16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
Yaxın Şərq rəqabəti Cənubi Qafqaza köç edir
Tarix: 16-10-2021 14:06 | Bölmə: Slayd
Yaxın Şərq rəqabəti Cənubi Qafqaza köç edir

İranla Azərbaycan arasındakı ziddiyyətlər Yaxın Şərq münaqişələri məntiqinin Cənubi Qafqazda fəaliyyətə başladığını göstərir.

Reyting.az
xəbər verir ki, bunu “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Qonşusunun sərhədi yaxınlığında irimiqyaslı hərbi manevrlərə başlayan Tehran bunu suverenliyi qorumaq ehtiyacı və bölgədəki üçüncü qüvvələrin aktivləşdirilməsi haqqında tezislə əsaslandırıb.

İslam Respublikası rəsmi səviyyədə bəyan edib ki, Azərbaycan ərazisində uzun müddətdir düşmən olduğu İsrail "hərbi baxımdan mövcuddur". Hətta İranın Ali lideri belə ritorikanı mənimsəyib.

Ayətullah Əli Xamnəi bölgədəki mübahisələrin "xarici qüvvələrin müdaxiləsi və hərbi iştirakı olmadan" həll edilməli olduğunu söyləyib.

Bakıda Tehranın ittihamları rədd edilib. "Heç kimə bizə qarşı əsassız böhtan uydurmaları irəli sürməyə icazə verə bilmərik", - Prezident İlham Əliyev Qarabağda olarkən bildirib. O, başqa dövlətlərlə münasibətlərin hansı səviyyədə qurulacağını ölkəsinin özü müəyyənləşdirdiyinə diqqət çəkib.

Aydındır ki, Azərbaycan-İsrail əlaqələri ilə bağlı ittihamlar Tehranın qonşusuna qarşı irəli sürdüyü daha dərin iddiaların yalnız bir hissəsidir. Onlardan biri Qarabağdakı münaqişədən sonrakı vəziyyətlə bağlıdır.

İranlıları əsasən ölkələrini Ermənistanla birləşdirən marşrut məsələsi narahat edir. Ötən il Moskva, İrəvan və Bakı arasında imzalanan sülh müqavilələri nəticəsində onun bəzi bölmələri Azərbaycanın nəzarətinə keçdi. Magistral yol hələ də açıqdır, lakin xarici yük daşıyıcıları səyahət üçün vergi ödəməlidirlər: bunlar Azərbaycan qanunvericiliyinin tələbləridir.

Bu, İrəvana minimum xərclə məhsul tədarük etməyi öyrətmiş Tehrana qətiyyən yaraşmayıb. Odur ki, İslam Respublikası rəsmiləri bölgədəki "sərhədlərin yenidən nəzərdən keçirilməsinin" qəbuledilməzliyindən danışırlar.

Hazırda İran tərəfi digər regional oyunçularla Ermənistana gedəcək alternativ yolların yaradılması məsələsini müzakirə edir.

İran tərəfi, görünür, Türkiyənin Cənubi Qafqazda mövqelərinin güclənməsini Qarabağdakı münaqişədən sonrakı vəziyyətin qorxulu simptomu hesab edir. Ankara ilə Tehranın bir sıra beynəlxalq sənədlər üzərində əməkdaşlıq etməsinə baxmayaraq, münasibətləri hələ də rəqabətə yaxındır.

Ümumiyyətlə, "üçüncü qüvvələrin müdaxiləsi" ilə bağlı İran tezisi, İslam Respublikasının Azərbaycan-İsrail hərbi-texniki əməkdaşlığının gücləndirilməsindən və Türkiyə-Azərbaycan qarşılıqlı əlaqəsinin genişlənməsindən narazılığını əks etdirir. Əlbəttə, Bakı və Tehranın münaqişələrin həlli üçün geniş kanalları var və hətta ikitərəfli təmaslar çərçivəsində də ziddiyyətlərin dərəcəsini azalda bilirlər, lakin Yaxın Şərq ziddiyyətlərinin Cənubi Qafqaza artan ekstrapolyasiyası qorxulu görünür.

Bu, Yaxın Şərqin ən nüfuzlu vasitəçilərindən olan Rusiyaya müvafiq vasitəçilik potensialını Cənubi Qafqaz bölgəsinə tətbiq etmək imkanı verir. Moskva bundan istifadə edərək Tehran və Bakıya "3+3" danışıqlar təşəbbüsü (Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstan üstəgəl Rusiya, İran və Türkiyə) çərçivəsində bütün ziddiyyətləri müzakirə etmək şansını göstərdi.

Digər tərəfdən, bu vəziyyət Cənubi Qafqazı Yaxın Şərqdəki hər hansı bir alovlanmaya son dərəcə həssas edir. Mümkündür ki, əsas oyunçular şikayətlərinə asimmetrik cavab verməyə daha çox meyl etsinlər. Bu vəziyyətdə Rusiya üçün problem Yaxın Şərq münaqişələrinin əks-sədasına postsovet məkanında daha aydın cavab verməsi olacaq.

Bu, Moskvanın Ankara və Tehranın maraqlarının Suriyada nə dərəcədə müşahidə olunduğuna daha həssas yanaşmasını tələb edəcək. Bununla birlikdə, Rusiyanın bu ölkələrlə mümkün mübahisələrdə dərəcələri artırmaq üçün daha az yeri olacaq.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}