə də, bu, ölkəsinin həm Azərbaycana, həm də Türkiyəyə qarşı faktiki olaraq ərazi iddiaları ilə tamamilə ziddiyyət təşkil edir. Ona görə də Paşinyan iki addım atmalıdır.
Birincisi, Ermənistan iki sovet respublikası arasındakı daxili sərhədi postsovet beynəlxalq sərhədi olaraq tanıyan Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamalıdır. Bu sülh müqaviləsi, erməni millətçilərinin iddia etdiyi "Şərqi Ermənistan", amma əslində, Qərbi Azərbaycandır. Ermənistan da Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəbul etməli və erməni azlığına qarşı hansı siyasətin aparılacağına İrəvan yox, Bakı qərar verməlidir.
İkincisi, Ermənistan 1915-ci ilin beynəlxalq səviyyədə soyqırım kimi tanınmasını Sevr müqaviləsinə əsaslanaraq Türkiyə-Ermənistan sərhədini yenidən müzakirə etmək tələbindən ayırmalıdır. Yerevanın, erməni millətçilərinin "Qərbi Ermənistan" adlandırdıqlarına qarşı irredentizmə son qoyması, ilk dəfə 1940-cı illərdə SSRİ-nin Şərqi Türkiyəni birləşdirmək istədiyi zaman Sovet diktatoru İosif Stalin tərəfindən irəli sürülən bir termin, hər iki ölkənin ziyalılarına və tarixçilərinə 1915 hadisələrini müzakirə etməyə imkan verərdi. Təbii ki, daha az yüklənmiş bir atmosferdə.
Türkiyə ilə Ermənistan Azərbaycanı prosesə daxil edəcəkləri təqdirdə uzunmüddətli təhlükəsizlik və sabitlik yarana bilər.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 23-09-2021 15:48 | Bölmə: Slayd

Türkiyə-Ermənistan münasibətlərində irəliləyişin olması barədə şayiələrin heç bir əsası yoxdur. Türkiyə və Ermənistan Azərbaycanı daxil etmədən münasibətlərini normallaşdırmağı öhdəsinə götürə bilməz. Cənubi Qafqazda sabitlik və təhlükəsizlik, Türkiyə-Azərbaycan-Ermənistan arasında üçtərəfli dialoq üçün Ermənistan “Böyük Ermənistan” xəyallarından əl çəkməlidir.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Hurriyet Daily”də tanınmış ukraynalı analitik Taras Kuzio yazıb.
Müəllif qeyd edir ki, Türkiyə, Azərbaycan və Ermənistan arasında üçtərəfli dialoqa ehtiyacın səbəbi ikiqatlıdır:
Birincisi, Ermənistan SSRİ-dən miras qalmış sərhədləri ilə barışmır. Ermənistandakı millətçilər və erməni diasporu Türkiyə və Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları ilə “Böyük Ermənistan” ideyasından əl çəkməyib. Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan münasibətləri normallaşdırmaq üçün atılan addımları alqışlayaraq, hər iki tərəfin "bir-birlərinin ərazi bütövlüyünə hörmət etməli" olduğunu ifadə edib. Təəccüblüdür ki, "Qərbi Ermənistan” adlandırdıqları Türkiyənin şərqindəki ərazini təhvil verməyi tələb edən bəzi diaspora erməniləri hələ də qalmaqdadır.

İkincisi, Türkiyə və Azərbaycan iyun ayında ortaq bir Şuşa Bəyannaməsi imzalayıb ki, bu da onları strateji tərəfdaşlığa bağlamağa məcbur edib. Buna görə də Ermənistan Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmalıdır.
Beynəlxalq tanınmış sərhədlərin toxunulmazlığı Şuşa Bəyannaməsində dörd dəfə qeyd edilib. Şuşa Bəyannaməsi terrorun bütün formaları və təzahürləri daxil olmaqla süverenliyə, ərazi bütövlüyünə, sərhədlərin toxunulmazlığına, sabitliyə və təhlükəsizliyə qarşı yönəlmiş hər hansı bir fəaliyyətin qınanmasını ehtiva edir və Türkiyə Cümhuriyyətinin terrora qarşı mübarizəsini qətiyyətlə dəstəkləyir. Bu sənəd 1920-ci il Sevr müqaviləsində Ermənistanın ərazi iddialarını təkzib edir.
Baş nazir Nikol Paşinyan Ermənistanın Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa hazır olduğunu, millətçi və diaspor təzyiqlərinə görə Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamaq istəmədiyini və ya edə bilmədiyini açıqlayır. Ermənistan-Azərbaycan sülh müqaviləsi SSRİ-nin daxili respublika sərhədlərini postsovet beynəlxalq sərhədləri kimi tanımalıdır.

Buna görə də, Paşinyanın "avtomobil və dəmir yolu əlaqələrinin bərpasına" diqqət yetirməsi, Ermənistanın əsrlər boyu “Böyük Ermənistan”ı dəstəkləmək fantaziyasından əl çəkməyə hazır olub-olmaması ilə bağlı daha vacib məsələni bir kənara qoyur.
Əslində, Paşinyan Ermənistanın Rusiya ilə köhnə ittifaqından heç şübhəsiz öyrəndiyi köhnə imperiya "ayır və buyur" siyasətindən istifadə edərək Türkiyə ilə Azərbaycanı parçalamaq istəyir. Ermənistanın yanaşmasının işlədiyini görmək çətindir.
Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin normallaşması ilə bağlı yanaşma ziddiyyətlidir. Bir tərəfdən də Rusiya böyük güc olduğu üçün Cənubi Qafqaza hakim olmaq hüququna sahib olduğunu və NATO üzvü Türkiyənin varlığından narahatlığını düşünür. Digər tərəfdən, Türkiyə-Ermənistan sərhədinin yenidən açılması Türkiyənin Rusiyanın rəhbərlik etdiyi Avrasiya İqtisadi Birliyi ilə ticarətini artıracaq, bəlkə də daha dərin inteqrasiyaya və AB ilə əlaqələrin azalmasına səbəb olacaq.
Bu geosiyasi oyunların qarşısı, Rusiyanın 2020-ci ilin noyabr atəşkəs razılaşmasının vacib müddəalarını tətbiq etmədiyi, Rusiyanın Qarabağda qondarma "sülhməramlı" səyləridir. Rusiyanın "sülhməramlıları" Ermənistan təhlükəsizlik qüvvələrini geri çəkməklə Qarabağın silahsızlaşdırılmasında israr etmir; bunun əvəzində Laçın dəhlizi vasitəsilə Ermənistanın Qarabağ separatçılarına hərbi təchizat verməsinə göz yumurlar.
Fransa və ABŞ-ın mövqeləri bəlli deyil. Qərb ölkələri Cənubi Qafqazda uzunmüddətli sülh nizamlanmasını görmək istəsələr də, eyni zamanda uzun müddət Cənubi Qafqazdan ayrıldılar. Türkiyəni cəzalandırmaq üçün bu ilin aprel ayında Co Bayden 1915-ci il hadisələrini soyqırım kimi tanıyan ilk ABŞ prezidentidir. Vaşinqtonun Ermənistanı, NATO-da ikinci ən böyük ordusu olan və ABŞ-ın nüvə silahına sahib olan Türkiyədən strateji baxımdan daha əhəmiyyətli hesab etdiyi görünür.

Prezident Emmanul Makronun Ermənistanı dəstəkləməsi səbəbindən həm Türkiyə, həm də Azərbaycan haqlı olaraq Fransaya güvənmir. Azərbaycan artıq Fransanı Minsk Qrupuna daxil etmək istəmir və onu beynəlxalq təşkilat kimi AB əvəz etməlidir.
ABŞ əvvəlcə Türkiyə ilə münasibətlərini düzəltmədən və yalnız bundan sonra Türkiyə ilə Ermənistan arasındakı münasibətlərin normallaşmasına kömək etmədən Cənubi Qafqaza qarışacağına ümid edə bilməz. Əfqanıstandan xaotik şəkildə geri çəkilmə və xarici müdaxilələrə son qoyulmasını elan etdikdən sonra, Baydenin daha təcridçi və realist prezidentliyinin Cənubi Qafqazla maraqlanıb-maraqlanmayacağı hələ aydın deyil.
Paşinyan Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyi Ermənistan hakimiyyətinin uzunmüddətli strategiyası saydığını iddia etsə də, bu, ölkəsinin həm Azərbaycana, həm də Türkiyəyə qarşı faktiki olaraq ərazi iddiaları ilə tamamilə ziddiyyət təşkil edir. Ona görə də Paşinyan iki addım atmalıdır.
Birincisi, Ermənistan iki sovet respublikası arasındakı daxili sərhədi postsovet beynəlxalq sərhədi olaraq tanıyan Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamalıdır. Bu sülh müqaviləsi, erməni millətçilərinin iddia etdiyi "Şərqi Ermənistan", amma əslində, Qərbi Azərbaycandır. Ermənistan da Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəbul etməli və erməni azlığına qarşı hansı siyasətin aparılacağına İrəvan yox, Bakı qərar verməlidir.
İkincisi, Ermənistan 1915-ci ilin beynəlxalq səviyyədə soyqırım kimi tanınmasını Sevr müqaviləsinə əsaslanaraq Türkiyə-Ermənistan sərhədini yenidən müzakirə etmək tələbindən ayırmalıdır. Yerevanın, erməni millətçilərinin "Qərbi Ermənistan" adlandırdıqlarına qarşı irredentizmə son qoyması, ilk dəfə 1940-cı illərdə SSRİ-nin Şərqi Türkiyəni birləşdirmək istədiyi zaman Sovet diktatoru İosif Stalin tərəfindən irəli sürülən bir termin, hər iki ölkənin ziyalılarına və tarixçilərinə 1915 hadisələrini müzakirə etməyə imkan verərdi. Təbii ki, daha az yüklənmiş bir atmosferdə.
Türkiyə ilə Ermənistan Azərbaycanı prosesə daxil edəcəkləri təqdirdə uzunmüddətli təhlükəsizlik və sabitlik yarana bilər.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 21:23
İranın keçmiş prezidenti Tehranda öldürülüb
Bu gün, 18:48
Rusiya Ayda hərbi təyinatlı obyekt tikəcək
Bu gün, 17:42
İrandakı rejimi dəyişirlər?
Bu gün, 14:15
Rusiya bütün təyyarələrini əsas aviabazadan çıxarıb
Bu gün, 13:26
Professor: İranı beş yerə bölmək istəyirlər
Bu gün, 11:50
İlham Əliyev Assambleya sədrini qəbul edib - Fotolar
Bu gün, 11:19
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
Bu gün, 08:11
Vaşinqton Tehranla danışıqlara tələsir
Bu gün, 07:02
Tramp sakinləri Tehranı təcili tərk etməyə çağırır
Dünən, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Dünən, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Dünən, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib